CC BY
8
ревматоидты артритпен ауыратын наукастарда жоfарылауы the levels of vascular endothelial growth factor and fibroblast СРБ концентрациясынын жэне циклдт цитруменденген growth factor in the blood of patients with rheumatoid arthritis as пептидтерге карсы дененщ всуiне ыкпал етiп, буындардын markers of active inflammatory and destructive course of disease. функционалдык жеткпеушллт мен рентгендiк взгерiстердiн Key words: rheumatoid arthritis, vascular endothelial
врбуше экелт соктырды, РА ауыратын наукастарды VEGF growth factor, fibroblast growth factor, destruction. жэне FGF аныктау, вршмген кабыну - деструктивт ауру аfымынын маркерi ретiнде карастырылады.
Нег'зг'! свздер: ревматоидты к,антамырлардын всу эндотелиальды факторы, фибробласттардын всу факторы, деструкция.
артрит,
УДК: 378:1
АЛТАЙ ТАИЖАНОВ
К.АЗ1РГ1 Б1Л1М БЕРУ САЛАСЫНДАГЫ Б1Л1М ФИЛОСОФИЯСЫНЫН ЭД1СНАМАЛЫК РОЛ1
Марат Оспанов атындаfы Батыс К,азакстан мемлекеттiк медицина университету Актвбе, К,азакстан
Профессор, К,Р ЭГА академии, элеуметпк-саяси пэндер кафедрасынын жетекшла,
жумыс тел.: 8 (7132) 56-80-62 *■
Аннотация. Макалада ^лым мен бЫм саласында^ бЫм философиясынын пэнаралык ролi, онын педагогикалык теориямен диалектикалык байланысы керсеттеду философиялык бiлiм дамуынын кажеттЫп философия ^лымынын белек саласы ретiнде дэлелдент, дэйектеледi. Онын iшiнде бiлiмнiн заманауи жаедайынын езектi кырлары, ^лыми-философиялык зандылыктар тур^сынан алfанда, методология жэне методика сурактары сарапталады. Бiлiм философиясынын даму кезенцерi идеялар тарихындаfы fылым ретшде отандык жэне батыс дэстYрлерiнiн кер^анде сарапталады. Макалада fылыми таным мен педагогикалык ^ст^н тYPлi езара карым-катынасына, отандык, жэне батыстык бiлiм жYЙесiнiн курылымдык ерекшелiктерiне аса назар аударылады. Базалык, жеке, элеуметтiк жэне кэаби кузiреттiлiк сиякты ^амнын заманауи талаптарына сай, жан-жакты дамыfан тYЛfа калыптастыруда бiлiм философиясынын Pолi карастырылады. Сондай-ак, заманауи когамдык дамуда онын ДYниетанымдык, жаfына назар аударуfа екпiн кою кажеттЫп белгiлi болады.
Ключевые слова: бiлiм философиясы, бiлiм философиясынын, пэнаралык, ролi жэне зандылыктары,жан-жакты дамман тулга калыптастыру, философиянын методологиялык жэне методикалык аспектшер'!.
БЫм философиясы кептеген ^лым салаларын (экономика, этика, эстетика, физиология, мэдениеттану, кукыктану, психология, педагогика жэне т.б.) жYЙеленген турде нак,ты баfалайтын пэнаралык,, интегративт1 ^лым болып табылады. Бiлiм мен тэрбие беру процесшде, адамды, онын кезкарастарын, руханилыfын, идеологиясын калыптастыруда
философия адам эрекетiнiн мотивациясы усынатын езiнiн катал берiлген миссиясын орындайды. Философия - езiнiн ДYниетанымдык жэне эдiснамалык кызметтерiне
I
орай, адам, онын руханилыfы мен элеуметтЫп туралы кезкарастарfа бойлай енедi. Мше, «осыдан келiп, философия мен педагогика теориясынын куатты диалектикалык байланысы керЫедк Ендеше, сон^ысы (педагогика теориясы - А.Т.) накты белгiленген, адекватты философиялык тужырымдамаfа сай рефлекстенген болуы тик» [1].
