МАРҲИЛАҲОИ ОМӯЗИШИ ҲАЛЛИ МАСЪАЛАҲОИ МАТНӢ ДАР ДАРСИ МАТЕМАТИКАИ СИНФҲОИ ИБТИДОӢ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

ТКБ 51.(075)

DOI:10.51844-2077-4990-2022-4-234-240

Бурбонов Курбонбой Турсунрацабович, н.и.п., дотсент; Султонов Рустам Нозимович,

сармуаллими кафедраи риё'зй - табии тарбияи эстетики ва методикаи таълими ощо-и МДТ «ДДХ ба номи акад. Б.Гафуров» (Тоцикистон, Хуцанд)

Бурханов Курбонбой Турсунраджбович, к.п.н.,доцент; Султонов Рустам Нозимович

старший преподаватель кафедры естественных наук, математики, эстетического воспитания и методики их преподавания ГОУ «ХГУ имени акад. Б.Гафурова» (Таджикистан, Худжанд) Burhanov Kurbonboy Tursunrajbovich, candidate of pedagogical sciences, Associate Professor, E-mail;[email protected]; Sultonov Rustam Nosimovich, senior lecturer of the department of natural sciences, mathematics, aesthetic education and its methods of teaching under the SEI "KhSU name after acad. B.Gafurov"(Tajikistan, Khujand) E-mail:[email protected] Вожа^ои калиди: рацам, адад, адади номдор, адади номдори сода ва мураккаб, ченаки дарози, ченаки вацт, ченаки вазн,ифода, цоида, таълим, метод

Мацола ба баррасии мароуили ёдгирии уалли масъалауои матни дар дарси математикаи синфуои ибтидои ихтисос дорад. Цайд мешавад, ки цузъи мууими таркибии бахши математикаи синфи ибтидои ифодауо оид ба чор амал ва масъалауо мебошад. Тазаккур меравад, ки ба воситаи масъалауо асосан тамоми мазмуни математика ва маф^ум^ои он омухта мешаванд. Собит шудааст, ки талабагон уангоми уалли масъалауо маънои уар як амал ва мавридуои асосии татбици онро идрок менамоянд, малакауои уисобкуниуои шифоуиву хаттии талабагон мустаукам карда мешаванд,барои мустаукам намудани хотира ва инкишофи тафаккури мустацилонаи хонандагон ва тарбияи фаъолноки ва ташаббускории онуо имкониятуои васеъ фароуам меорад. Тартиб додани масъалауо имкон медиуад, ки бачауо на фацат вижагиуои зоуири, сохтор ва роууои уалро сарфаум раванд, балки тафаккури эцодии худро инкишоф диуанд, барои тартиб додани масъалауо маводи адади ва матни цустуцу намоянд, то ки алоцаи таълим ба уаёт мустаукам шавад. Муаллифон ба ин натица расидаанд, ки яке аз роууои баланд бардоштани дониши риёзии хонандагони хурдсол ин маруила ба маруила омузонидани масъалауо ба уисоб меравад.

Ключевые слова: цифра, число, именное число, простые и составные именные числа, меры длины, меры время, меры массы, выражения, правило, обучение, метод

Статья посвящена рассмотрению этапов обучения решению текстовых задач на уроке математики в младших классах. Отмечено, что важным компонентом раздела математики начальной школы являются выражения на четыре действия и задачи. Подчеркивается, что через задачи изучается всё содержание математики и ее понятия. Прослеживается, что при решении задач учащиеся понимают смысл каждого действия и основные случаи его применения: во время решения задач укрепляются устные и письменные вычислительные навыки учащихся; обучение решению задач дает широкие возможности для развития самостоятельного мышления учащихся и воспитания их активности и инициативы. Постановка задач позволяет детям не только понять особенности вида, структуры и решения, но и развить творческое мышление, они ищут числовой и текстовой материал для постановки задач, благодаря чему укрепляется связь обучения с жизнью. Авторы приходят к выводу, что одним из способов повышения математических знаний младших школьников является поэтапное обучение задачам.

