CC BY
0Research BIB / Index Copernicus
MOLIYAVIY KO'RSATKICHLARNI PROGNOZLASH VA REJALASHTIRISHNI TAKOMILLASHTIRISH YO'NALISHLARI
Suyarov Sherzod Alisherovich
Bank-moliya akademiyasi magistranti sherzodsuyarov [email protected]
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada tashkilotning asosiy moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish yo'llarini takomillashtirish masalalariga bag'ishlangan. Tadqiqotimizda moliyaviy ko'rsatkichlarni prognozlash va rejalashtirishning nazariy-metodologik asoslari o'rganilgan, xorijiy va mahalliy tajriba tahlil qilingan. Sho'rtan neft va gaz qazib chiqarish boshqarmasining moliyaviy ko'rsatkichlari chuqur tahlil etilgan va baholangan. Korxonaning asosiy moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish metodologiyasi ishlab chiqilgan.
Tadqiqot natijasida moliyaviy ko'rsatkichlarni prognozlash va rejalashtirishni takomillashtirish yo'nalishlari aniqlangan. Zamonaviy axborot texnologiyalari va sun'iy intellekt imkoniyatlaridan foydalangan holda prognozlash va rejalashtirish jarayonlarini avtomatlashtirish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Kalit soizlar: moliyaviy ko'rsatkichlar, prognozlash, rejalashtirish, neft-gaz sanoati, moliyaviy tahlil, sun'iy intellekt, axborot texnologiyalari, moliyaviy barqarorlik, samaradorlik, strategik boshqaruv, risk-menejment, budjetlashtirish.
This article focuses on the issues of forecasting the main financial indicators of the organization and improving planning paths. In our study, the theoretical and methodological foundations of forecasting and planning financial indicators were studied, foreign and domestic experience was analyzed. The financial indicators of the shurtan oil and gas production administration have been thoroughly analyzed and evaluated. A methodology for forecasting and planning the main financial indicators of the enterprise has been developed.
As a result of the study, directions for improving the forecasting and planning of financial indicators were determined. Recommendations for the automation of forecasting and planning processes using the capabilities of modern information technology and artificial intelligence have been developed.
Keywords: financial indicators, forecasting, planning, oil and gas industry, financial analysis, artificial intelligence, information technology, financial stability, efficiency, strategic management, risk management, budgeting.
ABSTRACT
Research BIB / Index Copernicus
KIRISH
Bugungi kunda neft-gaz sanoatida faoliyat yuritayotgan korxonalar uchun moliyaviy ko'rsatkichlarni prognozlash va rejalashtirishni takomillashtirish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Shu jumladan, Sho'rtan neft va gaz qazib chiqarish boshqarmasi uchun ham bu masala muhim ahamiyat kasb etadi. Korxonaning moliyaviy barqarorligi va samaradorligini ta'minlash uchun zamonaviy prognozlash va rejalashtirish usullarini joriy etish zarur.
Moliyaviy ko'rsatkichlarni prognozlash va rejalashtirishni takomillashtirish bir necha yo'nalishlarni o'z ichiga oladi. Birinchi navbatda, korxonaning moliyaviy holatini baholash tizimini takomillashtirish kerak. Buning uchun zamonaviy moliyaviy tahlil usullarini qo'llash, moliyaviy koeffitsientlarni hisoblash va ularning dinamikasini kuzatib borish lozim. Shuningdek, xalqaro tajribada qo'llaniladigan moliyaviy tahlil usullarini mahalliy sharoitga moslashtirgan holda joriy etish maqsadga muvofiq1.
Moliyaviy rejalashtirishni takomillashtirishning yana bir muhim yo'nalishi - bu strategik rejalashtirish tizimini rivojlantirish. Korxona o'zining uzoq muddatli maqsadlarini aniq belgilab olishi va shu asosda moliyaviy strategiyasini ishlab chiqishi kerak. Strategik rejalashtirish jarayonida tashqi muhit omillarini, bozor kon'yukturasini, raqobatchilar faoliyatini va boshqa muhim omillarni hisobga olish zarur.
