CC BY
133DYNAMIKA ROZWOJU RO WNOWAGI STATYCZNEJ U DZIECI W WIEKU 6-8 LAT TRENUJ4CYCH GIMNASTYK^ SPORTOW4
Anna Sztetner-Roszkowska, Leszek Roszkowski, Tomasz Niznikowski Akademia Wychowania Fizycznego Jozefa Pilsudskiego w Warszawie Zamiejscowy Wydzial Wychowania Fizycznego w Bialej Podlaskiej
Adnotacja. Ponizsza problematyka pracy koncentruje si? wokol okreslenia dynamiki rozwoju statycznej rownowagi ciala u dzieci w wieku 6-8 lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^ oraz stwierdzenia wplywu celowych programow cwiczen z programu autorskiego „Szkola ruchow” na dynamik? rozwoju statycznej rownowagi ciala badanych dzieci. Porownanie uzyskanych wynikow z pocz^tku eksperymentu pedagogicznego (przeprowadzony technik^ jednej grupy) oraz po jego zakonczeniu ujawnilo, ze w utrzymaniu prawidlowej i stabilnej postawy ciala nast^pila poprawa, a takze polepszenie ekonomiki wykonywanego ruchu tj. zmniejszenie nakladu energii niezb?dnego do wykonania proby Romberga.
Slowa kluczowe: dzieci, gimnastyka, dynamika, rownowaga, statycznej.
Annotation. Anna Sztetner-Roszkowska, Leszek Roszkowski, Tomasz Niznikowski. Dynamics development of the static body balance for children at age of 6-8 years old having trained artistic gymnastics. Above presented research is concentrated on the main issue related with dynamics development of the static body balance for children at age of 6-8 years old having trained artistic gymnastics as well as to proof influence of specifically designed exercise programme by the author programme, called ”The school of the move” in case of dynamics development of the static body balance for children that took part in this research. The comperesence of the results before (that has been done by means of the technic of one group) as well as right after accomplished pedagogics experiment, showed as follows; In regards with maintaining correct and stable body balance, there were increase and also progress in economics of practiced exercise. All in all, it means reduction of energy usage necessary to do the Romberg’s trial.
Key words: children, gymnastics, dynamics, balance, static. Анотація. Ганна Штетнер-Рочковська, Лешек Рочковсь-ки, Томаш Нижниковськи. Динаміка статичної рівноваги дітей 6-8 років у спортивній гімнастиці. Представлено проблематику концептуальної роботи, що розглядає динаміку статичної рівноваги дітей 6-8 років, які тренуються спортивною гімнастикою, а також вплив цільової програми й авторської «Школи рухів» на динаміку показників статичної рівноваги дітей. Порівняння вивчених показників педагогічного експерименту (представлена техніка однієї групи) по його закінченню виявило, що в отриманих обґрунтованих і стабільних позах відбулося поліпшення, а також покращилося економічність виконання рухів у зміні накопичення енергії при виконанні проби Ромберга.
Ключові слова: діти, гімнастика, динаміка, рівновага, статичний.
Аннотация. Анна Штетнер-Рочковска, Лешек Рочковс-ки, Томаш Нижниковски. Динамика статического равновесия детей 6-8 лет в спортивной гимнастике. Представлена проблематика концептуальной работы, которая рассматривает динамику статического равновесия детей 6-8 лет, тренирующихся спортивной гимнастикой, а также влияние целевой программы и авторской «Школы движений» на динамику показателей статического равновесия детей. Сравнение изученных показателей пе-
дагогического эксперимента (представлена техника одной группы) по его окончанию выявило, что в полученных обоснованных и стабильных позах произошло улучшение, а также улучшилось экономичность выполнения движений в изменении накопления энергии при выполнении пробы Ромберга.
Ключевые слова: дети, гимнастика, динамика, равновесие, статический.
Wst^p:
Gimnastyka sportowa jest dyscyplin^, w ktorej zdolnosci motoryczne (w tym rownowaga ciala) odgrywaj^. istotne znaczenie. Caly urok i pi^kno gimnastyki sportowej opiera si§ na perfekcyjnym przygotowaniu zawodnikow, a co za tym idzie na wieloletnim treningu sportowym. Osi^gni^cie poziomu mistrzowskiego wymaga rozpocz^cia przygotowan juz od najmlodszych lat zycia, a poznanie wplywu specjalnych cwiczen z programu autorskiego „Szkola ruchow” na zdolnosc utrzymania rownowagi ciala usprawni system szkolenia mlodych gimnastyczek. Rozwoj zdolnosci motorycznych jest nieodl^cznym atrybutem ontogenezy czlowieka. Optymalny poziom wielu z nich stanowi warunek jego prawidlowego funkcjonowania i jest indeksem stopnia rozwoju, w tym sportowego doskonalenia.
Najbardziej charakterystycznym przyrz^dem czworboju gimnastycznego kobiet jest rownowaznia. Specyfika cwiczenia wymaga wykazania si§ optymalnymi uzdolnieniami utrzymania rownowagi i orientacji przestrzennej w warunkach ograniczonego podporu (szerokosc 10 cm i wysokosc 120 cm) st^d przygotowanie gimnastyczek na etapie szkolenia wszechstronnego wymaga szczegolnie przemyslanego procesu treningowego.
W systemie szkolenia sportowego znacz^c^ rol§ odgrywaj^. analizatory rownowagi, ktore obok funkcji koordynacyjnej w procesie utrzymania stabilnej pozycji ciala, wplywaj^ na efektywnosc szerokiego spektrum reakcji ruchowych, realizowanych przez czlowieka podczas calego zycia, w tym takze w specyficznych warunkach pracy treningowej (Korenberg 1986; Golema 1987; Boloban 1990; Kochanowicz 1998; Gawierdowski 2002).
Dzialalnosc czlowieka w znacznym stopniu okreslana jest jako zdolnosc do ekonomicznego i efektywnego utrzymania rownowagi ciala, przeksztalcania jej i doprowadzania do harmonii ruchu. W zwi^zku z rol^, jak^ odgrywa rownowaga ciala w zyciu kazdego czlowieka, a tym bardziej sportowca regulacja pozy ciala czlowieka jest przedmiotem badan i eksperymentow na przestrzeni wielu dziesi^cioleci.
Bior^c pod uwag§ trudnosc ukladow prezentowanych przez zawodniczki podczas zawodow gimnastycznych warto zastanowic si§ nad programem doskonal^cym stabilnosc wykonywanych elementow. Z obserwacji wynika, iz podnoszenie poziomu zlozonosci c wiczen na rownowazni nie idzie w parze ze skutecznosci^. wykonania. Ostatnia modyfikacja przepisow FIG-u (International Gimnastics Federation) zostala ukierunkowana nie tylko na trudnosc ukladow, ale glownie na perfekcyjnosc wykonanych elementow.
Opracowanie specjalnego programu rozwoju rownowagi ciala mlodych gimnastyczek, moze wniesc wiele korzysci na roznych etapach szkolenia, co w konsekwencji przyczyni si? do uzyskania wysokiego poziomu sportowego.
