УДК
DOI 10.24412/2411-1945-2022-4-2022-35-41
МЕХАНИЗМХОИ ТАЪМИНИ Цумъаев Исматцон Султонцонович
ХУЦУЦИИ ШАРИКИИ унвонцуйи кафедраи ууцуци со^ибкорй ва
ДАВЛА Т ДАР БАХШИ СОХЦБКОРЙ байналмилалии ДЩБСТ (Тоцикистон,
Хуцанд)
МЕХАНИЗМЫ ПРАВОВОГО Джумаев Исматджон
ОБЕСПЕЧЕНИЯ ГОСУДАРСТВЕННОГО Султонджонович, соискатель кафедры
ПАРТНЁРСТВА В предпринимательского и международного
ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКОМ СЕКТОРЕ права ТГУПБП (Таджикистан, Худжанд)
MECHANISMS OF LEGAL SUPPORT OF STA TE PARTNERSHIPS IN THE ENTREPRENEURIAL SECTOR
Jumaev Ismatjon Sultonjonovich,
applicant of the department of entrepreneurial and international law under TSU LBP E-MAIL: [email protected]
Асосуои ууцуци, самтуои асоси ва цанбауои ууцуции инкишофи шарикии давлат дар бахши соуибкори барраси шудааст. Аз нуцтаи назари мацами цонунгузории мамлакат механизмуои ууцуции пешнибигардидаишарикии давлати дар соуои соуибкори ба риштаи тащил кашида шудаанд. Харчанд цонунгузории граждани ва цонун дар бораи шарикии давлатию хусуси механизмуои инкишофи шарикии давлатро дар бахши соуибкори муайян кардаанд, чи тавре ки амалия нишон медщад, татбици шарики коркарди механизми такмилро дар асоси фаъолияти уаётии воцеи таколо мекунад. Хулосаю натицауо оид ба такмили цонунгузории амалкунанда, татбици механизмуои шарикии давлатию хусуси дар соуибкори, роууои такмили шарики ба воцеияти имруза мувофицанд ва фаъолияти соуибкории субъектуоро инъикос мекунанд.
Калидвожах;о: Конститутсия, механизми ууцуци, цонунгузори, соуибкори, шарикии давлат, таъмини ууцуци, мацомоти ицроия, уимояи ууцуци
Рассмотрены правовые основы, основные направления и правовые аспекты развития государственного партнёрства в предпринимательском секторе. С точки зрения положений законодательного органа страны рассмотрены предусмотренные правовые механизмы государственного партнёрства в предпринимательской сфере. Хотя механизмы развития государственного партнёрства в предпринимательском секторе определены гражданским законодательством, законом о государствено-частном партнёрстве, но, как показывает практика, реализация партнёрства требует разработки усовершенствованного механизма исходя из реальной жизнедеятельности. Выводы и заключения по совершенствованию действующего законодательства, реализации механизмов государственно-частного партнёрства в предпринимательстве, разработки путей совершенствования партнёрства соответствуют реалиям сегодняшнего дня и отражают предпринимательскую деятельность субъектов.
Ключевые слова: конституция, правовой механизм, законодательство, предпринимательство, государственное партнёрство, правовое обеспечение, исполнительный орган, правовая защита
The given article dwells on legal frameworks, main directions and legal aspects of the
development ofpublic partnerships in the entrepreneurial sector. From the point of view of the position of the legislative body of the country, there are considered the provided legal mechanisms of state partnership in the business sphere. Although the mechanisms for the development of state partnerships in the entrepreneurial sector are determined by civil legislation, the law on public-private partnerships, but as the practice of implementing partnerships shows, it requires the development of an improved mechanism based on real life. Inferences and conclusions on the improvement of the current legislation, implementation of public-private partnership mechanisms in entrepreneurship, development of ways for improving partnerships correspond to the realities of today and reflect the entrepreneurial activities of the subjects.