Б^р макалада келемiнде философия мен бЫм теориясынын езара эрекеттесуЫ жан-жакты талдау мYмкiн емес, сондыктан б^з олардын байланысынын негiзгi тенденцияларын
fана карастырамыз. вйткенi, бiзге философия мен бЫмнщ барша адамзат тарихында^ езара байланысты, терец тYрfыда езара шартталfан жэне езара бiр-бiрiне ететшдтте болу идеясы манызды. Бiлiм философиясы мен теориясы - бiлiмдi урпакты ДYниеге экелу процесiнде, ко^амдык сананыц ДYниетанымдык тужырымдамаларын калыптастыруда бiр-бiрiне сYЙенетiн жэне бiрiн-бiрi толыктыратын мэдениеттiн, ко^амнын рухани, элеуметтiк емiрiнiн езара терен тYPДе байланыскан екi жаfы. БЫм берудщ динамикалык дамуы бiлiм беру тужырымдамасын туракты турде кайта саралауды талап етiп, бiлiмдi теориялык талдаудын рефлекстiк механизмдерiн дамытудын езектiлiгiне ал^шарт болады.
Бiлiм философиясынын каз^рг1 отандык бЫм беру саласыныц проблемаларын талдауда^ ролiне сараптама жасау, бiлiм берудщ казiргi заманfы тужырымдамасын калыптастыру жаедайларында
бiлiм процестерiн рефлексиялау бiлiмнiн бастапкы дефиницияларын, бiлiм философиясынын педагогика теориясымен езара эрекеттесуiн, философиялык бЫмдердщ
педагогикалык, окыту-тэрбиелеу тэжiрибесiнде колданылуын саралаушы философтар Yшiн практикалык кажеттiлiк болып табылатынын керсетедi. Бiлiм философиясы адамfа бЫм беру категориясында езшщ
ПРОБЛЕМНЫЕ СТАТЬИ
1.45.2015 ж.
интерпретациясына жол беретЫ эдкнамасын танымнын, бЫмнщ жэне логикалык-гносеологиялык зерттеу;
мэдениетке бе^мделушл, езшщ мэндт эрекеттщ бiрлiгi ретiнде карастыру екiншiден, бЫм беру процесшщ
^штерше ие болушы адам емiрiнiн кажет. теориясы мен практикасын бЫмдк
философиясы ретiнде керiнедi. Бiлiм Накты^ылыми танымнын жэне тэрбиелеу тэжiрибесiнiн ерекшелiгi
философиясы мен педагогиканын онымен байланысты практикалык ретiнде карастыру; Yшiншiден, бiлiмдi
езара катынасын б^з жалпы маfынада эрекеттщ эдiстемелiк проблемаларын элеуметтiк катынастар мен уйымдардын
стратегия мен тактиканын, теориялык шешуде жекеленген fылымдардын кYPДелi жYЙесi ретiнде талдау [3].
зерттеулердiн жэне олардын теориясы мен эдiстерiн рефлексиялау БYгiнгi кYнi бiз эдкнамалык
практикалык енпзтушщ езара катынасы кажет болады. Klазiргi fылымда енбектердiн сандык есуЫщ жYрiп
ретiнде елестетемiз. Бiлiм теориясы мен крлданылатын эдiстер жYЙесiнiн жатканын, fылыми эдiснаманын
практикасынын философиясы - танып- езi де - сол ^лымдар секiлдi денгейлерiнiн белсендi зерттелт,
бiлушi субъектiнiн кызметш тэртiпке эр алуан. Теория жэне практика танымнын жалпылама эдктемесше,
келтiру эдкнамалык реттепштердщ саласындаfы эдiстердiн жiктелуi философиялык-гносеологиял ык
кемегiмен жYзеге асырылуfа мен интеграциясы, кептеген жанаша аспекттерше кызы^ушылыктын
баfытталfан процесс. Сондыктан «бЫм эдiстердiн пайда болуы «эдкнама» басылмай, бiлiм берудiн теориясы
беру процесш талдау онын эдкнамалык терминiнiн полисемантикалык, мен практикасына деген жалпы
детерминациясынсыз жYзеге асырыла интерпретациясынын туындауына жэне ^лыми эдiстер мен турfылар жасалып
алмайды. Бiлiм беру саласындаfы киын эдiснаманы дифференцияланfан кеп жатканды^ын атап кете аламыз.