Cel racy:
Ocena dynamiki rozwoju i ksztaltowanie statycznej rownowagi ciala dzieci w wieku 6-8 lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^ za pomoc^. wskaznikow stabilograficznych
Hipotezy:
1. Wplyw systematycznego uczestnictwa w zaj ?ciach ruchowych z gimnastyki sportowej na rozwoj statycznej rownowagi ciala mlodych gimnastyczek.
2. Aktywne dzialanie specjalnego programu do ksztaltowania statycznej rownowagi ciala dziewcz^t w wieku 6-8 lat na nauczanie techniki sportowej cwiczen gimnastycznych z programu klasyfikacyjnego.
Pytania badawcze
1. Jaki wplyw ma systematyczne uczestnictwo w zaj?ciach z gimnastyki sportowej na rozwoj i ksztaltowanie rownowagi ciala mlodych gimnastyczek?
2. W jakim stopniu, specjalnie przygotowany program treningowy oraz program rozwoju statycznej rownowagi ciala aktywnie wplywa na latwosc nauczania techniki sportowej cwiczen gimnastycznych z programu klasyfikacyjnego PZG ( Polski Zwi^zek Gimnastyczny)?
3. Jaki jest poziom rozwoju statycznej rownowagi ciala u dzieci w wieku 6-7 lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^?
4. Jaka jest dynamika rozwojowa statycznej rownowagi ciala dziewczynek w wieku 7-8 lat uprawiaj^cych gimnastyk? sportow^?
Material badan
Badaniami obj?to zawodniczki klubu sportowego AZS AWF Biala Podlaska. Przebadanych zostalo 10 dziewcz^t w wieku 6-8 lat , b?d^cych na etapie szkolenia wszechstronnego.
Pierwsza cz?sc badan odbyla si? 13.04.2005r (sroda) w godzinach 17:00-18:30 w Laboratorium Biomechaniki Zamiejscowego Wydzialu Wychowania Fizycznego (ZWWF) w Bialej Podlaskiej.
Druga cz?sc badan zostala przeprowadzona po uplywie jednego roku od daty pierwszych badan 25.04.2006r (czwartek), w tych samych warunkach oraz w tych samych godzinach.
Mi?dzy badaniami dziewcz?ta regularnie uczestniczyly w zaj?ciach z gimnastyki sportowej 3-4 razy w tygodniu po 90min do konca czerwca 2005r, 45 razy w tygodniu po 105min od wrzesnia 2005r z dwumiesi?czn^. przerw^. w okresie wakacyjnym oraz miesi?czn^. w okresie zimowym.
Od 01.04.2005r do 25.04.2006r na sali gimnastycznej ZWWF Biala Podlaska przeprowadzonych zostalo 161 jednostek treningowych, w tym 43 zaj?cia trwaj^ce 90 min. oraz 118 zaj?c po 105 min. W sumie daje nam to 271 godz. treningu (rys 1).
Szczegolowy rozklad czasowy
przeprowadzonych jednostek treningowych z uwzgl?dnieniem czasu poswi?conego poszczegolnym cz?sciom treningu takim jak: rozgrzewka ogolna, rozgrzewka specjalna, przygotowanie kondycyjne, przygotowanie koordynacyjne, przygotowanie tempo-rytmiczne oraz muzyczno-rytmiczne, ksztaltowanie nawykow ruchowych wykonywanych cwiczen o charakterze ogolnym, ksztaltowanie gimnastycznego stylu i kultury ruchu podczas wykonywania cwiczen, opanowanie cwiczen „malej akrobatyki”, opanowanie cwiczen na przyrz^dach: cwiczenia przygotowawcze, cwiczenia pomocnicze, cwiczenia choreograficzne, skoki na trampolinie, cwiczenia programu klasyfikacyjnego.
Metody badan:
1. Sondaz diagnostyczny. Wykorzystano w celu gromadzenie wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk spolecznych, opiniach i pogl^dach wybranych zbiorowosci, nasilaniu si? i kierunkach rozwoju okreslonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie
Rys. 1. Wykaz godzin wybranych elementow struktury zaj^c treningowych miodych gimnastyczek w wieku 6-8 lat.
zlokalizowanych - posiadaj^cych znaczenie wychowawcze - w oparciu o specjalnie dobran^. grup? reprezentuj^c^. populacj? generaln^, w ktorej badane zjawisko wyst?puje;
- analiza programu klasyfikacyjnego PZG
- analiza wynikow przeprowadzonych zawodow
- analiza programow nauczania nast?puj^.cych autorow: Szlemin (1973); Gavierdowski (1978); Mieczkowski, Zielinski (1978); Boloban (1982, 1988, 2006); Szot (1997); Korkin (1983); Karagiorgi (1997); Kochanowicz (1998); Smolewski, Gawierdowski (1999); Plichta, Zolnierowicz (2001).
2. Eksperyment pedagogiczny. Prowadzono technik^ jednej grupy (Dudkiewicz 2001). Celem bylo rozwini?cie rownowagi ciala dzieci w wieku 6-8 lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^ z wykorzystaniem specjalnie opracowanego przez nas autorskiego programu cwiczen pod nazw^ „Szkola ruchow”. Eksperyment pedagogiczny odbyl si? w dwoch etapach. W pierwszym etapie (1.04.2005r) nast^pilo utworzenie odpowiedniej grupy dziewcz^t w wieku 6-7 lat kwalifikuj^cych si? do treningu z gimnastyki sportowej i nazwano j^. „grupa eksperymentalna”. Ocena poziomu rozwoju rownowagi statycznej zostala dokonana metod^ stabilografii z wykorzystaniem proby Romberga. Wskazniki charakteryzuj^ce jednorodnosc grupy: wiek 6-7 lat, rozwoj fizyczny, zblizony poziom koordynacyjnych i kondycyjnych zdolnosci motorycznych, zblizony poziom umiej?tnosci ruchowych, analogiczny poziom sportowy pocz^tkuj^cych gimnastyczek „mlodziczek”. Do procesu treningowego grupy eksperymentalnej zostal wprowadzony program „Szkola ruchow”.
W drugim etapie (25.04.2006r), po zakonczeniu eksperymentu pedagogicznego zostala dokonana ocena dynamiki rozwojowej statycznej rownowagi ciala dzieci w wieku 7-8 lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^, metod^. stabilografii z zastosowaniem proby Romberga.
3. Ocena ekspertow. Posluzyla do oceny techniki wykonania wybranych cwiczen gimnastycznych, akrobatycznych oraz oceny statycznej rownowagi ciala mlodych gimnastyczek.
Eksperci: autorka pracy - s?dzia zwi^zkowy PZG,
Tomasz Niznikowski - s?dzia I klasy, Wiktor Boloban
- s?dzia MM (klasy mistrzowskiej mi?dzynarodowej). Ocena byla zgodna z regulaminem zawodow FIG-u
4. Metoda stabilografii ; Badania zostaly przeprowadzone na Stabilografie Kistlera (Type 2812A1-3, Bio Ware v.3.23). Platforma rejestruje przemieszczanie si? punktu nacisku stop na podloze -COP (Center of Pressure) i srodka masy ciala COM (Center Of Mass) w czasie. Analizie poddano przemieszczenie si? punktu nacisku stop na podloze COP podczas wykonania proby Romberga w dwoch plaszczyznach: Fx (N) - czolowej i Fy (N) - strzalkowej; form? i wielkosc pola powierzchni podparcia, po ktorej przemieszcza si? COP tworz^c godograf (Avsy i Avsx, m) - wskaznik ktory moze posrednio swiadczyc o jakosci regulacji rownowagi ciala w Fy, Fx, Fz, pr?dkosc (m/s), przyspieszenie (m/s/s) COP, prac? J i czas utrzymania rownowagi ciala (s) ( rys. 2 A,B).
