CC BY
2УДК 94(560):355.48
СТУДЕНТТЕРДЩ МЭДЕНИЕТАРАЛЫЦ КОММУНИКАТИВТ1
Ц¥ЗЫРЕТТ1Л1ГШ ЦАЛЫПТАСТЫРУДАГЫ ИНТЕРНЕТ РЕСУРСТАРДЬЩ
МYМКIНДIКТЕРI
БЕЙСЕН ¥ЛСЫНАЙ
Абылай хан атындагы ^аз Х^ жэне ЭТУ «7М01711-Шетел тiлi мрашмдерш даярлау» мамандыгы магистыры
Алматы, ^азакстан
Тушн: Бул мацалада интернетресурстары арцылы болашац шетел тш мугал1мдер1н1ц мэдениетаралыц коммуникативт1 цузыреттттн цалыптастырудыц эд1стемелт нег1здер1 царастырылады. Элеуметтт желшер, онлайн платформалар жэне виртуалды ресурстардыц мэдениетаралыц царым-цатынасты дамытудагы рвл1 талданады. Сонымен цатар, интернет ресурстарды пайдалану эд1стер1, олардыц артыцшылыцтары мен шектеулер1 сипатталады. Жаца б1л1м беру технологияларын цолдану арцылы болашац мугал1мдерд1ц мэдениетаралыц цузыреттттн дамытуга арналган усыныстар бершед1.
Трек свздер: мэдениетаралыц коммуникативт1 цузыреттшк, интернет ресурстары, элеуметтт желшер, шетел тл мугал1мдер1н даярлау, эд1стемелт нег1здер, онлайн оцыту, виртуалды царым-цатынас,цифрлыц технологиялар.
THE POSSIBILITIES OF INTERNET RESOURCES IN THE FORMATION OF INTERCULTURAL COMMUNICATIVE COMPETENCE OF STUDENTS
BEYSEN ULSINAY "7M01711- Training of foreign language teachers"master degree. Almaty, Kazakhstan
Abstract: This article considers the methodological foundations of the formation of intercultural communicative competence of future foreign language teachers through Internet resources. The role of social networks, online platforms and virtual resources in the development of intercultural communication is analyzed. In addition, the methods of using Internet resources, their advantages and limitations are described. Recommendations are given for the development of intercultural competence of future teachers through the use of new educational technologies.
Keywords: intercultural communicative competence, Internet resources, social networks, foreign language teacher training, methodological foundations, online learning, virtual communication, digital technologies.
Kipicne
^аз1рп замангы бшм беру жYЙесiнде шетел тшдерш окыту тек тшдш дагдыларды мецгерумен шектелмейдь Жаhандану YДерiсi шетел тшн мецгерудi мэдениетаралыц карым-катынас кузыреттшгш дамыту кажеттшшмен уштастыруды талап етедь Осы тургыда интернет ресурстары болашак мамандардыц кэаби кузыреттшктерш дамытуда Yлкен рел аткарады. Элеуметпк желiлер, онлайн платформалар, жэне виртуалды орта аркылы студенттер эртYрлi мэдениет екiлдерiмен карым-катынас жасап, шынайы тэжiрибе ала алады [1].
Бул макалада болашак шетел тiлi муFалiмдершщ мэдениетаралык коммуникативтi кузыреттшгш интернет ресурстарды колдану аркылы калыптастырудыц эдiстемелiк негiздерi карастырылады. Зерттеу барысында интернет ресурстардыц тYрлерi мен олардыц бiлiм беру процесшдеп тиiмдiлiгi талданады. Сонымен катар, мэдениетаралык кузыреттшкп дамытуFа баFытталFан эдiстемелiк тэсшдер усынылады.
Такырышъщ езектшп келес мэселелер айкындалады: ^a3ipri бiлiм беру жYЙесiнде шетел тiлдерiн окыту барысында мэдениетаралык коммуникативтi кузыреттшкп (МКК) дамыту кажеттiлiгi артып келедi; галамтордыц кец таралуы мен элеуметтiк желшердщ танымалдылыгы мэдениетаралык карым-катынаска жаца мYмкiндiктер ашады; болашак шетел тiлi муFалiмдерш даярлауда бул куралдардыц элеуетiн пайдаланудыц мацызы.