даfдарыс, кундылыкты устанымдардын денгейлi кубылыс ретiнде карастыру Эдкнамалык, енбектердiн санынын
алмасуы жэне бЫм беру процесiнiн баfытынын кYшеюiне жаедай жасады. артуы оларды саралауда белгЫ бiр
тэжiрибесiне жана жYЙелердi енпзуге Эдiснаманын теория ретiндегi киындыктар тудырса, эдiснамалык
деген умтылыстар жаfдайларында ен бiр манызды жаfы (оны езге зерттеулердщ экстенсивтi даму
fылымнын эдкнамалык, арсеналын теориялардан белектеушi), онын мYмкiндiктерi негiзiнен аякталды. Бул
менгермей, философиянын бiлiм максаты мен мiндетiнiн ерекше процестiн интенсификациясынын негiзгi
беру процеандеп эдкнамалык ролiн сипатында жатыр. Егер барлык, баfыттарынын бiрi - философиянын
у^нбай, бiлiм беру теориясы мен теориялардын тiкелей максаты олардын нак,ты бiр эрекеттер тYрлерiндегi,
практикасына айтарлыктай Yлес косу бейнелену мэншщ теориялык кершк онын iшiндегi бiлiм беру теориясы
мYмкiн болмайды» [2]. табуы болса (педагогикалык теорияда мен практикасында^ да эдiснамалык
Осыfан орай, бЫм - бул бiлiм беру - А.Т.), эдкнаманын, кызметшщ жYзеге асырылуы.
философиясынын негiзгi мазмунынан максаты - субъектЫщ кызметшщ Бiлiм философиясынын басты
келiп туындайтын талдаудын, кажеттi ережелерi мен тэстдерЫщ негiзделуi ерекшелiгi онын, жалпылама сипатында
саласын дурыс аныктау ерекше (субъектшщ бiлiм беру процеан жатыр. Бул ретте философия жай
ман,ызfа ие. Энпме казiргi бЫм зерттеудегi кызмет ету ережелерiн fана бЫмдердщ емес, сонымен б^рге
берудi философиялык саралау мен негiздеу). сеымдер денгейше жеткен зандар мен
бЫм беру процесшщ теориясы мен Алайда, философиянын бЫм беру принциптердщ жалпылама сипатына
практикасындаfы философиянын саласындаfы тYЙсiнiлуi онын негiзгi байланысты идеялардын да жиынты^ын
эдiстемелiк кызметтерiн карау туралы тYрfылары мен принциптершщ белгiлi керсетедГ Философия дYниетанымдык
болfандыктан, ен алдымен эдiснама, бiр денгейде шектелген пэндт базада iлiм болып табылады жэне бЫм
калыптаскандыfымен киындатыла
эдiс у^мдарына тYсiнiк бере кеткен жен калыптасканды^ымен киындатыла беру процесi аркылы етт, окытудын,
деп санаймыз. Арнаулы философиялык туседк Сонымен бiрге философиянын, тэрбиелеу мен аfартушылыктын, турл1
тусед|. сонымен б1рге философиянын, пэн ретiндегi ^лыми танымнын бiлiм беру процесiнiн теориясы мен жYЙелерiне езiнiн ДYниетанымдык
эдкнамасынын мiндетiне fылыми тэжiрибесiндегi эдiснамалык кызметшщ эмбебап кызметi аркылы ыкпал етедк
танымдаfы субъектiлiк-объектiлiк жYзеге асуын зерттеу пэнаралык Философиянын эдiснамалык
катынастарды зерттеу жэне ^лыми тYрfыдан келудi, тYрлi профильдегi кызметiнзерттеумен саралауонынбаска
бiлiмнiн, идеялардын туындауы зерттеушiлердiн (эдiснамашылар, кызметтермен бiрлескен жаfдайында
мен теорияларды тYзуге, сондай- психологтар, педагогтар т.б.) бiрлескен fана, эдiстемелiк кызметтердi тутас
ак теориянын жасалуы мен накты эрекетiн талап етедГ курылым ретiнде аныктау жаедайында
алынfан нэтижелердi практикалык Ендеше, казiргi бiлiм берудiн fана мYмкiн болады. Б^з философиянын
Kолдануfа дейiнгi к^алысы жэне теориясы мен практикасынын жYзеге эдiснамалык кызметiне кенiл беле
даму механизмдерш зерттеу кiредi. асырылуынын максаттылы^ына, отырып, онын езге кызметтерш,
Гылыми танымнын эдiснамасы мYмкiндiгi мен кажетплтне бiрiншi кезекте - ДYниетанымдык
адамзаттын жинактаfан бiлiмдерiн темендегiдей аспектiлер непзшде кызметiн естен шыfармауымыз керек.