Techniki badan:
1. Analiza literatury - polegaj^ca na szczegolowym i dokladnym zapoznaniu si? z dan^. problematyk ^, pozwalaj^ca okreslic stopien opracowania danego zagadnienia i wybrac odpowiedni^. drog? realizacji pracy
2. Testy motoryczne:
- Proba Romberga - postawa ciala pionowa, RR w przod, palce rozwarte, stopy zl^czone. Czas wykonywania zadania ruchowego 20’ , z czego 10’ z oczami otwartymi i 10’ z oczami zamkni?tymi. Zgodnie z badaniami K. Bretza (1997) wspolczynnik korelacji charakteryzuj^cy informacyjnosc testu (ze schematem test - okres czasowy - retest) jest rowny 0,813; natomiast rzetelnosc 0,930.
Wyniki badan:
W pierwszej cz?sci badan dziewcz?ta nie mialy problemu z wykonaniem proby. Nie zauwazono wi ?kszych bl?dow u zadnej z zawodniczek podczas wykonywania zadania. Badane utrzymywaly prawidlow^ stabiln^. postaw? ciala nie wykazuj^c upadkow a nawet wi?kszych wahan. Od czasu, kiedy odbyl si? nabor do momentu przeprowadzenia pierwszych badan min?lo 7 miesi?cy. Szkolenie mlodych zawodniczek przebiegalo prawidlowo odgrywaj^c znacz^c^ rol? w rozwoju umiej?tnosci utrzymywania rownowagi ciala, jednak rownie wazn^. rol? odegral tu dobrze przeprowadzony
Rys. 2 (A, B). Kierimki pomiarow COP (center ofpressure) i COM (center of mass) badanego stojqcego na platformie. A-kierunki pomiarow COP i COM zgodnie z systemem Kistlera (od lewej) oraz wymogami biomechaniki (po prawej), B- system koordynat Platformy Kistlera (Kistlera 2001).
nabor dzieci, w ktorym wykorzystane byly testy oceniaj^ce rownowag? ciala. Bl?dy ograniczaly si? do lekkiej utraty rownowagi, ktora natychmiast byla redukowana do ustawienia z przed zachwiania.
Zastosowany test do oceny rownowagi trwal 20 sekund. W celu wnikliwej oceny proba byla analizowana z podzialem na 4 odst?py czasowe: 1-8s, 8-12s, 12-20s, 1-20s.
Z uzyskanych danych wynika, iz sila nacisku stop na podloze u kazdej z badanych, byla stala w trakcie trwania calej proby. Porownuj^c poszczegolne odst?py czasowe w plaszczyznie czolowej (Fx) roznica nie przekraczala 0.04N, oraz w plaszczyznie strzalkowej (Fy) nie byla wi?ksza niz 0.8N. Analizuj^c uzyskane dane (tab. 1), wynika iz w plaszczyznie czolowej (Fx), 8 na 10 badanych osi^gn?lo najlepsze rezultaty w drugiej polowie proby tj. 12-20s. Zaskakuj^cy jest fakt uzyskania najlepszych wynikow przez 80% badanych w tym samym czasie tym bardziej, ze w okresie od 12-20s dziewcz?ta mialy zamkni?te oczy. Natomiast 20% najgorszych rezultatow przypadaj^. po polowie na okresy 1-8s, 8-12s tj. pocz^tek proby oraz zmian? pozycji z oczu otwartych na oczy zamkni?te.
Podobnie jest w plaszczyznie strzalkowej (Fy), 60% najlepszych wynikow przypada na okres 12-20s oraz po 20% w okresach: 1-8s i 8-12s.
W przypadku najgorszych rezultatow sytuacja jest identyczna jak w plaszczyznie Fx. Sposrod 10
badanych tylko dwie zawodniczki uzyskaly w plaszczyznie Fx wyniki ponizej 1N, gdzie najlepsze wartosci uzyskaly wlasnie w okresie 12-20s, a najgorsze podczas zmiany pozycji na oczy zamkni?te tj. 8-12s.
Dobre rezultaty uzyskala M.M (tab. 1, rys. 3), ktora w pierwszej cz?sci badan rownowag? ciala utrzymuje stabilnie i prawidlowo podczas trwania calej proby tj. 20s.; sila nacisku stop na podloze podczas wykonania proby w czasie 1-8s w plaszczyznie Fx(N) jest rowna 0,81+0,71, w Fy(N) 1,94+0,88. W drugim odst?pie czasowym 8-12s badana przygotowywala si? do zamkni?cia oczu (8-10s) oraz je zamyka (10-11s). W tym czasie sila nacisku stop na podloze jest rowna w plaszczyznie Fx (N) 0,81+0,91, natomiast w Fy (N) aktywnosc utrzymania r ownowagi ciala przez gimnastyczk? wzrasta i wynosi 2,06+0,91. Podczas gdy M.M ma zamkni?te oczy (12-20s) jej regulacja pozy ciala jest stosukowo dobra: Fx (N) 0,78+0,85, Fy (N) 2,02+1,03.
Program komputerowej stabilografii Kistlera daje mozliwosc oceny nakladu energii zawodniczek podczas wykonywania proby Romberga. W tabeli 2 i na rys. 4 przedstawione zostaly wyniki ( Wx, Wy J ) wykonanej proby Romberga, ktora zostala przeprowadzona 13.04.2005r u dzieci w wieku 6-7 lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^. Analiza stabilogramow wykazala wi?ksze zroznicowanie wynikow wzgl?dem siebie w poszczegolnych odst?pach
Tabela 1.
