CC BY
3«Stqt^mq^p hmpurnmhmpnLptmüg» OutfmbjmU ^mjupnLpjmU hmjmpUm^ qm^mnütp^
Qphnujvab U L
b'Z, Id-jnippmqliinnLpjmli mifpjinh, tqmmiimljmli qpinnLp-juLllbpp p-bljlim^ni, pngbhin,
ZZ Я-ПП upumiimp-juihplumpinnim (bphmli, Ziujmummli}
naira.ginosyan@ysu.am
4^nnpn2 ршпЬр UpUJmmhmjnLpjnLÜ, üuümüjmü ImjupntpjnLÜ, mUoppUmlmUnLpjnt}, ИМЪцшЦш} rnmpphp, цш^шйшфп^пър^пъ}, ЬшрЦшшЬишЦйЬр, ЦпшпршЬ:
Ведомость об угнетенном положении западных армян и о насилии и бесчинствах,
которым они подвергались в Османской империи
Гиносян Н. Л.
ЕГУ, Кафедра тюркологии, к.,и.,н., доцент Институт истории НАН РА (Ереван, Армения)
naira.ginosyan@ysu.am
Аннотация: При поддержке османских властей, курдские аширеты, черкесы, другие мусульманские элементы заселяли армянские районы и насильственно лишали армян собственных земель. Действовавшие законы шариата не давали армянам гарантий безопасности личности и неприкосновенности имущества. Они были лишены права свидетельствовать в суде, носить оружие, что делало их совершенно беззащитными, религиозные преследования и насильственная исламизация сопровождали их в течение всей жизни. В данной публикации приводится письмо викария церкви святого Карапета в Муше Вардана Акопяна, адресованное британскому послу в Багеше (Битлис), о бесчинствах, которые творились в вилайетах, заселенных армянами, о всевозможных незаконных налогах, взимаемых с населения, о рабском положении земледельцев, о беззакониях, имевших место в судебной сфере. Он обращается к европейским державам с просьбой взять их под свою защиту и провести необходимые реформы.
Ключевые слова: Западные армяне, Османская империя, беззакония, мусульманские элементы, насильственная исламизация, налогообложение, резня.
Notice about the deprecated situation of western Armenians, about violence and depredations
which they were exposed to in the Ottoman empire
Ginosyan N. L. YSU, Faculty of Oriental Studies, Institute of history of NAS RA (Yerevan, Armenia)
naira.ginosyan@ysu.am
Abstract: With the support of the Ottoman authorities, Kurdish Ashyrets, Circassians, and other Muslim representatives, settled in the Armenian regions and forcibly deprived the Armenians of their own lands. The existing Sharia laws did not give the Armenians any guarantees of personal security and inviolability of their own property. They were deprived of the right to testify in court, to carry weapons, which made them completely defenseless, religious persecution and violent Islamization accompanied them throughout their lives.
This publication contains a letter from the vicar of the church of St. Karapet in Mush, Vardan Hakobyan, addressed to the British ambassador in Baghesh (Bitlis), about the lawlessness and atrocities that occurred in vilayets settled by Armenians, about all kinds of illegal taxes levied from the population, about the slave position of farmers and about the illegality that took place in the judicial sphere. He calls on the European powers to take them under their protection and carry out the necessary reforms.
Keywords: Western Armenians, Ottoman Empire, illegality, Muslim elements, forcible islamization, taxation, massacre.
Оийш^шЬ ^jupnipjnLbp XX цшр^ u^pqp^b hhmшüЬшg, рпЬшщЬтшЦшЬ, ^идиртрзшЬ тшррЬр щqqhp^ йшиищшЦшЬ ^шр^Ьр ^qto^hp^n^ ЬрЦ^р tp: РпррпфЬ ^ршЦшЬпг-Р)шЬр ^ hшüшщшmшu^шЬnLÜ pnipg
щштйшршЬЬЬр^ ш|Ь hщ|mщpщpnLpJnLЬЬhpp, ph «^nipghpp п ü^ бшйшЬшЦ npkt шqq^ ЬЦштйшйр pnbnipjnLb ^hb qnpöщqphl; П ü^ dщtfшfrшЦ pnipg т^ршЦш]ЬЬрр hщшmшЦ щqqhp^Ь ^hb щшртшцрЬ frphbg ^pnbp», Цшй
^pp ршйфйшр^ 2P?ШÜnLÚ «^^Üfp ОийшЬ]шй ^mjupnLpjnLÜnLÚ pшphl_ш44шö tp: -^штЦш^и фnфn^nLpJnLÜ tp ü^m^nLÚ ophüf^ к pЬц:hшünLp шщшhn4nLpJшü шuщшphqnLÚ: HLÜhg^öffr Цшйш]шЦшй pnüшqpш4nLÚühpp, цшmшpшüühpnLÚ pnü^ ^hp^n^ fanumn^ühg-ühjnL hшúшp 4^pшn4шö mшü?шüfühpü шйд]ш|^ qfrp^ü tfrü qüшghl: £p^umnÜJшühpp ophüf^ шn?к шpцhü ^pш4шhш4шuшp tfrü úшhúhцшЦшüühp^ hhrn к üpшüg ^UrnjnLpjnLÜ-ühpp püqnLÜ^nLú tfrü npn2 цшmшpшüühpnLÚ» [1, t? 65]: ишЦщ^ щшmúшЦшü шцpJnLpühpp к dшúшüшЦш^gühp^ ^krnjnLpjnLÜühpp hшЦш-пш^ hü шщшgnLgnLÚ: ^m^hpp Ú2mшщhu hüpшpЩnLÚ tfrü pnbmpjnLÜühp^ nL hшpumш-hшpnLpJnLÜühp^: «^mp^g únlhnшüцnLp^LÜp к шüühpnцnLp^LÜü щ^шф t, np Цpüшü hшJ úp Ü^tü ^p шnühl, к фn^ngühpnL út?
шümh^ щшшйшпп^ úp, Цшй, ^trng t ЩШШЙШП. Ufrpt hшJ i^ühip pшLшЦшü ЩШШЙШП ^t", Un ^2hü, Up qшüшЦnöhü: bph pnLpf úp pшü qüшö t hmjt úp, ^pшLnLÜf ^nLÜ^ hшJÜ итшЦ щшhшü?hlnL, hpt 4fiшpt pnLpfü" 2ünph út, hpt ^Lp ^pШLnLÜ£Ü t» [2, t? 162-163]: ^nLpghp^ Ц^pшnшö цшdшünLp]nLÜp щшmшhшЦшü ^tp, щц hшmnLЦ к икш^ш^ Ъpшüg ^pш4шЦшü hшúшЦшpqp ^p tnLp^úp шüшpцшp tp fp^umnü^ hщшmшЦühp^ hшЬц:hщ:
UшhúhцшЦшüp ^pn^ tp шnкшüqhl_, pшlшühl_, uщшühl_ gp^urnnüjmj^ü к úüшl_ шüщшm^d: ^p^umnü^ühp^ к úшhúhцшЦшühp^ ú^?к h^ö ЦpnüшЦшü ^mpшЦшünLpJnLÜp qüшLn4 ^npшgш4 к pшgшhшJmnphü цшpйш4 О^ш^ JШÜ ЦшJUpnLpJШÜ 4шpшö fШЦШfшЦшЬпLp]ШÜ hhüfp: £pqhp^g «hшú^ц^h» шüЦшünü
qnpшqüqhpp, ^^fuij^ nL фü4npшЦшü ^2faшünLpJnLÜühp^ hpшhшüqühpn4 hшpйшЩnLÚ tfrü qjni^hp^ ^ш" mjpnLú, hшlшönLÚ nL ^nrnnpnLú hшJ püшЦ¿nLpJшüp [3, t? 7]: 4-jnL^ úmшö fpцшЦшü faúphpp к шд úшhúhцшЦшü mшpphpp ^hpgünLú tfrü np gшüЦшüшJ^ü, núшüf ti ophüf^g qnLpu hшpЦhp hш4шfnLÚ püшЦ^nLpJnLÜ^g: ^шpЦшhш4шfühpp Ü2шüшЦш-шфф hшpЦ к ш2шp1 tfrü qшüйnLÚ:
Q^^nühp^ öшüp фбшЦ^ úшu^ü pn^n^qphp tfrü qp^nLú щшmp^шpfшpшü, omшphpЦp]ш цhuщшüühp^ü, hJnLщшmnunLpJnLÜühp^