Prognozlash jarayonini takomillashtirish uchun zamonaviy matematik va statistik usullarni qo'llash muhim ahamiyatga ega. Trend tahlili, regression tahlil, ekonometrik modellashtirish kabi usullar yordamida korxonaning asosiy moliyaviy ko'rsatkichlarini aniqroq prognoz qilish mumkin. Shuningdek, sun'iy intellekt va mashinali o'qitish texnologiyalarini joriy etish orqali prognozlash aniqligini oshirish mumkin.
Biznes-rejalashtirish tizimini takomillashtirish ham muhim yo'nalishlardan biri hisoblanadi. Korxona har yili tuzadigan biznes-rejasini yanada mukammalroq ishlab chiqish, uning bajarilishini monitoring qilish va nazorat tizimini kuchaytirish zarur. Biznes-reja ko'rsatkichlarini belgilashda bozor talablarini, mavjud resurslarni va korxonaning salohiyatini to'g'ri baholash kerak2.
Moliyaviy menejment tizimini takomillashtirish orqali ham prognozlash va rejalashtirish samaradorligini oshirish mumkin. Buning uchun moliyaviy menejerlarning malakasini oshirish, zamonaviy moliyaviy boshqaruv usullarini
1 Ahmedov R. (2022) "Neft-gaz korxonalarida moliyaviy rejalashtirish", Iqtisodiyot va ta'lim, 6, 38-45.
2 Johnson K., Brown L. (2023) "Risk Management Integration in Financial Planning", Risk Management Journal, 15(3),
145-156.
Research BIB / Index Copernicus
o'zlashtirish va amaliyotga tatbiq etish zarur. Shuningdek, moliyaviy qarorlar qabul qilish jarayonini takomillashtirish, risklarni boshqarish tizimini rivojlantirish lozim.
ADABIYOTLAR SHARHI
Moliyaviy prognozlash nazariyasi bo'yicha muhim tadqiqotlar olib borgan Djumanov korxonalarda moliyaviy ko'rsatkichlarni prognozlash tizimini shakllantirishda kompleks yondashuvni taklif etadi. Uning fikricha, prognozlash jarayonida tashqi va ichki omillarning o'zaro ta'sirini hisobga olish, shuningdek raqamli texnologiyalardan keng foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi.
Zamonaviy prognozlash usullarining samaradorligi masalalarini tadqiq etgan Karimov va Alimov neft-gaz sanoati korxonalari uchun ekonometrik modellarni qo'llash bo'yicha yangicha yondashuvlarni taklif etishgan.
Xorijiy olimlardan Peterson va Williams neft-gaz kompaniyalarida moliyaviy prognozlashning innovatsion usullarini tadqiq etib, sun'iy intellekt texnologiyalaridan foydalanish istiqbollarini asoslab berishgan. Ularning tadqiqotlarida sun'iy neyron tarmoqlari asosida prognozlash modellarini shakllantirish masalalari chuqur o'rganilgan.
Moliyaviy rejalashtirishning nazariy asoslarini takomillashtirgan Murodov (2023) korxonalarda strategik moliyaviy rejalashtirishning zamonaviy kontseptsiyasini ishlab chiqqan. Uning yondashuvida moliyaviy strategiyani shakllantirish jarayonida risk-menejment tizimini integratsiyalash masalalari alohida o'rin tutadi.
Rossiyalik olimlar Ivanov va Petrov neft-gaz sanoatida moliyaviy prognozlash va rejalashtirishning metodologik asoslarini tadqiq etib, tarmoq xususiyatlarini hisobga olgan holda yangi yondashuvlarni taklif etishgan. Ularning fikricha, zamonaviy sharoitda prognozlash va rejalashtirish jarayonlarini raqamlashtirish muhim ahamiyat kasb etadi.
O'zbekistonlik olimlardan Ahmedov neft-gaz sanoati korxonalarida moliyaviy ko'rsatkichlarni prognozlash va rejalashtirishning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirish bo'yicha tadqiqotlar olib borgan. Uning ishlarida tarmoq korxonalarining moliyaviy barqarorligini ta'minlash masalalari chuqur o'rganilgan.