Wyniki stabilograficzne Fx, Fy, (N) wykonaniaproby Romberga przez dzieci w wieku 6-7 lat trenujqcych gimnastykq sportowq (n=10) przeprowadzonej 13.04. ’05r
PROBA ROMBERGA - 2005r
Imi? i nazwisko Fx, Fy, (N) 1’ - 8’ x + S 8’ - 12’ x + S 12’ - 20’ x + S 1’ - 20’ x + S
A.A Fx (N) 1,63 + 0,71 1,70 + 0,85 1,62 + 1,40 1,64 + 1,06
Fy (N) 3,14 + 0,77 2,83 + 0,92 2,82 + 1,40 2,95 + 1,00
K.B Fx (N) 2,24 + 065 2,33 + 0,60 1,98 + 0,69 2,61 + 0,67
Fy (N) 2,14 + 0,66 2,24 + 0,87 2,24 + 0,71 2,20 + 0,73
N.H Fx (N) 1,71 + 0,84 1,57 + 0,87 1,57 + 0,72 1,62 + 0,80
Fy (N) 3,39 + 0,94 3,63 + 0,75 3,27 + 0,97 3,39 + 0,92
A.J Fx (N) 0,66 + 0,72 0,68 + 0,84 0,60 + 0,71 0,64 + 0,75
Fy (N) 1,93 + 0,78 1,72 + 0,89 1,82 + 0,84 1,85 + 0,83
W.K Fx (N) 1,63 + 0,61 1,39 + 0,96 1,52 + 1,04 1,54 + 0,88
Fy (N) 2,85 + 0,79 2,95 + 1,81 2,78 + 0,87 2,84 + 0,91
M.M Fx (N) 0,81 + 0,71 0,81 + 0,91 0,78 + 0,85 0,79 + 0,81
Fy (N) 1,94 + 0,88 2,06 + 0,91 2,02 + 1,03 2,00 + 0,95
A.O Fx (N) 1,27 + 0,64 1,29 + 0,57 1,15 + 0,69 1,23 + 0,65
Fy (N) 2,28 + 0,62 2,25 + 0,62 2,22 + 0,76 2,25 + 0,68
N.O Fx (N) 1,19 + 0,58 1,19 + 0,74 1,14 + 0,65 1,17 + 0,64
Fy (N) 2,80 + 0,66 2,63 + 0,84 2,67 + 0,64 2,71 + 0,70
G.P Fx (N) 1,01 + 0,65 1,08 + 0,83 1,01 + 0,92 1,03 + 0,80
Fy (N) 2,51 + 0,69 2,53 + 1,04 2,48 + 1,00 2,50 + 0,90
K.Z Fx (N) 1,51 + 0,95 1,43 + 1,48 1,45 + 0,73 1,47 + 1,00
Fy (N) 2,79 + 0,86 2,77 + 0,87 2,65 + 0,82 2,73 + 0,85
czasowych u kazdej z badanych dziewcz^t, w tym duzy naklad energii zarejestrowano podczas utrzymania pozycji z oczami zamkni?tymi 12-20s.
Badana M.M (rys. 4) podczas badan wykazala si? rowniez wysokim poziomem ekonomiki ruchu na tle grupy. Najmniejszy naklad energii zarejestrowano w czasie 1-8 s zarowno w plaszczyznie strzalkowej jak i czolowej Wx (J) 0,31+0,27, Wy (J) 1,87+1,68. W kolejnych odst?pach czasowych 8-12 s Wx (J) 1,46+0,30, Wy (J) 9,05+2,21 oraz 12-20s Wx (J) 3,96+1,06, Wy (J) 23,16+6,71 naklad wykorzystanej energii, niezb?dny do utrzymania stabilnej postawy ciala stopniowo wzrasta, uzyskuj^c najwi?ksze wartosci podczas utrzymania postawy z oczami zamkni?tymi.
Druga cz?sc badan zostala przeprowadzona 25.04.2006r. W przerwie pomi?dzy badaniami dziewcz?ta regularnie uczestniczyly w zaj?ciach
z gimnastyki sportowej, gdzie wykonywaly specjalnie dobrane cwiczenia z programu autorskiego „Szkola ruchow” maj^ce na celu mi?dzy innymi rozwoj rownowagi ciala. Program autorski „Szkola ruchow” zostal stworzony do rozwoju rownowagi ciala dzieci w wieku 6-8 lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^. i sklada si? z trzech cz?sci zawieraj^cych konkretne oraz skuteczne cele, elementy dydaktyki, kontroli i korekty. Pierwsza cz?sc to „program - orientacja”, druga cz?sc to „program - koordynacja”, trzecia cz?sc to „program -rownowaga ciala”. Program autorski „Szkola ruchow” zostal opracowany na podstawie materialow z badan naukowych Szlemina 1973; Gawerdowskiego 1978; Bolobana 1982,1988,,2006; Korkina 1983; Ramiresa 1992; Mistulowej 1996; Karagiongi 1997; Plichta, Zolnierowicz 2001; Niznikowskiego 2005 i inni. Umiej?tnosci zdobyte na treningach przez dziewcz?ta
Tabela 2.
Wyniki Wx, Wy, (J ) wykonaniaproby Rombergaprzez dzieci w wieku 6-7 lat trenujqcych gimnastyk^ sportowq
(n=10) przeprowadzonej 13.04. ’05r
PROBA ROMBERGA - 2005r
Imi? i nazwisko Wx, Wy (J) 1’ - 8’ x + S 8’ - 12’ x + S 12’ - 20’ x + S 1’ - 20’ x + S
A.A Wx (J) -1,26 + 1,11 -5,85 + 1,37 -15,29 + 4,23 -7,79 + 6,95
Wy (J) -4,44 + 4,03 -20,60 + 4,35 -49,33 + 13,38 -25,62 + 22,16
K.B Wx (J) -2,00 + 1,77 -9,10 + 2,17 -22,02 + 5,80 -11,42 + 9,85
Wy (J) -1,76 + 1,56 -8,32 + 1,84 -21,88 + 6,36 -11,12 + 10,03
N.H Wx (J) -1,30 + 1,19 -6,25 + 1,35 -15,11 + 4,18 -7,81 + 6,83
Wy (J) -5,39 + 4,75 -25,71 + 6,12 -65,76 + 17,89 -33,59 + 29,82
A .J Wx (J) -0,25 + 0,23 -1,17 + 0,27 -2,75 + 0,64 -1,43 + 1,21
Wy (J) -1,84 + 1,59 -8,45 + 1,75 -20,65 + 5,84 -10,68 + 9,34
W.K Wx (J) -1,28 + 1,17 -5,74 + 1,26 -14,30 + 3,95 -7,38 + 6,45
Wy (J) -4,23 + 3,60 -19,41 + 4,53 -4899 + 13,28 -25,17 + 22,1 1
M.M Wx (J) -0,31 + 0,27 -1,46 + 0,30 -3,96 + 1,06 -2,00 + 1,80
Wy (J) -1,87 + 1,68 -9,05 + 2,21 -23,16 + 6,71 -11,82 + 10,61
A.O Wx (J) -0,89 + 0,84 -4,39 + 0,98 -10,85 + 2,86 -5,57 + 4,89
Wy (J) -2,98 + 2,61 -13,95 + 3,10 -35,03 + 9,86 -17,99 + 15,90
N.O Wx (J) -0,89 + 4,31 -3,79 + 0,81 -9,52 + 2,62 -4,89 + 4,31
Wy (J) -25,92 + 22,8 -20,02 + 4,48 -50,41 + 14,03 -25,92 + 22,82
G.P Wx (J) -0,54 + 0,47 -2,76 + 0,65 -6,97 + 1,86 -3,55 + 3,16
Wy (J) -3,43 + 3,05 -16,11 + 3,71 -41,50 + 11,48 -21,19 + 18,85
K.Z Wx (J) -1,10 + 0,97 -5,01 + 1,12 -12,71 + 3,64 -6,53 + 5,78
Wy (J) -3,92 + 3,40 -17,90 + 4,03 -44,29 + 12,06 -22,86 + 19,95
Time (seconds)
Rys. 3. Stabilogram COP M.M 7 lat podczas wykonania proby Romberga w dniu 13.04.2005r
umozliwily sprawny przebieg badan oraz prawidlowe wykonanie proby Romberga z zachowaniem stabilnej, prawidlowej postawy ciala (tab. 3 i 4).