Keywords: digit, number, nominal number, simple and composite nominal numbers, measures of length, measures of time, measures of mass, expressions, rule, learning, method

The article is devoted to the consideration of the stages of learning to solve text problems in a mathematics lesson in elementary grades. It is noted that expressions for four actions and tasks are an important component of elementary school mathematics. It is emphasized that the entire content of

МАР^ИЛА^ОИ ОМУЗИШИ ЦАЛЛИ МАСЪАЛАУОИМАТНИ ДАР ДАРСИ МАТЕМАТИКАИ СИНФУОИ ИБТИДОИ

ЭТАПЫ ОБЧУЕНИЯ ТЕКСТОВЫХ ЗАДАЧ НА УРОКАХ МАТЕМАТИКИ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ

STAGES OF LEARNING TEXT TASKS ON MATHEMATICS LESSONS B PRIMARY GRADES

mathematics and its concepts are studied through tasks. It can be traced that when solving problems, students understand the meaning of each action and the main cases of its application: while solving problems, the oral and written computing skills of students are strengthened; problem solving training provides ample opportunities for developing independent thinking of students and educating their activity and initiative. Setting tasks allows children not only to understand the features of the type, structure and solution, but also to develop creative thinking, they are looking for numerical and textual material for setting tasks, which strengthens the connection between learning and life. The authors come to the conclusion that one of the ways to improve the mathematical knowledge of younger students is the gradual learning of tasks.

Масъала дар барномаи синфхои ибтидой, яке аз мавзуи асосии таълими математика ба хисоб меравад, чои махсусро ишгол менамояд. Барномаи таълим талаб менамояд, ки хднгоми омузиши математика бояд хама хонандагон мустакилона рох ва усулхои халли масъалахои пешниходшударо аз худ намоянд. Ин на танхо барои фахмонидани хусусиятхои шахсй ва роххои халли намудхои гуногуни масъалахо, балки барои инкишофи фикрии эчодии хонандагон, васеъ шудани дониши онхо, мустахкам намудани алокаи назария бо амали низ мусоидат мекунад.

Барои инкишофи нут^и талабагон кушиш кардан лозим аст, ки онхо хар як амали худро доир ба тахлили масъала аз халли он асоснок кунанд.Бачахо бояд кутох сахех фахмонда диханд, ки дар масъала чи маълум асту чи номаълум, аз матни масъала шарту гузоришот, хамчунин саволхои ёрирасонро анщ кунанд ва ба кадом амал ичро шудани онхоро шарх бидиханд.Онхо бояд интихоби хар як амалро асоснок карда тавонанд.

Масъалахои математикие, ки барои хал кардани онхо алгоритми муайяне мавчуд аст, масъалахои математикии стандартй номида мешавад.

Он гурухи масъалахое, ки барои халли онхо алгоритмхо вучуд надорад, масъалахои математики гайристандартй ном гирифтаанд [11,с.31].

Яке аз вазифахои асосии омузиши математика дар муассисахои ибтидой дар хонандагон ташаккул додани халли масъалахо мебошад.

Омузиши халли масъалахо барои хонандагони хурдсол ахамияти калон дорад.

Дар натичаи халли пайдарпай ва чандкаратаи масъалахо дар хонандагони хурдсол малакахои фикрронии мантикй инкишоф меёбад.

Хдлли масъалахо шифохй ва хаттй мешавад. Хдлли шифохй бештар дар синфи якум гузаронида мешавад, аммо дар ин чо низ хонандагон ба дафтар ва тахтаи синф халро менависанд.

Халли хаттии масъала, навиштани шарти мухтасари он ба дафтари корй ва тахтаи синф аз синфи дуюм огоз меёбад.

^айд бояд кард, ки халли масъалахо дар хонандагони хурдсол аз синфи якум огоз ёфта, дар синфи дуюм ба халли масъалахои якамала ва дар синфи сеюму чорум ба халли масъалахои дуамала ва аз он зиёд бо тарзи халли масъалахо шинос мешаванд.

Фахмонидани масъалахоро дар таълими математикаи синфхои ибтидой бо чунин шакл гузаронидан ба максад мувофик аст:

Расми 1. Тарзи фахмонидани масъалахо дар омузиши математикаи синфхои ибтидой

Эзох:

1. Масъала дар таълими математикаи синфхои ибтидои сода ва мураккаб омузонида мешавад.

2. Бо воситаи шарт к;иматхои додашудаи масъала навишта мешавад.

3. Бо воситаи савол хонанда пеш аз хама мyайян мекyнад чиро бояд ёфт ва чустучуи роххои халли масъала. Барои мисол се масъалаи зеринро дида мебароем.