TADQIQOT METODOLOGIYASI
Tadqiqotda qiyosiy tahlil, dinamikada o'rganish, ma'lumotlarni guruhlash, ilmiy mushohada, absrakt-mantiqiy fikrlash, induksiya va deduksiya usullaridan foydalanildi. Shu bilan birga, tadqiqotda internet tarmog'idagi rasmiy saytlardan olingan ikkilamchi ma'lumotlardan ham foydalanildi. Mazkur ma'lumotlar asosida korxonalarda soliq risklarini boshqarish zarurati va ahamiyati, shuningdek ilg'or xorij
Research BIB / Index Copernicus
tajribasiga tayangan holda ularning ijobiy jihatlarini mamlakatimiz korxonalarida qo'llash imkoniyatlari tadqiq etilgan.
TAHLIL VA NATIJALAR
Sho'rtan neft va gaz qazib chiqarish boshqarmasining asosiy moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish metodologiyasini ishlab chiqishda tizimli yondashuvdan foydalanish maqsadga muvofiq. Bu jarayon bir necha muhim bosqichlardan iborat bo'lib, har bir bosqich o'ziga xos vazifalarni qamrab oladi3.
Birinchi bosqich - prognozlash va rejalashtirishning maqsad va vazifalarini aniq belgilab olish. Bunda korxonaning moliyaviy barqarorligini ta'minlash, rentabellik darajasini oshirish, investitsion jozibadorlikni ta'minlash, likvidlik ko'rsatkichlarini yaxshilash va xarajatlar samaradorligini oshirish kabi strategik maqsadlar belgilanadi.
Ikkinchi bosqich - moliyaviy ko'rsatkichlarni chuqur tahlil qilish. Bunda korxonaning so'nggi 3-5 yillik moliyaviy ko'rsatkichlari dinamikasi o'rganiladi. Daromadlar, xarajatlar, foyda ko'rsatkichlari, rentabellik, likvidlik, moliyaviy barqarorlik va aktivlar aylanishi kabi muhim ko'rsatkichlar tahlil qilinadi. Bu tahlil natijasida korxona faoliyatidagi asosiy tendensiyalar va muammolar aniqlanadi.
Uchinchi bosqich - ichki va tashqi omillarni baholash. Ichki omillar qatoriga ishlab chiqarish quvvatlari, texnologik jarayonlar samaradorligi, xodimlar salohiyati, boshqaruv tizimi samaradorligi va moliyaviy resurslar holati kiradi. Tashqi omillarga esa makroiqtisodiy ko'rsatkichlar, tarmoqdagi raqobat darajasi, narx-navo o'zgarishlari, valyuta kurslari va qonunchilik bazasidagi o'zgarishlar kiradi.
To'rtinchi bosqich - prognoz parametrlarini aniqlash. Bunda tarixiy ma'lumotlar trendi, mavsumiy o'zgarishlar, bozor kon'yunkturasi, texnologik rivojlanish tendensiyalari va raqobat muhitidagi o'zgarishlar hisobga olinadi. Prognoz parametrlari korxonaning moliyaviy imkoniyatlari va tashqi muhit sharoitlariga mos bo'lishi lozim.
Beshinchi bosqich - prognoz modellarini ishlab chiqish. Bunda turli xil prognozlash usullaridan foydalaniladi:
1. Trend tahlili - bu usulda o'tmish davrdagi ma'lumotlar asosida kelajak tendensiyalari aniqlanadi. Ko'p hollarda chiziqli, logarifmik yoki eksponensial trendlar qo'llaniladi.
2. Ekspert baholash usuli - bu usulda mutaxassislarning bilim va tajribasiga asoslangan holda prognoz qilinadi. Delphi usuli, morfologik tahlil, ssenariy usuli kabi texnologiyalardan foydalaniladi.
3 Wilson T. (2024) "Modern Concepts of Financial Planning", Financial Strategy Review, 9(1), 67-78.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
Research BIB / Index Copernicus
3. Ekonometrik modellashtirish - bu usulda matematik-statistik modellar yordamida prognoz qilinadi. Regression tahlil, korrelyatsion tahlil kabi usullar qo'llaniladi.
4. Balans usuli - bu usulda korxonaning resurs imkoniyatlari va ulardan foydalanish yo'nalishlari o'rtasidagi muvozanat ta'minlanadi.