олардын кемепмен тэжiрибелiк назар аударуымыз керек: бiрiншiден, Философиянын аткаратын кызметтер1
кызметке арналfан алfышарттар мен бiлiм беру процес теориясын, ерекше кYPделi мэселе болып табылады
ережелердщ белгiлi бiр жYЙесiн алуды fылыми бiлiм мен педагогика жэне ол ^лыми эдебиеттерде
мYмкiн ететiндей етiп жанартады. теориясынын калыптасу формаларын, жеткiлiксiз сипатта нактыланfан[4].
Осыfан байланысты fылыми таным трансформациялану механизмдерш Бiздiц ез зерттеуiмiзде проблеманын
накты, 6ipaK, кен кeлемдi acneKTiciH - Батыстык, жэне отандык дэстурлердеп калау болмаса, онда дене жанныц
философиянын бЫм беру процеанщ философиянын калыптасу кезендерш тYраfы бола алмайды, eспейдi жэне
теориясы мен практикасында^ зерттеу, олардын дамуындаfы дамымайды. Екiншi бастама - бтуге
эдкнамалык кызметшщ жузеге асуын ортак нэрсе - философия мен деген куштарлык...егер бул куштарлык
карастырамыз, оны философиянын бiлiм теориясы арасында^ езара жойылса, бэрiн толыктай, немесе, онын
езге кызмеп^мен байланыста байланыс пен езара шарттылыктын бiр белтн бiлгiн келмесе, сен адам
карастыруымыз да содан. Klазiргi бiлiм бар екендтн дэлелдейдi. Алайда, емессщ» - дейдГ Ойшыл акын адамfа
беру процеанщ даму контексiндегi эрбiр батыстык та,отандык та баfыт онын материалдык кажеттiлiктерiнен
философиянын кызметiне осы тур^дан Yшiн ерекшелiк тэн. Дэлiрек айтканда, баска бiлiмге, бiлiм алуfа деген
келу философиянын аткаратын бiлiм философиясынын дербес куштарль^ы сиякты рухани байлыктын
кызметтерiн езара байланыскан саласы ретЫде калыптасуы Батыс да керек екендтн орынды атап eтедi.
