CC BY
28Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-516-519
LEKSIKOLOGIK BIRLIKLARNI INGLIZ TILIDAN O'ZBEK TILIGA O'GIRISHDA TARJIMA USULLARI ("STIV JOBS" ASARI MISOLIDA)
Shodiya Adulhamidovna Abdumalikova
Termiz davlat universiteti Gid hamrohligi va tarjimonlik faoliyati yo'nalishi talabasi E-mail: Shodiyaabdumalikova4@gmail.com
ANNOTATSIYA
Ushbu maqola Uolter Ayzekson qalamiga mansub "Stiv Jobs" asaridagi leksemalarni ingliz tilidan o'zbek tiliga tarjimasi va ularning mohiyatiga lingvistik nuqtai nazardan o'quvchi uni anglashi uchun ta'sir qiluvchi omillarni hisobga olgan holda tahlil qilingan. Maqolada tarjimon ularni o'zbek tiliga o'girishdan oldin gramatik va leksikologik tahlil qilinishi uchun qoliplar taklif qilingan.
Kalit so'zlar: leksemalar, gramatik leksikologik, semantik transformatsiya, ingliz-o'zbek tarjima,
METHODS OF TRANSLATING LEXICAL UNITS FROM ENGLISH INTO UZBEK ON THE EXAMPLE OF STEVE JOBS
ABSTRACT
This article analyzes the translation of lexemes from English into Uzbek and the essence of Walter Isaacson's "Steve Jobs" taking into account the factors influencing the linguistic understanding of the reader. The article suggests templates for lexicological and grammatical analysis before the translator translates them into Uzbek.
Keywords: lexemes, grammatical, lexicological, semantic transformation, English-Uzbek translation.
KIRISH
Ushbu maqolaning obyekti sifatida olingan asar "Stiv Jobs" ning muallifi Uolter Ayzeksin 20-may,1992-yilda AQSHdagi yangi Orlean shtatidagi Luiziana shahrida tug'ilgan. Onasi Betty Lee Isaacson, otasi Irwin Isaacson.Turmush o'rtog'i Cathy Isaacson. Uolter Ayzeksin - amerikalik jurnalist, yozuvchi va biograf, Stiv Jobs va Albert Eynshteyn haqidagi mashhur biografik asarlar muallifi. Aspen instituti
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-516-519
prezidenti va bosh direktori. 2009 -yili AQSH prezidenti Barak Abama tomonidan Amerika ovozi va "Radio Free Europe" radiostansiyalarini boshqaruvchi "Broadcasting Board of Governors" tashkiloti direktori etib tayinlangan. Asarlari: "Stiv Jobs" (2011), "Eynshteynning hayoti" (2007) Benjamin Franklinga bag'ishlangan "An American Life" (2003).
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYASI
O'zbek tili leksemalarga judayam boy til hisoblanadi va bu tilning jozibadorligini oshiradi.
Leksikologiya tilshunoslikning til lug'at tarkibi, ya'ni muayyan bir tilning leksikasini o'rganuvchi bo'limi. Leksikologiya har bir so'zni yolg'iz qo'llash emas , balki boshqa so'zlar bilan bog'liq holda o'rganadi . Leksikologiya tilshunoslikning leksikografiya, frazeologiya, semasiologiya yoki semantika, etimologiya, stilistika hamda so'z yasalishi haqidagi ta'limot kabi sohalar bilan chambarchas bog'liq. Leksikologiyaning asosiy muommolaridan biri so'zning mustaqil til birligi sifatida mavjudligi masalasidir.
Transformatsiya (lot. "Transformato" - "qayta o'zgarish," "hosil bo'lish"). Transformatsiyalarnig ham turli shakllari bo'lib ular tarjima jaroyinida tarjimonga konkretlashtirish,umumlashtirish yoki tushirish kabi imkoniyatlarni beradi.
NATIJALAR
Uolter Ayzeksinning "Stiv Jobs" asari biografik asar bo'lib yutuq va muvaffaqiyatsizlikka to'la hayot haqida, mukammallikka intilishi va jilovlanmaydigan kuch-g'ayrati bilan shaxsiy kompyuterlar sohasida, jumladan, animatsiya , musiqa, telefonlar, planshetlar va elektron kitoblar singari olti sohada tub burilish yasagan o'ta kuchli shaxs va iste'dodli biznesmen haqida. Bu borada Jobs keskin o'zgarishlar sodir etibgina qolmay, do'konlar konsepsiyasini qayta anglab yetishga zamin yaratdi. Dunyo mamlakatlari raqamli texnologiyalarga asoslangan yangi iqtisodiyotga urinayotganda, Qo'shma Shtatlar esa bor kuchi bilan innovatsiyalar sohasida o'z o'rnini saqlab qolishga intilayotgan davrda Jobs ijodkorlik , topqirlik va orzu timsoli bo'ldi.