5. Normativ usul - bu usulda texnik-iqtisodiy normativlar asosida prognoz ko'rsatkichlari aniqlanadi4.
Oltinchi bosqich - prognoz natijalarini baholash va tuzatish. Bunda prognoz natijalarining ishonchlilik darajasi baholanadi, zarur hollarda tuzatishlar kiritiladi.
Moliyaviy ko'rsatkichlarni prognozlash va rejalashtirishda quyidagi tamoyillarga amal qilish lozim:
r N
Komplcks yondashuv
V j
( ^
Tizimli lik
\ y
r
Moslashu vchanl ik
\ y
f >
Ishonchlilik
\
g
Samaradorlik
j
■barcha moliyaviy ko'rsatkichlar o'zaro bog'liqlikda prognoz qilinishi kerak
■prognozlash va rejalashtirish tizimli ravishda, mmitazam amalga oshirilishi lozim
■tashqi muhitdagi o'zgarishlarga tezkor moslashish imkoniyati bo'lishi kerak
■prognoz ko'rsatkichlari real imkoniyatlarga asoslanishi lozim
■prognozlash va rejalashtirish xarajatlari olinadigan natijalar bilan mutanosib bo'lishi kerak
1-rasm. Moliyaviy ko'rsatkichlarni prognozlash va rejalashtirishdagi
tamoyillar
Prognozlash va rejalashtirishning asosiy yo'nalishlari: 1. Daromadlarni prognozlash:
• Mahsulot turlari bo'yicha sotish hajmini prognozlash
• Narxlar dinamikasini prognozlash
• Bozor ulushini prognozlash
• Mavsumiy omillarni hisobga olish
4 Rasulov M. (2023) "Raqamli texnologiyalar va moliyaviy prognozlash", Raqamli iqtisodiyot va innovatsiyalar, 2, 25 -32.
Research BIB / Index Copernicus
2. Xarajatlarni rejalashtirish:
• Material xarajatlarini prognozlash
• Ish haqi xarajatlarini rejalashtirish
• Amortizatsiya xarajatlarini hisoblash
• Transport-logistika xarajatlarini rejalashtirish
3. Moliyaviy natijalarni prognozlash:
• Yalpi foydani prognozlash
• Operatsion foydani rejalashtirish
• Sof foydani prognozlash
• Rentabellik ko'rsatkichlarini rejalashtirish
4. Pul oqimlarini rejalashtirish:
• Operatsion faoliyatdan pul oqimlarini prognozlash
• Investitsion faoliyatdan pul oqimlarini rejalashtirish
• Moliyaviy faoliyatdan pul oqimlarini prognozlash
• Valyuta operatsiyalarini rejalashtirish
5. Balans ko'rsatkichlarini prognozlash:
• Aktivlar tarkibini rejalashtirish
• Majburiyatlarni prognozlash
• O'z mablag'lari dinamikasini rejalashtirish
• Likvidlik ko'rsatkichlarini prognozlash5
Sho'rtan neft va gaz qazib chiqarish boshqarmasining moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish jarayonini takomillashtirish bir qator muhim yo'nalishlarni qamrab olishi lozim.
Prognozlash va rejalashtirish metodologiyasini takomillashtirish eng ustuvor vazifalardan biri hisoblanadi. Bu yo'nalishda zamonaviy prognozlash usullarini joriy etish orqali prognozlar aniqligini oshirish, ekonometrik modellarni takomillashtirish orqali turli omillarning ta'sirini chuqurroq o'rganish imkoniyati yaratiladi. Shuningdek, prognoz parametrlarini optimallashtirish va prognoz natijalarini baholash mezonlarini ishlab chiqish orqali jarayon samaradorligi oshiriladi.
Axborot-tahliliy bazani rivojlantirish prognozlash jarayonining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Bunda ma'lumotlar bazasini kengaytirish, tahliliy dasturiy ta'minotdan samarali foydalanish, hisobot shakllarini takomillashtirish orqali sifatli axborot bazasi shakllantiriladi. Real vaqt rejimida monitoring tizimini yaratish esa tezkor qaror qabul qilish imkoniyatini beradi6.