Myшоxида, тачрибахо ва Фикру акидахои олимону методистон хаминро нишон медихад, ки халли масъалахои типикй дар барномаи синфхои ибтидой ба таври зер чой дода шавад: [5, с.28]. Масъала: сода, мураккаб ва масъалаи мутаносибй: роста ва чаппа

Аз руйи тахлили адабиёти илмию методй, дастурхои таълимию методй, акидахои олимон, педагогхо, равоншиносон, методистон, тахлили мушохидахои дарсхои муаллимони пешкадами синфхои ибтидой, муаллимон ва муассисахои тахсилоти миёнаи умумии пойгохии вилояти Сугд, омузиши масъалахоро ба чунин мархилахои зерин чудо кардан мумкин аст: Мархилаи якум: Омузиши масъала аз руйи расмхо одатан аз синфи якум сар мешавад. M а с а л а н :

Ба хонандагон расмеро пешниход намуда, супориш дода мешавад, ки хал намоянд. Намуна: (Расми 2)

4/Ú9 ДО

Расми 2. Омузиши масъала аз руйи раем

- Хонанда^инбаъд Х ишора мешавад.): - Дар табаки якум 5-то олу гузоштаанд, дар табаки дуюм 4-дона.

- Myаллим(минбаъд M ишора мешавад): - Офарин, бачахо! Агар ба накли шумо саволи дар ду табак хамагй чанд дона олу гузоштаанд?»-гузорем, матни масъала пайдо мешавад. Кй масъаларо такрор мекунад? (2-3 нафар такрор мекунанд). Барои ба масъала чавоб додан онро хал кардан лозим аст. Ба навишти зери расм нигаред: 5 + 4 = 9. Ин навишта халли масъала мебошад. Барои чй дар байни ададхо аломати чамъ гузошта шудааст?

- Х: - Зеро микдори хамаи олухо дар ду табак пурсида мешавад.

- M: - Ба панч чорро чамъ кунем, чанд хосил мешавад?

- Х: - 9

- M: - Ин чавоби масъала мебошад. Саволи масъала «Дар ду табак хамагй чанд дона олу гузоштаанд?» буд. Ч,авоби масъала «9 олу гузоштаанд» мебошад.

Мархилаи дуюм: Омузиши масъалахои сода доир ба амали чамъ ва тарх:

1. ^одир 5 - то дафтари катак ва 3 -то дафтари якраха дошт. ^одир хамагй чандто дафтар дошт?

Дода шудааст:

- 5 - то дафтари катак

- 3 - то дафтари якраха Хдмагй - ?

^ал. Барои халли ин масъала ба хонандагон бо ёрии амали чамъ мефахмонем. 5 + 3 = 8 - хамагй (дафтари катак ва якраха). Ч,авоб: ^одир 8 - то дафтар дошт.

2. Гулбахор барои мехмон дастархон ороста, аз чевон 5-то пиёла ва 3-то табакча гирифт. У хамагй чандто пиёлаю табакча гирифт?

Дода шудааст: П. - 5 -то Т. - 3 -то Хдмагй - ?

Х,ал. Барои халли ин масъала ба хонандагон бо ёрии амали чамъ мефахмонем. 5 + 3 = 8 хамагй ( 5 -то пиёла ва 3-то табакча). Ч,авоб: Гулбахор 8-то пиёлаю табакча гирифт.

Масъалаи сода оид ба амали зарб ва тацсим

Mасъалаи сода оид ба амали зарб, таксим, асосан, дар синфхои дуюм омузонида мешавад. Азбаски талабагон бо амалхои зарб ва таксим аввалин бор дучор мешаванд, хамаи кор аз фахмонида додани маънои амалхои зарб ва таксим огоз мегардад. Дар вакти аввал хамаи маводхои амалй бо воситаи асбобхои аёнии ашёхои пурра хал карда мешавад. Барои

фаумонида додани маънои амали зарб маводи ёфтани суммаи чамъшавандауои якхела уал к арда мешавад.Масалан: 1- то китоб 30 дирам аст, 5 - то китоб чанд дирам аст? Ин масъаларо талабагон бо ёрии амали чамъ уал мекунанд:

30+30+30+30+30=150 (дирам) Аз уалли ин масъала талабагон медонанд ки аз сумма ва чамъшавандауои якхела иборат будааст. Баъди он ки чамъшавандауоро номбар мекунанд ва онуоро мухтасар 30*5=150 гуфта менависанд ва сетой 5 бор гирем, 150 мешавад гуфта мехонанд.