Key-words: constitution, legal mechanism, legislation, entrepreneurship, public partnership,
legal support, executive body, legal protection
Кафолати конститутсионии таъмини хукуки хар шахс ба озодии фаъолияти сохибкорй, мунтазам ба даст овардани фоида, таъмини манфиатхои иктисодии шахсии худ бевосита аз таъмини хукукй вобастагии калон дорад. Таъмини хукукй дар меъёри конунхои кишвар харчанд мукаррар шуда бошад хам, бидуни механизмхои хукукй амалй гардонидани онхо имконнопазир аст.
Дар Конститутсия меъёрхое мукаррар шудаанд, ки дар онхо таъмини хукукии шарикии давлат дар сохахои фаъолияти сохибкорй муайян гардидааст. Хукук ва озодихои инсон ва шахрванд бевосита амалй мешаванд. Онхо максад, мазмун ва татбики конунхо, фаъолияти хокимияти конунгузор, ичроия, макомоти махаллии хокимияти давлатй ва худидоракуниро муайян мекунанд ва ба воситаи хокимияти судй таъмин мегарданд.
Баробари хамин, дар меъёрхои конститутсионй пешбинй шудааст, ки давлат фаъолияти озоди иктисодй, сохибкорй, баробархукукй ва хифзи хукукии хамаи шаклхои моликият, аз чумла моликияти хусусиро кафолат медихад [1, с.3].
Олимон кайд менамоянд, ки максади танзими давлатии иктисодиёт таъмини амалинамой ва химояи манфиатхои оммавй, ба монанди хифзи хукук ва озодихои инсон ва шахрванд, сихатии ахолй, химояи табакахои камбизоат мебошад, ки амалй намудани онхо бе таъсир ба иктисодиёт гайриимкон мебошад. Х^амзамон, бе дахолати давлат ба иктисодиёт таъмини кафолати хукуку озодихои инсон ва шахрванд, ки дар Конститутсияи Чумхурии Точикистон мустахкам карда шудаанд, имкон надорад[8, с. 141].
Дар радифи ин кайд кардан лозим меояд, ки махз механизми хукукй манфиатхои давлату чамъият, хукукии хусусй-шахсиро дар доираи талаботи меъёрхои конунгузории чорй таъмин менамояд. Олим Бахтиёр Самадов дуруст кайд менамояд, ки танзими хукуки фаъолияти сохибкорй аз меъёрхои танзими хусусии хукукй ва оммавии хукукй иборат буда, баробари конеъгардонии манфиатхои шахсй меъёрхои хукук дар фаъолияти сохибкорй ухдадорихоро дар назди давлат ба субъекти хукук пешниход менамоянд[9, с.16].
Хамин тавр, дар сарчашмахои илмй кайд мегардад, ки механизми химояи хукуки инсон мачмуи тарз, усул ва воситахои хукукй мебошад, ки тавассути онхо хукуку озодихо ва манфиатхои конунии инсон ва шахрванд химоя мегарданд. Намудхои гуногуни механизми химоя вучуд доранд. Дар илми хукуки инсон механизмхои химояи хукуки инсонро ба ду гурухи калон чудо менамоянд; механизмхои миллии химояи хукуки инсон ва механизмхои байналмилалии химояи хукуки инсон[12, с.119].
Механизмхои миллии химояи хукуки инсон ва шахрванд дар бахши сохибкорй, мохиятан шарикии давлат, дар меъёрхои конунгузории Чумхурии Точикистон муайян ва пешбинй шудаанд. Аз чумла, дар моддаи 136 Кодекси граждании Чумхурии Точикистон асоснок шудааст, «Макомоти хокимияти давлатии Чумхурии Точикистон дар доираи
салохияти худ, ки бо санади донунй, низомномахо ё санади дигари муайянкунандаи холати худудии ин мадомот мударрар гардидааст, метавонанд аз номи Точикистон бо молу мулки худ дорои худуду ухдадорихои молу мулкй, шахсии гайримолу мулкиро ба даст оварда, татбид намоянд, дар суд баромад кунанд»[2, с.69]. Гузашта аз ин, асоснок гардидааст, ки «иштирокчиёни муносибатхои бо донунхои гражданй танзимшаванда шахрвандон, шахси худудй, давлат ва вохидхои марзию маъмурй мебошанд» [2, с.4].