5 Thompson D., Davis R. (2023) "Innovation in Financial Forecasting", Strategic Finance, 11(4), 178-189.
6 Saidov A. (2022) "Neft-gaz sanoatida moliyaviy rejalashtirish metodologiyasi", Iqtisodiyot va moliya, 7, 42-
Research BIB / Index Copernicus
Tashkiliy-metodologik ta'minotni rivojlantirish doirasida alohida prognozlash bo'limini tashkil etish, xodimlar malakasini muntazam oshirish, reglament va yo'riqnomalarni ishlab chiqish hamda ichki nazorat tizimini takomillashtirish bo'yicha kompleks ishlar amalga oshirilishi zarur. Bu yo'nalishda xodimlarning malakasi va tajribasi hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Prognozlash jarayonini avtomatlashtirish zamonaviy dasturiy mahsulotlarni joriy etish, ma'lumotlarni qayta ishlash tizimini takomillashtirish, avtomatlashtirilgan hisobot tizimini yaratish orqali amalga oshiriladi. Masofaviy monitoring tizimini rivojlantirish esa jarayonni yanada samarali boshqarish imkonini beradi.
Risk-menejmenti tizimini rivojlantirish doirasida risk omillarini aniqlash metodikasini takomillashtirish, risk darajasini baholash modellarini ishlab chiqish, risk-limitlarini belgilash tizimini yaratish va risk-monitoringi tizimini rivojlantirish bo'yicha izchil ishlar olib borilishi lozim. Bu esa korxonaning moliyaviy barqarorligini ta'minlashga xizmat qiladi.
Yuqorida sanab o'tilgan barcha yo'nalishlar bo'yicha ishlarning samaradorligini ta'minlash uchun muntazam ravishda prognoz natijalarining aniqligini baholash, prognozlash usullarining samaradorligini tahlil qilish, prognoz parametrlarini optimallashtirib borish, xodimlar malakasini oshirish va zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish bo'yicha tizimli ishlar olib borilishi zarur. Bu jarayonlar bir-biri bilan uzviy bog'liq bo'lib, kompleks yondashuv asosida amalga oshirilishi lozim.
Sho'rtan neft va gaz qazib chiqarish boshqarmasining moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish samaradorligini yanada oshirish uchun qo'shimcha yo'nalishlarni ham ko'rib chiqish maqsadga muvofiq.
Innovatsion texnologiyalarni joriy etish doirasida sun'iy intellekt va mashina o'rganishi texnologiyalaridan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. Bu texnologiyalar katta hajmdagi ma'lumotlarni qayta ishlash, murakkab prognoz modellarini yaratish va prognoz natijalarining aniqligini oshirish imkonini beradi. Masalan, neyron tarmoqlar asosidagi modellar yordamida ko'p omilli prognozlarni amalga oshirish mumkin.
Xalqaro tajribani o'rganish va joriy etish ham muhim yo'nalish hisoblanadi. Rivojlangan davlatlardagi yirik neft-gaz kompaniyalarining prognozlash va rejalashtirish sohasidagi ilg'or tajribasini o'rganish, ularning metodologiyasi va dasturiy ta'minotini mahalliy sharoitga moslashtirgan holda qo'llash maqsadga muvofiq7.
7 Rahimov S. (2023) "Neft-gaz sanoatida strategik moliyaviy rejalashtirish", Moliya va bank ishi, 4, 28-35.
Research BIB / Index Copernicus
Prognozlash jarayonining sifat menejmenti tizimini yaratish orqali jarayon samaradorligini yanada oshirish mumkin. Bu tizim prognozlash jarayonining barcha bosqichlarini qamrab olishi, sifat ko'rsatkichlarini belgilashi va monitoring qilishi lozim. ISO standartlari talablariga asoslangan sifat menejmenti tizimi prognozlash jarayonining xalqaro standartlarga mosligini ta'minlaydi.
Strategik rejalashtirish tizimi bilan integratsiyalashgan prognozlash tizimini yaratish ham muhim vazifa hisoblanadi. Bu korxonaning strategik maqsadlari va prognoz ko'rsatkichlari o'rtasidagi uzviy bog'liqlikni ta'minlaydi. Strategik rejalashtirish horizonti bilan prognozlash davrlarining muvofiqligini ta'minlash, strategik maqsadlardan kelib chiqqan holda prognoz parametrlarini belgilash muhim ahamiyatga ega8.
