УДК: 336.12
ИКТИДОРИ АНДОЗ ХДМЧУН ОМИЛИ ТАШАККУЛ ДОДАНИ МАНФИАТ^ОИ ИКТИСОДИИ СУБЪЕКТ^ОИ ХО^АГИДОР
Вохидов У.М.
Холикзода З.
Аннотатсия: Мацолаи мазкур омузиши ташаккулёбии манфиат%ои щтисодии субъектной хоцагидорро аз мавцеи ицрои уфадорщои андози дар бар гирифта, тибци низоми нави муносибат%ои ицтисоди аз имконият%ои танзими давлати барои васеъ кардани ицтидори андоз равона карда шудааст. Дар натицаи та%циц ва омузиши масъала, муаллиф рощои коркарди механизми баэътибор гирифтани манфиат%ои ицтисодии муносибат%ои андозииро %амчун низоми чорабинщои мушаххас бо мацсади муфидгардонии манфиат%ои тараф%ои андозбанди пешнщод намудаст. Инчунин, барои татбици %адаф%ои цори ва стратеги тавассути муайян кардани сохтори тацсимоти гаронии андоз бо мацсади васеъкунии ицтидори андоз мавриди барраси царор дода шудааст.
Калидвожахр. Ицтидори андоз, гаронии андоз, танзими давлати, уфадорщои андои, тараф%ои андозбанди, муносибат%ои ицтисоди, низоми андоз, субъект%ои хоцагидор, %адаф%ои стратеги, сиёсати андоз, буцет.
Барои ицтибос: Вохидов У.М. Ицтидори андоз %амчун омили ташаккул додани манфиат%ои ицтисодии субъект%ои хоцагидор / У.М. Вохидов, З. Холицзода // Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - N0. 3(42). - С. 145-154.
НАЛОГОВЫЙ ПОТЕНЦИАЛ КАК ФАКТОР ФОРМИРОВАНИЯ ЭКОНОМИЧЕСКИХ
ПРЕИМУЩЕСТВ СУБЪЕКТОВ ХОЗЯЙСТВА
Вохидов У.М.
Халикзода З.
Аннотация: Данная статья включает в себя исследование формирования экономических интересов хозяйствующих субъектов с позиции исполнения налоговых обязательств и в соответствии с новой системой экономических отношений ориентирована на возможности государственного регулирования по расширению налоговых возможностей. В результате исследования и изучения вопроса автором предложены пути оформления механизма обоснования экономической выгоды налоговых отношений как системы конкретных действий, направленных на удовлетворение интересов налогоплательщиков. Также обсуждены вопросы реализации текущих и стратегических целей путем определения структуры распределения налоговой нагрузки в целях расширения налогового потенциала.
Ключевые слова: Налоговый потенциал, налоговое бремя, государственное регулирование, налоговые обязательства, налоговые отношения, экономические отношения, налоговая система, хозяйствующие субъекты, стратегические цели, налоговая политика, бюджет.
TAX POTENTIAL AS A FACTOR IN THE FORMATION OF ECONOMIC ADVANTAGES OF ECONOMIC ENTITIES
Vohidov U.M.
Khalikzoda Z.
Annotation: This article includes a study of the formation of economic interests of business entities from the perspective of fulfilling tax obligations and, in accordance with the new system of economic relations, is focused on the possibilities of state regulation to expand tax opportunities. As a result of the research and study of the issue, the author proposed ways to design a mechanism for justifying the economic benefits of tax relations as a system of specific actions aimed at satisfying the interests of taxpayers. Issues of implementing current and strategic goals by determining the structure of distribution of the tax burden in order to expand tax potential were also discussed.
Keywords. Tax potential, tax burden, government regulation, tax obligations, tax relations, economic relations, tax system, business entities, strategic goals, tax policy, budget.
Гузориши масъала. Масъалахои назариявй ва методии андоз дар ташаккули манфиатхои иктисодии субъектхои хочагидор мавриди омузиш карор гирифта, дар доираи низоми нави муносибатхои иктисодй аз имкониятхои танзими давлатии рушди бахшхои вокей ва васеъ кардани иктидори андоз баррасй мегардад. Х,ангоми интихоби варианти муфиди низоми андозбандй дар робита ба субъектхои хочагидорй дар кишвар аз дастовардхои илмй вобаста буда, коркард ва интихоби роххои васеъ гардонидани иктидори андоз тибки риояи манфиатхои тарафхои муносибатхои андозй мавриди тахкик карор мегирад. Бо ин максад, механизми манфиатхои иктисодии муносибатхои андозии субъектхои хочагидор
бо дарназардошти шархи васеи сиёсати андоз хамчун як низоми муташаккили чорабинихо бо максади риояи манфиатхо тахия ва пешниход карда мешавад.