Дар Чумхурии Точикистон мисли дигар кишвархои рушдёфта танзими худудии фаъолияти сохибкорй ва чараёни ба амал баровардани он бевосита бо донунгузории гражданй амалй мегардад. Аз мазмуни меъёрхои донунгузории гражданй баръало равшан аст, ки доираи татбиди ваколат ва салохияти мадомоти давлатй, шарикиро дар тамоми сохахои идтисодиёт, аз чумла фаъолияти сохибкорй ифода менамояд.
Мадомоти донунгузории кишвар асоснок намудааст, ки иштирокчиёни муносибатхои худудии гражданй «хангоми амалй намудани худудхои ба онхо тааллукдошта бояд одилона, одилона ва боинсофона талаботи дар донунгузорй дарчёфтаро, принсипхои ахолди чомеаро, сохибкорон бошанд, доидахои одоби касбиро риоя намоянд»[2, с.7].
Ба андешаи мо, дар назар дошта шудани одилонагй, одилонагй ва боинсофй дар амали иштирокчиёни муносибатхои худудии гражданй, ба мохияти назариявй мувофид карда, амали одилона, одилона ва боинсофонаи хамаи иштирокчиёни муносибатхои худудй хамчун принсипи асосй, зимни коркарди донунгузории нави соха бо моддахои алохида, мударрар карда шавад. Зеро, зарурати коркарди механизми шарикии давлат дар бахши сохибкорй тадозои замони муосир буда, аз тарафи мадомоти донунгузор, мадомоти хокимияти давлатй бояд одилона, одилона ва боинсофона чорахои дадид андешида шавад. Инчунин, пурзур намудани ниходи химояи манфиатхои донунии субъектони сохибкорй, дастгирии давлатии сохибкорй бахри рушди самтхои асосии идтисодиёти кишвар мухим мебошад[14, с. 158-159].
Дар Конуни Чумхурии Точикистон №907, аз 28 декабри соли 2012 «Дар бораи шарикии давлат ва бахши хусусй» омадааст, ки «механизми одилона механизмест, ки дар доираи он ташкилоти фармоишгар метавонад хамаи ухдадорихои молиявиеро, ки эхтимол дорад, ичро кунад дар доираи созишнома аз хисоби маблаги мавчуда ё ояндаи бучетии худ ичро намояд»[3]. Дар моддаи мазкур ифодаи ташкилоти фармоишгар истифода шудааст, ки ин мадомоти марказй ва ё махаллии хокимияти давлатй буда, барои бастани созишнома бо шарики хусусй дар доираи донуни мазкур ваколат дорад. Конунгузор мударрар намудааст, ки шарики хусусй сохибкорони инфиродй, шахсони худудй мебошанд, ки лоихаи инфрасохтор ё хизматрасониро дар сохаи ичтимой мутобиди созишномаи шарикии давлат ва бахши хусусй амалй менамоянд.
Дуруст дайд карда мешавад, ки «хангоми гузаронидани тахлили таъсири танзимкунй механизми арзёбии харочоти бучети давлатй ва одибатхои ичтимоию идтисодй дар сурати дабули санади меъёрии худудй пурра танзими худудии худро наёфтааст»[6, с.141]. Натичахои татбиди механизмхои шарикии давлат дар бахши сохибкорй мувофиди адидахои муаллиф бевосита аз таъсиррасонии давлатй, сарчашмахои молиявй-бучетй вобастагии калон дорад.
Хамин тавр, татбиди худудии шарикии давлат дар бахши сохибкорй аз руйи принсипхои мударрарнамудаи мадомоти донунгузорй одилонаю хирадмандона ба амал бароварда мешавад. Баробари ин, аз мазмун ва мохияти донунии фаъолияти сохибкорй хулоса баровардан мумкин аст, ки вазифаи асосии давлат мухайё сохтани имконияти шарикй дар бахши сохибкорй, таъмини дастгирии давлатии сохибкорй дар хамаи сохахои идтисодиёти миллй мебошад.
Ба андешаи мо, дар замони муосир, дар шароити дигаргунии куллии хаёти ичтимой, ки сиёсат, идтисодиёт ва худуд мунтазам тагйир ёфта истодаанд, надши гояхои комилу коркардшудаи худудй, механизмхои татбиди он аз назари миллй ахаммияти мухим дорад.