ühpUrnrng^g^ühp^ü: Umnpк hpшщшpшЦnLÚ hüf ^üfi^ (^üfi- qш4шn Up^rn^ü •^идшитшЬт^, Р^рфи^ üшhшüqnLÚ) [4, t? 140] шnш?ünpцшЦшü mh^шщшh к UnL2^ U. ^шpшщhm h^h^hgnL 4шüшhшJpшЦшü фп^Ш-ünpq ^^pq^ü ^шpqшщhm ^шЦnpJшü^ Цшqúшö mh^hЦшqphpp 0UÚШÜJШÜ ^m^upnLpjnLbnLú hmjhp^ hшpЦúшü, hшpиmшhшpúшü к
Цpnüшфn^nLрJшü 4hpшphpJШl_: Uju mhдhЦш-qphpp hшиghшqp4шö hü Рш^h2nLÚ qrnü^n^ Uhö Рp^mшü^шJ^ h]nLщшmnи^ü: Ujq dшúшüшЦ U. UшфpшиmJшüü ш2^шmhl_ t Рш^h2^ pp^mшüшЦшü hJnLщшmnишpшünLÚ np^hu ршpqúшü^^:
Uju mhqh^qpnLú р4шpU4nLÚ hü hшpumш-hшpnLрJшü mjü йкhpp к ú^?ngühpp, npnüg hüршpЩnLÚ tp hm] püшЦ¿nLрJnLÜp" hп^шJ^ü ^i^ögühp^ qpш4nLÚp, hpЦpшqnpö^ urnpp-Цшgшö фбшЦр, qjnLq^ Ш^ШJ^Ü Цшú fnLpq phj^ü щшpmш4np4шö öшnшJhщ, hшpЦhp^
mhuшЦühpp, qh^ö hшpЦшhш4шgühpp, rn^ü шüop^üшЦшЬпLрJnLÜühpp, npnüf ^rnmrnp^nLú t^ü hшpЦhp^ Ü2шüшЦúшü к qrnüMrnü püршg-gnLú, qh^ónLúühp Ц^pшn4шö Цшnш4шpшЦшü щш2mnÜJшühp^ ^n^ú^g, hph^шühp^ к ^rnürnüg шnкшüqnLÚ к pnüшpшpnLÚ, pnü^ úrnhúh-q:шЦшüшgnLÚ: ЪЦшpшqp4nLÚ t pшümhp^ фбшЦр, rn^ü mшü?шügühpp, npnüg hüршpЦ4nLÚ tfrü hrn^hpp [S, t? 7 2p?]: Uju шúhüp ugn^hinL üщшmшЦn4 ^h^ö hшüpшqpnLрJnLÜühp t^ü щшmpшumnLÚ к pnü^ ^hp^n^ urn^^nLú щш2mnüшЦшü úшpú^üühp^ü ühpUrn-irngühL nLp np ^hrng t к hprnmrnprn^hi, ph «bp^^pp ^ш^ш^ к rnüqnpp t» [S ] :
Shqh^rnqp^ úh? ^bqpnLú hü, np rnbhprndh2rn pшphфn^nLÚühp Цшmшp4hü hшpЦúшü úh?, ^hprnürnü mшuünpq:шЦшü к q^ü4npшЦшü rnnLpghpp (4hp?^ü^ фn^шphü hшumшmnLÚ), о^шршф шp4hü n^ q^ü4npшЦшü ^ULШÚ mrnpphpp, úшüш4шЬq" fnLpq Ш2^phpühpp2, hrn^hp^g qprn^rnö hn^hp^ ^h-pшqшpй, pшphфn^nLÚühp q-rnrnrn^rnü n^nprnnLú, h^pnщшЦшü ^hrnnLpjnLÜühp^ hu^n^nLpjnLÜ hrn^pürn^ qш4шnühpnLÚ к ШJlü [S, t? 11 2p?]: Upш hhrn úh^rnh^ ^hrng t Ü2hi, np hrnjhpp фnpйnLÚ t^ü inLÖhi щ^и hrnpghpp 0UÚШÜJШÜ ЦшJupnLpJшü 2P?шüшUühpnLÚ, hppht ^ qp^hl hшpg üpшü^g шü?шm4hlnL ^rnú шnшüй^ü шüЦш^ ^hrnnLpjnLÜ urnh^öh^nL úrnu^ü [S]: Ъpшüg pшphфn^nLÚühp nL prnph^rnpqnLúühp t^ü щшhшü?nLÚ, шüй^ шü4шшüqnLpJnLÜ, ^prn^nLÜp^ к nLÜhg4шög^ шüйhnüpú^h-l^nLpjnLÜ: UшЦшJÜ qnpön^ ophüfühpp к 2шp^шp^ bnpúhpp ^t^ü Цшpn^ шщшhn4hl hrn^hp^ü üúrnü hpш2^^gühpn4:
UnLjü фшumшpnLqpp hшJmüшphphl_ hüf ^ШJШumшü^ шqqшJ^ü шp^^4nLÚ (ф. 412, g. 1, q. 1857): ^rnrnrnphi hüf nL^^шqpшЦшü к Цhmш-qprn^rnü npn2 2S^nLúühp: UüйüшünLÜühpü nL mh^rnünLÜühpp qшpйphl_ hüf úhöшmшn, ^иЦ qprnüg ú^ úшup" ú^шmhuшЦ: Uürnhuh]_ hüf rn^rnprnpg^ ü2шüp:
1 U2щp (ppf. â§ar)-mщuùпpqщЦщü rnnLpf :
' U2^php (ppf. a§iret)-fn^np ghq:
1904 p. йшфи 15/28 U. kшpшщhm Цзд
"bnpfrü |uhünLphшü Uhöfrü PpfrmшüfrnJ
Pшph2fr hfrnLщшmnufrü fr UnL2
4uhú Stp
Ъшйши^и hhrn Ufrg Up qsüt Qhp ^uhúnLp-
frLÜp hmjhpnL hшpumшhшpnLphшüg к UшunLÜfr шpц:fr Unшnpшöfr mhцhUшqfrpü шühpшdh2m üUшmnLшö pшphünpngnLÚühpnL öpшqpn4ü:
^p faüqpnLfr Qhp ^uhünLphütü np pшph-hшfifrf hш?npnLphшüp шnünLL quü к Qhp ühöшqop ^hrnnLphrnü ühpUngühpl qpnLpfrLÜ hugfri щ|и mшpшpш^m шqqfrü npnj
Uhшüfü nL umшgnLшöfp |mшüqfr üh? hü, hrnUrnnrnU ^hpi^ü^ 4hhшdnpn4frü 61pa (61-pq)
JOЦ:nLшöfr mpшúшqpnLphшü
CüqnLÜfri hшfihgtf 4whü Shp ühp Jшpqшüfühphü
üüшü Цpopшpшp UnrngünpqrnUrnü Shpшщшh ^früfifr к |шüшhшJpшUшü
Фn^шünpq U. ^щpшщhmfr U2nj ^шpqшü ^.rnpq.rn^hm
ЗшUnphшü
ShphUшqfrp hшpиmшhшpnLphшüg
^шJшpüшU qrnLrnnühpnL üt? -^uhpp qшüш-qшü nL^rnUfr ишй шЬт.щши^ üfr?ngühpn| Up hrnpurnrnhrnprn.^ mfrpnp mшppfrü Un^üшüt nLurnfr pnpnfhp! ühp üщшmшUp ^t fшpшfшUшü rnü^rnmnLÜ SшfiUшumшüfr к n ш]_ qhp^farnü pinm. ÜqrnnLÜ nLpfr2 ghphpm. шл
pшphünpnqnLÜühp nL pшphUшpqnLpfrLÜühp ^rnhrnü^hinL, np^huqfr шщшhn4nLшö jfrühü huhprn. pnürnprnpnLrnö ш2faшmшüfp, früfp, frpшLnLÜfp щшmUшü nL Uhшüfp Up щшhшü?hüf шqшmnLphшü ühpUu иmpUшUшü |frfiшUhü к UшmшphLшщtи hrnLrnurnp fiшü^nLfrl_ nLpfr2ÜhpnLÜ üüшü:
^nLhüf rnjdü hшpиmшhшpnLphшüg uü ^hpü nL üfr?ngühpü, npnüf gшpq uщшnüшgшö hü ühp qnjmphrnü к npf frphüg pшфp ^hü mUшpшgnLgшö qhn hfrüu ш]_:
^nmifrü UшlnLш6ühpnL qpшLnLÜ ^ш1шпш-pürnU huhp шп hшишpшU hn^qnpö к hn-^mtp hü h^ö uUqptü fr |hp, fruU pnLpfhp ишй ffripmhp npnüf 40-50 mшpfrühp jrnnrn? 2шт ffr^ hnp nLÜhgшö tü, hhrnqhhrnt pnüfr üfr?ngühpn| ишй ^ü^frü qnLÜшpfr üp rnnUnuühpnL pшpйnLÜühpn4 qprnLrnö hü huhpnL hnphpp. ц:dpшpmшpшp ophüfp ^fr щш2mщшünLшö hunLÜ pnüшpшpnLшö frprnLnLÜpp, щ|и щшmfiщnшL 2шт whphp ^mnUшln4 frphüg qhü fr qnpö qpnLrnö шщophü üfr?ngühpnLÜ, qfrL^gfrü иmfrщnLшö t Uшün|frü pnpnL]_ frp hnphpü, npnüf
rnnUnu шп rnnUnu Uшügühü pnLpfhpnLÜ Uшü ffrLprn шpшühpnLÜ Ühnpp, npnüf ütU ütU шщшpшüf (fto2f) 2frühp4 qfrLphpnLÜ üt? mfrpшgшö hü rnünüg hnphpnLÜ:
Uju^tu hu qfrL^gfrü ^rnpmffr тши püUfinLшö - щшpmfhp npnügüt ^шqшmhp - Up qpUnLfr frp hnphptü, qnpu Up qpшnLhü frp rnbnpnpü щшhшÜ2шmtphp:
2. ЪpUpшqnp6frü L||ifiiul|p
^frLpшgfrü mümhишUшü ш^и шüüщшиm щшJÜшüühpnLÜ üt? frp 4шpnLgшüftü opшщш-hfrlü шüqшü ^шщшhn4tp, шpп:hü qfrLpшmümh-unLpfrLÜ pишöp qnjnLpfrLÜ ^nLÜfr, rn^qhqnp-önLpfrLÜp ^frurn hm üüшgшö t к hpt üшишüp Ü2шUt ш! шpmшqpnLphшü шpdtftü шLh|fr rnnLpf ^frrnfr urnfr^nLfr 4fiшphl üfrшlptqfrüfrü: U2шUnLphшü üüшü шüшuüшpnLÖnLpfrLÜü ш]_ ^gш?шlhpnLfrL, hpt qfrLpшgfrü jrn?npfr шüшuüng pfrLp 2шшgühln4 oqrnnLfri rnünügüt, ffr^ üfr?ngfr üt? Uшü Jшф2mшUnLphшüp Uшü шщoptü rnnLpfhpfr qшüйnLÜn4 Up qplnLfr шünügüt: ЬpUpшqnpöp mшpшщшphшU ш2^ш-rnnLpfrLÜühpn| Up4шsüt frp dщüшüшUp üfrLjptqfrüfrü3: ^frL^fr шpшJfrü Uшü ffrLprn ^tjfrü, npnüg щшpmшLnpnLшö t umpUшpшp к rnnrnüg фn^шpfrünLphшü öшnшJhl_, frLp qrnLrnlfr phpшühü lmphl к qшünüf àpfr UhpшUphl, 4hp?шщtu hpUpшqnpöfr mümhuшUшü Uhrnüfp fШJfШJnLшö t, rn^ü^tu np hpt hplrnp 2nLÜ^ üp ^шnüfr ^rnpürnü^nL hшüшp qrn^ü unLp dшüш-ürnlfr üt? шüцшmfiщn Up фfiшüшJ.