бeлiктердiн бiртутас тYPдегi кешенi дэстYрлерiндегi философиялык бЫмде взiнiн накылдарында ойшыл бЫмге,
ретшде карауfа мYмкiндiк бередi. ХХ fасырдын ортасынан кейiн жYPсе, бiлiм алуfа деген куштарлыкты белгiлi
Философия - жалпылык отандык ДэстYрлерде ол ХХ fасырдын бiр жас ерекшелiгiмен, мэселен
туралы fылым екендiгi жэне оfан 90-жылдарында жYзеге асты жэне элi жастыкпен шектемейдi. Сeйтiп, Абай
философиялык бЫмнщ сэйкес келетiн жалfасуда. казiргi KYнгi кенiнен танымал eмiр
салаларынын езара байланыскан Бiлiм философиясы казiргi жоfарfы бойы оку тужырымдамасынын жалпы
бiркатар жактары (баfыттары) енетiндiгi бЫм берудiн эмбебаптыfын, iргелiлiгiн сипаттарын ДYниетанымдык турfыдан
белгiлi. Бул - онтология, гносеология, жэне тэжiрибелiк баfытталуын бередк
логика, эдiснама, аксиология, этика, камтамасыз ететiн жана бiлiм беру БЫмнщ мiндетi - тYЙсiнудiн,
эстетика, праксеология жэне т.б. стандарттарын жасауды талап етедк уfынудын, эрекет етудiн тэстдерщ
Осынын KYшiмен философиялык «КАЗАКСТАН-2050» Стратегиялык жалпы алfанда, болмыстын тэсiлдерiн
бЫмнщ эрбiр курылымдык компонентi, баfдары бYгiнгi жоfарfы бiлiм беру калыптастыру. Ал бул - тулfанын
жекелiк бЫмнщ белгiлi бiр саласымен жYЙесiнiн алдына ел экономикасын iшкi микроэлемiн тYзетiн ма^налар,
езара байланысып отырады. бЫкт кадрлармен камтамасыз идеялар, куныдылыктар. Бул тур^да
Баскаша айтканда, философия - етушщ аfымдаfы кажеттiлiктерiн бiлiмдi езшдт езектену процеанщ
«ез Ынде» де, эрекеттесуге тYсетiн канаfаттандырумен fана емес, сонымен курамдас бeлiгi деп алып, сонын
бiлiмнiн езге салаларына катысты бiрге Казакстаннын элемдiк бiлiм беру шенберЫде адамнын ез умтылыстары
^здщ жаfдайымызда бiлiм саласы) кенiстiгiне интеграциялануымен де (бiлiмi, касиеттерi, даfдылары, мшез-
полифункционалды fылым. ДYниенi, байланысты мшдеттер койып отыр [5]. кулык ерекшелттеру ДYниетaнымы,
немесе, онын бeлiгiн философиялык Ал бул мшдет бiлiм беру процеандеп кундылыктар жYЙесi т.б.) мен ез
саралаудын мэнi, максаты, нэтижеа тулfaнын ролiне ерекше назар максатына сай эрекет ету кабiлетi мен
- оfaн сэйкес келетiн ДYниетaнымды аудартады. Жана faсырдын жоfaрfы мYмкiндiктерiн кaрaстыруfa болады.
калыптастыру. Бiлiм беру процеа оку орындары тулfaнын eзiн-eзi жYзеге вз максатын тYсiну сезiмi индивидтi
Yшiн адамнын ДYниеге, осы ДYниедегi асыруынын, eзiн-eзi eзектендiруiнiн eзiн-eзi жYзеге асырудын мYмкiн
eзiнiн орнына жалпы кезкарастарынын мектебiне айналуы тжс. Бiлiм тулfaны болатын тэсiлдерiн уйымдaстыруfa
жиынтыfы ретiнде тYсiну манызды, нарыктык экономика жafдaйлaрындa бafыттaйды. взiндiк езектЫк таным
ол бiр жafынaн онын ДYниеге eмiрге даярлау Yшiн ездтнен бiлiм жэне адам элеуетiне, онын езшдт
шынайы катынастарынын барлык алу, тулfaнын eзiн-eзi дамытуы, идентификациясына сай келетш
кеп тYрлiлiгiмен, ондafы объективт яfни, eзiн калыптауы, ез болаша^н калауларын, мYмкiндiктерiн жэне
жafдaйымен аныкталады, екiншi жобалауы секiлдi кундылыктaрfa тандауларын жYзеге асыру процесiне
жafынaн, ДYние мен ондafы адамнын бafыт алуы тиiс. Kaзiргi жоfaрfы жатады. Осы сапа денгейшде езщдн
орнына деген кезкарастардын бiлiм беру тек адамдардын бiлiмдiлiк eзiн аныктау мен калыптастыру жэне
жиынты™, онын ДYниеге шынайы денгежн aрттыруfa faнa емес, жанаша eзiннiн ко«мда™ орнынды саралау
катынастарынын кеп тYрлiлiгiнен, интеллектiнi, ойлау тYрi мен тэсiлiн Yшiн де бiлiмдi жалпылама уfыну, онын
оfaн тутастык, бafдaрлылык жэне кaлыптaстыруfa бafыттaлуы керек. ДYниетaнымдык жafынa назар аудару
белсендЫк сипатын бере отырып Тулfaны тэрбиелеу, калыптастыру кажет.
