Научная статья на тему 'Махсулотнинг сифати ва рақобатбардошлиги'

Махсулотнинг сифати ва рақобатбардошлиги Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
474
47
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and Education
Область наук
Ключевые слова
махсулот сифати / рақобатбардошлик / ишлаб чиқариш

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Одилмирзо Элмуроджон Ўғли Турғунов, Мухитдин Олимович Саттаров, Азиз Кахраманович Сативалдиев

Ушбу мақолада махсулотнинг сифати ва рақобатбардошлиги тўғрисида батафсил маълумот келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Махсулотнинг сифати ва рақобатбардошлиги»

Махсулотнинг сифати ва ракобатбардошлиги

Одилмирзо Элмуроджон ^ли TypFyHOB Мухитдин Олимович Саттаров Азиз Кахраманович Сативалдиев Андижон машинасозлик институти

Аннотация: Ушбу маколада махсулотнинг сифати ва ракобатбардошлиги т^рисида батафсил маълумот келтирилган.

Калит сузлар: махсулот сифати, ракобатбардошлик, ишлаб чикариш

Product quality and competitiveness

Odilzozzo Elmurodjon oglu Turgunov Mukhitdin Olimovich Sattarov Aziz Kahramanovich Satalldiev Andijan Institute of Mechanical Engineering

Abstract: This article provides detailed information on the siptification and competitiveness of the product.

Keywords: product quality, competitiveness, production

Махсулот сифати ишлаб чикариш самарадорлигини ошириш манбаларидан биридир. Моддий ва мехнат ресурслари иктисодиёти махсулот сифатида хам намоён булади. Буларнинг барчаси биргаликда махаллий корхоналар махсулотларининг ракобатбардошлигига таъсир килади.

Махсулот сифати деганда максадга мувофик маълум ехтиёжларни кондириш кобилиятини белгилайдиган махсулот хусусиятлари туплами тушунилади. Бошкача килиб айтганда, махсулот сифати унинг ишлашга яроклилигини белгилайдиган хусусиятлар билан тавсифланади. Шу сабабли, мехнат унумдорлиги, ишончлилик ва муаммосиз ишлаш, муаммосиз ишлаш, хизмат муддати, бошкариш кулайлиги, ташки куриниш ва тугатиш, мода талабларига риоя килиш ва фазовий режалаштириш каби курсаткичлар саноат махсулотлари учун кенг таркалган. Ушбу хусусиятлар лойихалаш ва ишлаб чикаришдан олдинги боскичларда урнатила бошлайди ва дизайн ечимининг макбуллиги даражаси, технологик бажарилишнинг мукаммаллиги ва иш шароитлари билан белгиланади.

Махсулот сифати уни стандартлар ёки техник шартларда белгиланган optimal сифат курсаткичларига ега булган бошка мос ёзувлар махсулоти билан таккослаш оркали бахоланади. Шундай килиб, сифат нисбий курсаткичдир. Махсулот сифатини хакикий бахолаш охир-окибат истеъмолчи томонидан берилади. Шунинг учун махсулотнинг ишлаб чикариш сохасидан истеъмол сохасига утиши махсулот сифатига ижобий бахо беришини курсатади, бу еса махсулотларнинг ракобатбардошлик хусусиятларига ега деган хулосага келиш учун асос булади.

Махсулотларнинг ракобатбардошлигини гурухли, умумлаштирувчи ва integral курсаткичлардан фойдаланишга асосланган табакалаштирилган ва интеграциялашган усул ёрдамида тавсифлаш мумкин.

Замонавий саноат корхонаси савдо бозорлари учун ракобат курашида махсулот ишлаб чикаради ва сотади. Бу сифат даражасини режалаштириш, уни тартибга солиш ва такомиллаштириш, шунингдек ишлаб чикариш жараёнини узи бошкаришни таъминлашга асосланган тизимнинг шаклланишини белгилайди. Айнан шундай кенг камровли сифат менежменти тизими ракобатбардош махсулотлар ишлаб чикаришнинг калитидир.