3. Auplibp
^npn|nLpq üp щшpmшUшü t frp rnfrpnp щhmnLphшü rnnLpfhpü hшmnLgшühl_ opfrüшUшü uшhüшüfr üt? к umrnürnL püUшlшqfrpp uшUшJÜ qhpö hшpUшhшLШfühpp к hш2nLшUшlühpp qшüйnLшö qpng hphf ^nppnpqp Up ^npfrü к ^hü шpàшüшqphp Uшnш4шpnLphшü moüшpühpnLÜ üt? к n^ ш]_ UшünüшLnp püUшlшqfrp UnLmшü: Uju^tu, bnLjü щш2шpühpp Uhpшö Uш2шnfühp к fanprnö qnLÜшpühpp mшpnLt mшpfr UP prnpÜnLfrü dnpn|nLpqnLÜ Iprn^, np иш ^pшLnpnLphшü Up щшpmшLnpfr qшpphl_: ^hm^rn^ mшpfrü qшppnpühpnL rnnLpfp üüшgшöühptü pnüfr UrnnünLfr, шunp hшüшp qfrLpшgfrU UP щшpmшLnpfr pnLpf Uшü ffrLprn rnprnjfrü qfrüh]_ к шüUt üшüp mnUn^hpn| qpшü шnühL, qnpu npn2hшl_ щшJÜшüшdщüfrü 4fiшphl_ ^Upüшln4 üшpшщшü Up ifrüfr, frp inLÖfü nL hnphpp qühp! шЬnp mpшüшqpnLphшü тш1, к ш|ищЫ, mшpnLt mшpfr frp щшpmfhpp 2шmшüшln4 hnphpü ш]_, шüшunLÜühpü ш]_ Up qprnLnLfrü шpшJfrü Un^üt: SnLpfhpnLÜ hph^ü шJuop hшpfrLpшLnp pnLpfhp к ffrLprnhp qpшüшmtphp
Ufri]ptqfrü (ppf. mültezim)-hщpUшhщ4щf :
hqrnö hü 2&nph^L hrnjng uhфшUшü UrnpLrnöühpnLÜ: ^шpUhpnLÜ mhuшUühpü hü.
1. SшuшЬnpqшUшü mnLpf
2. Q^ЬпLnpшUшü
3. n^rnp^
4. ^hüqшühшg (qnút2fr, hqk Ü^nLÜ к шд ünp hшumшmnLшö)
5. ^nqrnj^ü (шpшф)
6. ^шLnLшöшUшü (Ш]шр)
7. ^túшppoJ^4
S. fofinLqhшg 2früm.f (út2t) Uju к nLp^2 mnLpfhp, dnqn^pq^ püqhшЬпLp P2nLшnnLphшü ú^?ngühpnLÜ ^uU ünpшünp JШLhLnLÚühp Up Uphü
4. ^ui p U шЬшьш p n LplLll и^к üшfanpq mшp^ num^Uшüühp nL q^ünLLnpühpp Up hrnLrnft^ mnLpfhpü, h^úrni hшmnLU hшpUшhшLШf^^ühp Ü2шüшUnLшö hü, mшpphpnLp^LÜp цщ t np ^p фnfanLшö t uшUшJÜ qhq0nLúühpp ünptü Up úüшü: ^шp-UшhшLшpp npn2nLú^ü qpLfaü шügühlnLÜ ^tu UuUufr frp шщophü шpшpfühpp, hpp qKqü Uhpprn^, mшUшL^ü Ü^tü ^p q^Lqшщhmü,
qpшq^pp к qqfrpp, npnüf qщmpшum hü ^p útü ú^ шUüшpUhü ^шpш^шp Up qшüшUnöt rnhrnphUhpL hшúшp q^Lqp к nLqшöü püh]_ mшLnL: Uüú^?шщtu ^?кшü к rnüUnq^ü Up qшmpщumпL^ ^phü к hhm^pqühpnLÜ Ü^hpnLÜ щвщт шлщт Jшpq, fans, qrnp^, hnq ^t pt uцшnшö Pllшü к ^qmbnL^ü q^Lqp, ^rnpmrnLnp t h^LppÜUшlP ÜnLjÜ ^uU frp Шl^Lpp, 4iqm.pp щшptüp q^Lqt qKq mшühl к Jшpq, qшp^ qüh]_ phph]_ шünüg Ü^hpnLÜ, jhmnj ^Ш) Ш-JÜ h^LppüUшl^ü np frphüg nLqrnö hшúшpnLÚ UhpшUnLpühp к qшüшqшü ^tmfhpp ^p Uшmшpt ünLjü hhmnjü шnhшuшpшU шЬnüg Uhpшöp hшL^ ú^u, hrnLU^p к ^Lqhqhü UhpшUnLpühp hü щвшт щнщт, uщшuшLnpp ^tffi^ü5 np q^Lqtüt шúpnц2 24 d^ú q^2hp gnphU щшmpшum t шЬnüg hpшúшüühpnLÜ, frphüg püшUшö q^qhü ^nh^fp, fipшqlnLup rnúpnq? q^Lqtü Up mpnL^ Üp^, ^^шф np úüшü ünLjü q^Lqp: -^rnh úp hшüqumшüшlt hmfp, Uшpqp UnLqrnj qpшú^ qшüMшü pus hшfinJ úh0 qnLÚшp^ úp Up чшhшü?hü q^Lqtü к шJÜnLhhmк UuUufr щшm^fühpnL Urnpqp, mшüg qlfaшLnpühpp Up pшümшpUtü, rnjp shqp"
Uü^Uühpp, hшpuühpü ш]_ Uphptü Up pшümшpUhü, phpшüühpü rnqp Up ihgütü. Up pfütü, Mbn шmhü Uшú qшpnLÜ Up úhpUrngütü, ^pшüü^ü щшq ?nLp Up igütü к Up öhöhü, 2ws шüqшú Uшüшüg щщm^Lp Up pnüшpшphü к 4hp?шщtu ш^тр hшJhnJnLp^LÜühp pшфhln4, Upnüf, ^ш^, щшmшpшq, uppnLp^LÜ hrn^hnihin^ nLqшö qnLÚшpp Ühnf Up phphü, rnbnp úh?tü pus
hшfinJu qnLúrnp úp ^ppк Uш2шnf Up ^hpgühü
шútü útU num^Uшü^ü ш! útU útU hpUnL hpUnL
qnLjq qm^^rn! Uumшüшü: Uüшghшl_ qnLÚшptü ш]_ 2rnrn шüqшú шnшüg püUшlшq^p úp rnrnpL Up úhUühü q^Lqtü: bph j^ü^ np útUp hшúшpйшU^ puhi pt frü^m. шщoptü Up qnpötf, rnünp ш^ ф^шф (]hqшфnfaшUшü) шünLÜp Up srnü к fahqfi úшpqp hph фш^^Ь!, ^ppк
fшqшfшUшü jrnügrnLnp pшümp Uшnш?ünpqnL^: Gшm шüqшú fahqfi qfaqшg^ü Uput, UшqшqшUt. ^hüq^ rnhrn ^ú tlúшfaшщtpu, früÜ^ snLpf ^t úüшghp, snLpfp lúüghp hú, ши faü UnLqnLfa prnjg lunqp n"4. «4tp, uopúш»6 un4npшUшü qшmщufaщüp Urnnüt к fiшpшhшmhшl_, bnptü, öшüp щшpmphpn4 Up qsüt, UnL mшJ, ш]_ nL"p UhppшJ, npnL" UnUnpqp Urnüqü^, n^ nf q^st: pt hшpUшhшLшpp q^Lqtü Up úhUü^. rnhrn nLp^2 fanLúp úp num^Uшü 30-40-50 hhöhrni hшp^Lpшщtm^ úp Uшú ú^irno^^ úp шnш?ünpqnLphшúp q^Lqp Up úsüt, fahqfi q^Lqшg^ü pnLfp phpшü^ü út? Up gшúf^, ú^^jü nLshin^ P11ШJ, ^hü ^pürni qnhшgühl 4hpnJ^2hшl щшm^dühpnL, unuUшl^ü ^qnpö Up qühü süt snLÜ úsühin^ шúшüühp Up ?rnpqhü tp^U úшpq^U шпш?^ UP Ühnf ^üUшö
Uü^Uühp Up öhöhü, Up llUhü, шünüg uüsnLUühpü Up ?rnpqhü, ú^?^ hqшöp Up Unqn^rnhü к
4hp?шщtu mшü qinL^ útUp pt Ufrü, pt ^jp Up
mшühü pшümшpUhü к шpmшfnJ Urnpqfr fa^us úhö qnLÚшp úp Up чшhшü?hü к hpt q^Lqшg^ü bnprnünp щшpmfhpn4 4fiшphl, q^Lq^ü