Мэселенщ мацыздылыгы бYгiнгi мамандар тек тiлдi мецгерш кана коймай, эртYрлi мэдениеттермен езара тYсiнiстiк орната алуы керек жэне Интернет ресурстары шынайы карым-катынас ортасын курып, студенттердщ тшдш жэне мэдени дагдыларын бiр уакытта дамытуга мYмкiндiк берумен дэлелденедi.
Зерттеу мэселесi келесi сурактарга шешiм iздеумен керiнiс табады: Интернет ресурстардыц МК^-ны калыптастыруда кандай эдiстемелiк мYмкiндiктерi бар? Бул куралдарды шетел тiлдерiн окыту Yдерiсiне калай енгiзуге болады? Интернеттеп мэдениетаралык тэжiрибенщ сапасын калай арттыруга болады?
Осы сурактар аркылы зерттеу максаты болашак шетел тiлi мрашмдершщ интернет ресурстарын колдану аркылы МК^-ны калыптастырудыц эдiстемелiк мYмкiндiктерiн зерттеу жэне сипаттау болып табылады.
Интернет ресурстары казiргi бiлiм беру процесiнде студенттердщ тiлдiк даFдыларын жэне мэдениетаралык карым-катынас кабшеттерш дамытуда мацызды куралFа айналады. Элеуметтiк желiлер, вебинарлар, подкасттар, тшдш алмасу платформалары мен онлайн мэдени жобалар студенттердi эртYрлi мэдени орталармен байланыстыруFа мYмкiндiк бередi [2].
Элеуметлк желшердщ тYрлерi мэдениетаралык карым-катынас орнату Yшiн кец таралFан жэне колжетiмдi куралдар болып табылады. СоларFа кыскаша сипаттама беремiз:
Facebook: Студенттер арнайы топтарFа косылып, эртYрлi елдерден келген студенттермен тiлдiк тэж1рибе жасай алады. Мысалы, тiл алмасу немесе мэдени ю-шараларды уйымдастыру топтары.
Instagram жэне TikTok: Бул платформалар мэдени ерекшелiктердi керсету жэне тYсiну Yшiн ете тшмдь Студенттер шет елдегi емiр салты, салт-дэстYрлер туралы визуалды контенттi кередi жэне езi де белiсе алады.
Twitter: Хальщаральщ пiкiрталаска катысуFа жэне шет тшнде ез ойларын жазуFа мYмкiндiк бередi.
Вебинарлар, подкасттар жэне тшдш алмасу платформалары студенттердщ шынайы мэдениетаралык карым-катынаска тусуше жаFдай жасайды.
Вебинарлар: ЭртYрлi такырыптарFа арналFан онлайн кездесулер мен птрталастар аркылы мэдени айырмашылыктарды тYсiну мYмкiндiгi пайда болады.
Подкасттар: Студенттер эртYрлi елдердщ мэдениет туралы подкасттарды тыцдау аркылы тшдш кабiлеттерiн жаксартады.
Тiлдiк алмасу платформаларына келесi куралдар кiредi:
Tandem: Тш Yйренушiлердi шет ел азаматтарымен байланыстырады.
HelloTalk: ЭртYрлi мэдениет екiлдерiмен хат алмасу немесе сейлесу мYмкiндiгiн береди
Italki: Студенттер онлайн сабактар аркылы тш Yйренумен катар, мэдениетаралык карым-катынас даFдыларын дамытады.
Онлайн жобалар мэдениетаралык тэж1рибе алу жэне эртYрлi мэдениеттердщ ерекшелiктерiн тYсiну Yшiн тиiмдi тэсiл болып табылады.
Виртуалды м^ражайлар: ЛондондаFы Британ муражайы немесе Париждеп Лувр сиякты муражайлардыц виртуалды турлары аркылы студенттер езге елдердщ енерi мен мэдениетiмен таныса алады.
Онлайн турлар: Элемнщ эртYрлi калаларына виртуалды экскурсиялар мэдениетаралык бшмнщ кекжиегiн кецейтедь
Халыцаралыц мэдени шаралар: Онлайн конференциялар немесе форумдарFа катысу аркылы студенттер ез мэдениетш таныстырып, баска елдердщ мэдениетiн тани алады.