Машкуои суммаро бо косили зарб, косили зарбро ба сумма иваз карда, ичро мекунанд.

1) 5+5+5+5 = 5 * 4=20

2) 3 *4 =3+3+3+3.

Ч,амъшавандаи якхеларо зарбшаванда, шумораи онуоро зарбкунанда ва суммаи онуоро косили зарб мешуморанд. Аломати зарб нукта аст. Хдмин тавр, бо маънои амали зарб ва вобастагии байни амалуои чамъу зарб шинос мешаванд.

Хднгоми фаумонидани маънои амали таксим низ бо воситаи асбобуои аёнй, асбобуои ашёвйпурра кор кардан зарур аст.

Дар ин чо, албатта, ду навъи таксим: таксими бебо^ия ва таксим бо уиссауои баробарро фаумонидан лозим, масалан, 6 себро дутогй ба табакчауо гузоштаанд, ба чанд табакча себ гузоштаанд, барои амалан уал кардани ин масъала уар дафъа дутогй себ гирифта, ба як табакча мемонем.

Маълум мешавад, ки се табакча лозим будааст, ки онро ин тавр менависанд: 6:2= 3 Масъаларо ин тавр мехонанд, 6 себро дутогй ба табакча монем, се табакча лозим мешавад.

Масъала оид ба таксими уиссауои баробар 6 себро ба ду табак таксим карда гузоштаанд. Дар уар табакча чанд себ гузоштаанд, ки ин масъаларо низ амали таксим кардан лозим. Барои ин уар сафар яктогй себ ба табакчауо мегузоранд, баъд маълум мешавад, ки ба уар табакча сетогй себ гузошта мешавад. Онро ин тавр менависем:

Агар себро ба ду табакча 6 : 2 = 3 таксим карда гузорем, ба уар 2 табакча сетогй себ мегузорем. Баъд ду намуди себро мукоиса мекунем. Пас аз фаумонидани маънои мушаххаси зарб ва таксим доир ба ин амалуо масъалауои зерин уал карда мешавад:

1. Масъалауо оид ба ёфтани таксимшавандаи номаълум ва таксимкунандаи номаълум;

2. Масъалауо оид ба мукоиса кардани ададуо;

3. Масъалауо оид ба якчанд воуид маротиба зиёд (кам) кардани адад;

4. Масъалауо оид ба бузургиуои мутаносибй (роста ва чаппа) Маруилаи сеюм: Масъалауои содаи роста

Яъне, гуруууои масъалауои матниеро чудо кардан мумкин аст, ки онуо мазмунан ба таърифи (шаруи) кабулкардаи яке аз амалуои чамъ, тару, зарб ё таксим мувофикат мекунанд. Ин гуна масъалауоро масъалауои содаи роста оид ба чамъ, тару, зарб ё таксим меномем. Масъалауои содаи роста дар низоми кабулкардаи таълим аввал уам ба сифати дохил намудани мафууми амал ва баъд, уам ба сифати воситаи мустаукамкунии он хизмат мекунанд. Инак, уоло мо дорои ду намуди масъалауои содаи роста мебошем. Ёфтани суммаи ду ва зиёда аз он киматуои як бузургй.

Масъала: Зариф 12 дона ва Зайнаб 4 дона себ чида, ба табак гузоштанд. Дар табак чанд дона себ шуд?

Навиштани уал: 12+4=16 (себ). Ч,авоб: дар табак 16 дона себ шуд.

I. Хдмчун бакия ёфтани фарки ду кимати як бузургй.

Масъала: Дар табак 16 дона себ буд. Зайнаб 4 дона себро гирифт. Дар табак чанд дона себ монд?

Навиштани уал: 16 - 4 =12 (себ)

Намудуои зерини масъалауои содаи роста маънои конкретии амалуои зарб ва таксимро инъикос менамоянд.

II. Ёфтани суммаи якчанд кимати баробарии як бузургй (чамъшавандауо баробар). Масъала: Зариф себ чида ба 2 табакча 6-тогй гузошт.

Зариф уамагй чандто себ овард? Навиштани уал: 6 х 2 = 12 (себ).