ürnfa^pp Up mшühü, Uшnш4шpnLphшü Uhüspnüp к ^ü^ü qün^ úp Up Urnfirnnhü: Uju^^u^ щшpшqшühpnLÜ, num^Uшüühpü ш]_ grnöp щшJÚшüühpn4 qpшú UnLmшü dnqn^nLpqhü 10-15 qnLpnL2 f^it gnphшüp, Uшú mfarnp úp, mшLшp úp Uшnühü ^ü^ü шpdtfn^, rn^u bqшüшUnL fшü^ü^p qpшúшmtp qшpйшö hü: Uúpnq? mшp^ü rnju^tu U2шpnLÜшUnL^, hшpUшhшLШfnLÚp к qшpйhшl_ 4hp? ^qrn^: Gшm шüqшú hqшö t np ú^кünLJÜ q^Lq^ü út? frnü^ úp mhuшU hшpUшhш4шfühp qmünLшö hü, útUü ш2шp^, Ú^LUÜ n^faшp^ snLpf UnLqt, ú^ü
q^ünLpшUшü, útU ш]_ hnqшJ^ü snLpf, ÚtUp
túlшf, ú^Lup fafinLq^шg 2^ЬnLphшü шЬnLÜn4 snLpf UnLqt, ú^üm-jü шmhü Up shuü^ np núrnüf ш]_ ht^шlt7 úp Ühnfühp^ü ^ju ^ü^ Uшú rn^ü ^ü^ щш2moüh^ шúuшUшü^ шЬnLÜn4 qшüйnLÚühp Upühü, ш]_ ^PÜrn) úшUшqhpnL^l_ pt rnju^tufr щшpшqшühpnLÜ p2nLшn dnqn^nLpqp ^ü^ hrnq^rnü mшqüшщühp UшügnLÜt, hшqшp шüqшú rnLhi^ UnLqt úhnüh]_, fшü rn^u^tu rnúhü op ^шp^шpnL^l_, шüщшmnL^l_:
1 Prnnü щùhщuUщüщ]Jl t: ' ^hffi^ (ppf. bekçi)-щшhщU:
6 4tp, uoptíщ (ppf. Ver, sorma)-rnnL'p, ú^ hщpgpnL:
7 ^t^rnit (ppf ■ havale)-qpщtíшhщ4щfnLpJщü 4UЩJЩUЩÜ:
5. UüшunLÜühp■ hш2nLшnш6 üfr?ngfrü qnp-&nuu& qtg&nLÜühp
Ufrü^. üш^npq rnrnpfrü üfruü n^шpühptü
rnnLpf 1шпünLfrp, uigUuiií8 шünLÙn| rnnLpf ü t,
np шLhlшghl t hqfr, qnüt2fr, Un|fr, qpшumfr к uiü rnünLÜrnj rnnLpfü ш]_: П^шp■ mшLшp hшüшpnq щш2m0ÜfrшjÜ uijü npn2nLшöfrü ^tu Up hrnLrnft frp finprnhpü к 50-80 hnqfrüng ^nLÜpn| üp qfrLqhpp Uhlüt, nLmhumü nL ^tmphp шpqtü Üpfr hü, qpшün4 шnühl |ш rnrnpopfrürnl t, qfrLq üp
hшuühlnLÜ |hp fr |hpnj hш2frL üp Upüt hpt frphü к hhmünpqühpnLÜ 1ш2шпр mpnLhgшL■ fo^шüühpp9 Up ifrgüt к Uhpprnj: <шишпши ЧшpшqшJfrü UpUüшщшmfrU Up Ü2rnürnUt n^шpfrü pfrp, Ь^ш0 pnqnpühpp üfr2rn ш^иЦ^ Uüüшü■ qfr n^rnpfr щш2m0ÜfrшJÜ щш2mщшühшl_ Uшü шqqшUшüü t щ|и frü Uшü HÜ frü Uшnш4шpшUшü ЩШ2-rnnütfrg: Uunp hrn^ü Up hшuüfr füüfr^ щш2шп-üfrrnjü (pшhqfrqшp) Uш2шnffr pшdfrü ü ш]_ шufrUш U'umшüшJ к fшüfr ü ш]_ фhpшp■ шJufrüfü щшhnLшö n^rnp, mшLшp Ü2шüшUhln4 Uшügüfr pшü ^nLÜfr pnq hpqnLÜ püt, шцш^, pt frp
n^rnprng, mшLшpшg pfrLp шJÜpшü ^t, ШLhlfr
qpшö t. щ|и щш2moühшJf frphüg hш-2nLtqnpöühpü Uшnш|шpnLphшü mшühlt jhrnnj
hшpUшhшLШfühp Uhlühü к mnLppp Up qшüйhü:
6. Sшuünpqшü mpng 4шfiшnüшü к üfru-ptqfrüfr qhg&nLÜühp
SшuünpqшUшü rnnLpfp шfinLpqn4 UP |Ш-бшпт^ к quü qünqühpü, npnüf pЬqhшüpшщtu pnLpf hp^ifrühp к ffrLprn ^tjhp Up ifrühü üfrLiptqfrü UpunLfrü: ^шnш|шpшUшü Uhürnpnüfrü üt? qfrLqhpp Up öш^nLfrü ünLÜhrnfrlühpnL üfr?ngn|: bpt n к t qfrLqfr üp pürnUfr^ühpü hшüшpйшUhü qfrL^fr ш2шpü rnnühinL, üfrLiptqfrüühpü шüüfr?шщtu fanupp ütU Upühü к ШJÜfшü Up pшpйpшgühü rnpdhfp, np qfrL^gfrü Up щшpmш4npfr mhqfr тш]_ Uшü шpdhftü
шЬhшühüшm prnpàp q&n|ü frLpшgühl; UfrLqptqfrü qfrL^fr üp rn2rnpü шnühlt hrnfp шлки früpqfrüpp ünLjü qK^fr hnqhü, ?phü к pürnU^nLphrnü rntpü Up hшüшpfr к rnütü mhuшU qhpönLÜühp Up qnpöt, qfr |umшh t, pt frp шqqшUшüf■ np Uшnш4шpшUшü щш2mnühшühp hü, rnütü щшpшqшJfr üt? qfrüp ^frrnfr щш2mщшühü üшüшLшüq np hшUшnшUnqp Upürn] фtшшlfr шünLÜn| üUpmh к phgühj; Uüpnq? |hg шüfru Ufrшlptqfrü üp шпш0 qfrLqp Up üüшJ■ frp finpmhpn| öшnшühpn4 nL Üfrhpn| hnü йpfrшщtu up luht шütü frü^, püшUшpшü■ шüUnцfrü■ 0шпщ|, nLrnhjfrf frphüg к ÜfrhpnLÜ, |шпЬФр fipшqlnLu к rnütü frü qfrLqhü Up rnpnLfrü: ^шlhpü pus ophüfr фn^шüшU nLptü
Uqtaü (ppf. Agnam vergisi)-Uщüp h^jhprnlnp щüщunLÜfr hщpU:
9 ßn^щü (ppf. koçan)-4UшJшUшü:
ütU ^шф^т. (ph^trn rnünLÜp mшиünpq t) щ^щЬ üp Up ^шф^ np Utu шп Utu Up üurnhgüt. UjL к шд шünLÜn| frphü к hhmкnpqühpnLÜ шnшüйfrü шnшüйfrü pшdfrüühp иmшüшLn4 phpfhpp Urnüprnpfr qfrLqhü üt? к |hp?t fr |hp?nj qшünüf Ш1 qfrLqшgfrühpnL rnürnunLÜühpnl Üpfr фn^шqphl UnLmu üfrü^к UnL2 Uшü frp mnLÜp nLp np t: ^frLqшgfrü gnphшüp Jшpmtü qrnrnhinLÜ ^tu üfrLiptqfrüp шüüfr?шщtи gnphшüfr 2h^?p pnLfi pишö фшJmt qpo2Ün| Up ^po2Üfr к rn^ü^tu ophpn| rnnrnüg ^шфhlnL Up pnqnL üfrü^к np frp шnш?шpUp püqnLÜh]_ тш], jhrnnj Up ^шфt■ fruU hpt qfrLqrngfrü ^qfr?шüfr frp шnш?шpUfrü■ Up P2ÜШÜШÜШJ шünp hhs к ^hqfifrü gnphrnüp Up pnqnL Uшlfrü üt? rnüftp^ü тш1, üfrü^к np qfr2hp üp früfp Uшü frp pülhpühpp jrn?nqhü qpo2Üp hpöhi, rn^ü щшpшqшJfrü fabqfi qfrLqшgfrü шüpnq? gnphшüp frphü тщ| ш]_ qшpйhшl_ ^шqштhp Ühnftü: bpt qfrLqrngfrü pшü?шp■ püqhqtü Ü2шUшö t Urnü rn^qfr nLÜfr, шünüg ш2шpü ш]_,
hшUшnшU opfrüшg■ ШJÜfшü prnpàp UP Ü2шüшUhü■ np шüpnq? rnp^nLÜftü ШLhlfr шпш? UnLqшJ■ щ^и щштйшпи qfrLqшgfrü Jш?npq тшpfrü шлки ^rnUhp ш]^ Uшpqfr pшühp: Öfr2s üfrLiptqfrüühpnL hphutü pшüpшU^■ 2hpшüfr■ ppüüfr к prnühpnL Ü2шUnLpfrLÜp hm üüшgшö t: UfrLiptqfrü qfrL^frü üp üt? nmffr UшnЬnLÜ hшиmшmhlnL früfp, UoqmnLfr rnünp ühq |frfiшUtü■ шЬnp öшüp щшJÜшüühpn4 qpшü ФП^ UnLsrn^,