кeрiнiс табады. мен дамытудын кеп faсырлык тарихы Бiлiмдi адам - бул <^артудан
Батыстык жэне отандык бар, сондыктан оны адамзаттын еткен» адам емес, ол тураксыз,
дэстYрлердегi бiлiм саласы туралы «мэнгЫк» проблемасы деп aтaуfa жедел eзгермелi ДYниеде eмiр сYPУге
философиялык идеялар генезиане болады. Оны ежелп грек философтары, эзiрленген, eзiнiн орнын жэне езшщ
жaсaлfaн салыстырмалы талдаулар, кaзiргi заман психолоттары, не Yuirn кaжеттiлiгiн aныктaуfa кaбiлеттi
сонау антика ДYниесiнен бастап барша педагогтары, дэрiгерлерi т.б. зертеген. адам. БYгiнгi танда адамзат дамуында
адамзат тарихында философия мен Ойшыл-акын Абай: «Бала ДYниеге букаранын сонына кeзсiз iлесуден
бЫм саласы бiрiн бiрi толыктыра келгенде онын ею тYрлi бастауы eзiн-eзi дaмытуfa дейiнгi, болашакты
отырып, диалектикалык езара болады. Бiрi - тамак жеуге, iшуге, позитивтi турде куру мен жaсaуfa деген
байланыста болfaндыfын дэлелдейдi. уйыктaуfa деген калауы. Егер бул жана айналым кезенi пайда болып,
ПРОБЛЕМНЫЕ СТАТЬИ
1.45.2015 œ.
тYЛfа ofaH деген e3ÎHÎH даярлы^ын, iшiнде e3i тaндafaн маманды^ынан мамандарды талап етедк Осылайша,
к,yзiреттiлiгiн KepceTKici келедi. тыс жаткан мiндеттердi де шешу 6YriHri танда экономиканын, бiлiм мен
K^ipri элeмдeгi индивидтщ кабшеттерш камтамасыз ететш езара ^лымнын жahaндaну жаедайында
дербеслп мен cубъeктiлiк басымды™ байланысты касиеттердщ жYЙeci. ^iprï ко«мдык формацияныц
бЫмнщ жалпы мэдени ipгeтacын Kvзipeттiлiктep катарына осы кызмет талаптарына сай келетш бэсекеге
ныfaйтуды, eзiнiцтvлfaлыкэлeуeтiнтYpлi саласына жататын, бipaк, онымен faнa кабтетп т^аны дамытудын мYлдeм
элeумeттiк, экологиялык жэне баска да шeктeлмeйтiн бiлiмдep, бЫктер мен жан,а проблемасы eзeктi бола тусуде.
мiндeттepдi шешу мен шынайылыкты дafдылapды да косамыз. Адам, онын жасампаздык кабшетт^
саналы да максатты жанартуды талап Kaзipгi бiлiм беру философиясы кез-келген мемлекеттщ бafa жетпес
етедк Ендiгi жерде нускаулардын тур^сынан карастыратын болсак, интеллектуалды капиталын прайды.
бepiлуiн KYтiп отырмайтын, eмipгe ^ipemniKri: базалык, т^алык, Эpбip eлдiн дамуы, бipiншi кезекте
калыптаскан шы^армашылык,, элеуметпк, кэciби деп бeлугe болады. мамандарды даярлау сапасына,
кoнcтpуктивтi жэне рухани-т^алык, Базалык кvзipeттiлiк танымдык eкiншiдeн, мемлекеттщ т^аньщ
тэжipибeciмeн кадам басатын маман сипатка ие. Адам анализ жэне интеллектуалдык элeуeтiн аныктау мен
сураныста болады. Бiз мэселеге бiлiм синтез, жYЙeлeу, болжамдау ceкiлдi жYзeгe асыру Yшiн кaжeттi жafдaйлapынa
философиясы тур^сынан келер ойлау эpeкeттepiн мeнгepiп, эрекет байланысты. Бул eз кeзeгiндe бЫм беру
болсак, экoнoмикaдafы бiлiмнiн артып нэтижeлepiн vcынылfaн максаттармен iciнe философиялык тур^дан жан-
келе жаткан poлiмeн, акпараттык- cэйкecтeндipe бiлуi керек; жакты iздeнicпeн кeлудi талап eтeдi.