Профессор Абдурахим Холидзода дайд менамояд, ки «илми худудшиносии миллиро низ
зapyp aCT, ки тapзy усул, вocитaю меxaнизмxo вa шaклy нaвъxoи мyxгaлифy мyocиpи тaьcиppacoнии xy^ys^po бa тaфaккypи мapдyм га кишpxoи мyxтaлифи чoмеa чyнoн кopкapд нaмoяд, ки чoмеa дap мaчмyь, apзишxoи зaминaвии xyкyкиpo дypycт вa мутобщ бa xaдaфxoи ^нушу^ вa дaвлaт адбул кapдa гaвoнaц. Шapoити гaшaккyли pyxy paвoни миллaтpo бa гyнaи ^були xyBy^H aмaлкyнaндa oмoдa кapдa, pox вa ycyлxoи фapxaнгии xaлли бaxcxoи ичт^имoиpo тaвлид co2a4»[13, с. 334]. Албaттa, aкидaxoи oлим дap чoдaи aмaлигapдoнии шapикии дaвлaт дap бaxши coxибкopй мувдфщ бyдa, xaмa вaкт тaкoмyли ^нуту^ии ^opMpo гaкoзo дopaц. 3epo то H^pyí бештapи ^нун^и чopй дap бaxши шapикии (xимoя вa дacтгиpй) дaвлaт дap бaxши coxи6кopй вoбacтa бa pyшди caмтxoи иктиcoдиёт тaкмил нaёфгaaнд. Мacaлaн, бa Крнуни Чут^^ии Тoчикиcтoн <^ap 6opœ шapикии дaвлaт вa бaxши xycycй», ки coли 2012 кaбyл шyдaacт, то H^pyí ягoн гaFЙиpoтy илoвaxoи зapypй вopид нaгapдидaaнд.
Дap aдaбиёти xyrçy^ дypycт ^йд кapдa мешaвaд, ки «мyнocибaтxoи бaйниxaмдигapии дaвлaт 6O cyбьектoни coxибкopй дap acocи шapикии дaвлaт вa бaxши xycycй aмaлй гapдoнидa мешaвaд»[7, с. 410]. Албaттa, pyшди ycтyвopи xaмкopй, шapикии дaвлaт дap бaxши coxибкopй имpyз xaмчyн пpинcипи caмapaнoки тaтбики cиёcaти иктиcoдиёти бoзopй мудим apзёбй мегapдaд вa зapypaт дopaд. Дap ин бoбaт, Белитcкaя А. В. ишopa бa oн менaмoяд, ки мaкcaди ин шapикй нa ^неь гapдoнидaни мaнфиaтxoи дaвлaт, бaлки ^неь гapдoнидaни мaнфиaтxoи aьзoи иттиxoдияxoи cyбьектoни coxибкopй, фaъoлияти ra^oparâ мебoшaд [5, с. 46].
Олим Бaxтиёp Сaмaдoв ^йд менaмoяд, ки aз pyйи мoxияти xyд, шapикии дaвлaт вa бaxши xycycй xyд xaмкopии бaйни дaвлaт, мaкoмoти дaвлaт вa cyбьектoни фaьoлияти cox^rap^o ифoдa мекyнaд. Дap шapикии дaвлaт вa бaxши xycycй чaнбaxoи acocии pyшди фaьoлияти coxибкopй, as чyмлa чaвoбгapии гpaждaнй-xyкyкии иштиpoкчиёни oн бapoмaд мекyнaд[10, с. 125].
Бapoбapи xa^^m, мaкoмoти кoнyнгyзopи кишвap дap Крнуни ^чи^агон <^ap бopaи шapикии дaвлaт вa бaxши xycycй» (aß шли 2012) меxaнизмxoи тaьмини xyкyкии шapикии дaвлaт дap бaxши coxибкopиpo xaмчyн гaтбики cиёcaти дaвлaт пешбинй нaмyдaacт. Чрлиби к^д acт, ки мувдфикки меxaнизмxoи мaзкyp coxaxoи фaьoлияти coxибкopй H^p^xo бa тaвpи зapypй pyшд мекapд. Яьне, oн дap бoби 2 Крнуни мaзкyp 6o тми "Меxaнизмxoи инcтитyтcиoнaлии шapикии дaвлaт вa бaxши xycycй" пешбинй кapдa шyдaacт.