Сифат менежментига техник тартибга солишнинг К,онунчилик базаси ёрдам беради. У махсулот ишлаб чикариш, ишларни бажариш ва хизматлар курсатиш учун мажбурий талабларни ишлаб чикиш, кабул килиш, куллаш ва бажариш жараёнида юзага келадиган муносабатларни тартибга солади. Ушбу муносабатларнинг хакикийлигини тасдикловчи хужжат техник тартибга солиш объектларини куллаш ва бажариш учун мажбурий талабларни белгилайдиган техник регламентдир.

Техник тартибга солиш куйидаги принциплар асосида амалга оширилади:

* махсулотлар ёки лойихалаш, ишлаб чикариш, курилиш, монтаж, ишга тушириш, фойдаланиш, саклаш, ташиш, сотиш ва утилизация килиш, ишларни бажариш ёки хизматлар курсатиш билан боFлик жараёнларга талабларни белгилашнинг ягона коидаларини куллаш;

* миллий иктисодиётнинг ривожланиш даражаси, моддий-техник базаси, шунингдек, илмий-техник ривожланиш даражасига мувофиклиги;

* махсулотларни аккредитация килиш ва сертификатлаш органларининг ишлаб чикарувчилар, сотувчилар, ижрочилар ва харидорларнинг мустакиллиги;

* махсулотларни аккредитация килиш ва сертификатлашнинг ягона тизими ва коидалари;

* махсулотларнинг белгиланган талабларга мувофиклигини мажбурий бахолаш жараёнида тадкикот (синов) ва улчов коидалари ва усулларининг бирлиги;

* махсулотларни аккредитация килиш ва сертификатлашни амалга оширишда ракобатни чеклашга йул куймаслик;

* техник регламентлар талабларига риоя етилиши устидан давлат назоратини (назоратини) бюджетдан ташкари молиялаштиришга йул куйилмаслиги;

* техник регламентлар талабларига риоя етилиши устидан икки ёки ундан ортик давлат назорати (назорати) органларига бир хил ваколатларни бир вактда беришга йул куймаслик.

Махсулот сифатини бошкариш тизими махсулотнинг техник регламент талабларига мувофиклигини тасдиклаш сифатида декларацияни таъминлайди. Ушбу тизим махсулотларни аниклаш ва техник регламентлар, халкаро ва миллий стандартлар талабларига мувофиклигини назорат килишни таъминлайди.

Техник регламентлар талабларига риоя етилишини давлат назорати ва назорати техник тартибга солиш ва Метрология Federal агентлиги томонидан амалга оширилади. Шуни таъкидлаш керакки, техник регламент талабларига риоя етилишини назорат килиш факат махсулот айланиши боскичида амалга оширилади.

Махсулотларнинг техник регламентлар, стандартлар коидалари, коидалар кодлари ёки шартномалар шартларига мувофиклигини тасдиклаш шакли сертификатлаш булиб, ижобий якунлангандан сунг мувофиклик сертификати берилади ва махсулотга миллий стандартга мувофиклик белгиси куйилади.

Давлат стандартлаштириш тизими миллий стандартларга, техник, иктисодий ва ижтимоий маълумотларнинг Умумроссия таснифлагичларига, уларни ишлаб чикиш ва куллаш коидаларига, стандартлаштириш коидаларига, стандартлаштириш сохасидаги стандартлар ва тавсияларга, тегишли коидалар тупламига асосланади.

Стандартлаштириш максадлари:

* фукароларнинг хаёти ва соFлиFи, жисмоний ва юридик шахсларнинг мол-мулки хавфсизлиги даражасини ошириш;

* махсулот сифатини, уларнинг ракобатбардошлигини, улчовларнинг бир хиллигини, ресурслардан окилона фойдаланишни, техник ва ахборот мувофиклигини, натижалар ва улчовларнинг таккосланишини, техник ва иктисодий-статистик маълумотларни таъминлаш;

* техник регламентлар талабларига риоя етилишини раFбатлантириш;

* техник, иктисодий ва ижтимоий ахборотни таснифлаш ва кодлаш тизимларини яратиш, махсулотлар, ишлар ва хизматларни каталоглаштириш тизимлари, сифатни таъминлаш тизимлари, маълумотларни кидириш ва узатиш, махсулотлар, ишлар ва хизматларни бирлаштиришга кумаклашиш.