III. Таксим ба кисмуои баробар.

Масъала: Зариф 12 дона себ чида, онуоро ба 2 табакча баробар гузошт. Зариф ба уар табакча

чандтогй себ монд? Навиштани уал: 12 : 2 = 6 (себ)

IV. Таксим аз руи мазмун.

Mасъала: Зариф 12 дона себ чида, онхоро 6-тогй ба табакчахо гузошт. Чандто табакча лозим шуд?

Навиштани хал: 12 :6 = 2 (табакча).

V. Якчанд вохид зиёд кардани ягон кимати бузургй.

Mасъала: Зайнаб 4 дона Зариф назар ба y 8 дона зиёдтар себ чиданд. Зариф чанд дона себ чидааст?

Навиштани хал: 4 + 8 = 12 (себ).

I. Якчанд вохид кам кардани ягон кимати бузургй

Mасъала: Зариф 12 дона ва Зайнаб назар ба y 8 дона камтар себ чиданд. Зайнаб чанд дона себ чидааст?

Навиштани хал: 12 - 8 = 4 (себ).

II. Myкоисаи фаркии ду кимати якбузургй.

Ин намуди масъалахо ду холат дорад:

А) Зариф 12 дона ва Зайнаб 4 дона себ чиданд. Зариф назар ба Зайнаб чанд дона зиёд себ чидааст?

Б) Зариф 12 дона ва Зайнаб 4 дона себ чиданд. Зайнаб назар ба Зариф чанд дона камтар себ чидааст?

Навиштани халли хар дуи ин масъалахо як хел аст: 12 - 4 = 8 (себ).

III. Якчанд маротиба зиёд кардани ягон кимати бузургй.

Mасъала: Зайнаб 4 дона ва Зариф назар ба y 3 маротиба зиёдтар себ чид. Зариф чанд дона себ чидааст?

Навиштани хал: 4 х 3 = 12 (себ).

IV. Якчанд маротиба кам кардани ягон кимати бузургй.

Mасъала: Зариф 12 дона ва Зайнаб назар ба y 3 маротиба зиёдтар себ чид. Зайнаб чанд дона себ чидааст?

Навиштани хал: 12 : 3 = 4 (себ).

V. Myкоисаи каратии ду кимати як бузургй.

Ин намуди масъалахо хам ду холат дорад:

А) Зариф 12 дона ва Зайнаб 4 дона себ чиданд. Зариф назар ба Зайнаб чанд маротиба зиёдтар себ чидааст?

Б) Зариф 12 дона ва Зайнаб 4 дона себ чиданд. Зайнаб назар ба Зариф чанд маротиба камтар себ чидааст?

Навиштани халли хардуи ин масъалахо як хел аст: 12 : 4 = 3 (маротиба).

Мархилаи чорум: Mасъалаxои содаи роста

Fайр аз масъалахои содаи роста ва содаи асосй боз якчанд намуди масъалаи сода хастанд, ки мазмуни математикии онхо бевосита ба маънои мушаххасии ин ё он амал мувофикат намекунанд, вале халли онхоро ба воситаи он амал ифода намудан мумкин аст. Ин намудхои масъалахоро масъалахои содаи чаппа меномем.

Ин намуди масъалахои содаро номбар мекунем:

XII. Ёфтани тархшавандаи номаълум аз руи тархкунанда ва фарки (бакияи) маълум.

Mасъала: Дар табак якчанд себ буд. Баъд аз он ки Зайнаб 4 дона себро гирифт, дар табак 12

дона себ монд. Дар табак аввал чанд дона себ буд?

Навиштани хал: 4 + 12 = 16 (себ).

XIII. Ёфтани чамъшавандаи номаълум аз руи сумма ва чамъшавандаи маълум.

Ин намуди масъалахо хам ду холат дорад:

А) Зариф якчанд дона себ чида, ба табак гузошт. Баъд аз он ки Зайнаб хам 4 дона себ оварду ба табак гузошт, дар он чо 16 дона себ шуд. Зариф чанд дона себ чидааст?

Навиштани хал: 16 - 4 = 12 (себ).

Б) Зариф 12 дона себ чида, ба табак гузошт. Баъд аз он ки Зайнаб хам якчанд себ овард, дар табак 16 дона себ шуд. Зайнаб чанд дона себ чидааст?

Навиштани хал: 16 - 12 = 4 (себ).