Мoддaи 32 Крнуни Ч,yмxypии ^^кистен <^ap бopaи шapикии дaвлaт вa бaxши xycycй» пешбинй менaмoяд, ки coзишнoмa метaвoнaд 6a шapики xycycй ^xara 6a дacт oвapдaни xyrçy^ мyкappap кapдaн, гиpифтaн ё ^мъ кapдaни пapдoxти xarç^ xизмaтpacoниpo xaнгoми тaтбики лoиxaи шapикй мутобики шapтxoи Сoзишнoмa ичoзaт диxaд. Сoзишнoмa усулу шaклxoи мyкappap вa тacxеx нaмyдaни пapдoxти xarç^ xизмaтpacoниpo мутобики шapтxoе, ки мaкoми тaнзимкyнaндaи caлoxиятдop мyкappap нaмyдaacт, пешбинй менaмoяд.
Тaxлили меьёpxoи ^нуни мaзкyp шaxoдaт медиxaд, ки тaшкилoти фapмoишгap ин мaкoмoти мapкaзй вa ё мaxaллии xoкимияти дaвлaтй бyдa, дopoи вaкoлaтxoеcт, ки дap мoддaи 6 ^нуни Ч,yмxypии ^^кистен <^ap бopaи шapикии дaвлaт вa бaxши xycycй» пешбинй шyдaacт. Дap acocи ин меьёpxo, 6a вaкoлaти мaкoми дaвлaтй бappacй нaмyдaни лoиxaи пешaкии шapикй 6o acocнoккyнии теxникию иктиотдии зaмимaшyдa, ки ^ниби тaшкилoти фapмoишгap тaxия гapдидaacт вa тaвcияи oн coxтopи дaxлдop дap мaвpиди oн ки лoиxaи пешниxoдшyдa бapoи тaшкилoти фapмoишгap дap acocи меxaнизми orç^orn пешниxoд шyдaacт вa 6a тaлaбoт чaвoбгy aCT, дoxил мешaвaнд.
Тaвpе aмaлияи фaьoлияти coxибкopй шaxoдaт медиxaд, лoиxaxoи мaнзypшyдaи cyбьектoни coxибкopй тapaфи мaкoмoти вaкoлaтдopи дaвлaтй бappacй шyдa, то мaкcaди ниxoй paфтa нaмеpacaд. X^ap4a^4 мaкcaди cyбьектoни coxибкopй pyшди coxaxoи
- 3S -
гуногуни идтисодиёт, мунтазам ба даст овардан фоида, бехтар намудани некуахволии мардум, таъмини фаровонии бозори истеъмолй аст, лекин дар баъзе маврид "манфиатхои хусусй"-й яке аз иштирокчиёни шарикии давлат бо бахши хусусй садди рохи амалинамоии иддомхои сохибкорон мешавад.
Профессор Хочимухаммад Умаров дуруст дайд намудааст: "...аз чор тараф чунон ба сармоягузор, сохибкор хучум кардаанд, ки у наметавонад имкониятхои дохилии истехсолотро амалй созад. Бубинед, Президенти кишвар пайваста ба мадомоти тафтишгар мегуяд, ки ба фаъолияти истехсолй ва молиявии корхонахо камтар дахолат кунед. Аммо тафтишгарон ба чои кам зиёд шудаанд"[11, с. 12].
Дар ин радиф, аз меъёрхои донунгузории чорй бармеояд, ки дар созишнома хама масъалахое, ки тарафхо зарур мехисобанд, аз чумла масъалахои зерин хатман пешбинй карда шаванд:
- Механизмхо барои халли масъалахои вобаста ба харочоти иловагй ва дигар одибатхое, ки метавонанд дар натичаи ягон дастур аз чониби ташкилоти фармоишгар ё дигар мадоми давлатй ба вучуд оянд, аз чумла хар гуна чубронхое, ки шарики хусусй худуди ба онхо даъво карданро дорад;
- Худуд ва механизмхои истифодашавандаи танзими бахсхое, ки метавонанд байни фармоишгар ва шарики хусусй ба миён оянд (бандхои 8, 14 моддаи 29 Конун "Дар бораи шарикии давлат ва бахши хусусй").
