CC BY
148Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2
educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
INTENSIV BALIQCHILIK XO'JALIGIDA KARP BALIQLARINI OZIQLANTIRISH TEXNOLOGIYALARI
O.R. Kuchiyev
SamVMI Toshkent filiali dotsenti G.D. Anarbayeva, Z.SH.Turg'unova, I.K.Turaboyev
SamVMI Toshkent filiali talabalari
ANNOTATSIYA
Yurtimizda baliqchilikni rivojlantirish shuningdek mamlakatimizdagi suv omborlaridan, hovuz va ko 'llardan unumli foydalanib intensiv baliqchilik xo'jaligidagi karp baliqlarini oziqlantirish texnologiyalarini to'gri yo'lga qo'yib baliqchilik ko 'rsatgichini 2-2.5 martagacha oshishini ta^minlaydi.
Kalit so'zlar: intensiv, omuxta yem, yopiq suv omborlari, oqsillar, fermentlar, karp, piyozli sazan, yalong'och karp, oyna gilam karp.
ТЕХНОЛОГИЯ КОРМЕНИЯ КАРПА ПРИ ИНТЕНСИВНОМ
РЫБОЛОВСТВЕ
АННОТАЦИЯ
Развитие рыболоства в нашей странеб а также из водоемов в нашей стране. Эффективное использование прудов и озер позволит увеличить скорость вылова рыбы в 2-2,5 раза за счет внедрения технологий кормления карпа при интенсивном рыболовстве.
Ключевые слова: интенсивно, комбикорм, закрытое водохранилище, белок, фермент, карп зеркальный карп.
CARP FEEDING TECHNOLOGY IN INTENSIVE FISHERIES
ABSTRACT
Development of fisheries in our country as well as from reservioirs inour country. Effective use of ponds and lakes will increase the fishing rate by 2-2.5 times by introducing carp feeding technologies in intensive fisheries
Keywords: intensive, cambifeed, closed reservoir, protein, enzyme, carp, mirror
carp.
KIRISH
Mamlakatimizda Oral dengiziga tushadigan Sirdaryo va Amudaryo suvlarining kamayishi natijasida baliq yildan yilga kamayib bormoqda. Umumiy baliq tutushning miqdoriga kelsak,1970-yilda 65% 1975-yilda 43% 1980-yilda 5% 1990-yilga kelib
848
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
O
R
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
0.8% ga tushib qolgan. Ilgarilari O'zbekiston baliq tutish manbayi bo'lib, Orol dengizining Janubiy qismidan har yili 240-250.000 sentner baliq ushlanar edi. Shu munosabat bilan O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida"gi Farmoni (2017-yil 7-fevral PF-4947), "Baliqchilik tarmog'ini boshqarish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi Qarori (2017-yil 1-may PQ-2939 son), "Baliqchilik tarmog'ini jadal rivojlantirishga doir qo'shimcha chora tadbirlar to'g'risida"gi Qarori (2018-yil 4-aprel PQ 3657 son) va "Baliqchilik tarmog'ini rivojlantirishning qo'shimcha chora-tadbirlari to'g'risida"gi Farmonida (2018-yil 6-noyabr PF 4005 son) baliqchilik tarmog'ida hanuzgacha saqlanib kelayotgan ko'plab kamchilik va muammolar, ularni samarali hal etish, ishchanlik faolligini oshirish, investitsiyalarni jalb etish, baliq yetishtirish uchun ilg'or texnalogiyalarni joriy qilish, eksport salohiyatini oshirish, yangi ish o'rinlrini yaratish, baliqchilik tarmog'ini yanada rivojlantirish uchun sharoitlar yaratish, kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini takomillashtirish, ilmiy-innavatsion tadqiqotlar va ishlanmalar sifatini oshirish, ularni natijalarini amaliyotga keng joriy etish maqsadlari qo'yilgan. Shu jumladan baliq yetishtirishni 2.9 martaga oshirish ko'zda tutilgan bo'lib 20000 tonna baliq ovlanishi kerak. Respublika hududida umumiy maydoni 829.5 ming gektarga teng suv omborlari, ko'llar va havzalar bo'lgan holda ularning atiga 212ming gektaridagina baliqlar uchratilmoqda.