XIV. Ёфтани тархкунандаи номаълум аз руи тархшаванда ва фарки (бакияи) маълум.

Mасъала: Дар табак 16 дона себ буд. Баъд аз он ки Зайнаб якчанд себро гирифт, дар ончо 12

дона себ монд. Зайнаб чанд дона себ гирифтааст?

Навиштани хал: 16 - 12 = 4 (себ).

XV. Ёфтани кимати калони бузургй аз руи кимати хурди бузургй ва нисбати фаркии он ба кимати калони бузургй.

Масъала: Зайнаб 4 дона себ чид, ки назар ба себуои Зариф чидагй 8 дона камтар буд. Зариф

чанд дона себ чидааст? Навиштани уал: 4 + 8 =12 (себ).

XVI. Ёфтани кимати хурди бузургй аз руи кимати калони бузургй ва нисбати фаркии он ба кимати хурди бузургй.

Масъала: Зариф 12 дона себ чид, ки ин назар ба себуои Зайнаб чидагй 8 дона камтар буд.

Зайнаб чанд дона себ чидааст? Навиштани уал: 12 - 8 = 4 (себ).

XVII. Ёфтани кимати калони бузургй аз руи кдмати хурди бузургй ва нисбати каратии он ба кимати калони бузургй.

Масъала: Зайнаб 4 дона себ чид, ки ин назар ба себуои Зариф чидагй 3 маротиба камтар буд.

Зариф чанд дона себ чидааст? Навиштани х,ал: 4 х 3 = 12 (себ).

XVIII. Ёфтани кимати хурди бузургй аз руи кимати калони бузургй ва нисбати каратии он ба кимати хурди бузургй.

Масъала: Зариф 12 дона себ чид, ки ин назар ба себуои Зайнаб чидагй 3 маротиба зиёдтар аст.

Зайнаб чанд дона себ чидааст? Навиштани уал: 12 : 3 =4 (себ). (1, с.24- 26) Марх,илаи панчум: Масъалауои сегона

Хдминро гуфтан лозим аст, ки дар таълими математикаи синфуои ибтидой гайр аз масъалаи сода ва мураккаб, масъалауои сегона доир ба мавзуи "суръат, вакт, масофа" ва "нарх, микдор, арзиш" уам омузонида мешавад. Таъриф: Масъалаи сегона гуфта чунин масъаларо меноманд, ки он аз се мафууми асосй иборат аст.

Масъалауои сегона дар синфуои ибтидой бо чунин мафуумуо: «Нарх, микдор, арзиш» ва «Масофа, суръат, вакт» таълим дода мешавад.

Бинобар он, дар таълими математикаи синфуои ибтидой омузонидани масъалауои мутаносиби уамагй шашто уастанд, аз чумла: доир ба «Нарх, микдор ва арзиш» якто масъалаи мутаносиби роста ва дуто масъалаи мутаносиби чаппа ва ба «Масофа, суръат ва вакт» якто масъалаи мутаносиби роста ва дуто масъалаи мутаносиби чаппа таълим дода мешавад[5, с. 42].

Масалан: доир ба уаракат: суръат, вакт ва масофа.

Х,оло масъалауо доир ба уаракат, яъне S = V * t - ро бо ченакаш ва ба чадвали зерин дида мебароем:

№ С У Р Ъ А Т В А К Т М А С О Ф А

V t S

V = S : t t = S : V S t

1. V=120км:2соат= =60км/ с t = 2 соат 120 км

2. 60 км/с t =120 км:60 км/с = = 2 соат 120 км

3. 60 км/с 2 соат S=60км/с*2соат = = 120км.

Цадвали №1. Намунаи масъала доир ба ^аракат

Эзоу:

1Доида: Барои ёфтани суръат, масофаро ба вакт таксим кардан зарур аст.

2Доида: Барои ёфтани вакт, масофаро ба суръат таксим кардан зарур аст

3Доида: Барои ёфтани масофа, суръатро ба вакт зарб кардан зарур аст.

Маруилаи омузиши масъалауои матнй дар ибтидои курси математикаи синфуои ибтидой ба хонандагони хурдсол ауамияти калон дорад. Бинобар он, вазифаи асосии уалли масъалауои матнй пеш аз уама, бо ёрии амалуои риёзй, саволу чавоб, шиносой бо мафууми нави риёзй, аз сужети он тартиб додани ифодаи математикй ва муодила, ташаккул додани нутки эчодй, бедор кардани шавки хонандагони хурдсол ва тарбия мебошад.