Ushbu maqolalada leksikologik birliklarni ingliz tilidan o'zbek tiliga o'girishda tarjima jarayonida leksik o'zgarishlar (jumlalarni qo'shish, konkretlashtirish va umumlashtirish, tushirish usullaridan foydalangan holda tahlil qilinadi.
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-516-519
MUHOKAMA
Ingliz tilida: "There was the technology revolution that began with the growth of military contractors and soon included electronics firms, microchip makers, video game designers, and computer companies. "
Bunda tarjimon o'zbek tiliga o'girish jarayonida murakkab ergashgan qo'shma gaplarni 2ta sodda gapga aylantirgan. Ammo tarjimadagi semantik ma'no saqlanib qolgan va quyidagicha tarjima bo'lgan: Harbiy sanoat uchun ishlagan kompaniyalarning o'sishi bilan texnika inqilobi boshlandi. Tez orada radioelektron qurilmalar ishlab chiquvchilar hamda kompyuter kompaniyalari ham ularning ortidan yuksala boshladi. Ushbu jarayonda ayrim so'zlar tushirish usulidan foydalanilgan va constractors so'zi tarjima qilinganda pudratchi degan ma'noni anglatadi lekin kontekstda bunga yaqin ma'nodagi so'z ishlatilmagan
Ingliz tilida: "There was a subculture -filled with wireheads, phreakers, cyberpunks, hobbyists,and just plain geeks-that included engineers who didn't conform to the HP mold and their kids who weren't attuned to the wavelengs of the subdivisions."
Ushbu murakkab qo'shma gapni ham yuqoridagidek 2 ta sodda gapga aylantirganda birinchi gapda Hakerlarning submadaniyati gullab yashnadi deb tarjima qilingan ammo manba tilida submadaniyatning gullab yashnashi haqida gap yo'q. Bundan tashqari submadaniyat so'zining o'zi ham o'quvchiga so'roq ostida qoladi
XULOSA
Xulosa o'rnida keltirish mumkin:
Leksikologik birliklarni tarjima qilish jarayonida yuzaga kelgan muommolarni o'rganib chiqib ularga yechim topish va gaplarni tahlil qilish tarjima sifatini oshiradi. Asar tarjimasi tarkibidagi gaplar va so'zlar o'zbek tiliga tarjima qilinganda gap bo'laklari tartibi o'zgargan. Gaplar tarkibidagi foydalanilgan ba'zi neologizmlar o'zbek tilining izohli lug'atiga kiritilmagan va boshqa tillardan o'zlashgan so'zlarning o'zbek tilida muqobil variant yo'qligi sababli hech qanday o'zgarishsiz qolgan. Asarning tarjimoni Doniyorov Davron Doniyorovich tarjima jarayonida yuqorida u va shunga o'xshash boshqa o'zlashma so'zlarga asarda izoh berib o'tmagan.
REFERENCES
1. "Advanced learner's Cambridge dictionary 4th edition" lug'ati
2. «Киберпанк 1980: модель для сборки»Архивная копия от 19 июля 2009 на
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-516-519
Wayback Machine в журнале «Мирфантастики»
3. https://definithing.com/define-dictionary/quasi-academic/
4. Mansur Bekmurodov, Nargiza Yusupova " Madaniyat sotsiologiyasi" o'quv qo'llanmasi,"Yangi nashr" nashriyoti, Toshkent-2010.
5. Uolter Ayzekson "Stiv Jobs"(Walter Isaacson " Steve Jobs") asari Jo'ramurodova, Z., & Solijonov, J. (2022, April). JK ROULINGNING "BIDL QISSANAVIS ERTAKLARI"("THE TALES OF BEEDLE THE BARD") ASARIDAGI ANTROPONIMLARNING O'ZBEK TILIDAN INGLIZ TILIGA TARJIMA QILISHDAGI MUAMMOLARI. In МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ.:" СОВРЕМЕННЫЕ ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ ПАРАДИГМЫ: ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ ТРАДИЦИЙ И ИННОВАЦИЙ II" (Vol. 2, No. 18.03, pp. 554-560). https://doi.org/10.47100/nuu.v2i18.03.115
6. Kamoljnovich, S. J. (2022). JK ROULINGNING FANTASTIK ASARLARIDAGI ANTROPONIMLARNING LINGVO-PERSPEKTIV MUAMMOLARI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(1), 334-343. https://doi.org/10.24412/2181 -2454-2022-1 -334-343
7. Kamoljnovich, Solijonov Juraali. "JK ROULINGNING FANTASTIK ASARLARIDAGI ANTROPONIMLARNING LINGVO-PERSPEKTIV MUAMMOLARI." Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS) 2.1 (2022): 334-343.
8. N. Erkaboyeva " Ona tili fanidan ma'ruzalar to'plami " Toshkent - 2020
9. tg://openmessage?user id=1584340075&message id=63049
10. Isaacson, W. (2011). Steve Jobs (Italian Edition). Edizioni Mondadori.