Стандартлаштириш стандартларни ихтиёрий равишда куллаш, манфаатдор томонларнинг конуний манфаатларини стандартларни ишлаб чикишда максимал даражада хисобга олиш, халкаро стандартлар асосида миллий стандартларни ишлаб чикиш, стандартларни бир хилда куллаш шартларини таъминлаш тамойилларига мувофик амалга оширилади. Айникса, амалдаги техник регламентга зид булган бундай стандартларни урнатиш кабул килиниши мумкин емаслигини таъкидлаймиз.

Миллий standart-бу махсулотнинг узига хос хусусиятларини, шунингдек уни ишлаб чикариш, куриш, урнатиш, ишга тушириш, ишлатиш, саклаш, ташиш, сотиш ва йук килишни лойихалаш жараёнларига куйиладиган талабларни белгилайдиган хужжат. Шунингдек, стандартда тадкикот (синов) коидалари ва усуллари ва улчовлари, намуна олиш коидалари, терминологияга куйиладиган талаблар, белгилар, кадоклаш, етикеткалаш ёки ёрликлар ва уларни куллаш коидалари булиши мумкин.

Ташкилотнинг конун хужжатларига мувофик корхоналар, жамоат ва илмий ташкилотлар махсулот ишлаб чикаришни такомиллаштириш ва сифатини таъминлаш, ишларни бажариш, хизматлар курсатиш, шунингдек тадкикот (синов)натижаларини таркатиш ва улардан фойдаланиш буйича ташкилот стандартларини ишлаб чикиш ва тасдиклаш хукукига ега, билимларнинг турли сохаларида олинган улчовлар ва ишланмалар.

Стандартлаштириш фаолият тури сифатида махсулот (ишлар, хизматлар) ишлаб чикариш ва айланиш жараёнида тартибга еришишга каратилган. Бу махсулот сифатини яхшилашга хизмат килади ва натижада унинг ракобатбардошлигини оширади.

Хулоса

1. "Махсулот сифати" тоифаси истеъмол кийматининг хусусиятлари билан бевосита боFлик. Истеъмол кийматлари "бахоланганлиги" сабабли, махсулот сифати ва микдори бахоланади, шунинг учун турли хил товарлар бир-бирини алмаштириши мумкин, бу еса у ёки бу турдаги махсулотларни афзал курган харидорларнинг бир хил ехтиёжларини кондиради.

2. Муайян ехтиёжни кондирадиган махсулотларнинг бир катор хусусиятларини тавсифловчи истеъмол кийматидан фаркли уларок, сифат ушбу хусусиятларнинг ушбу махсулотга булган ехтиёжни кондириш даражасига мос келишини ифодалайди.

3. Махсулот сифати бахолаш даражаси ва тугрилигидан катъи назар мавжуд, шунинг учун у назарий ва амалий ахамиятга ега булган курсаткичларни танлашда илмий асосланган ёндашувни назарда тутадиган объектив тоифадир.

4. Ишлаб чикариш жараёнида ва охирида махсулотларга сифат даражасини микдорий ва сифатли бахолаш берилади. Микдорий бахолаш ушбу жараённи бошкаришда кабул килинган карорларни асослаш, бахолаш курсаткичлари ва уни амалга ошириш усуллари руйхатини тузиш максадида амалга оширилади.