Xodimlarning motivatsiya tizimini takomillashtirish orqali prognozlash jarayoni samaradorligini oshirish mumkin. Prognoz ko'rsatkichlarining aniqligi bilan bog'liq KPI ko'rsatkichlarini joriy etish, prognozlash jarayonida faol ishtirok etgan xodimlarni moddiy va ma'naviy rag'batlantirish tizimini yaratish lozim.
Prognozlash jarayonining huquqiy-me'yoriy bazasini takomillashtirish ham dolzarb masala hisoblanadi. Prognozlash metodologiyasi, reglamentlari va standartlarini muntazam yangilab borish, xalqaro standartlar talablariga moslashtirish, ichki me'yoriy hujjatlarni takomillashtirish zarur9.
Bu yo'nalishlarda olib boriladigan ishlar kompleks xarakterga ega bo'lib, tizimli yondashuv asosida amalga oshirilishi, muntazam monitoring qilinishi va samaradorligi baholanib borilishi lozim. Bu esa korxonaning moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish tizimini yanada takomillashtirishga xizmat qiladi. Sho'rtan neft va gaz qazib chiqarish boshqarmasining moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish tizimini rivojlantirishda quyidagi qo'shimcha yo'nalishlarni ham ko'rib chiqish muhim ahamiyat kasb etadi10.
Biznes-jarayonlarni optimallashtirish orqali prognozlash va rejalashtirish samaradorligini oshirish mumkin. Buning uchun prognozlash jarayonining biznes-sxemasini qayta ko'rib chiqish, jarayonlar klassifikatorini yaratish, jarayonlararo bog'liqliklarni optimallashtirish zarur. Biznes-jarayonlarni modellashtirish zamonaviy dasturiy ta'minotlaridan foydalangan holda prognozlash jarayonining yangi modelini yaratish maqsadga muvofiq.
Loyiha boshqaruvi tamoyillarini joriy etish ham muhim yo'nalish hisoblanadi. Prognozlash va rejalashtirishni alohida loyiha sifatida ko'rib, loyiha boshqaruvi
8 Martin J., Lee S. (2024) "Hybrid Models for Financial Forecasting", Journal of Financial Analytics, 8(2), 90-101.
9 Taylor R., Harris M. (2023) "Financial Stability in Oil and Gas Companies", Energy Finance Review, 10(2), 145-156.
10 Ungboyevich, M. O. K. (2024). APPLICATION OF DIGITAL PLATFORMS IN THE STATISTICAL SYSTEM BASED ON INTERNATIONAL EXPERIENCE. European Journal of Economics, Finance and Business Development, 2(7), 16-23.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
Research BIB / Index Copernicus
metodologiyasini qo'llash samarali natija berishi mumkin. Bunda loyiha doirasida aniq maqsadlar, vazifalar, muddatlar va resurslar belgilanadi, loyiha jamoasi shakllantiriladi va muntazam monitoring olib boriladi11.
Prognozlash va rejalashtirishning marketing yondashuvini rivojlantirish ham dolzarb masala. Bozor kon'yunkturasi, raqobat muhiti, iste'molchilar talabi kabi marketing omillarini chuqur tahlil qilish va prognoz modellariga integratsiya qilish muhim. Marketing tadqiqotlari natijalaridan prognozlash jarayonida samarali foydalanish lozim12.
Logistika va ta'minot zanjirini boshqarish tizimi bilan integratsiyalashgan prognozlash modellarini yaratish ham muhim. Bu yondashuv xom-ashyo va materiallar ta'minoti, ishlab chiqarish va sotish jarayonlari o'rtasidagi bog'liqlikni hisobga olish imkonini beradi. Logistika xarajatlarini optimallashtirish va ta'minot zanjiri samaradorligini oshirish orqali moliyaviy ko'rsatkichlarni yaxshilash mumkin13.
Ekologik omillarni hisobga oluvchi prognozlash tizimini yaratish zamonaviy talablar darajasida muhim ahamiyat kasb etadi. Ekologik xavfsizlik talablari, atrof-muhitni muhofaza qilish xarajatlari, "yashil" texnologiyalarga o'tish bilan bog'liq investitsiyalar kabi omillarni prognoz modellariga kiritish lozim.