Dane uzyskane w drugiej cz?sci badan przedstawiaj^. si? w nast?puj^cy sposob: sila nacisku stop na podloze u kazdej z badanych podobnie jak w pierwszej cz?sci byla stala w trakcie trwania calej proby. Porownuj^c poszczegolne odst?py czasowe w plaszczyznie czolowej (Fx) roznica nie przekraczala G.GiN u polowy badanych, G,G2N u 4 zawodniczek i tylko i osoba uzyskala wynik rowny G,68N. W plaszczyznie strzalkowej (Fy) roznica ta wyniosla mniej niz G,2N az u 9 przebadanych dziewcz^t i tylko u i badanej wynik wyniosl G,23N.
W plaszczyznie czolowej (Fx) 5G% badanych najlepsze wyniki uzyskalo na pocz^tku proby, 3G%
badanych podczas zmiany pozycji z oczu otwartych na zamkni?te i 2G% badanych w odst?pie czasowym od i2-2Gs. W tej samej pl aszczyznie badane najslabiej wypadly w czasie i2-2Gs az w 5G%, 4G% podczas zmieniania pozycji z oczu otwartych na zamkni?te i iG% na pocz^tku proby. W plaszczyznie strzalkowej (Fy) po 5G% najlepszych wynikow przypadlo na okresy 8-i2s i i2-2Gs, a najgorsze wyniki w 8G% przypadly na okres i-8s oraz 2G% w ostatnie fazie proby.
Wyniki M.M z drugiej cz?sci badan s^. mniej zadowalaj^ce. Zawodniczka na pocz^tku eksperymentu pedagogicznego osi^gn?la najlepsze rezultaty w grupie. Jednak na koncu eksperymentu poprawila swoje wskazniki stabilograficzne jedynie w plaszczyznie strzalkowej „Fy” (bior^c pod uwag? zarowno wartosci COP jak i COM).
— COM Wx [J]
— COM Wy [J]
Time (seconds)
Rys. 4. Stabilogram COM M.M 7 lat podczas wykonania proby Romberga w dniu 13.04.2005r
Tabela 3.
Wyniki stabilograficzne Fx, Fy (N) wykonania proby Romberga przez dzieci w wieku 7-8 lat trenujqcych
gimnastykq sportowq (n=10) przeprowadzonej 25.04. ’06r
PROBA ROMBERGA - 2GG6r
Imi? i nazwisko Fx, Fy (N) 1’ - 8’ X ± S 8’ - 12’ X і S 12’ - 20’ X і S 1’ - 20’ X і S
A.A Fx (N) i,78 ± G,99 i,86 і G,8i i,89 і i ,36 i,84 і i,i3
Fy (N) 2,53 ± G,92 2,4G і G,9G 2,44 і i,i8 2,46 і i ,G4
K.B Fx (N) G,26 ± G,73 G,44 і G,57 G,94 і G,94 G,57 і G,85
Fy (N) 2,5 i ± G,79 2,45 і G,77 2,32 і G,88 2,42 і G,83
N.H Fx (N) G,97 ± G,75 i,G4 і G,95 G,95 і i,G9 G,98 і G,94
Fy (N) i,78 ± G,86 i,75 і G,82 i,64 і i,Gi i,72 і G,92
A.J Fx (N) i ,66 ± i,25 i,85 і G,8G i,84 і i,i5 i,77 і i,i3
Fy (N) 2,37 ± i,G2 2,34 і G,88 2,42 і i,i3 2,38 і i ,G4
W.K Fx (N) -G,G7 ± G,76 -G,G2 і G,76 -G,2G і i,G7 -G,ii і G,9G
Fy (N) i,ii і G,78 i,G2 і G,65 G,95 і G,9G i,G3 і G,8i
M.M Fx (N) i,67 і G,7G i,7G і G,88 i,G4 і G,GG i,64 і G,8i
Fy (N) i,92 і G,77 i,82 і G,82 i,G7 і G,GG i,82 і G,85
A.O Fx (N) G,34 і G,78 G,3G і G,93 G,3i і G,76 G,32 і G,8G
Fy (N) i,34 і G,65 i,i7 і G,68 i,i6 і G,7GG i,23 і G,68
N.O Fx (N) i,i2 і G,67 i,i3 і G,6i i,i5 і G,59 i,i3 і G,63
Fy (N) G,82 і G,64 G,63 і G,73 G,59 і G,65 G,69 і G,97
G.P Fx (N) i,i5 і G,7i i,3G і G,82 i,G7 і G,8G i,i5 і G,77
Fy (N) i,75 і G,88 i,7G і G,88 i,83 і G,98 i,77 і G,92
K.Z Fx (N) i,ii і G,87 i,G9 і G,8G i,i2 і G,84 i,ii і G,85
Fy (N) i,78 і G,83 i,7G і G,73 i,74 і G,92 i,75 і G,85
Na rys. 5 i 6 zostaly przedstawione indywidualne wskazniki stabilograficzne M.M uzyskane w badaniach z dnia 25.04.2006r. Zawodniczka podczas proby utrzymywala postaw? stabilnie i prawidlowo, jednak uzyskane wyniki s^. slabsze od wynikow z pierwszej cz?sci badan.
Indywidualne wskazniki stabilograficzne M.M z roku 2006 (rys. 6) rozni^. si? od wskaznikow stabilograficznych z roku 2005, a mianowicie naklad energii (COM) w plaszczyznie czolowej Wx (J) jest trzykrotnie wi?kszy niz w pierwszej cz?sci badan, natomiast COM w plaszczyznie strzalkowej Wy (J) w roku 2006 ulegl polepszeniu srednio o 2J. Naklad energii M.M w plaszczyznie czolowej Wx (J) przypadaj^cy na okres 1-8s byl rowny -1,26+1,15 oraz dla Wy (J) wynosil -1,59+1,44; nast?pnie w czasie 8-12s COM dla Wx (J) rowny -6,09+1,46, Wy (J) -7,54+1,57; oraz w okresie
12-20s naklad energii w plaszczyznie czolowej Wx (J) -15,15+3,95, a w plaszczyznie strzalkowej Wy (J) -18,83+4,95.
Dyskusja:
Analiza literatury specjalistycznej w przypadku problematyki rownowagi ciala czlowieka jest obszerna i zasobna w tresci. Znaczny wklad w wyjasnienie funkcjonowania ukladu rownowagi czlowieka wniesli uczestnicy badan prowadzonych pod kierunkiem M. Golemy i K. Kochanowicza w Polsce, U K. Bretza na W?grzech, W. Bolobana na Ukrainie, W. Korenberga w Rosji.
Podkreslenia wymaga fakt bezposredniego odniesienia ich prac do problematyki kultury fizycznej. Dowody naukowe zgromadzone przez tych Autorow znalazly szerokie zastosowanie w praktyce szkolenia sportowego, szczegolnie w kierunku doskonalenia
Tabela 4.