Хамин тавр, аз тахлили меъёрхои донунгузории амалкунанда, амалияи фаъолияти сохибкорй, татбиди шарикии давлат дар бахши сохибкорй ба хулосае омадан мумкин аст, ки санадхои меъёрии худудии таъмини кафолати рушди сохибкорй бояд мунтазам такмил ёбад. Баробари ин, механизмхои водеан амалишавии шарикии давлат бо субъектони сохибкорй, коркарди роххои химоя ва дастгирии (худудй, молиявй, иттилоотй ва гайра) субъектони сохибкорй, самтхои асосии таъмини рушди устувори сохибкорй аз тарафи мадомоти хокимияти давлатй хамачониба таъмин гардад.
Ба андешаи мо, дар донунгузории чорй бояд манфиатхои донунии субъектони фаъолияти сохибкорй мустахкам шуда бошад. Зарурати ворид намудани тагйиру иловахо ба донунгузории шарикии давлат ва бахши хусусй ба миён омадааст. Зарурати коркарди механизми шарикии давлат ва бахши сохибкорй тадозои замони муосир буда, аз тарафи донунгузор, мадомоти хокимияти давлатй ва махаллй бояд чорахои судманд андешида шавад. «Пурзур намудани ниходи химояи манфиатхои донунии субъектони сохибкорй, дастгирии давлатии сохибкорй, аз чумла шарикии давлат дар шахсияти мансабдорони давлатй бахри рушди самтхои асосии идтисодиёти кишвар мухим мебошад»[15, с. 272].
Хифзи худуду озодихои инсон ва шахрванд, химояи манфиатхои миллй, тахкими идоракунии давлатй, хифзи саломатии ахолй, рушди маориф ва илм, фарханг, кафолати фаъолияти озоди идтисодй, баробарй ва гуногунии шаклхои моликият, рушди сохибкорй, таъмини вахдати миллй ва сулху суботи чомеа дар меъёрхои Конститутсияи Чумхурии Точикистон мударрар шудааст, ки дар ин замина, олим дуруст дайд кардааст: «Бидуни дастрасии хадафхои мазкур рушди бонизоми фазои худудии кишвар гайриимкон аст»[13, с. 335].
Хамин тарид, механизми шарикии давлат ва бахши хусусй барои Точикистон падидаи нави чалби сармоя ба инфрасохтор ва хизматрасонихои ичтимоии тахти идораи давлат дарордошта буда, давлат барои фарохам овардани шароити мусоид чихати чалби бахши хусусй дар амалй намудани лоихахо тавассути шарикии давлат ва бахши хусусй хавасманд мебошад.
Механизми шарикии давлат ва бахши хусусй дисман ё пурра супоридани масъулияти давлат ба сохибкор барои бунёди инфрасохтор ва хизматрасонй бо шарти тадсимоти мутаносиб ва одилонаи даромад ва хавфхо байни давлат ва шарики хусусй, инчунин назорати татбиди лоиха аз чониби давлатро дар бар мегирад. Ч,алби сармояи хусусй барои
рушди инфрасохтор ва баланд бардоштани сатхи хизматрасонихои ичтимой, ки ма^сади хамкории ду бахш иборат аз та^симоти одилона ва масъулияти байни хамдигар мебошад, хадафхои асосии шарикии давлат ва бахши хусусй ба шумор меравад.
Солхои охир дар доираи шарикии давлат ва бахши хусусй дар кишвархои мухталифи дунё лоихахои зиёд тахия гардиданд. Конуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи шарикии давлат ва бахши хусусй" соли 2012 ^абул карда шудааст, вале то хол аз татбиди он натичаи назаррас ва матлуб ба даст наомадааст. Бинобар ин ба мо зарур аст, ки бо назардошти тачрибаи чахонй ва хусусиятхои и^тисодию ичтимоии чумхуриамон ба конуни мазкур тагйироту иловахои дахлдор ворид намоем, то ки он ба дарёфт, омода ва амалй кардани лоихахои шарикй мусоидат кунад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Конститутсияи Цумуурии Тоцикистон. - Душанбе: Ганц, 2016.-300с.