Bu yo'nalishlarda olib boriladigan ishlar korxonaning moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish tizimini yanada takomillashtirishga, prognozlar aniqligini oshirishga va samarali boshqaruv qarorlarini qabul qilishga xizmat qiladi.
XULOSA
Xulosa qilib aytganda, Sho'rtan neft va gaz qazib chiqarish boshqarmasining moliyaviy ko'rsatkichlarini prognozlash va rejalashtirish metodologiyasini takomillashtirish orqali korxonaning moliyaviy barqarorligini ta'minlash, rentabellik darajasini oshirish va investitsion jozibadorligini ta'minlash mumkin. Bu esa o'z navbatida korxonaning barqaror rivojlanishiga xizmat qiladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
1. Ahmedov R. (2022) "Neft-gaz korxonalarida moliyaviy rejalashtirish", Iqtisodiyot va ta'lim, 6, 38-45.
2. Johnson K., Brown L. (2023) "Risk Management Integration in Financial Planning", Risk Management Journal, 15(3), 145-156.
11 Yo'ldoshev A. (2023) "Tabiiy resurslardan foydalanish samaradorligini prognozlash", Iqtisodiyot va innovatsiyalar, 8, 55-62.
12 Azimov K. (2023) "Risk-menejment tizimini takomillashtirish masalalari", Biznes-tadqiqotlar, 6, 42-49.
13 Азизова, М. И., & Мустафакулов, У. У. (2022). СТАТИСТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЦИФРОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОРГАНИЗАЦИЯХ: РЕГИОНАЛЬНЫЙ АСПЕКТ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(6), 226-232.
Research BIB / Index Copernicus
3. Wilson T. (2024) "Modern Concepts of Financial Planning", Financial Strategy Review, 9(1), 67-78.
4. Rasulov M. (2023) "Raqamli texnologiyalar va moliyaviy prognozlash", Raqamli iqtisodiyot va innovatsiyalar, 2, 25-32.
5. Thompson D., Davis R. (2023) "Innovation in Financial Forecasting", Strategic Finance, 11(4), 178-189.
6. Saidov A. (2022) "Neft-gaz sanoatida moliyaviy rejalashtirish metodologiyasi", Iqtisodiyot va moliya, 7, 42-49.
7. Martin J., Lee S. (2024) "Hybrid Models for Financial Forecasting", Journal of Financial Analytics, 8(2), 90-101.
8. Азизова, М. И., & Мустафакулов, У. У. (2022). СТАТИСТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЦИФРОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОРГАНИЗАЦИЯХ: РЕГИОНАЛЬНЫЙ АСПЕКТ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(6), 226-232.
9. Rahimov S. (2023) "Neft-gaz sanoatida strategik moliyaviy rejalashtirish", Moliya va bank ishi, 4, 28-35.
10. Ungboyevich, M. O. K. (2024). APPLICATION OF DIGITAL PLATFORMS IN THE STATISTICAL SYSTEM BASED ON INTERNATIONAL EXPERIENCE. European Journal of Economics, Finance and Business Development, 2(7), 16-23.
11. Azimov K. (2023) "Risk-menejment tizimini takomillashtirish masalalari", Biznes-tadqiqotlar, 6, 42-49.
12. Parker D., Hall R. (2023) "Investment Planning in Oil and Gas Industry", Investment Analysis Review, 12(4), 190-201.
13. Nurmatov A. (2023) "Moliyaviy prognozlashning axborot ta'minoti", Axborot texnologiyalari va boshqaruv, 5, 35-42.
14. Garcia J., Martinez L. (2024) "Financial Resource Management in Energy Sector", Energy Economics Journal, 7(2), 123-134.
15. Mustafakulov, O. K. (2023). O 'ZBEKISTON STATISTIKA TIZIMIDA QO 'LLANILADIGAN RAQAMLI PLATFORMALAR. Raqamli iqtisodiyot va axborot texnologiyalari, 3(4), 63-70.
16. Mustafakulov, O. K. (2023). STATISTIKA TIZIMIDAGI RAQAMLI PLATFORMALARNI BAHOLASH VA ULARNI TANLASH. Raqamli iqtisodiyot va axborot texnologiyalari, 3(3), 232-237.