Интернет ресурстары болашак шетел тш муFалiмдерiнiц мэдениетаралык коммуникативт кузыреттшгш калыптастыруда таптырмас курал болып табылады. Элеуметлк желiлер, вебинарлар жэне онлайн жобалар студенттерге тек тш Yйренiп кана коймай, эртYрлi мэдениеттердщ ерекшелштерш тYсiнуге мYмкiндiк бередi. Бул олардыц кэсiби жэне жеке дамуына ыкпал етедi [3].
Интернет ресурстарын тиiмдi пайдалану шетел тiлiн окытуда жэне мэдениетаралык коммуникативтi кузыреттiлiктi дамытуда инновациялык эдiстемелiк тэсiлдерге жол ашады. Бул тэсiлдер студенттердщ тiлдiк даFдыларын жетiлдiруге, мэдениетаралык карым-катынас тэжiрибесiн арттыруFа жэне белсендi окыту процесiн уйымдастыруFа баFытталFан [4].
Интернер ресурстарын пайдалана отырып, тYрлi жаттыFулар уйымдастыруFа мYмкiндiк туFызады.
1. Тiлдiк даFдыларды дамытуFа баFытталFан онлайн жаттыFулар:
Интерактивт1 грамматика мен лексика тапсырмалары:
Duolingo, Quizlet, Kahoot сиякты платформаларда дайын тапсырмалар мен жаттыFуларды колдану.
Мысалы, студенттер шет тшнде мэдениетаралык такырыптарFа арналFан сeздiк корын дамытуFа арналFан тестiлердi орындай алады.
Онлайн жазба жумыстары:
Blog немесе Google Docs аркылы студенттер шет тшнде эссе, мэдени сипаттамалар жаза алады.
Такырыптар: «Менщ мэдениелм», «Элемдеп ерекше дэстурлер», «Шетелде саяхаттау тэжiрибесi».
2. Диалогтiк платформаларды колдану:
Диалогтiк платформалар шынайы карым-катынас ортасын камтамасыз ете отырып, студенттерге мэдениетаралык диалог жYргiзуге мYмкiндiк береди
Шетелдт эрттестермен виртуалды жобалар:
Zoom немесе Microsoft Teams платформаларын колдана отырып, шетелдiк студенттермен бiрлескен мэдени жобалар уйымдастыру.
Жоба идеялары: эртYрлi мэдениеттердеп мерекелердi зерттеу жэне таныстыру, мэдени айырмашылыктарды талкылау.
Т1лд1к серштестермен алмасу:
Tandem, HelloTalk аркылы студенттер шет тшн ана тiлiнде сейлейтшдермен диалог жасау аркылы Yйренедi.
Бул эдю тiлдi колдану тэжiрибесiн жетiлдiрiп, езге мэдениеттi тYсiнудi арттырады [5].
3. Кейстердi талдау жэне онлайн пшрталас уйымдастыру:
Кейс-стади эдгсг: студенттерге шет тшндеп мэдениетаралык карым-катынаска байланысты жаFдайларды талдауды усыну. Мысалы, халыкаралык компаниядаFы мэдениетаралык кактыFыс жаFдайлары, шетелдш саяхатшыларFа кемек керсету. Кейстердi шешу аркылы студенттер мэдениетаралык карым-катынас стратегияларын мецгередЦ6].
Онлайн птрталас: Miro, Padlet, немесе Jamboard платформаларында уйымдастыру. Такырыптар: «Жаhандану жэне мэдени эртурлшк», «Тш мен мэдениеттщ езара байланысы». Студенттер ез пшрш бiлдiру, карсы птр айту жэне мэдениетаралык мэселелердi талкылау тэжiрибесiн алады.
Интернет ресурстарын пайдаланудыц эдютемелш тэсiлдерi студенттердiц тiлдiк даFдыларын дамытып кана коймай, мэдениетаралык карым-катынаста кажеттi практикалык тэжiрибе бередi. Тшдш жаттыFулар, диалогтiк платформалар, жэне кейс талдау сиякты эдютер шет тшдерш окытуда заманауи куралдар болып табылады. Бул тэсшдер шынайы мэдениетаралык орта калыптастыруFа жэне болашак мамандардыц кэаби кузыреттiлiктерiн жетiлдiруге ыкпал етедi[7].]