Wyniki Wx, Wy, (J) wykonania proby Romberga przez dzieci w wieku 7-8 lat trenujqcych gimnastykq sportowq
(n=10) przeprowadzonej 25.04. ’06r
PROBA ROMBERGA - 2006r
Imi? i nazwisko Wx, Wy (J) 1’ - 8’ x + S 8’ - 12’ x + S x 1 K + 2 S ’ 1’ - 20’ x + S
A.A Wx (J) -1,29 + 1,22 -6,32 + 1,47 -17,29 + 5,09 -8,70 + 8,00
Wy (J) -2,75 + 2,39 -12,94 + 2,95 -32,10 + 8,90 -16,52 + 14,53
K.B Wx (J) -0,02 + 0,02 -0,16 + 0,04 -0,89 + 0,51 -0,40 + 0,52
Wy (J) -2,05 + 1,90 -9,95 + 2,30 -25,07 + 6,77 -12,84 + 11,35
N.H Wx (J) -0,41 + 0,37 -2,00 + 0,53 -5,22 + 1,50 -2,66 + 2,39
Wy (J) -1,32 + 1,19 -6,53 + 1,44 -16,38 + 4,28 -8,39 + 7,38
A.J Wx (J) -1,31 + 1,17 -6,09 + 1,54 -16,55 + 4,76 -8,36 + 7,60
Wy (J) -2,28 + 2,11 -11,73 + 2,66 -30,94 + 9,03 -15,63 + 14,28
W.K Wx (J) -0,00 + 0,00 -0,01 + 0,00 -0,06 + 0,03 -0,03 + 0,03
Wy (J) -0,53 + 0,48 -2,53 + 0,53 -5,97 + 1,50 -3,10 + 2,65
M.M Wx (J) -1,26 + 1,15 -6,09 + 1,46 -15,15 + 3,95 -7,78 + 6,82
Wy (J) -1,59 + 1,44 -7,54 + 1,57 -18,83 + 4,95 -9,68 + 8,47
A.O Wx (J) -0,08 + 0,07 -0,33 + 0,10 -0,72 + 0,17 -0,38 + 0,31
Wy (J) -0,86 + 0,75 -,383 + 0,79 -9,22 + 2,45 -4,80 + 4,11
N.O Wx (J) -0,60 + 0,57 -3,01 + 0,75 -8,00 + 2,27 -4,04 + 3,67
Wy (J) -0,37 + 0,30 -1,48 + 0,25 -3,18 + 0,71 -1,72 + 1,36
G.P Wx (J) -0,69 + 0,62 -3,13 + 0,72 -7,88 + 2,15 -4,05 + 3,56
Wy (J) -1,59 + 1,37 -7,32 + 1,50 -18,43 + 5,46 -9,47 + 8,43
K.Z Wx (J) -0.56 + 0.47 -,68 + 0,66 -6,63 + 1,83 -3.41 + -0.51
Wy (J) -1,35 + 1,21 -6,53 + 1,38 -16,78 + 4,76 -8.56 + 7.66
— Fx [N]
Fy [N]
Time (seconds)
Rys 5. Stabilogram CUP M.M 8 lat podczas wykonania proby Romberga w dmu 25.04.2006r.
0
і
і
--
_ і V
\
0 ' 7 4 3 1 01 2 1 4 1 б 1 8 2
— COM Wx [J]
COM Wy [J]
Time (seconds)
Rys. б. Stabilogram COM M.M 8 latpodczas wykonania proby Romberga w dniu 25.04.200бг.
zdolnosci koordynacyjnych w konkurencjach sportowych
o zlozonej strukturze ruchu: gimnastyce sportowej i artystycznej, skokach do wody, lyzwiarstwie figurowym, akrobatyce sportowej. W wi?kszosci prac naukowych udokumentowano zasadnosc stosowania wskaznikow rownowagi ciala, jako kryterium oceny efektywnosci roznych programow szkolenia, ukierunkowanych na podniesienie zdolnosci koordynacyjnych cwicz^cych (Prusik, 2004).
Specyficzne warunki oraz wymagania jakie pojawiaj^ si? w trakcie uczestnictwa w roznych formach aktywnosci fizycznej mialy istotny wplyw na zunifikowanie warunkow pomiarowych metody jak^. jest stabilografia, ktor^. wykorzystuje si? w roznych badaniach dotycz^cych rownowagi ciala czlowieka. Metody stabilograficzne mog^ sluzyc do szczegolowego zbadania i opisu warunkow biomechanicznych niektorych pozycji rownowaznych stosowanych w testach rownowagi, co moze byc pomocne w wyborze optymalnej pozycji rownowaznej dla potencjalnych badanych w wybranych testach motorycznych (Sobera, Pietrak, Sojka-Krawiec, 2001).
Zdolnosc utrzymania prawidlowej postawy ciala cz?sto decyduje o poziomie wykonywania zlozonych ewolucji gimnastycznych, a wi?c
o zwyci?stwie lub porazce na zawodach.
Opanowanie do maksimum umiej?tnosci sterowania wlasnym cialem wymaga stalego podnoszenia na coraz wyzszy poziom calego tonusu mi?sniowego. Wyj^tkow^ uwag? nalezy zwrocic na sil? mi?sni calego korpusu, z podkresleniem srodkowej cz?sci tulowia, poniewaz cwiczenia rownowazne wymagaj^ przygotowania silowego na wysokim poziomie (Zolnierowicz, Plichta, 2001).
Do realizacji celu pracy, jakim jest ocena dynamiki rozwojowej statycznej rownowagi ciala dzieci w wieku б-S lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^ za pomoc^ wskaznikow stabilograficznych wykorzystano prob? Romberga przeprowadzon^ na Stabilografie Kistlera (Type 2S12A1-3, Bio Ware v.3.23).
Niniejsza problematyka pracy koncentruje si? wokol okreslenia dynamiki rozwoju statycznej rownowagi ciala, u dzieci w wieku б-S lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^. oraz stwierdzenia wplywu celowych programow cwiczen z programu autorskiego „Szkola ruchow” na dynamik? rozwoju statycznej rownowagi ciala badanych dzieci.
Analizie zostaly poddane parametry COP (N)
i COM (J), ich wskazniki min. i max. w czasie, srednie arytmetyczne (avg) oraz odchylenia standardowe (std) uzyskane w plaszczyznach: czolowej „x” i strzalkowej „y” podczas wykonywania proby Romberga. Za posrednictwem wskaznikow stabilograficznych pokazano dynamik? procesu regulacji pozy ciala zawodniczek, a odzwierciedleniem tych parametrow s^ oscylogramy COP i COM.
Na podstawie uzyskanych wynikow z pocz^tku eksperymentu pedagogicznego oraz po jego zakonczeniu mozna stwierdzic, ze w utrzymaniu prawidlowej i stabilnej postawy ciala nast^pila poprawa.
Polepszenie ekonomiki wykonywanego ruchu, czyli zmniejszenie nakladu energii potrzebnego do wykonania (w tym przypadku) proby Romberga oraz ustabilizowanie postawy ciala z uwzgl?dnieniem zachowania prawidlowej sylwetki przejawiaj^ce si? w wartosciach wyrazaj^cych nacisk stop na podloze uzaleznione jest z pewnosci^ od wielu czynnikow. Jednym z czynnikow, ktory przyczynil si? do osi^gni?cia lepszych wskaznikow stabilograficznych podczas wykonania proby Romberga jest naturalny rozwoj biologiczny dziewcz^t. Na przelomie roku zawodniczki zarowno zwi?kszyly swoja mas? jak i wysokosc ciala, a ich zdolnosci motoryczne naturalnie ulegly zmianie. Ponadto dziewcz?ta regularnie ucz?szczaly na zaj?cia z gimnastyki sportowej, gdzie realizowane byly specjalne, celowe programy cwiczen ksztaltuj^ce wszystkie cechy motoryczne. W najwi?kszym stopniu nacisk byl kladziony na rownowag? ciala nie pomijaj^c jednak takich zdolnosci jak: sila, szybkosc, skocznosc, gibkosc, zwinnosc, wytrzymalosc, a takze przygotowanie techniczne i baletowe.