Тах,лили тахкики охир ва нашриёт. Оид ба масъалахои тахкики иктидори андоз дар сатххои гуногуни идоракунии иктисодй аз тарафи олимони хоричй ва ватанй мавриди омузиш карор дода шудаанд. Вобаста ба ин, хар як равияхои омузиши масъалаи мазкур чихатхои мухталифро дар бар гирифта, иктидори андозро дар доираи манфиатхои муносибатхои андозй мавриди бахсу мунозира карор гирифтааст. Х,амзамон, масъалаи мазкур аз тарафи олимони ватанй ба монанди Х.Р. Улугхочаева, И.Р. Иброхимзода, ЛД. Саидмуродзода, ХД.
Чумъабоев, Т.М. Тухтаев ва дигарон мавриди омузиш ва тахлил карор дода шудаанд.
Максади макола. Аз омузиши чихатхои назариявй ва методии ташаккулёбии иктидори андоз дар шароити муносибатхои бозорй ва коркарди механизми манфиатхои иктисодии муносибатхои андозии субъектхои хочагидор иборат мебошад.
Мух,тавои асосй. Дигаргунсозии иктисодию ичтимой заруратеро ба миён меорад, ки дар доираи низоми нави муносибатхои иктисодй аз имкониятхои танзими давлатии рушди сарчашмахои
минтакахои кишвар ба яке аз масъалахои мубрами рушди иктисоди миллй табдил ёфта, зарурати омузиш ва тахкики онро дар сатххои гуногун ба миён омадааст. Имрузхо дар кишвар дигаргунсозихои кулли низоми андоз баамал омада истодааст, ки ахамияти андозро бештар мегардонад. Яъне, андоз дар ин раванд хамчун фишанги бахисобгирии манфиатхои иктисодии субъектхои хочагидор баромад мекунад. Аз назари мо, чихатеро баэътибор гирифтан лозим аст, ки аз як тараф халли масъалахои миллй ва ба амал баровардани модели миллй хамчун низоми ичтимой бояд амал намояд, аз дигар тараф
даромади бучетро истифода намоем. Дар зарурате дар пеш меистад, ки барои баланд
давраи гузариш ба низоми нави муносибатхои иктисодй холате баамал меояд, ки пахлухои гуногунро дар бар гирифта, дар мачмуъ онхо ба принсипхои бозорй асос меёбанд. Масъалаи мазкур пайваста дар доираи барномахо ва стратегияхои рушд мавриди рохандозии давлату хукумат карор дода мешавад. Дар Стратегияи миллии рушди Чумхурии Точикистон барои давраи то соли 2030 кайд гардидааст, ки "хамаи намудхои фаъолияти иктисодй дар минтакахо ба инобат гирифта шуда, воридоти андозхо ба низоми макомоти худидоракунии махаллй таъмин мегардад, ки онхо хизматрасонихои босифатро пешниход мекунанд, инчунин аз нуктаи назари ахолй мушкилоти пайдошудаи ичтимоию иктисодй ва экологиро фавран халлу фасл мекунанд" [8, с. 45]. Вобаста ба ин, татбики иктидори андозии
бардоштани дарачаи рушди иктимою иктисодии мамлакат мавкеъи устувор дошта бошем. Вобаста ба ин, баэътибор гирифтани манфиатхои андоз дар шароити амал намудани хусусиятхои муносибатхои бозорй мухим баромад мекунад. Дар ин чода сафарбар намудани имкониятхои васеъкунии иктидори андоз дар заминаи рушди фаъолияти субъекти хурди хочагидор макоми махсусро пайдо мекунад.