коммуникациялык тeхнoлoгиялapдafы Тvлfaлык кvзipeттiлiк адамнын БЫм философиясы aдaмfa,
революциямен, жahaндык енбек cэттi кэciби кызмeтiн жYзeгe асыруы элeумeттiк жiктepгe жэне ко^ам
нары^ынын калыптасуымен Yшiн кaжeттi vйымдacкaндык, топтарына бiлiм мен тэрбие бepудeгi
aлfышapттaлfaн eзгepicтep мaмaндapfa жaуaпкepшiлiк, максатка умтылушылык баска да fылымдapдын poлiн жofapы
тeмeндeгiдeй жанаша талаптар койып ceкiлдi касиеттерге ие болуын талап бafaлaйды. Осы aйтылfaндapдaн
oтыpfaнын байкаймыз. Олар: етед^ ко^амда калыптаскан бiлiм беру
- алы^ан бiлiмдepiн Элeумeттiк ^ipeurniK бойынша жYЙeciнiн шынайы fылыми манызы инновациялык тeхнoлoгиялapfa тулектер eз мшез-кулкында болмыстын, мен практикалык мYмкiндiктepiн ары трансформациялай бту; мэдeниeттiн, элeумeттiк эрекеттесудщ карай жaлfacтыpудын кaжeттiлiгiнe кeз
- жаь>андык бiлiм кeздepiнe кvндылыктapын басшылыкка aлуfa, жeткiзeмiз.
калай жету керекттн бiлу, акпараттык адамдармен эpiптec бoлуfa, бiлiмдepiн Эдебиеттер тiзiмi:
технологияларды менгеру; элeумeттiк-кэciби мiндeттepдi шешуде 1. Наливайко Н.В.
- eмip бойы бЫм aлуfa, eз пайдалана бiлугe, стандартты емес Методологическая роль философии безмен бiлiм алу мен бiлiктiлiгiн жаедайларда шeшiмдep тaбуfa, образования в исследовании арттыру дafдылapын менгеруге эзip акпаратты кaбылдaуfa, ei^a^re жэне современного отечественного болу; тapaтуfa кaбiлeттi болуы тик; образования. «МЕНТАЛЬНАЯ ДУХОВНАЯ
- ^лыми зерттеудщ эдicтepiн Кэciби кvзipeттiлiк кэаби кызмeттiн ЦЕЛОСТНОСТЬ КАЗАХСКОЙ КУЛЬТУРЫ» игеру жэне колдана бiлу; орындалуынын адекваттылы^ын (Сборник материалов Республиканской
^ уэллтэллэгк|э ОТОП1 пп оа MaMaunkirkiua ^
- KYpдeлi демократиялык камтамасыз етед^ ол eз мaмaндыfынa научно - теоретической конференции)
^ам жafдaйлapындa eмip cYpугe катысты мiндeттepдi шешуге мYмкiндiк Алматы. 2013.
кaжeттi кvндылыктapды бeлicуi, онын бepeдi. 2. Тайжанов А.Т., Бегалинова
жауапкершЫкт азаматы болып, Жас мамандар осы К.К. Философия образования на
кажетп азаматтык жэне элеуметпк aйтылfaндapдaн баска кvкыктык современном этапе. «ИННОВАЦИОН-
кvзipeттiлiктepiнe ие болу. кvзipeттiлiктepiн де бiлулepi керек, НЫЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ:
Kaзipгi зaмaнfы оку орнынын тулeгi ceбeбi, нарык жafдaйындa эpбip адам ПЕРСПЕКТИВЫ ПРИМЕНЕНИЯ
epкiн, т^алык oйлaуfa, эpiптecтiккe eз кvкыктapы мен мшдеттерш бiлiп, И РАЗВИТИЯ». (Материалы
кабтетп, мoбильдi, шыfapмaшыл, eзiн кopfaй алуы - кaжeттiлiк. Международной научно - практической
жасампаз тулfa болуы кажет. БЫм БYгiнгi KYнi eлiмiзгe KYpдeлi, конференции). Актeбe, 2005.