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Dunyo aholisi soninnig tez suratlarda oshib borishi ularning qishloq xo'jaligi mahsulotlari, jumladan baliq va baliq mahsulotlariga bo'lgan talabining ham tobora o'sishiga olib kelmoqda. Aholining oziq-ovqat mahsulotlariga bo'lgan talabini qondirishda faqat uning miqdor ko'rsatkichini emas, balki ularning salomatligini taminlovchi sifat ko'rsatkichiga ham alohida e'tabor berilmoqda. Ushbu dolzarb masalani yechimida baliq va baliq mahsulotlarining o'rni kata. Baliqchilik mamlakat aholisini parhez go'sht mahsuloti bilan taminlashda muhim o'rin tutadi, chunki baliq go'shti tarkibi inson organizmi uchun zarur bo'lgan biologik faol moddalar, mineral moddalar va boshqa turdagi yengil hazm bo'luvchi to'yimli moddalarga boy. Insonning go'sht ahsulotlari hisobiga qabul qiladigan oqsillarning 18-20% suvda yashovchi organizmlarga, asosan baliqlarga to'g'ri keladi. Birlashgan millatlar tashkiloti (BMT) ning malumotiga ko'ra dunyo bo'yicha 1958-yilda iste'mol qilingan baliqlar tirik vazn hisobida 27,9 mln tonnani tashkil qilgan bo'lsa, bu
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
O
R
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
ko'rsatkich 1970-yilga kelib 39,1mln tonnani, 1975-yilda 46.0 mln tonnani, 1985-yilga kelib 70.0 tonnani, 2000-yilda 200 mln tonnani tashkil qilgan.
Respublikada jadal (Intensiv) usulda baliq yetishtirish ishlarini birinchi bosqichda kam harajat talab qiluvchi va hozirda baliqchilikni mahalliylashtirish dasturi orqali ishlab chiqarish yo'lga qo'yilgan hamda konstruktiv jihatdan qurilishi oson ,bo'lgan oqar suv basseyinlarida olib borish maqsadga muvofiq.
Basseyinlarning o'lchamlari kvadrat, uzunchoq yoki yumaloq shakilda bo'lishi va baliqchilik xo'jaligi talabidan kelib chiqib uning o'lchamlari 2*2.5m dan 5-10 metrgacha, chuqurligi esa 0.5-1.0-1.5m ni tashkil etadi.
Basseyinlarda doimiy talab etiladigan jarayonlar bu suvning miqdori, basseyini suv bilan taminlash tezligi, boqiladigan baliqlarning turi va soniga qarab belgilanadi.
Karpsimon baliqlar uchun suvning minimal aylanishi har 1m3 suv uchun 3L/sek. Bu ko'rsatkich lsoatda 10800 litrni tashkil qiladi.Suv haroratiga qarab suvni 1-2 soatda to'liq almashtirish imkonini beradi. Masalan basseyinning hajmi 15m3 bo'lgan xolda va unga suv oqib kirishi 6litr/sek ni tashkil etsa 45daqiqada suv to'liq almashinadi.
Baliqlarni ularning turiga mos keladigan yaxshi sifatdagi suvda parvarish qilish kerak. Yopiq suv taminoti qurilmalarida faqat samaradorligi 40kg/m3 va undan yuqori bo'lgan shart-sharoitlarda saqlab, ko'paytirish kerak.Hovuzlarda baliqchilik bilan shug'ullanish uchun odatdagi omuxta yemda eng maqbul holda yem koeffitsiyenti 4-5ga teng bo'ladi. Yani berilgan 4-5kg yemdan 1kg ni o'zlashtiriladi va bu ularning o'sishiga sarflanadi.
Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2
educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
Yemning kafolatlangan xarakteristikalari
Ko'rsatkichlar XS S M L granulalar
Xom protein% 37
Xom moy% 12
Uglevodlar% 31.1
Kul% 7
To'qimalar% 4
Azot, quruq moddalar% 6.5
Fosfor,quruq moddalar% 1.21
Umumiy energiya, Kkal/MDj 4660/19.5
Hazm bo'ladigan energiya, Kkal/MDj 3651/15.3
Hozirgi kunda uchta tur, shuningdek bir nechta kichik turlari bilan, hovuz karplari ko'paytirildi. Ulardan eng keng tarqalgani - piyozli sazan. Bundan tashqari, yalang'och karp va oyna gilam ham mavjud. Karp o'simlik ovqatlarini hayvonlarga qaraganda ko'proq yaxshi ko'radi. Karpning ovqatlanishi xilma-xil. U o'simlik va hayvonlarning ovqatini yeyishi mumkin. U asosan ertalab, kechqurun va kechasi ovqatlantiradi. Kun davomida kamdan-kam ovqatlanadi. Oziq-ovqat izlayotganida, u qirg'oqqa yoki suv omborining sayoz joylariga yaqinlashishi mumkin. Karp boqishga qamish, quyi o'simliklar, bo'rilar, lichinkalar, mollyuskalar, zuluklar paytida mayda qisqichbaqasimonlar kiradi. Karp hamma narsaga - non, qurt, salyangoz, xamir, arpa, makkajo'xori, no'xat uchun ovlanadi. Bundan tashqari, yaqinda u qozonxonalarda muvaffaqiyatli ushlandi. U urug'lantirishdan oldin va keyin (qishdan oldin) intensiv ovqatlantiradi. Teshikli paketlarda qishki sazan. Umuman olganda, sazan, qishdan tashqari, doimiy ravishda intensiv ravishda eydi, uni "suv ostidagi cho'chqa" deb atashadi. U doimiy ravishda oziqlanadi va tez o'sadi, yiliga bir kilogrammgacha o'sishi mumkin. Baliqchilikni intensive rivojlantirishdgi asosiy faktorlardan biri baliqlarni oziqlantirish jarayoni hisoblanadi. Oziqlantirish uchun mahsulot yetishtirish tannarxidagi 40%xarajatlar sarflaniladi.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Karp balig'ini boqishning kundalik retseplari
Ozuqa turlari K-lll-1 retsepi 2-3 K-110-1 yosh va
yosh baliqlar uchun % urug'lantiruvchi baliqlar uchun
Kunjara va shrot 40 40
Dukkakli 10 15
o'simliklar: Don 10 9
mahsulotlar: arpa, so'li, 24 20
makkajo'xori
Yormalar: arpa 6 4
bug'doy
Baliq, suyak, go'sht 3 25
uni
O't uni 2 2
Maydalangan bo'r 1 1
Mikro qo'shmchalar 4 4
Jami 100 100
Karp baliqlarini boqishda kundalik ozuqa tarkibida kunjara, dukkakli o'simliklar, donli o'simliklar: arpa, so'li makkajo'xori, yormalar, baliq suyak unlari va maydalangan bo'r bo'lishi kerak. Agarda baliq ozuqasini lkillogramini 100% deb qaraydigan bo'lsak uninig ozuqasi tarkibini jadvaldagi ozuqa turlaridan quyidagi miqdorida tashkil qilish kerak. Bo'r, tuz, karbamid, amiyakli suv,antibiotiklar, fermentlar, vitaminli konsentratlar va boshqa mineral moddalar baliqlar uchun zarur bo'lgan va oz miqdorda ozuqaga qo'shiladiga moddalardir.
XULOSA
Aholini baliq mahsulotlariga bo'lgan talabini qondirish, baliqchilik sohasini erkin bozor iqtisodiyoti asosida takomillashtrish va taraqiy etirish uchun, mavjud suv resurslaridan unummli foydalanish va samaradorligini oshirish, baliqchilik fermalarida ekologik muhitni yaratish va baliqchilikni intensiv rivojlantirishdagi asosiy texnologik faktorlarni yani baliqlarni kansentrlangan ozuqa bilan oziqlantirish, havzalarni mineral va organik o'g'itlash, tabiy mahsuldorligini oshirish tadbirlarini keng miqyosda jorish etish orqali amalga oshirish rejalashtirilgan.
REFERENCES
1. Suvankulov Sh., Abduganiyev Z. mexanizatsiyalash". Toshkent 2021-yil
'Baliqchilik gidroinshoatlari va
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
O
R
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
2. Niyozov D.S, G'afforov H.G' "Baliqlarning oziqlanishi" darslik. Toshkent
3. 2012-yil
4. Kamilov B.G., Xalilov I.I. "Yopiq suv taminoti qurilmalari O'zbekiston sharoitida baliq yetishtirishning istiqbolli tizimi sifatida". Toshkent 2017-yil
5. Azimkulovich Y.M., Baliqchilik ilmiy-tadqiqot instituti "O'zbekistonning turli tipdagi suv havzalarida baliq maxsuldorligini oshirishning biologik asoslari" Toshkent 2019- yil.
6. Xolmirzayev D., Haqberdiyev P.S., Shohimardonov D.R., Shaptaqov E.S. "Baliqchilik asoslari" Toshkent- "ILM ZIYO"-2016y
7. https://uz.wikipedia.org/wiki/Baliqchilik
8. https://agro-olam.uz/baliq-ozuqalari/