Низоми андози Чумхурии Точикистон баъд аз дигаргунихои куллй давраеро дар бар мегирад, ки имрузхо аз руйи низоми умумичумхуриявй ва низоми
соддакардашуда макоми худро пайдо кардааст. Х,амин тавр аз руйи мазмун ва мундаричаи худ, асоси низоми андози миллиро таносубе ташкил медихад, ки дар мачмуи иктидори вокеии андоз сахми ААИ
майли бештар дошта, намзамон андоз аз даромад заминаи васеъ пайдо карда истодааст. Чунин таносуб фаъолияти субъектной хурду миёнаи хочагидорро ташкил дода, барои заминаи васеъшавии ицтидори андозиии кишвар мусоидат менамояд. Яъне, чунин тарзи масъалагузорй имкониятеро фаронам меорад, ки амал намудани низоми андоз тибки риояи
доштани давлат намчун шарти муними ташаккули муносибатнои андоз мебошад [13, с. 10]. Х,амзамон, тибки акидаи Х.Р. Улугхочаева "андозно фишанги вокеии танзими давлатии иктисодиёт буда, ба давлат имкон мединанд вазифанои ичтимой-иктисодиро нал карда, баробарии нисбиро байни талаботи чамъиятй ва захирано барои конеъ намудани онно ба даст орад" [11, с. 53].
тарафнои муносибатнои андозй намчун Яъне, андозно воситаи азнавтаксимкунии
заминаи ташаккул ёфтани манбаи андозбандй баромад мекунад, ки ин асоси таквияти иктидори андозй дар сатни чумнурй ва минтаканои он баромад мекунад.
^айд кардан бамаврид аст, ки дар доираи муносибатнои андозбандй ташаккули кисми даромади бучет якхела баамал намеояд. Тибки акидаи Н.В. Аламов "Сиёсати андози намаи давлатно, ки захиранои бучетиро ташкил мединанд, пеш аз нама ба мониторинги вазъи мушаххаси иктисодй ва надафнои стратегии танзими истенсоли мансулоти чамъиятй нигаронида шудааст" [1,
даромади давлатй ба шумор рафта, зарурати раванди таксимот новобаста аз муносибати яктарафаи давлат вучуд дорад. Бинобар ин, иштироки давлат набояд намчун шарти ибтидоии мавчудияти андоз, инчунин субъекти хочагидорй ва нукукй буда, унсури молиявии азнавтаксимкунандаи даромади бадастомадаро тибки намуднои андоз ифода карда, низоми андозбандй заминаи нукукиро барои фаъолияти тарафнои андозбандй фаронам меорад. Пайдоиш ва инкишофи ниноди андозбандй ба давранои асосии таърихи чомеа ва давлат вобаста мебошад.
с. 33]. Вобаста ба ин, аз назари мо захиранои Яъне, дар нар давранои таърихии чомеа
бучетй ба механизми назорати давлатй ва низоми мушаххаси иктисодй аз руйи надафнои стратегй ифодакунандаи ташаккулёбии иктидори андоз ва намуднои он мебошанд.
Ба акидаи Т.Ф. Юткина мафнуми «андоз», пеш аз барпо намудани адолати давлатй амал мекард. Рушди давлат боиси ба кайд гирифтани шаклнои гуногуни андоз дар низоми давлатдорй ворид гардида, чой
мафнуми «андоз» мунтазам равшантар ва бо хусусияти нав мазмун гирифтааст. Раванди мазкур, аз як тараф чинати назариявии давлатдориро дар бар гирифта, намзамон бо максаднои аник ва шаклнои идоракунй унсури муними рушди илми иктисодй маком пайдо кард, ки ин аз назари мо шароити амалй гардонидани коиданои андозбандй ва ташаккули иктидори андозбандиро нишон мединад.
Мафхуми иктидори андоз нихояд васеъ буда, дар раванди ташаккулёбии муносибатхои андозбандй аз чониби коршиносон ва мутахассисон бо таври гуногун шарх дода мешавад. Тибки акидаи Р. Прокопенко "иктидори андоз ба маънои васеъ хамчун хачми умумии захирахои андозбандй ва ба маънои махдуд хамчун хадди аксари имконпазири даромадхои андозй мебошад" [5, с. 112]. Дар робита ба ин, мавкеи М.Н.
истифода аз усулхои гуногун дар асоси хусусиятхои фаъолияти иктисодии андозсупоранда ва низоми амалкунандаи андоз конунгузории андоз муайян карда мешавад.
Х,амин тавр, андоз яке аз намудхои кадимтарини муносибатхои иктисодию ичтимоии чомеа башумор рафта, пайдоиш ва ташаккулёбии он дар алокамандии зич бо муносибатхои чамъиятй баромад мекунад.