берудщ тиiмдiлiгi окыту пpoцeciнiн кeп нуcкaлы мiндeттepдi кыска 3. Кумарин В.В. Вместо
ыкпалымен жYзeгe асатын субъектшщ мepзiмдepдe талдай алатын жэне педогогики «философия образования?».
eзiндe, онын менталды тэжipибeciндe кaтeлiккe vpындыpуfa экeлуi мYмкiн «ПЕДАГОГИКА», №3., 1999.
болып жаткан eзгepicтep сипатымен болатын тэуекел дэрежесш ескере 4. См: Гершунский Б.С.
ттелей байланысты. Бiлiмнiн, бiлiк пен отырып, шeшiмдep кабылдай Философия образования М., «Флинта»,
дafдылapдын кaлыптacкaндыfынын алатын динамикалы, кvзipeттi кэciби 1998.
кepceткiштepiмeн катар, жас мaмaнfa маман кажет. Технологиялар мен Караныз: «Казакстан-2050»
кажетп кvзipeттiлiктep де ecкepiлгeнi коммуникациялардын денгейшщ eтe Стратегиясы: Калыптаскан мемлекеттщ
жeн. жofapылaуы, каркынды eзгepiп жаткан жана саяси бafыты». КР Президентшщ
^ipeirrniK дeгeнiмiз - тулfaнын енбек эрекетшщ жafдaйлapынa тез Казакстан халкына Жолдауы. Астана.,
шынайы тэжipибeлiк мiндeттepдi, онын бежмделе алатын жofapfы бiлiктi 2012.
РЕЗЮМЕ
А.Т. ТАЙЖАНОВ
МЕТОДОЛОГИЧЕСКАЯ РОЛЬ ФИЛОСОФИИ ОБРАЗОВАНИЯ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ
Западно-Казахстанский государственный медицинский университет имени Марата Оспанова, Актобе, Казахстан
В статье указывается межпредметная роль философии образования в сферах науки и образования, ее диалектическая связь с педагогической теорией, доказывается и аргументируется необходимость развития философии образования как отдельной сферы философской науки. В том числе, анализируются проблемные аспекты современного состояния образования, вопросы методологии и методики именно с точки зрения научно-философских закономерностей. Анализируются этапы развития философии образования как науки в истории идей на примерах отечественной и западной традиций. Немалая роль в статье уделяется на различные взаимосвязи научного познания и педагогической деятельности, на характерные, функциональные особенности отечественной и западной системы образования. Рассматривается роль философии образования в формировании разносторонне развитой личности, в соответствии с современными требованиями общества, такими как базовые, личностные и, социальные, профессиональные компетенции. Также, отмечается необходимость акцентирования внимания на ее мировоззренческую сторону в современном общественном развитии.
Ключевые слова: философия образования, межпредметная роль и закономерности философии образования, формирование разносторонне развитой личности, методологические и методические аспекты философии.
SUMMARY
A.T. TAYZHANOV
METHODOLOGICAL ROLE OF PHILOSOPHY OF EDUCATION IN THE EDUCATIONAL PROCESS
West Kazakhstan Marat Ospanov State Medical University, Aktobe, KazakhstanH
The article indicates interdisciplinary role of philosophy of education in the fields of science and education, its dialectical relationship with pedagogical theory, proved and discussed the need for the development of philosophy of education as a separate sphere of philosophical science. In particular, from the point of view of scientific and philosophical laws the problematic aspects of the current state of education, the issues of methodology and methods are analyzed. The stages of development of the philosophy of education as a science in the history of ideas by the examples of domestic and western traditions are analyzed. Great attention is paid to the various relationships of scientific knowledge and pedagogical activities, to specific, functional features of domestic and western education system. The role of philosophy of education is considered in the formation of polymath, in accordance with the modern requirements of society, such as basic, personal and social, professional competences. Also, there is the need to focus attention to its worldview side in the modern social development.
Key words: philosophy of education, interdisciplinary role and patterns of philosophy of education, formation of polymath, methodological and methodical aspects of philosophy.