Интернет ресурстарын колдану шетел тшдерш Yйрену жэне мэдениетаралык коммуникативт кузыреттшкп дамытуда тиiмдi эдю болып табылады. Алайда, бул тэсшдш айкын артыкшылыктарымен катар, белгiлi бiр шектеулерi де бар.
Артыцшылыцтары:
1. ^олжетсмдшк жэне уакыт Yнемдеу:
- Интернет ресурстары аркылы бшм алу кез келген уакытта жэне кез келген жерде мYмкiн.
- Студенттер eздерiне ыцгайлы уакытта сабактарга катысып, бiлiм алуды уйымдастыра алады.
- Онлайн платформалар (Coursera, Zoom, Google Meet) аркылы окыту географиялык шекараларды жояды.
2. Жас ерекшелiктерiне бешмделген тYрлi форматтар:
- Интернеттегi бшм беру материалдары эртYрлi децгейдеп жэне жас ерекшелшне сэйкес бейiмделген.
- Балаларга арналган ойын форматындагы жаттыгулардан бастап, ересектерге арналган кэсiби курстарга дейiнгi ресурстар колжетiмдi.
- Видеолар, подкасттар, интерактивтi тапсырмалар сиякты материалдар окыту процесш кызыкты етедi.
3. Шынайы тiлдiк ортага ену мYмкiндiгi:
- Элеуметтiк желiлер, чаттар, форумдар студенттерге шынайы тiлдiк ортага косылып, карым-катынас жасауга мYмкiндiк бередi.
- Студенттер шетелдш достарымен байланыс орнатып, тiлдiк жэне мэдени тэж1рибе жинактайды.
- Мысалы, Tandem немесе HelloTalk аркылы ана тшнде сeйлейтiндермен тiлдiк тэжiрибе алмасу.
Шектеулер1:
1. Интернет ресурстарды пайдалануга техникалык дайындыктыц кажеттiлiгi:
- Интернетке колжетсмдшк пен курылгылардыц (компьютер, смартфон) болмауы кейбiр студенттер Yшiн киындык тугызады.
- Кейбiр платформалардьщ кYPделi интерфейсi техникалык дагдылары темен пайдаланушыларга киындык тудыруы мYмкiн.
2. Контент сапасын бакылау мэселесi:
- Интернеттеп материалдардыц сапасы эрдайым жогары бола бермейдi.
- Кейбiр платформаларда дурыс емес немесе ескiрген акпарат кездесуi мYмкiн.
- Студенттерге сенiмдi жэне дэлелденген акпарат кeздерiн тацдай бiлу мацызды.
3. Уакытты дурыс уйымдастырудыц киындыгы:
- Интернет ресурстарында окыту кезiнде студенттердш eздiгiнен уакытты уйымдастыруы киындык тудыруы мYмкiн.
- Онлайн форматтагы материалдар кеп болгандыктан, кажет акпаратты iздеуге артык уакыт кетуi мYмкiн.
- ЖYЙесiз колдану нэтижесiнде студенттер негiзгi максаттан ауыткып кетуi ыктимал[8].
Интернет ресурстары мэдениетаралык коммуникативт кузыреттiлiктi дамытуда орасан
зор мYмкiндiктер усынады. Олар колжетiмдiлiк, уакыт Yнемдеу, жэне шынайы тiлдiк ортага ену аркылы окытуды тиiмдiрек етедь Дегенмен, техникалык дайындыктыц кажеттiлiгi, контент сапасыныц эртYрлiлiгi жэне уакытты дурыс уйымдастырудыц киындыгы бул куралдардыц шектеулерш кeрсетедi. Оларды дурыс колдану Yшiн студенттер мен окытушыларга накты жоспар мен нускаулык кажет [9].
Интернет ресурстарды тиiмдi пайдалану аркылы болашак шетел тш муFалiмдерiнiц мэдениетаралык коммуникативт кузыреттiлiгiн калыптастыруFа баFытталFан эдiстемелер окыту процесш заманауи талаптарFа сай жетiлдiруге мYмкiндiк бередi. Тeменде осы баFытта усынылатын практикалык кадамдар берiлген [10].