Uшü ii'frpiniimj1 Upüt к Uшüшg Uшüшg Up
mfrpшüшJ шЬnp hnpfrü к hqrnö ^bpшöp Ühnftü Uшnüh: UJиnLhhmк fruUrn^tu frphü Up щшmUшüh qhqшüfr hrnpup Uшü шц2frUp: ^шUшnшUnqp frppк ф^шф, fшqшfшUшü JШügшLnp
UшüpшumшünLfr к prnüm Up qpnLfr: ^hp?шщtu hшpUшhшLШfühpnLÜ üürnü üfrLjptqfrüü ш]_ щщ-mnLhшuü Ьцш0 t hpUpшqnpö qшufrü к rnunp nulnpfr 0nL0ü ш! fшühp t:
7. Ouüшühшü optüfühpü nL qшmшpшüühpp
Upqшpк puhjfrf ^Uu ouüшühшü optüfühpnL
шpqшpnLphшü■ prn^g fшüfr np ^hü qnpöшqpnLfrp■ qnjnLpfrLÜ ^nLÜhü ühq hrnürnp, öшllnLшö ütU Un^ü qpnLшö hü, hph fafrqfrpü hrn^nLÜ hшüшp t, Uшnш4шpшUшü щш2moühшJf qhpönLÜühpnl 2шqш^nLшö Uш2шnшUhpnLphшüp Up 4fiшphü n к t цшт üp, qшmшpшüühpnL üt? fru^rnüfrü к fpfrumnütfrü ütU ш^Рп| ^rninLfrp. hшUшnшU opfrüшg mpшüшqpnLphшü■ np ^üqfrp ^qühp ghqfr, Upoüffr, шqpшmfr к hrnpnLumfr üfr?к:
8. ^.шfiшnшUшЬnLphшü iTmi^pfrip
Sшup mшpfrühpt fr |tp t np hшJшpüшU qшLшnühpp щш2шpüшü üt? hü, hppкhUnLpfrLÜp pЬqhшmnLшö hü pшqшpt рш^шр, n^ nf Upüu ^Ojfru Uшü шpmшuшhüшü hppшl_ шnnLmnLpfr Urnü ш2^шmшüffr hшüшp: ^nqn|p|hшü
Uüpüphпüb]fr:
шqpшmnLphшü к mümhurn^tu |üUüшLnLÜ qlfaшLnp ú| щшmfiшLÜ ш]_ 4шfiшnшUшünLphшü к JшpшphpnLphшüg шpqhlpühpü hü:
9. ^шЬqnLfamühp
^o||u Uшú nLp^2 fшqшfühp к rnpsrn-uшhúшü qmЬnLшö pшqúшp|4 ЧшЬqnLfamühpp Uu fшü| mшpnLшü ú|?ngühpnLÜ mpnLrnö шpqhlpühpnL щшmfiшnn4 ^hü Uшpnq ^hprnqrnn-üшl |phüg öümupp, npn^ rnunüf |phüg qmЬnLшö omшp hpUlpühpnL út? к |phüg pümшü|fühpü ш! q|iqhpnLÜ út? UP ^pшüшü:
10. Unщü&üщ2&nphúnLÜp
bUbqhgшUшü, mnhúulü, faqmiu^ шnшüй-
üш2ÜnphnLÚühp nLÜhgшö hüf qшphpt hhmt npnüg 2Ünph^L Uшpnqшgшö hüf щшhhl úhp шqqшJ|ü qnjnLpjnLÜp, uшUшJÜ, uq
шnшüàüш2ÜnphnLÚühpü útUlU útUlU UP
pшpйnL^ü: Uhp mrnp^p ^Üphp, úhüшumü-ühpp, úшmnLnühpp UP fшüqnL|ü Uшú UP ^rnürnü, | hbmg шЬц| uшhúшünLшö к ünL|-pшqnpönLшö phúшUшü к nLfamшLnpшUшü hшunLJpühpnL hшLШfúшü шpqhLnLÚn4: №ш?-ünpqühp, 4шüшhшJhphp Uшú фnfaшЬnpqühpp, npnüf ühpUшJшgnLgfaühp hü dnqn^pqшUшü, |phüg hhq^üшUnLp^LÜü nL йш^ ^mü|ü Uшnш4шpnLphшüg únm, ^rnUrnü qшpйhp t шЬnüg ühpUunLp|iüp к ú^ú^rn^ü UшnшLшpnLp-hшü ^hmp| hшúшp UP фümnnL|ü: Uhp 4шpdшpшüшg út? mnhúulü nLunLÚü кu uшhúшüшфшU к шqшm UpUbnLphшü ^mpm| |p nLuшünq úшünLUühpnLÜ:
11■^ш^шüшфnfanLp^LÜ к lUnlLlllliqnLp|lLll
PnünLpjшü, шqpшmnLpJшü к щшüqfamnLp-Jшü щшmfiшnn4 шúhü mrnp| 2шm úp UnLju шq2lUühp к U|ühp UшnкшüqnL|ü к Up ppprn-üшü, uq шnp|L шnш?шpUühpnL Urnú фnfaш-ünpqühpnL op|üшUшü ú|шúmnLp|lüp Urnú q|únLÚp ú|2m шщшpq|lü úüшgшö t к op|ürng qnpöшqpnLpJnLÜp pnünLphшü mhq| mnLшö t:
12.£fcipm Ш2|ptpühp
Uju U|uш4шJPhü| ghqhpnLÜ pшppшpnuшUшü шpшpfühpü rnpqtü úшüpшöшünphü, hpUp| шúhüш4mшüqш4np mшpphpü hшúшpnLшö hü ú|2m: ^npnmm, Unqn^nLm, Jшф2mшUnLp|LÜ, uщшЬnLp|LÜ шünüg un4npшUшü шphhumü ьцш& t uUqphü | ^hp к hrnjp n'^ ú| dшúшüшU Upgrnö t hшüq|um ^uhlhi шunüg hphu|ü: -^frúu ш]_ шmnüg ú| úrnup UшünüшLnp qtüfhph^ я^Ьш! hhöhlшqnLÜq úp Up Uшqút к шpйшU hшúшpàшU шúhü ^шpшqnpönLpJnLÜ Upüt:
13. SшpшщшphшU ш2faшmnLp|LÜp
UqU|pühpnL, hшuшpшUшg 2tüfhpnL 2|bnL-
phшüg, q|ÜLnpшUшü фnfaшqpnLphшüg к nLp|2 öшnшJnLphшüg hшúшp hшJhpü |phüg qpшumühpn4 nL шüшunLÜühpn4 ú|2m umpUш-prnp qnpöшönLшö hü шunüg фnfaшp|ünLphшü к rnjq úшmnLgшö öшnшJnLp|LÜühpü
4шpйшmpnLшö hü LnLmшüpühpn^ hшJhnJnLp-|LÜühpn4 к öhön^:
14■^uqupuЦub lшügшLnpühp
Uju шünLшü ühppк Up qшmшщшpmnLhü uü шútü huhp npnüf UP hшúшpйшUhü шp-qrnpnLp|LÜ к |pшLnLÜf щш2mщшühlnL h^üh! к hpUp|ü út? qnpönLшö qhqönLÚühpnLÜ qtú pnqnphi, 2шmhpü ш]_ ^p^^tu qpщшpmnLшö hü, num|Uшü úp ú|Liptq|ú úp щш2moü| к шum|fiшü| phUüшönL úp UpÜu Jhp|Lpшüf| úp umhqöh]_ к huü |ppI JhqшфnfaшUшü Uшú pшqшpшUшü JшügшLnp шúpшumшühl_ mшl_, hüpшUшJÜ prnü qnpö ^nLÜ|, pnq шpqшpшgü| q|üpp: ^pшúü nL ú^úrn^ü qpшúü t |p фpUnL-phшü ú|?ngp, hph шшш Цpgш4 mшL Uш2шnf, hrnUrnnrnU щшpшqшJ|ü UhüpшpUnL| pшümшJ|ü mшü?шüfühpnLÜ: Uju Uhp4n^ fшü| fшü| pümшü|fühp фfiшgшü nL фfiшüшLnL hü:
15■РшümhpnL ^|fiшUp
^nLpp|nj pшümhpp útU útU uчшЬqшpшüühp
hü fшqшfшUшü Jшügшüfn4 шúpшumшЬnLшö hшJnLÜ hшúшp, mpnLшö mhuшU mhurnU mшü?шüfühpp шüüUшpшqphl| hü: öhö, шünqnpnLp|LÜ, hpш2hU hpUшpühpn4 úшpú|ü faшphLp, шmшúühp рш2Ь]_, pü^шgf фhmmhl_, UnJШüngühpnL út? qifal^DP Uшfahl, q|lш-pшüühpnL út? úrnpú|üp ^pUhl, úш2|l к ulü un4npшUшü hü: ^dpшqm hüpшUшJf rnunüg ^UpüшLn4 q|úшüшl_ 2шm шüqшú úbnшö hü, 2шmhpü ш]_ úhnühit шqшmhLnL hшúшp |phüg üúшü шüúhq úp phprnü mшLnL JnLuшhшm ú|?ng|ü q^úrná hü шpqшpnLphшü nL pшümшJ|ü щш2mnüt|g bnp npu ú ш4hlgühln4:
16.Pnü| Uшú Uhqö hшüpшqpnLp|LÜp:
Uhö щhmnLphшüg Uüfшö ^hpi|ü| qш2Üш-qp| 61-pq JoqnLшö|ü mpшúшqpnLphшüg hш-UшnшU huhpnL üUшmúшúp | qnpö qpnLшö ^p^^hrn! hшpumшhшpnLp|LÜf к nfi|pühp upnqhinL Urnú umh^nL hшúшp mhqшUшü Uшnш-LrnpnLplLÜp UP фnLpшü шüú|?шщtu Ubqö hшüpшqpnLp|LÜühp Uшú qnhnLÜшUnLphшü qphp щшmpшumhl_ к umnpшqшphl_ mшl_ щш2moüшUшü úшpú|üühpnLÜ к hpкhl|ühpnLÜ fiÜ2nLÚ| nL pnЬnphшü ühppn к ühpUшJшgühl nLp np rnüUt к
шцш hpшmшpшUhl_ pt" «hpU|pp faшqшq к
шüqnpp t» (Uniurnjl ^tj £túшl mpp) un4npшUшü pшüшйкp UpUühin^: ^ш] umnpшqpnLp|lü ^qünq hrn^nLÜ, шum|fiшü| nL q|pf| mhp ш]_ l|ü|, шünp qifarnü шühpкшUшJb|| щшm|dühp nL фnpйшüfühp шüщшUшu hü:
17.Qhüp Upb|ni щnшищэиnphniú
£|ipmhp nL pnLpfhp UшЬnüшLnp pt шüUш-
bnü qhüf UphpL шpmnünLp|LÜ Up Uuhlhü, prn^g hu úp hpt n к t qhüf |p pn^ nLÜhüшJ, hphf mшpnLшü pшümшpUnLphшü UP qшmш-щшpmnL|, rnunp hhmкшüfü hqшö t Uhüшg к
pü^|g шüшщшhn4nLp|LÜ: Günph|4 uq rnpmn-
ünLphшü fpmhpp ú| рш^ mrnp| t np un^n-pnLp|iü pprnö hü |phüg 4phdfaüqpnLphшü Uшú n к t шnp|4 P2ÜшúnLphшü шnшpUшJ hqnq hu q|iq|ü úomhpp hpшgшü шpйшUhl к mшpшйшJÜhl_ pt uu q|iq|ü út? JhqшфnfaшUшü Up qnpönL|: UomшUшJ fpmtp faшnü pшqúnLphшúp Up JшpàшUhü bnLjü q|iq|ü ^prn^, Up Unqn^mhü к шúhü mhuшU pnüшpшpnLp|LÜühp I qnpö Uqühü к qfaqp шúшJшühLt jhmnj UP úhUühü: Uju^tu ppш4 G|щpшüg| Uh?|ptptü hhöhlшqnpшg qшuшUшp-q|ü щшmUшünq Gt2o шbnLÜn4 f|pmp, np шúun]u 12-|ü, |p hhmкnpqühpn4 JшpйшUhgшL Stppf шbnLÜ hшJшpüшU qfriqfrü ^pu к hpшgшü шpйшUhg: Uunp ^pu U4pшü qfaqp qmünLnq UшünüшLnp qopfp Stppf UP фnLpшJ qmünLnq oqbnLphrnü: G|2oü uшUшJÜ faшpшö tp q|p|üf, 4шuüq| JhqшфnfaшUшü úp ^mhubnL|p hnü: Uju шüшUüUшl JшpйшUúшü 4PU q|iq|ü püш4faühpp |phüg шüйp шqшmhlnL hшúшp | фшfanLum Up q|úhü: G|2oü q|Lq| pninp шüшunLÜhpp к qnLjphpp UP Unqn^mt к 4hp?|ü mmühpü Ш1 щрЬр4 UP hhnшüшJ: Uju^hu f|pmhpp я^Ьш^
к fanLÚp fanLÚp 2шpnLÜшU qш2mhpp Up ^mmhü
к |phüg hшЬq|щnq hup Uu4rnühü к hpp Uшnш4шpnLp|iü q|úmú PUU, Jшügшüfp JhqшфnfanLphшü ^pu UP pшpйпi|: Uhш uu Uhp^n^ hppкhUnLp|iüf, JшpшphpnLp|iüf 4mшüqшLnp qшpйшö hü к rnúhü Jhqшфn-faшUшü|ü Up ^hprnqpnLlü:
1S■^nmnpшöühp
^pfnLp|iüp Uшpöhu pшLшUшü ^hшúшphln4 4hpnh|2hшl hшpumшhшpnLp|LÜühpp,
hhmшúnLm t ú|2m püш?|ü? pühi huü: Uunp шщшgnLJg hü 1S94-|ü UшunLÜ Sшlшp|U^ к 1S95-|ü pnjnp hшJшpüшU qш4шnühpnL püqhrn-ünLp Unmnpшöühpp, 1S96-|ü UUüшJ ^nprnml, ЧшüшJ к úшuüшLnp Unmnpшöühpp, 1900-|ü UшuünJ Qpшqшüf qfriqfr únfa|p qшnüшlp йbnшúp hpшúшüшmшp Uj| фш2ШJ|ü, rnju mшp| Ш1 U2nj ЗnLÜшü, PhpqrnU, U4pшqnú, ^pú|pm к Stppf q|iqhpü шüpüшU nL шLhpшU qшp&шö hü, pnppn^ü püш?|ü? hqnq UшunLÜ-SшlLnp|U^ qdprnfam hшJhpnLÜ hhm:
Uhp шnшö mhqhUnLphшüg üшJhln4 hhmкJШl_ щшpшqшühpnL mшU mhq| nLÜhghp t UшunLÜ-SшlLnp^U^ uu 4tp?|ü Unmnpшöp:
Pшq2nJ UnLuшUшl &tp|m ^tjü к hpшúш-üшmшp Urnjlh фш2шühpü |phüg hhm шnühln4 Prnqh2| к UnL2| hnqкnp ^hmhpü к pшqш-fшUшü dnqn^nj ш2faшphшUшü шЬqшúühpü, |ü^hu üшк U. -n4hшüühu ^rnüpl Шш^ 4шpqшчhmü, 4hg 4ш2m (pn^np) qopfhpn4 к 4hg püqшünpühpn4 UrnunLÜ UP pшpйpшüшü шüghшl ш^! 10-|ü uu Unqútü, mp|2 jnpp 4ш2m qopfhp ш]_ q|üшpшUшü щшmpшumпLp-
hrnúp foшpphpqtü к S|qpшüшUhpmtü UP hrnuülü к Up pшpйpшüшü UшunLÜ, SшLLnp|Ц| к ^2|üÜnp| Unqútü, uü t Urn^n] hшpшLШJ|ü qön4: -hmhhmt UnLqrnü к Up чш2шphü UшunLÜ-SшLLnp|Up, шum|tü nL шüm|tü, шлкшл p|pm pшqúшp|i nL Uшmшq| Ш2|ptpühp, npp Uo|ufag|, 2ppbg|, Oútpшüg|, faшúшpшüg|, ^шmppшüg|, -4^mшüg|, fannphg|, fa|шüg|, Pшqpшüg|, GtfamnLpшüg|, ^p2popшüg|, U|b4ubg^, ^2Phg|, Фüfiüшpg|, -ppúшüg|, UompUg|, Unmhg|, Uшpúg|, Qb|ni|g|i, иш]ш-GtUo, Pqpbg| (-<шfi|-фtpo punLшö Qшpшqnpö|ü щшmUшünq, np faшqшqnLphшü rnmhü |uU, hhmqhhmt 50 hrn^hp u^rnühi mnLшö t qш2m|ü út?), fonLphgfc (hn^шUшLnp Unim ^tU|ü щшmUшünq), Ц|úubg| к Utlpшüg| punLшö Ш2|ptpühpü, ^hi q|iq| Gtjfahpü |phüg farnúphpn^ к UnL2 fшqшf| pnLpf fanid^üp шhшq|ü pшqúnLphшúp:
^шnш4шpnLp|iüp hpUnL mшp|t | 4hp ú|?ngühp UP fanphhp Urn^n] hшJhpp 4шp |?hgühi к шbnüg mhqp f|Lpm ghqhp Uшú pmpp qшqpшUшüühp ihgüh]_, prn^g ^tp jrn?nqhp: Uju mшp| фnfaшüшU rn^q ú|?ng|ü q|úhinL, UшunLÜü |uщшn ?ü?hinL öprnq|pü Jqшgш4 к qnLgt üUшmhLn4 np fшqшfшUшünLp|iüü ш]_ |phü üщшumшLnp t, mшUшL^ü qшpnLÜ ^pшgLШö йhnüшpUhg |p öpшqp| шhшLnp qnpöшqpnLp|LÜ: bL np^huql UшunLÜp JШüUшpöшU№ php|, útU Unqútü jtolrni Unшfhl 4шpqшчhm 4hg d^ú щшJÚшüшdшún4 щшmL|pшU UP qpUt UшunLÜg|ühpnL únm hшpU hqшö qpnLp|LÜühpn4, ú|iu Unqútü qopfhpp püqшüopühpn4 qh^| UшunLÜg|ühpp UP Jшnш?шüшü, ú|ü^ шünüf qprnLnp щшmшufaшü faúpшqphLnL qpшq4шö UPllшü, np щл^ UhuUшmшp UpúüшJ к Unrnphi 4шpqшчhm hшq|Lhшq nq? &tp|m únm UP hшuü|:
^üqшünpühpp U^nrnrnü, unuUшl| Un|i UuUut к Upm^ ú|ü^i hphUnj, шpq|iüfü hpUnmmhf ш^ш^: Qopшg JшpйшUnLÚü, шnшüg UшunLÜ-g|ühpnL щшmшufaшü|ü uщшuhLnL, шщшgnLJg t pt Unrnphi 4шpqшчhm| щшmnL|pшUnLp|iüp щшpq йкшpUhpщnLp|iü ú tp:
U^p|i| 13-|ü UnLurnUrni 4tj| hpшúшün4 úhp hmкtü hUnq hшp|ipшщhm| úp к fшü| num|UшüühpnL hhm 4шüftü úhUühin4 14-|ü llmp &tp|m únm hшuшüf Umhфшü
4шpqшчhm|ü hhm: £шü| op 4hp?p mhuünLh-gш4, np püqшüopühpp UP qhmbqt|ü ^pt-foi punLшö p^rnplü шп?1: ^nLuшUшlü, hpшúшüш-mшpü к uщшJшUnLJm|ü ú| шbqшúp Um 4tj|ü hhm qürnglü pbqшüopühpnL q|pfhpp hhmшqomhl: U^pfrfr 21 tü 22 LnLuшüшlnL q|2hpp dщúp 7-|ü шmhüühpp, q|ünLnpühpp 2шpdúшü út? qpnLLhgшü, pn^np ш2шphpühpnL àbnpp Uшbnüшшp qhüf mpnLшö tp, 4hg 4rn2m qopfhp
pfrqrnüopühpnl к ш2шphpühpnL шhшqfrü pшqünLphшüp |hn шpк ^öшqшö■ üfrшhшünLn JшpйшUhgшü ürnfa Qu pinLpfrü к шщш ^pt-poifrü к pшLшUшü rnmhü pnLnü
pЬqшüopшйq:nLphшüp к hpшüшйqnLpfrLÜt üp hmpp mfrphgfrü ppLpfrü pшpйnLÜfühpnLÜ■ nLplt uшunLÜgfrühpp mhqfr mnLшö tfrü, ш|| optü uUutшl 2шpnLÜшU püqшüopühp npnmrngfrü к unuUшlfr UnfrLp 2шpnLÜшUhgшL qfr2hp ghphU üfrü^. 23-pq opp: "bnjü fшüшU Jшp&шUnLÜühp ш]_ üfrкЬnLJÜ rnmhü SшlLnpfrUfr к ^faüünpfr Unq ütü Upiiufrü uшunLÜgfrühpnL |pu: ^.hp?шщtu rn^pfrjfr 23-frü uшunLÜgfrühp фш^nLum UnLmшü■ pfrqrnüopühpnL к qopшg nL pfrpm rn2frptpfr шЬhшühüшm ühö pшqünLphшü qüqшUühpnL mhqшmшpшфhü ^moUшlnф nLumfr frphüg |hp?frü rn^rnLtüü hqnq Utlfr qRqp Up qpшnLLfr ouü. qopphptü, dnqn|nLpqfr щш2шpnф früphpn| nL qnLjfhpn|: Upqhü fшüfr op jrnnrn? ш]_ qpшLnLшö tp ^2^üÜnp punLшö qRqp, np UшuЬnJ hшpшLШJfrü шügfp ФШ1П^ Ufrp^ü hшüшpnLшö tp: Uju^tu ^npu Unqütü qopphpü nL rn2frptpühpp Up ümüfrü UшunLÜ-SшlLnpfrUfr üt? к ?шpip UpuUufr üfrü^. ürnjfru 4: tfnqn|nLpqp Up фш^К
pug шütü Unqü hpшgшüfr qüqшUfr nL unLpfr Up
üшmЬnLfr■ шUшüшmhut üp hrnumfr шqpfrLp-ühpt Up prnnhüp ^frum upmшfiülfrU шügfhp■ dnqn|pqhшü uijü üшup■ np Uшчшumшüh frphüg ipшgfr ш2frptpühpnLÜ■ ^шpnLhln4 шünüg umшщщmfrp fanumnLÜühptü, pnppn|frü upfr UшügnLfrü к Up ühmnLfrü SшlLnpfrUtü шügünq qhmfrü üt?: 12 rnrnphUrnü UnLju шq?frUühpnL к qhqrnüfr UfrühpnL щшmfrLp Up pnüшpшphü к Uшnкшüqhü: Uju щшpшqшJfrü t, np hnu-hnü шщщитш&п^ Uшüшüg к ürnüp mqng üfr üшup Ujrn?nqhü hhmqhhmt UnL2 фш^^ к üfr ürnuü Ш! Uhppu qfrLqhü к и^иш1ш1 4tjfrü шüйüшmnLp
и11и:
SrnpnpfrUfr Unmnpшöü шLhlfr uшumfrU UP ifrüfr, pnpp üшüp mqшühp nq? nq? qhmp ühm-hü, ffrpmhpp ^шphnLphшüp UшünLp?p ünpnqhi UnLmшü mrniLnpfrUgfrühpnLÜ к |hp?frü-ühpnLÜ hpqnLÜ Upühü ^p фши^ frphüg Uшüшüg nL qrnLrnUrng к Up fanumшüшü frphüg pnpp шüшunLÜühpü ш]_ щшhhl_ к jhmnj frphüg 4hpшqшpйühl_: SшLLnpfrUgfrf UP hшLшmшü■ frphüg UшüшJf к ürnüp qшLшUühpp к шüшunLÜ-ühpp UrnünLp?tü шЦ^ Uшügühü■ ffrpmhpp Up qpdhü frphüg hpqüшü■ шüшuпLÜühpp Up qprnLhü, к pümшüfrfühpp Up Unmnptü, к qhmp Up ühmtü: Uümnp ihnrnü щ? pшqnLUfrü üp UnL2mp fшpшdшJnfr üp тш1 qmЬпLшö hü 12 mqung qfrшUühp" шüoptü ppqng qnh Ьрш0: Pug шmnügüt üfruü UnUnpip UmpnLшö ^frühinLÜ, mшUшLfrü nq? hqhpt к Upghpt щшmшu^шühl_ шügnpqfr üp hшpgüшü■ pt «npnL" mqшü fru» -
^шpшщhmfrü■ «n"p qfrLqtü hu»,-^p Upüшp щшmшu^шühl_ к hnqfrü UrnLrnüqt:
£шüfr üp ршд шЦ^ ünLjü шügnpqp Up hшЬqfrщfr h^nL üp к Uüo? üp qfrшUühpnLÜ■ rnnrn?früp 4шпо|п| ühmnLшö к üfrLup joqjoq Ьрш0: UшunLÜgfr frqшUшü uhnp frp щшmfrLhü ^frum üш^шüйш^üqfrp t: Uunp ф^^ gnLjg mnLшö tp rnnrn?frü Unmnpшöfr dщüшüшUp■ щ|и шüqшü ш]_, hpp fanLÜp üp UшüшJf nL rnqgfrUühp JШüUшpö Up щшmшhhü qopphpnLÜ nL ш2frptpühpnLÜ■ frphüg щшmfrLp ^rnhhpL hшüшp Up ühmnLfrü ^p^ü^m qhmfrü rnifrpühpnL qfrplp к Up ühnühü qfrLgшqüшpшp: Uufrufr 4-pq opp mhqfr UnLÜhüu uijü тииш^ ?шpqp■ np rnühütü шqtmш|frü к шpfrLÜшhhq UpHU, öpшqfrpü щ]щЫ Up UшqünLfr: Uümopfr Unmnpшöühptü uUuhшl 6 dшü hpUшJÜnLphшüp к 4 d^ü l_шJЬпLphшüp qfrünLnpшUшü щш2шpüшü 2qpu üp Up UrnqünLfr к 4hpnJfr2hшl ш2frptpühpnL pшqünLphшüp: Ujq 2qpшü hhmqhhmt шüфnфhln4 npup pnühjnL nL ^фш^gühLnL fiшpщfrUnLphшüp üp rnütü 0ш1 nL önLU ^nLqшpUhLnL hrnürnp шütü шЬпüf pnu üшpq■ Ufrü, hph^шJ■ np Ühnp Uшügüfr■ шüfaüшJ UUnmnphü, qшLшnp шüшJfr nL шüшщшm Up qшpйnLÜfrü: PшppшpnuшUшü UшpqшqpnLphшüp üp püqrnüopp шühü Unqühp Up4mmgüfrü к mp np hшLШöшUшü dnqn|^qfr ^nLÜp üp mhuünLfr, nnLÜphpnL mшpшфühpn4 Up ?ü?nLfr:
Uhш gшüUp UшuünJ Unmnprnöfrü hhmкшü-pn| шLhpшU Ьрш0 qfrLqhpnLÜ. 1. ^plfrtUnLqшü frp nLpp pшqhpn|, 2. ^2^üÜnp, 3. UpmUnLÜf, 4. <hqfrü, 5. GüUnLqÜшU■ 6. U^p, 7. Utqptü, 8. <pioqfrüp, 9. SшlLnpfrU■ 10. ^nLШ|früf■ 11. ^шq-üшüf■ 12. UpmfrnL, 13. ^oprn^nL, 14. 4hpfrü qfrLqp, 15. fonL^hnlfrm, 16. ФnLpfr■ 17. ^ouünLm, 18. Зшpqfr■ 19. Qpшqшüf■ 20. Qnphp, 21. bq-Uшpq■ 22. £шpш4шüp■ 23. £pqшüшüf■ 24. ^nörnölrnüp, 25. fepmшü■ 26. Uqpfr, 27. ^frphüp, 28. ktpüш■ 29. ^ф^ 30. ^hqnL2tü, 31. GnL2-ürnühpU, 32. иЪ^ш!, 33. Gtüpp, 34. kpifrt ^püp-üшü■ 35. ^pifrh üpunLp, 36. bpfrgшüU■ 37. SшфpU■ 38. U|frшügfrU: ^frLqhp Uшü np pürnUfr^ühpnL ütU шüü2шü üшup üfrrnjü Upgшö t шqшmпLfr| hшLШöшUшü■ |frpшLnp■ hfrLшüqшqfrü UnL2 hшuühln4: ^frLqhp ш]_ Uшü■ npnüg püшU^^ühpnL qnJnLphшü Iprnj püшL mhqhUnLpfrLÜhp ^Uшü: PшqüшpfrL pümrnüfrpühp nL qhpqшumшüühp Uшü■ np pnpp|frü ?ü?nLшö hü к üünL2 üp fruU ^t
Upgшö ^шlpufrl n'^ Ufrü, к n'^ rn^p, к n'^ mqu^:
Uütütü шLhlfr hpUшpшmк к qшphпLphlfr ?шpqfrü hüpшUшJ hqrnöhü SшLLnpfrUfr к шЬпp 2P?шUшJ qfrLqhpnL qdpшqm dnqn|nLpqp, np шütü Unqüt щш2шpnLшö к фш^nLumfr шütü fiшüpшüühpt qpUnLшö pLlШln4, pt' qfrЬпLnpühpnL■ к pt' pfrLpmhpnL Unqüt ^dqdщpшp ?rnpqnLrnö hü nL üшpüfrüühpp jo2nmnLhin| qhmfrü üt? pшфnLшö: Gшmhp■ np Uhrnüphpüfrü шqшmhLnL hшüшp
qшüшqшü mhqhp prnqumngühp ümшötfrü■ ophpn| шüopfr к шüuünLÜq mшnшщhfrü■ frphüg uúnLÜq hqшö t ütU ütU шф UnphUfr шф^, np, uшUшJÜ■ 2nLmn| ищшпшй к шüUt |hp?, hpp шüopnLpfrLÜp qnLpu phpшö t qfrphüp pшqumngühptü■ üшmünLшö hü fruLШüшUшü upfrü nL UpшUfrü: frü^tu grnLop Up mhufrnLfr, pnLpp UшnшLшpnLpfrLÜp qnh ^hqrnL üfruü UшuпLÜf фfiшgnLÜnф hfrürnj frLp шünqnf nL2шqpnLpfrLÜü и1иш0 t U2nj qш2mfrü |pu, nLp фn^шqpnLghшü шpfrLÜшhhqnLphшü к ШLhpnLphшü pшmp■ np^tuqfr ühp qnJnLphшü шühütü шüqшpüшühф hrnpnLrnöp mшl_:
UJUfшü шpшq к шüшqnLpnLJÜ фfiшgnLÜfr qtü, hph hLpn^rnjfr üшpq шutp nL pшphUшpqfr^ Ühnpp ^hpUшph ühqfr, шpqшpn früpqfrüpüfru Unprnö ^hmpt hшüшphüf :
^шишпши UÜ ^шpшfanunLphшü■ npn| Uшüpшumшühü qühq pnLpp fr2farnünLpfrLÜühp, puhi_n| pt huhpp шüUш^ piU Up ÜqmnLfrü, pшgшpйшUшчtu Upüшüf JШJmшpшphl_■ pt ühp dnqn|nLpqp frLp qnjnLphrnü frpшLnLÜfp щш2mщшühLnL hшüшp üfruü Urnünürnlnp к шщшьп| pшphUшpqnLphшüg Uшpom Uqqu qfrüpp, шnшüg npnj hшJnLÜ hrnürnp Uhшüf ^uu: Uju шЬhpшdh2m prnphfrnpqnLÜühpfrü" pшphфn^nLÜü mnLpphpnL шpqfr fiÜ2nq qpnLp-hшü■ ?ü?nLÜü mшuünpqшUшü к qfrünLnpшUшü mnLpphpnL, |hp?früfr фn^шphü üfrфgfrшJfr hшumшmnLpfrLÜ■ qfrLqhpp щшhщшühl_ pшLшpшp к qoprnLnp щшhшщшüühpnф к üfrLu Unqüt qfrüшpшф pühi n qfrЬпLnpшUшü fruuü
mrnpphpü, üшüшLшЬq hшüfrmfrt puшö pfrLpmhpp,
4hpшqшpànLÜ hnqшJfrü шütü mhuшU UшlnLшöühpnL■ np prnüfr qpшnLLшö hü huhpt, qшmшpшüшUшü fi2Üшpfrm pшphünpnqnLÜühp■ шügшqfrp к mhqшфn^nLphшü шpmnünLphшü
|hpшqшpй hu qшqpшUшüühpnL к щшЬqnL^mühpnL■ шqшmnLpfrLÜ pnjnp fшqш-prnUrnü Jшügшüfn4 pnünLшöühpnL к щшmшu-^щüшmпL pЬqhшünLp huUnqfr üp шЬпLшünLÜü hrnjng püшUшö qшLшnühpnL hшüшp" hLpn-^rnUrnü щhmnLphшüg huUnqnLphшü ühppn: Ццки rnnrnüg uu Uhp4 pшphUшpqnLphшü üp шüUшpb|fr t, np hu dnqn|nLpqp UшphüшJ ш^Ь к 2шpnLÜшUhl frLp mшnшщhшl_ qnjnLpjnLÜp:
^.uhü Stp, uu ^rnpq nL hшühum ^pЬqpшüf-ühpp qrnpürnü phpfrü ühp püqhшЬпLp hшpumшhшpnLphшüg к UnmnprnöühpnLÜ, hpt mшUшLfrü Jшщшqhü rnürnüg qnpöшqpnLphшüp hшJhpnL |pu fr qnpö qpnLшö шqqшuщшü öpшqpfrü hhmкшüfnф pfr^ шmhütü hup щшm-üшUшü rnqqhpnL 2шPfP 4frmfr qшunLfr■ nLumfr ürnpqrnutpü bLpn^ufr qpnLpfrLÜp Up hughüp :
Oqmmqnpölmö qpmlmhnLßjmh ijmiili
1. Фшфшщшрий U., П pnLpp щqqbpfr frpщ4щqnLpU IfrfirnUp 0UÚЩÜJЩÜ UuupnLpjnLÜnLÚ к pщüqfr-ürnpp: // «UpкblщqfrmnLpJщü hщpgbp»: - bphrnü, 1983, ^puil i-2
2. Upiliiiíi«inhiiiíii| ß-npnu Uqpщp■ touü U: - к. ^nifru, 1879
3. -njhpfr gbqщuщщüпLpJnLÜp pum bpfrmpnLpfbpfr qшmш4шpnLpJшü фщumщpqpbpfr■ U. Фщфщ-q^üfr faúpшqpnLpJшúp: - b, 1988
4. suilinpjuiii Ä., Urn., Pmp-ubqjmb А., -ЩJЩumщüfr к hщpщUfrg 2P?шЬЬhpfr mbqщüпLÜübpfr pшпщpщü: 3: - bp., 1991
5. -ицшишш^ rnqquyfrh щpfafr4 (шJUПLhbmк -UU), ф. 4i2, g. i, q. 1857
Сдана/ZmhÁhlbi t '14.07.2020 Рецензирована/Ягрт]ипи1Ь11 18.07.2020 Принята/CíiqnLhlbi t '20.07.2020