Analizuj^c uzyskane wartosci z
uwzgl?dnieniem wszystkich czynnikow skladaj^cych si? na przemyslany proces ksztaltowania rownowagi ciala gimnastyczek prowadz^ do stwierdzenia, iz wykonana praca pozwolila na osi^.gni?cie zadowalaj^cych rezultatow. Korzystniejsze wartosci COP (nacisk stop na podloze) w plaszczyznie czolowej Fx (N) uzyskalo 50% grupy, natomiast w plaszczyznie strzalkowej Fy (N) liczba ta jest wi?ksza i wynosi S0%. Sredni^ grupy zdecydowanie zanizaj^ dwie zawodniczki, ktore zarowno w pl aszczyznie czolowej jak i w pl aszczyznie strzalkowej nie poprawily swoich wskaznikow stabilograficznych. Wartosci liczbowe reszty grupy s^ bardziej zadowalaj^ce, a zwlaszcza W.K ktora zmniejszyla nacisk stop na podloze srednio o 1,5N w plaszczyznie czolowej (Fx)
oraz 1,75N w plaszczyznie strzalkowej (Fy), (tab. 5).
Wskazniki stabilograficzne COP tej zawodniczki na koncu eksperymentu pedagogicznego wygl^daly w nast?puj^cy sposob: 1-8s -0,07+0,76; 812s -0,02+0,76; 12-20s -0,20+1,07; oraz w czasie 1-20s -0,11+0,90 w plaszczyznie czolowej Fx (N).
W plaszczyznie strzalkowej Fy (N) wyniki te wygl^daj^. nast?puj^co: 1,11+0,78 w czasie 1-8s; 8-12s 1,02+0,65; 12-20s 0,95+0,90; oraz 1-20s 1,03+0,81. W przypadku nakladu energii wykorzystanej przez zawodniczki podczas wykonywania proby Romberga rowniez widac znaczn^. popraw?. Wartosci COM w plaszczyznie czolowej Wx (J) okazaly si? lepsze dla 60% badanych dziewcz^t, natomiast w plaszczyznie strzalkowej Wy (J) liczba ta wynosi az 90%. Najmniejszy zarejestrowany naklad energii zuzyty do wykonania proby Romberga zaprezentowala wymieniona wczesniej W.K. (rys 7 i 8) Zawodniczka ta wykonala prac? w sposob wjtkowo ekonomiczny. Wskazniki stabilograficzne COM wygl^daj^. nast?puj^co: pl aszczyzna czolowa Wx (J) w czasie 1-8s -0,00+0,00; 8-12s -0,01+0,00; nast?pnie w czasie 12-20s -0,06+0,03. W plaszczyznie strzalkowej Wy (J) wartosci te s^. minimalnie wi?ksze ale rowniez
zadowalaj^ce: 1-8s -0,053+0,48, w czasie 8-12s -2,53+0,53; oraz 1-20s-3, 10+2,65.
Kolejnym interesuj^cym faktem jest to, ze cz?sc zawodniczek na koncu eksperymentu pedagogicznego korzystniejsze wskazniki stabilograficzne uzyskiwala w jednej z plaszczyzn. Zarowno we wskaznikach COP jak i COM byla to plaszczyzna strzalkowa „y”. Takie wl asnie wyniki uzyskala M.M., ktora pomimo systematycznego uczestnictwa w zaj?ciach z gimnastyki sportowej oraz duzego zaangazowania wykazywanego na treningach w drugiej cz?sci badan poprawila wartosci stabilograficzne jedynie w plaszczyznie strzalkowej. Przyczyn^. takich wlasnie wynikow moze byc gwaltowny wzrost wysokosci ciala, chwilowe pogorszenie dyspozycji zawodniczki zwi^zane ze zlym samopoczuciem lub chorob^.
Z analizy wskaznikow stabilograficznych COP
i COM wynika, iz dziewcz?ta zdecydowanie bardziej poprawily ekonomik? ruchu (wartosci COM) niz sil? nacisku stop na podloze (wartosci COP). Dziewcz?ta zarowno na pocz^tku jak i na koncu eksperymentu pedagogicznego utrzymywaly w miar? stabiln^. postaw? ciala podczas proby Romberga oraz nie wykazywaly wi?kszych zachwian, jednak naklad energii potrzebny
Tabela 5.
Dynamika rozwoju rownowagi ciaia W.K, osmioletniej zawodniczki trenujqcej gimnastykq sportowq Fx, Fy (N) uzyskane podczas wykonywania proby Romberga w latach 2005-2006
Imie i nazwisko / rok badania Fx, Fy (N) 1’ - 8’ x + S 8’ - 12’ x + S 12’ - 20’ x + S 1’ - 20’ x + S
W.K
2005r Fx (N) 1,63 + 0,61 1,39 + 0,96 1,52 + 1,04 1,54 + 0,88
2005r Fy (N) 2,85 + 0,79 2,95 + 1,81 2,78 + 0,87 2,84 + 0,91
2006r Fx (N) -0,07 + 0,76 -0,02 + 0,76 -0,20 + 1,07 -0,11 + 0,90
2006r Fy (N) 1,11 + 0,78 1,02 + 0,65 0,95 + 0,90 1,03 + 0,81
Poprawa Fx (N) 1,56 + 0,15 1,37 + 0,2 1,32 + (-0,3) 1,43 + (-0,02)
Poprawa Fy (N) 1,74 + 0,01 1,93 + 1,16 1,83 + (-0,3) 1,81 + 0,1
Fx [N] — Fy[N]
Time (seconds)
Rys. 7. Stabilogram COP W.K 8 latpodczas wykonaniaproby Romberga w dniu 25.04.2006r.
500000 450000 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0
-50000
Time (seconds)
Rys. 8. Stabilogram COM W.K 8 lat podczas wykonania proby Romberga w dniu 25.04.2006r.
do utrzymania stabilnej i prawidlowej postawy ciala byl stosunkowo duzy. Zawodniczki w przeci^gu roku poprzez uczestnictwo w zaj?ciach oraz wykonywanie specjalnych programow cwiczen poprawily swoj^ ogoln^ sprawnosc fizyczn^. a takze wzmocnily swoj^ sil? mi?sniow^. co pozwolilo dziewcz?tom na lepsze sterowanie swoim cialem. St^d mozna wywnioskowac, ze wzmocnienie calego tonusu mi?sniowego przyczynilo si? do bardziej swiadomego kierowania wlasnym cialem, a w konsekwencji (przy zachowaniu podobnej stabilnosci ciala) zmniejszenie nakladu energii potrzebnego do wykonania danej pracy. Dziewcz?ta w ci^gu roku posiadly umiej?tnosc czucia mi?sniowego, swiadomosci napr?zania i rozluzniania wlasnych mi?sni, co w znacznym stopniu ulatwilo im utrzymanie prawidlowej
i stabilnej postawy ciala w sposob bardziej ekonomiczny niz na pocz^tku eksperymentu pedagogicznego.