5. Махсулот ишлаб чикариш сифатини бахолаш техник ва текшириш назорати пайтида аникланган нуксон даражасига караб амалга оширилади. Махсулот сифати даражасини бахолаш учун куйидаги сифат курсаткичлари кулланилади: максад курсаткичлари; ишончлилик ва чидамлилик курсаткичлари; ишлаб чикариш курсаткичлари; эргономик курсаткичлар; естетик курсаткичлар; стандартлаштириш ва унификация курсаткичлари; patent ва хукукий тозалик курсаткичлари; иктисодий курсаткичлар

Фойдаланилган адабиётлар

1. Гончаров, В. Входной контроль: две точки зрения / В. Гончаров // Вести КАМАЗа - 2014 - с. 2

2. Ескерова, З. А. Основные инструменты в арсенале статистических методов контроля качества продукции / З. А. Ескерова // Вестник КарГУ - 2012 г - с. 90

3. Левкина, Е.В. Контроль качества продукции / Е.В. Левкина // Управление качеством - 2013 - с. 57

4. Назаренко, А.С. Система контроля качества: что это такое? / А.С. Назаренко - 2012 - с. 34

5. Фейгенбаум А. Контроль качества продукции: пер. с англ. /А. Фейгенбаум. - М.: Экономика, 2015 - с. 401

6. Виды и методы технического контроля // [Электронный ресурс]. URL: http: //edu. dvgups. ru/METDOC/GD TRAN/NT S/EPS/ORG_PRO/LEK/LEK_ 16 /LEK_16.HTM (дата обращения 18.04.2017)

7. Консультант-плюс // [Электронный ресурс] http://a-podkidyshev.narod.ru/GOST/15467-79.pdf (дата обращения 16.04.2017)

8. Контроль качества продукции, которым нельзя пренебрегать http://www.kom-dir.ru/article/1186-qqq-16-m4-18-04-2016-kon1rol-kachestva-produktsii (дата обращения 20.04.2017)

9. Методы контроля качества // [Электронный ресурс]. URL: http://www.up -pro.ru/encyclopedia/metody-kontrolya-kachestva.html (дата обращения 05.04.2017)

10. Гончарова Е. В. Управленческие решения в современных организациях: теория и практика / Гончарова Е.В., Старовойтов М.К., Медведева Л.Н., Лукьянов Г.И., Старовойтова Я.М.// Волгоград, 2014.

11. Гончарова Е.В. Процесс принятия управленческих решений / Е. В. Гончарова // Волгоград, 2013. - 73 с.

WWW.OPENSCIENCE.UZ / ISSN 2181-0842 274 LMIü^ei

12. Umurzakov E., Sativaldiev Z., Sattarov M. MODIFICATION OF DYING PROCESSES OF BLENDED FABRIC //Science and Innovation. - 2022. - Т. 1. -№. 7. - С. 245-256.

13. Umurzakov E., Sativaldiev Z., Sattarov M. МОДИФИКАЦИЯ ПРОЦЕССОВ КРАШЕНИЯ СМЕСЕВОЙ ТКАНИ //Science and innovation. -2022. - Т. 1. - №. A7. - С. 245-256.

14. Kaxramanovich S. A. et al. ANALYSIS OF THE RESULTS OF CONTROL OF WEIGHT MEASURES OF VEHICLES ON THE ROADS OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN. - 2022.

15. Сулайманов Ш. А., Сативалдиев А. К., Сулайманова М. П. ИШЛАБ ЧИКДРИШДА НАМЛИКНИ УЛЧАШ УСУЛЛАРИ //Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. - 2022. - Т. 2. - №. 10. - С. 720-726.

16. Abdumanabovich, Sulaymonov Sharifjon, Sativaldiyev Aziz Kaxramanovich, and Sulaymonov Sharifjon. "Theoretical Fundamentals of Cocoon Ball Moisten and its Modification with Surface Active Substances." Design Engineering (2021): 10636-10647.

17. Abdujabborov O. Bug'doy donini shaffoflikka tekshirish //Scienceweb academic papers collection. - 2021.

18. Abdujabborov O. СИФАТ МЕНЕЖМЕНТИ ТИЗИМЛАРИНИ Ю^ОРИ РАХБАРИЯТ ТОМОНИДАН ТАХДИЛЛАШ //Scienceweb academic papers collection. - 2021.

19. O'g'li E. Y. R., O'g'li H. S. S., O'g'li A. O. O. LIBRA AND THE HISTORY OF ITS DEVELOPMENT //Galaxy International Interdisciplinary Research Journal. - 2022. - Т. 10. - №. 1. - С. 320-323.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.