Шалюхин вобаста ба мафхуми иктидори Яъне, пардохтхои андозй хамчун унсури
андоз аз он бар меояд, ки "иктидори андоз ин хамчун хачми умумии манбахои андозбандишавандаи худуди муайян ба хисоб меравад" [12, с. 32]. Ба акидаи Т.Ю. Кортева "иктидори андоз хамчун арзиши эхтимолии даромадхои андоз ба бучет аз хисоби фаъолияти субъекти хочагидор дар давраи муайян фахмида мешавад" [4, с. 141]. Тибки акидаи У.М. Вохидов "Иктидори андози минтака аз чихати функсионалй аз мавчудияти омилхои истехсолот вобаста мебошад, ки он дар доираи низоми муайяни андоз аз нигохи сифатй ва микдорй муайян карда мешавад" [3, с. 174]. Х,амин тарик аз шархи мазмун ва мундаричаи иктидори андоз чунин бар меояд, ки мухаккикон мафхуми «иктидори андоз»-ро муайян намуда, маком ва ахамияти онро аз хисоби баэътибор гирифтани унсурхои хачми захирахои андозбандишаванда ва хачми даромадхои андоз иборат мебошад. Дар ин замина, барои
зарурии муносибатхои иктисодй ва ташаккул ёфтани даромади давлатй мебошад. Аз назари мо, макоми андоз заруратеро ба миён меорад, ки сохт ва таркиби андозхо ахамияти назариявй ва амалй доранд, ки омузиши он дар раванди тахкик мавриди баррасй карор мегирад.
Бобати ташаккул додани хамохангсозии манфиатхои иктисодии субъектхои хочагидор дар заминаи акидахои классикй чихатеро боз кайд кардан лозим аст, ки макоми андоз аз нигохи хислатхои муфидгардонй муайян мегардад. Яъне, чихати мухим дар ин самт фахмида гирифтани ахамиятнокии андоз бо максади таъминоти минбаъдаи фаъолияти субъектхои хочагидор муайян карда мешавад. Вобаста ба ин, мазмуни назарияи мазкур ин ифодакунандаи муносибатхои андозй байни давлат ва андозсупорандагон мебошад.
Омузиш ва шархи макоми андоз дар
шархи мазмуни иктидори андоз равияхое робита ба манфиатхои иктисодии субъектхои баэътибор гирифта мешавад, ки онхо бо хочагидор аз назари мо харчй бештар аз
мавкеи назарияи ицтисодии таъминот бар меояд. Тибки акиданои М.Бернс, Г. Стайн, А.Лэффер муайян карда шудааст, ки "андозно бояд надди акал нигон дошта ва мутобикан ба ташкилотно бояд имтиёзнои назаррасй андоз дода шаванд. Дар акси нол, гаронии андоз сади рони фаъолияти сонибкорй гардида, амалишавии сисёсати сармоягузориро аз чониби ташкилотно кониш менамояд, ки дар натича навсозии фоннои истенсолй катъ гардида, таназзул дар иктисодиёт огоз меёбад" [2, с. 50]. Мантикан, аз ин равия баъдар чинате маълум карда мешавад, ки бо дарназардошти риояи назарияи
муфидгардонии андоз ин бастани шартномаи муфиднокии байни давлат ва субъектнои хочагидор бо риояи нукук ва ундадоринои тарафно мебошад.