W dniach 17-1S.03.2007r dziewcz?ta wzi?ly udzial w Mi?dzywojewodzkich Mistrzostwach Mlodziczek w gimnastyce sportowej, startuj^c w wieloboju (skok przez stol, por?cze asymetryczne, r ownowa z nia, cwiczenia wolne). W zawodach wystartowalo 5 sposrod 10 przebadanych zawodniczek, z czego az 3 dziewczynki swoje najlepsze rezultaty osi^gn?lo w cwiczeniach na rownowazni. Najwi?ksz^ not? w tej konkurencji uzyskala M.M. rown^ 13,4бб (baza 15,000) oraz kolejno: NO. 13,333; P.F 12,933; A.O. 12,733; a W.K., ktora jako jedyna spadla z rownowazni podczas cwiczenia uzyskala not? 11,933.
Wnioski:
Na podstawie przeprowadzonych badan oraz dokonanej analizy mozna sformulowac nast?puj^ce wnioski:
1. W gimnastyce sportowej zdolnosc zachowania prawidlowej postawy ciala, a takze stabilne utrzymanie rownowagi ciala oraz umiej?tnosc sterowania wlasnym cialem odgrywaj^ znacz^c^ rol? na drodze do zdobycia mistrzostwa sportowego.
2. Systematyczne uczestnictwo w zaj?ciach z gimnastyki sportowej w wymiarze 271 godzin, w tym: 53,б godz. rozgrzewka ogolna, 2б,9 godz. rozgrzewka specjalna, 7S godz. specjalne cwiczenia pomocnicze oraz 22,5 godz. celowy program rozwoju rownowagi wywarlo istotny wplyw na dynamik? rozwoju statycznej rownowagi ciala dzieci w wieku б-S lat trenuj^cych gimnastyk? sportow^.
3. Dzieci w wieku б-S lat trenuj^ce gimnastyk? sportow^ charakteryzuj^. si? umiej?tnosci^ zachowania stosunkowo stabilnej i prawidlowej pozy ciala podczas wykonywania proby Romberga kosztem zwi?kszonego nakladu energii potrzebnego do wykonania okreslonej pracy.
4. Stosowanie celowego programu do rozwoju rownowagi ciala „Szkola ruchow” u dziewcz^t trenuj^cych gimnastyk? sportow^, w ci^gu roku przyczynilo si? do istotnego rozwoju statycznej rownowagi ciala mlodych gimnastyczek, co mozna zauwazyc na podstawie polepszonych wskaznikow stabilograficznych COP i COM podczas wykonywania proby Romberga na koncu
eksperymentu pedagogicznego oraz podczas startu na Mi?dzywojewodzkich Mistrzostwach
Mlodziczek w gimnastyce sportowej.
PISMIENNICTWO
1. Болобан В. Н. (19S2) Юный акробат. Теория и методика спортивной акроба тики. - Киев: Здоровья - 1б0 c.
2. Болобан В. Н. Система обучения движениям в сложных
условиях поддержания статодинамической устойчивости. Дисс... доктора пед. наук. Киев: 1990
3. Болобан В. Н. Спортивная акробатика. - Киев: Выща школа, 1988. -168 c.
4. Болобан В. Н., Мистулова Т. Е. (2003) Контроль устойчивости ровновесия тела спортсмена методом стабилогра-фии. Физическое воспитание студентов творческих специальностей. Сборник научных трудов под ред. Ермакова С.С. Харьков: ХГАДИ,.№2.- С. 24-33
5. Болобан В. Сенсомоторная координация как основа технической подготовки. Наука в олимпийском спорте, 200б. - №2. - С. 9б-102.
6. Бретц К. (1997) Устойчивость равновесия тела человека.
Автореф. дисс... доктора пед. наук. Киев - 41с
7. Гавердовски Ю.К. (197S) Не толко по программе(о специ-ализированой технической подготовке в гимнастике. Гимнастика. Москва: Физкультура и спорт. Вып. 2 - c. 1S - 29
S. Коренберг В.Б. (1986) Упражниения на бревне. Гимнас-
тическое многоборье. Женские виды. Москва: Физкультура и спорт. - С. 191-254
9. Рамирес Х.А. (1992) Педагогическая технология начальной технической подготовки юных гимнастов в возростие б-9 лет. Автореф. дисс канд. пед. наук. Киев - 23с
10. Смолевский В.М., Гавердовски Ю.К. (1999) Спортивная гимнастика. Киев: Олимпийская литература. - 4б2с.
11. Шлемин А.М. (1973) Юный гимнаст. Москва: Физкультура и спорт, 376c
12. Коркин В.П. (19S3) Акробатика. Москва: Физкультура и спорт. 127c
13. Карагиорги Х. (1997) Совершенствование координационной структуры двигательных действйй юных гимнасток на этапе специализированной базовой подготовки. Авто-реф. дисс канд. пед. наук. Киев - 21с
14. Мистулова Т. Е. (199б) Развитие статодинамической устойчивости тела детей в возросте4-9 лет путём реализации обучающих програмы. Автореф. дисс канд. пед.
наук. Киев - 22с
15. Dutkiewicz W. ( 2001) Podstawy metodologii badan. Do pracy magisterskiej i licencjackiej z pedagogiki. Kielce, s. 235
16. Golema M. ( 1987 ) Stabilnosc pozycji stoj^cej. Wroclaw: AWF, zeszyt 17, s.204
17. Kistler (2001) Kistler, sound footingin In biomechanics. System for a precisic understanding of human balance, Lokomotion and performance. Materialy promocyjne. Kistler Instrumente AC, Winterthur
1S. Kochanowicz K. (199S) Kompleksowa kontrola w gimnastyce sportowej. AWF Gdansk, s. 212
19. Mieczkowski T., Zielinski K. (19S7 ) Skoki na trampolinie.
20. Niznikowski T., Niznikowska E., Wisniowski W., Boloban W. ( 2005 ) „Szkola ruchow” jako skladowa struktury rzeczowej wszechstronnego etapu przygotowania akrobatow. Proces doskonalenia treningu i walki sportowej tom 2; s. 37-39
21. Prusik K. (2004) Zroznicowana aktywnosc fizyczna a poziom rownowagi w wieku 7-12 lat. Rozprawa doktorska. Gdansk, AWFiS
22. Sobera M., Piestrak P., Sojka-Krawiec K. ( 2001 ) Badania stabilograficzne w testach motorycznych. Wybrane zagadnienia biomechaniki sportu. Warszawa: AWF; s. 143150
23. Starosta W. (2003) Motoryczne zdolnosci koordynacyjne. Znaczenie, struktura, uwarunkowania, ksztaltowanie. Instytut Sportu w Warszawie, s. 566
24. Szot Z. (1997) Cwiczenia zwinnosciowo-akrobatyczne i skoki. Warszawa: RCMSzKFiS; s. 160
25. Zolnierowicz K., Plichta M. (2001) Gimnastyka sportowa dziewcz^t. Warszawa: Biblioteka trenera; s. 92
Artykul postupil do redakcji 13.0S.2007 r.