2. Кодекси граждании Цумуурии Тоцикистон (цисми якум) // Ахбори Мацлиси Олии Цумуурии Тоцикистон, с. 1999, №6, мод. 153, мод. 154; с. 2001, №7, мод. 508; с. 2002, №4, ц. 1, мод. 170; с. 2005, №3, мод. 125; с. 2006, №4, мод. 193; с. 2007, №5, мод. 356; с. 2010, №3, мод. 156; №12, ц. 1, мод. 802; с. 2012, №7, мод. 700, №12, ц. 1, мод. 1021; с. 2013, №7, мод. 504; с. 2015, №3, мод. 200; Крнущои ЦТ аз 23.07.2016 с., № 1334; аз 02.01.2019 с., № 1557; аз 02.01.2020 с., №1656; аз 21.01.2020 с., №1657.
3. Конуни Цумуурии Тоцикистон «Дар бораи шарикии давлат ва бахши хусусй» // www.mmk.tj (санаи муроциат 11.05.2022).
4. Конуни Цумуурии Тоцикистон «Дар бораи уимоя ва дастгирии давлатии сохибкорй» // Ахбори Мацлиси Олии Цумуурии Тоцикистон, с. 2014, №7, ц. 2, мод. 404; с. 2015, №3, мод. 216; Конуни ЦТ аз 30.05.2017 с., №1436; аз 02.01.2020 с., №1684.
5. Белицкая А. В. Правовое регулирование государственно-частного партнерства. Монография. - М. : Статут, 2012. - 286 с.
6. Зарифов У. Нацши падидауои тащили таъсири танзимкунй дар пешгирии омилуои коррупсионй дар цонунгузории Цумуурии Тоцикистон. Раванди цонунгузорй дар Цумуурии Тоцикистон: рушд ва мушкилщо // Маводуои конференсияи илмй-амалии цумууриявии Маркази миллии цонунгузории Цумуурии Тоцикистон дар назди Президенти Цумуурии Тоцикистон, 31 марти соли 2020. - Душанбе, 2020. - С.520.
7. Предпринимательское право Российской Федерации / Отв. ред. Е. П. Губин, П. Г. Лахно. - М. : Норма. Инфрма-М, 2010. - 1110 с.
8. Рауимзода М. З., Сангинов Д. Ш. Хуцуци соуибкории Цумуурии Тоцикистон. Китоби дарсй. - Душанбе, ДМТ, 2021. - 400с.
9. Самадов Б. О. Хуцуци соуибкорй. Китоби дарсй, ц. 1. - Хуцанд, Ношир, 2018. - 520с.
10. Самадов Б. О. О гражданско-правовой ответственности в сфере государственно-частного партнерства по законодательству Республики Таджикистан и Российской Федерации // Вопросы российского и международного права. 2016.-№10 (октябрь). - М., 2016. - 220 с.
11. Умаров X Аз дуруги омор то омилуои фирори соуибкорон аз Тоцикистон // (Рузнома зиёд «Тоцикистон» яктост), №1-2 (1357), 8 январи соли 2020.
12. Фаруанги истилоуоти ууцуц / Зери таур. проф. М. А. Маумудов - Душанбе: Эр-граф, 2012. - 650 с.
13. Холицзода А. F. Мафкураи миллй ва ууцуц. Масъалауои ууцуции ташаккули мафкураи миллй ва уифзи истицлоли давлатй. Монография. - Душанбе, ЭР-граф, 2021. - 588 с.
14. Цумаъев И. С. Оид ба танзими ууцуции шарикии давлат ва бахши соуибкорй. Танзими ууцуции соуауои воцеии ицтисодиёти миллй: уолат ва дурнамо. Монографияи дастацамъона / Зери таур. дотс. Б. О. Самадов. - Хуцанд, Ношир, 2022. - 220 с.