Бобати муайян кардани макоми андоз ва риояи манфатнои андозй акидаи олимони хоричи наздик аз кабили: Юткина Т.Ф. Черник Д.Г., Естигнеев Е.Н., Пепеляева С.Г., Миляков Н.В. ва дигарон таваччун зонир намудаанд. Тибки акидаи Т.Ф. Юткина «Андоз категорияи фалсафию иктисодй ва намзамон шакли мушаххаси муносибатнои нукукй мебошад, ки дар конун нангоми пур кардани хазинаи (бучети) давлат бо даромадно мукаррар карда мешавад» [13, с. 20]. Вобаста ба ин, кайд кардан бамаврид аст, ки ба акидаи мо Т.Ф. Юткина дар сонаи методологияи андозбандй санми калон гузошта бо тарики мачмуи мавкеи андоз ва риояи манфиатнои онро дар чомеа нишон
додааст. Дар баробари ин, мавкеи олимони ватанй низ вобаста ба макоми андоз назаррас мебошад. Ба акидаи Х.Р. Улугхочаева "Андозно як кисми муносибатнои молиявие мебошанд, ки бо ташаккули фонднои мутамаркази фонднои давлатй, яъне фонднои бучетй ва гайрибучетй алокаманд мебошад" [10, с. 65]. Яъне, андоз бо тарики мачмуи ифодакунандаи ташаккул ёфтани пардохтнои натмии давлатй барои таъмини зарурати давлатй мебошад. Акидаи олими дигари ватанй М.М. Салимова бобати андоз намчун категорияи иктисодй кайд менамояд, ки "андоз мачмуи муносибатноест, ки байни давлат ва анолй оид ба азнавтаксимкунии мачмуи мансулоти дохилй бо максади ташаккули фонднои пулии давлатй ба миён меояд" [7, с.7]. Дар робита ба ин, кайд кардан бамаврид аст, ки андоз намчун шарти асосии ичрои вазифанои давлатй мебошад.
Х,амин тавр, аз танлили назариявй оид ба акиданои назари олимону коршиносони ватанй ва хоричй маълум мегардад, ки андоз %амчун пардохти %атми ба шумор рафта, давлат тибци цонунгузори аз шахсони воцеи ва %уцуци барои ниго%дошти хароцот%ои давлати ва таъмини фаъолияти мацомот%ои %окимияти давлатии сат%%ои гуногун сафарбар карда мешавад.
^айд кардан бамаврид аст, ки маком ва анамиятнокии андоз дар доираи равиянои низоми андоз намчун механизми намонангсозй манфиатнои иктисодии давлат ва субъектнои хочагидор дар сатни чумнурй
ва махаллй баромад мекунад. Яъне, дар мавриди идоракунии сатххои гуногуни иктисодиёт дар чумхурй, зарурате ба миён меояд, ки бояд дар ин раванд ба халли як катор вазифахои мушаххас таваччух зохир намоем. Чунки, дар доираи идоракунй манфиатхои иктисодии макомотхои
минтакавй ва махаллй, дар нихояти кор ба нишондихандахои макроиктисодй алокаманд мебошанд. Аз инчо, чунин алокамандиеро, ки дар он таъсири мутакобилавии субъектхои муносибатхои андозй баамал меояд, шакли зеринро мегирад (ниг. ба расми 1).
Буч,етн сатхр чумхурияви
Танзими фншангхон
молияви
Субъектной хочагвдор
Расми 1. Mеханизми манфиатхои иктисодии муносибатхои андозии субъектхои
хочагидор
Сарчашма. Тахияи муаллифон.
Аз мазмуни расми 1 чунин бар меояд, ки сиёсати андозбандй хамчун низоми мураттабгардонии тадбирхо баромад карда, ба коидахои муайян асос меёбад ва дар мачмуъ ба маънои назариявй ва амалй аз тарафи олимон ва коршиносон эътироф гардидааст. Х,амзамон, шархи васеи сиёсати андоз бо дида баромадни низоми тадбирхое алокаманд мебошад, ки онхо манфиатхои тарафхои андозбандиро ба монанди тадбирхои давлатй (карорхои идоракунй), ки барои таъсиррасонй нигаронида шудаанд ва
тадбирхое, ки ба субъектхои хочагидор дар доираи манфиатхои иктисодии онхо (ташаккули манбаи андоз) алокманд мебошанд, дар бар мегиранд. Яъне, чунин раванд асоси ташаккул ёфтани муносибатхои андозй ва бехтар кардани идоракунии он мебошад.
Аз назари мо тагйирёбии сиёсати андоз хамчун як низоми муташаккили чорабинихо бо максади риояи манфиатхо пешниход мегардад, ки ин ба тарафихои ташаккулёбии муносибатхои андозй алокаманд мебошад.
Х,амзамон, хусусиятнои асосии сиёсати андоз аз руйи мазмун ифодакунандаи манфиатнои иктисодй буда, аз руйи мантик бояд дар доираи риоя намудани коиданои муайян, фаъолияти мунтазам, намгирой, самаранокй ва бартарияти манфиати иктисодиро нисбат ба нукукй, ифода намояд. Алокамандии манфиатнои иктисодии муносибатнои андозии субъектнои хочагидор, намчун низоми се зинаи сатх,и умумичумнуриявй, сатни маналлй ва субъектнои хочагидор баромад карда, мачмуии карорнои идоракуниро дар низоми андозбандиро аз руйи риояи манфиатно ифода менамояд. Дар ин раванд, вазифаи асосй ин дарёфти созиши манфиатно ва намонангсозии онно дар равандй андозбандй мебошад.