Хулоса, тавассути хдлли масъалауо дар хотири хонандагони хурдсол мафуумуои асосии математика, конунх,о ва хосияти асосии математика накш мебанданд. Хдмаи ин ба омузиши дурусту амики мавод, ташаккули чах,онбинии илмии хонандагони хурдсол ва рушди тафаккури математикиву мантикии онх,о мусоидат мекунанд.

239

ПАЙНАВИШТ:

1. Атохонов, Р.Масъалахои сода дар синфхои ибтидой /Р.Атохонов. -Душанбе, 1986.- 68с.

2. Бантова, М.А. Методика преподавания математики в начальных классах/М.А. Бантова, Г.В.Бельтюкова.- М.: Просвещение, 1984. - 335 с.

3. Барномахои синфхои ибтидой 1- 4. -Душанбе, 2014.- 66с.

4. Белошистая, А.В. Методика обучения математике в начальной школе (Курс лекций)/ А. В. Белошистая. - М ., 2006 г.- 454 с.

5. Бурхонов, ^.Т. ва диг. Мачмуаи мисол масъалахо доир ба методикаи таълими математикаи синфхои ибтидой/ ^.Т.Бурхонов. -Хучанд , 2019.- 104 с.

6. Бурхонов, ^.Т.Практикуми курси мактабии математика/ ^.Т.Бурхонов.-Хучанд,2017.- 164 с.

7. Бурхонов, ^.Т. Курси махсус аз методикаи таълими математикаи синфхои ибтидой/ ^.Т. Бурхонов. - Хучанд, 2015.- 252с.

8. Бурхонов, ^.Т. Х,алли масъалахои типикй/ ^.Т. Бурхонов.- Хучанд, 2011.- 52с.

9. Курманалина, Ш.Методика преродавания математики в начальных классах: учебное пособие/ Ш Курманалина.-Астана,2011.- 208с.

10. Нугмонов, М. Рохнамои фанни математика барои синфи 3-юм барои омузгорони синфхои ибтидоии муассисахои тахсилоти умумй/М.Нугмонов, Э.Ч,онмирзоев, Б.Нусратов, Ш.Бобоева, М.Одилова,О.Шуайбова.- Душанбе, Маориф, 2016.-168с.

11. ОсимовД.У.Методхои халли масъалахои математикй/^.У.Осимов,Л.М. Фридман.-Душанбе, 1987.- 208с.

12. Хдмидова, А. Математика. Китоби дарсй барои синфи 4/ АДамидова, Д.Назаров. -Душанбе, 2012.- 242с.

REFERENCES:

1. Atokhonov R. Simple tasks in the primary grades / Atokhonov R. - Dushanbe, 1986. - 68 p.

2.Elementary schod programs 1- 4./ Program - Dushanbe, 2014. - 66 p.

3.Bantova, M.A., BelfyukovaG.V. Mathematicsteachingmethodologyin primary classes / M.A. Bantova - M.: Enlightenment, 1984. - 335 p.

4.BeloshistayaAnna Vitalevna. Mathematics learning technique in elementary school.(Lecture course) / Beloshistaya A. V. M .: 2006.- 454 p.

5.BurkhanovKT. Aspecial cause on the metho dology of teaching elementary mfthematics /BurkhanovKT. -Khuj and, 2015.- 252p.

6.BurkhanovKT. Solving typical probltnis / BurkhanovKT. - Khuj and, 2011.- 52p

7.BurkhanovKT. Practicalcourse of mathematics schod / Burkhanov KT. - Khuj and, - 2017.- 164 p.

8.BurkhanovKT. and ofhers. A set of problems on the methodogy of teaching mathematics in primary schod/ Burkhanov KT. -Khuj and, 2019.- 104 p.

9.Kurmanalina Sh. Methods of teaching nathematies in the beginming classes. Textbook/ Kurmanalina Sh. -Astana, 2011.- 208p.

10.Xamidova A. and ofhers.Mathematics.for 4 th graes / Xamidova A.- Dushanbe, 2012.-242p. 11.OsimovKU., Fridman L.M. Methods for sowing nathemtica / Osimov KU.- Dushanbe, -1987.-

208p.

12. Hamidova, A. Mathematics. Textbook for class 4/ A. Hamidova, D. Nazarov. - Dushanbe, 2012.242 p.