1. Интернет ресурстарды сабак жоспарына косу эдютерг
1.1 Сабак курылымына онлайн ресурстарды енпзу:
Сабак барысында интерактивтi платформаларды (Kahoot, Quizlet) колдану аркылы грамматика мен лексиканы бекiту.
Бейнематериалдар мен подкасттарды тыцдату (YouTube, TED Talks).
Сабакта шет ел мэдениетi туралы бейнероликтердi пайдалану.
Мысалы, сабакты жоспарлау кезшде тiлдiк тапсырмаларFа арналFан интерактивт тест немесе викторина косу.
1.2 Жобалык окыту:
ОкушыларFа интернет аркылы мэдениетаралык зерттеу жобаларын жасау тапсырмаларын беру. Мысалы, эртYрлi елдердiц дэстурлерш зерттеу жэне оларды презентациялау.
2. Шет тшдерш окытуда элеуметтiк желiлердi колданудыц практикалык кадамдары:
2.1 Топтык чаттар мен кауымдастыктар:
Студенттер Yшiн WhatsApp немесе Telegram-да арнайы топтар ашу, оларда мэдени такырыптарFа арналFан тапсырмалар орындау.
Facebook топтарында мэдени айырмашылыктарды талкылау Yшiн дискуссияларды уйымдастыру.
2.2 Элеуметпк желiлердегi мэдени жобалар:
Instagram аркылы шетелдш студенттермен бiрiгiп, мэдениетаралык посттар жазу жэне суреттер бeлiсу.
TikTok-та мэдениетаралык тYсiнiстiкке арналFан кыска бейнероликтер жасау.
2.3 Шет тш блогтарын жYргiзу: студенттерден шет тiлiнде ^нделш немесе блог жYргiзудi сурау. Бул эдю олардыц жазбаша даFдыларын дамытып, мэдениетаралык карым-катынас жасауFа кeмектеседi.
3. Онлайн платформаларды тиiмдi пайдалануFа арналFан арнайы жаттыFулар Yлгiлерi
3.1 Интерактивп жаттыFулар: Google Forms-те тест курастыру жэне оны студенттерге тарату; Kahoot платформасында мэдениетаралык викториналар уйымдастыру; Quizizz аркылы лексикалык такырыптарFа арналFан интерактивтi сурактар жасау.
3.2 Диалогтык тапсырмалар: Tandem немесе Hello Talk платформалары аркылы студенттерге шетелдш серiктестермен сeйлесу тапсырмаларын беру; студенттер eзара Zoom аркылы мэдени такырыптарFа арналFан дебат немесе талкылау жYргiзе алады.
3.3 Кейстiк жатты^улар: шет елге сапар кезiнде болатын жаFдайларды бейнелейтiн кейстердi талдау; онлайн форматта шет елдiк конактармен кездесуге арналFан сценарийлер куру жэне талдау.
Интернет ресурстарын колдануFа арналFан бул практикалык усыныстар окыту процесiн жаксартып, болашак шет тiлi муFалiмдерiнiц мэдениетаралык кузыреттшгш дамытуFа септiгiн тигiзедi. Жоспарлы тYPде элеуметтiк желiлердi, онлайн платформаларды жэне интерактивп куралдарды колдану студенттердш шынайы тшдш ортада карым-катынас жасау кабшеттерш арттырады жэне мэдениетаралык тусшюпкп терецдетуге мYмкiндiк бередi[11].
Корытынды
Интернет ресурстарыныц мэдениетаралык коммуникативтi кузыреттшкп дамытудаFы мацыздылыFы айкын. Заманауи бiлiм беру контекстшде интернеттiц мYмкiндiктерiн тиiмдi пайдалану болашак шет тш муFалiмдерiнiц тшдш жэне мэдениетаралык кузыреттшгш арттыруFа мYмкiндiк бередi. Элеуметтiк желiлер мен онлайн платформалар аркылы студенттер шынайы тшдш ортада карым-катынас жасап, тYрлi мэдениет eкiлдерiмен тэж1рибе алмаса алады. Бул eз кезегiнде олардыц мэдениетаралык тусшштерш терецдетiп, шетел тiлдерiне деген кызы^ушылыктарын арттырады [12].