Х,амин тарик, механизми таниягардида имкониятеро фаронам меорад, ки дар асоси он алокамандии манфиатнои иктисодии намаи субъектно таъмин карда мешавад. Дар ин самт, зарурате дар пеш меистад, ки амали ин механизмро самаранок гардонем. Бо максади кори пурсамари нар як механизм, аз чумла механизми алокамандии
пешнинодгардида, максаднок будани ронандозии он мебошад. Дар мавриди баэътибор гирифтани муфиднокии натичанои андоз, асосноккунии вазифано муайянкунада баромад мекунад. Бинобар ин, дар робита ба мукаррар кардани макоми андоз ва риояи манфиатнои андозй аз назари мо, надафи фаъолияти сиёсати андоз аз ноил шудан ба созиши байни тарафно, асоснокии онно,
баэътибор гирифтани манфиатнои иктисодии субъектнои хочагидор барои таъмини налли самараноки масъаланои рушди ичтимоию иктисодии сатннои гуногуни иктисодиёти кишвар иборат мебошад. Дар доираи манфиатнои механизми пешнинодгардида, дар маркази диккат чамъоварии андоз мебошад, ки он намчун иктидори вокеии андоз дар сатни чумнурй ва минтаканои он баромад мекунад. Бинобар ин, пеш аз нама чамъоварии андозно бо татбики ваколатнои фискалй, мураккаб гардидани фаъолияти субъектнои хочагидорро дар робита ба таквият додани танзими давлатии низоми андозбандй макоми худро нишон мединанд.
Х,амин тавр, бо дарназардошти акиданои олимони хоричй ва ватанй сохт ва таркиби иктидори андозро дар раванди танкик мавриди баррасй карор дода, мавкеи андозро дар низоми молиявии давлат тибки риояи манфиатнои иктисодии тарафнои муносибатнои андоз тания карда шуд. Зарурати омузиш ва ташаккул додани иктидори андоз бо дарназардошти манфиати тарафно аз мавкеи намояндагони мактабнои класикй ва неокласикй бо истифодаи усулнои арзёбии манбаи андоз ва манфиатнои тарафнои андозбандй баррасй гардида, макоми андоз намчун омили ташаккул додани манфиатнои иктисодии субъектнои хочагидор баромад мекунад. Бо ин максад, механизми манфиатнои иктисодии муносибатнои андозии субъектнои хочагидор бо дарназардошти шарни васеи сиёсати андоз
хамчун як низоми муташаккили чорабинихо бо максади риояи манфиатхо тахия карда шуд.
Дар натича маълум карда шуд, ки вазифаи чамъоварии андоз ва истифодабарии онхо хамчун унсури механизми таъмини иктидори молиявии макомотхои давлатй барои рохандозии вазифахои давлатй дар бар мегирад. Х,амин тавр, пешниход карда шуд,
ки барои татбики хадафхои чорй ва стратегй тавассути муайян кардани сохтори таксимоти гаронии андоз дар сатхи чумхурй ва минтакахои он аз руйи низоми андозбандй ва намудхои андоз бо максади муайян кардани маблаги эхтимолии имконпазири андоз, истифодаи усулхои тахлили иктисодию оморй ба рох монда шавад.
АДАБИЁТ
1. Аламов Н.В. Пути оптимизации налогообложения / Н.В. Аламов // Все о налогах. -2015. - № 4. - С. 32 - 35.
2. Arthur Laffer. Handbook of Tobacco Taxation: Theory and Practice / The Laffer Center at the Pacific Research Institute. San Francisco. USA. 2014.-pp. 47-61.
3. Вохидов У.М. Равияхои илмй-методии баходихии иктидори андозии сатхи минтакавй / У.М. Вохидов, А.Х. Баротов / Паёми молия ва иктисод.Мачаллаи илмй-амалй.
- 2022. - №4/1(33). -С. 173-178.