15. Чумъаев И. С., Абдувоуидов М. Р. Моуияти соуибкори дар танзими ууцуции шарикии давлат ва бахши хусуси // Паёми Донишгоуи миллии Тоцикистон. Бахши илмуои ицтимой-ицтисодй ва цамъиятй, 2022, №2. - Душанбе, 2022.-550 с.
Reference Literature:
1. The Constitution of the Republic of Tajikistan. - Dushanbe, Treasure, 2016.- 306pp.
2. Civil Code of the Republic of Tajikistan. Tidings of Tajikistan Republic Majlisi Oli (Supreme Council). Part 1 1999, #6 article 153, article 154; 2001, №7, article. 508; 2002, №4, part. 1, article 170; 2005, №3, article 125; 2006, №4, article 193; 2007, №5, article 356; 2010, №3, article 156; №12, part 1, article 802; 2012, №7, article 700, №12, Part 1, article 1021; 2013, №7, article 504; 2015, №3, article 200; TR Laws from 23.07.2016., № 1334; from 02.01.2019., № 1557; from 02.01.2020, №1656; from 21.01.2020., №1657
3. The Law of the Republic of Tajikistan "On Public-Private Partnership" // www.mmk.tj (date of application 11.05.2022).
4. The Law of the Republic of Tajikistan "On State protection and Support of Entrepreneurship" // Bulletin of the Majlisi Oli of the Republic of Tajikistan, p. 2014, №7, p. 2, article 404; 2015, №3, article 216; The Law of the Republic of Tajikistan dated 30.05.2017, №1436; from 02.01.2020 s, №1684.
5. Belitskaya A. V. Legal Regulation of Public-Private Partnership: Monograph. - M., Statute, 2012. - 286p.
6. Zarifov U. The Role of the Phenomena of Regulatory Impact Analysis in the Prevention of Corruption Factors in the Legislation of the Republic of Tajikistan. The Legislative Process in the Republic of Tajikistan: Development and Problems // Materials of the Republican Scientific-Practical Conference of the National Legislative Center of the Republic of Tajikistan under the President of the Republic of Tajikistan, March 31, 2020. -Dushanbe, 2020, p. 520.
7. Entrepreneurial Law of the Russian Federation / Editors in charge: Ye. P. Gubin, P. G. Lakhno. - M., Norma. Infrma-M, 2010. - 1110pp.
8. Rahimzoda M. Z., Sanginov D. Sh. Business Law of the Republic of Tajikistan. Textbook. -Dushanbe, NUT, 2021. - 400 pp.
9. Samadov B. O. Entrepreneurial law. Textbook, vol. 1. - Khujand, Publisher, 2018 - 520 p.
10. Samadov B. O. On Civil Liability in the Field of Public-Private Partnership according to the Legislation of the Republic of Tajikistan and Russian Federation // Issues of Russian and International Law, 2016No. 10 (October) . - M., 2016.
11. Umarov Kh. From Statistical Deciets to the factors of the Escape of Entrepreneurs from Tajikistan //Tajikistan (Daily "Tajikistan" is one), #1-2 (1357), January 8, 2020.
12. Juridical Encyclopedic Dictionary / Under the Editirship of Professor Makhmudov M. A. -Dushanbe, Er-Graf 2012 - 650pp.
13. Kholiqzoda A. G. National Ideology and law. Legal Issues of Formation of National Ideology and Protection of State Independence. Monograph. - Dushanbe, ER-graf, 2021. - 588pp.
14. Jumaev I. S. On the Legal Regulation of Partnership between the State and the Business Sector. Legal Regulation of the Real Branches of the National Economy: Plight and Prospects. Collective monograph / Under the editorship of. Associate Professor. B. O. Samadov. - Khujand, Publisher, 2022. - 220 p.
15. Jumaev I. S., Abduvohidov M. R. The Essence of Entrepreneurship in the Legal Regulation of Statal-private Partnership // Bulletin of the National University of Tajikistan. Series of socio-economic and social sciences, 2022, No. 2. - Dushanbe, 2022 - 550pp.