¥сынылFан эдiстемелiк тэсшдердш тиiмдiлiгi кeптеген факторларFа байланысты. ОларFа интернет платформаларын колданудыц практикалык кадамдары, элеуметпк желiлерде шет тiлiн окыту жэне мэдениетаралык жатты^уларды уйымдастыру жатады. Бул эдiстер
студенттердщ жеке дара даFдыларын дамы^а жэне шы^армашылык кабшеттерш ашуFа ыкпал етедi. Мэдениетаралык кузыреттшкл калыптастыруда интернет ресурстары мен дэстYрлi окыту эдiстерiн Yйлестiру мацызды болып табылады.
Болашак шетел тш муFалiмдерiн даярлау процесiнде интернет ресурстарын колдануды жетiлдiрудiц келесi усыныстарын усынуFа болады:
1. Интернет платформаларды оцу багдарламаларына шр1ст1ру:
• Элеуметлк желшер мен арнайы тiлдiк платформаларды бшм беру процесiне толыктай интеграциялау.
• Шет тшн окытуда колданылатын онлайн ресурстардыц сапасын жаксарту жэне бакылау жYЙесiн енпзу.
2. Интернет ресурстарыныц педагогикалыц мYмкiндiктерiн зерттеу:
• ЭртYрлi интернет платформаларыныц тиiмдiлiгiн зерттеп, олардыц педагогикалык максаттарFа сай колданылуын кадаFалау.
• Технологиялык дайындыкты арттыру максатында окытушылар Yшiн арнайы тренингтер уйымдастыру.
3. Жеке оцыту траекториясын цуру:
• Студенттер Yшiн жеке окыту траекторияларын жасап, олардыц мэдениетаралык кузыреттшгш дамытуFа баFытталFан жеке тапсырмаларды беру.
• Онлайн платформалар аркылы студенттерге ез бшмдерш елшеу жэне дамыту Yшiн тYрлi баFалау жYЙелерiн енпзу.
Дорыта айтканда, интернет ресурстарыныц колданылуы болашак шет тiлi муFалiмдерiнiц кэсiби даярлыFын арттырып, мэдениетаралык коммуникативл кузыреттiлiктерiн дамытуFа ыкпал етедi. Осы баFытта эдiстемелiк тэсiлдер мен технологияларды тиiмдi YЙлестiрiп, бiлiм беру процесш жетiлдiру мацызды мiндет болып табылады.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР
1. Бейсембаев Ж. Элеуметлк желшер: жастардыц мэдениетаралык коммуникациясы. Алматы: Рауан, 2019 (42-49).
2. Сэрсенбаева Л. Шетел тшдерш окытудаFы мэдениетаралык кузыреттшк. ^азакстан Республикасы Бiлiм жэне Fылым министрлiгi. Алматы: ^азак университет! 2020(33-37 бет ).
3. Нурмуратова А. Мэдениетаралык коммуникация: шетел тш муFалiмдерiнiц дайынды^ы. ^азiрri бiлiм берудеп инновациялар, 2022( 23-30).
4. ТурFанбекова, А. Элеуметлк медиа мен тшдш коммуникация: жастардыц мэдениетаралык тэжiрибесi. Жаца гуманитарлык бшм. ^азакстандык журнал, 2021 (45-57 бет).
5. ^удайбергенова, Э. Элеуметтiк желшердщ бшм беру процесшдеп рeлi. Алматы: Дэуiр 2021 (16 бет).
6. Eyring, J., & Kleimann, J. Social media and language learning. Journal of Educational Technology Development and Exchange, 2018 (10-23).
7. Lai, C., & Zhao, Y. Social Media and Language Learning: An Overview of Research and Practice. Educational Technology Research and Development, 2021 (667-688).
8. Martin, C., & Gruba, P. The role of social media in foreign language education: Evidence from the field. Language Learning & Technology,2020(120-134).
9. "Tandem" platform, Retrieved from: https://www.tandem.net, 2023.
10. "Italki" platform, (2023). Retrieved from: https://www.italki.com
11. "HelloTalk" platform, Retrieved from: https://www.hellotalk.com ,2023 .
12. Jenkins, H., & Green, J. Transmedia storytelling and the integration of language learning in the digital age. New York: Routledge,2017.