4. Кортьева Т.Ю. Налоговый потенциал хозяйствующего субъекта как объект научного исследования / Т.Ю. Кортьева // Экономика. Налоги. Право. Научный журнал . -2014. - №4.
- С. 140-145.
5. Прокопенко Р.А. Понятие и роль налогового потенциала в экономическом развитии региона / Р.А. Прокопенко // Современные наукоемкие технологии. - 2007. - №12. - С. 113— 115.
6. Сабуров В.Д. Налоговый потенциал Согдийской области: анализ и пути совершенствования / В.Д. Сабуров // Вестник ТГУПБП. - 2014. - С. 76-81.
7. Салимова М.М. Андоз ва андозбандй. Васоити таълимй / М.М. Салимова. -Хучанд: "Меъроч", 2019.- 304c.
8. Стратегияи миллии рушди Чумхурии Тоикистон барои давраи то соли 2030. -Душанбе, 2016. - С. 45.
9. Тухтаев, Т. М. Чднбахои назариявию методии иктидори андози минтака: муаммо ва дурнамои татбик / Т. М. Тухтаев, Х. Х. Исматов // Паёми молия ва иктисод. - 2021. - No 4(28). - С. 126-136.
10. Улугходжаева Х.Р. Проблемы совершенствования налогового механизма в условиях обеспечения экономического роста / Х.Р. Улугходжаева. - Душанбе: Ирфон, 2011. - 175с.
11. Улугхочаева Х.Р. Андоз ва андозбандй / Х.Р. Улугхочаева. - Душанбе - 2009. - С. 46.
- Душанбе «Эр-граф»-2012. -220.
12. Шалюхина М.Н. Налоговый потенциал региона: проблемы оценки, формирования и эффективного использования / М.Н. Шалюхина // Налоговый вестник. - 2014. - №1. - С. 31-34
13. Юткина Т.Ф. Налогн и налогообложение: Учеб. для вузов /Т.Ф.Юткина. - М.: ИНФРА-М, 1998. - 428 с.
Маълумот дар бораи муаллифон:
Вохидов Умар Махмадович - н.и.и, дотсенти кафедраи иктисоди ракамй ва логистикаи Донишгох,и давлатии молия ва иктисоди Точикистон. Сурога: 734067,Чумх,урии Точикистон, ш.Душанбе, кучаи Нахимов 64/14. E-mail: [email protected]. Телефон: +992934634040.
Холикзода Зулфия - унвончуйи кафедраи андоз ва сугуртаи Донишгох,и давлатии молия ва иктисоди Точикистон. Сурога: 734067,Чумх,урии Точикистон, ш.Душанбе, кучаи Нахимов 64/14. E-mail: Телефон: +992555520580.
Сведение об авторах:
Вохидов Умар Махмадиевич - к.э.н., доцент кафедры цифровой экономики и логистики Таджикского государственного финансово-экономического университета. Адрес: 734067, Республика Таджикистан, г. Душанбе, ул. Нахимова, 64/14. E-mail: [email protected]. Тел: +992934634040.
Халикзода Зульфия - соискатель кафедры налогов и страхования Таджикского государственного финансово-экономического университета. Адрес: 734067, Республика Таджикистан, г. Душанбе, ул. Нахимова 64/14. Email: Телефон: +992555520580.
Information about the authors:
Vohidov Umar Makhmadievich - PhD in Economics, Associate Professor of the Department of Digital Economy and Logistics, Tajik State University of Finance and Economics. Address: 734067, Republic of Tajikistan, s. Dushanbe, st. Nakhimov, 64/14. E-mail: [email protected]. Phone: +992934634040.
Khalikzoda Zulfiya - applicant for the Department of Taxes and Insurance, Tajik State University of Finance and Economics. Address: 734067, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Nakhimova street 64/14. Email: Phone: +992555520580.
УДК: 338.58 (575.3)
МЕХАНИЗМЫ УПРАВЛЕНИЯ ВОДНЫМИ РЕСУРСАМИ ЦЕНТРАЛЬНО-АЗИАТСКОГО РЕГИОНА В УСЛОВИЯХ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА
Абдурахмонов Ф.А.
Аннотация. Статья посвящено изучению проблемам управления водных ресурсов Центрально-азиатского региона в условиях изменения климата. Приведены соответствующие факты и доказано важность рассмотрения управления водными ресурсами региона в условиях изменения климата.