Evaluation of changes somatic features and motor skills of high school students from Kruszwica Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

з

2012

11

Ocena zmian cech somatycznych i zdolnosci motorycznych gimnazjalistow z Kruszwicy

Miroslawa Cieslicka1, Marek Napierala1, Blazej Stankiewicz1, Sergii Iermakov2

Instytut Kultury Fizycznej, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszcz1 Instytut Kultury Fizycznej, Charkow Narodowy Uniwersytet Pedagogiczny2, Ukraina

Annotation:

Cieslicka Miroslawa, Napierala Marek, Stankiewicz Blazej, Iermakov Sergii. Evaluation of changes somatic features and motor skills of high school students from Kruszwica.

Introduction. The study of the physical development of children and youth have quite a rich tradition. Conducted observations show that standard of living is very different in different regions of the country. The purpose of physical education is not only to improve the body of a young man, but also providing it with the knowledge and skills related to physical education.

The aim of this study was to assess the state of development of somatic children aged 13 - 14 years of high school in Kruszwica, determine the level of their motor skills and evaluation of somatic sexual dimorphism. And the answer: if holiday break contributed to changes somatic features and motor skills of subjects.

Materials and methods. The study was conducted twice: before the summer (June) and after the summer break, and have them included 72 students (39 boys and 33 girls) aged 13 - 14 years. Physical development determined on the somatic features: height and weight, efficiency of the motor, in turn, on the basis of level of skills and mobility. Habit of body students characterized using the Rohrer index. To determine the motor of subjects used trials of the International Physical Fitness Test. Results and conclusions. Analysis of the results allows to draw the following conclusions: After holiday break students are higher and heavier than before the holidays. After holiday break increased motor skills of both sexes in the strength of the abdominal muscles, but only in boys increase the explosive power in the legs and improve their speed.

Boys achieved better results after holiday break than girls in testing the speed and explosive power tests of legs. According to Mollison Index compared characteristics of somatic and motor skills before summer the most varied of agility course and body height, after holidays: the explosive power of the legs and body height.

The impact of the summer break has not affected to changes in somatic and motor skills of the young people.

Кeywords:

somatic characteristics, motor abilities, International Physical Fitness Test.

Чеслінська Мирослава, Напієрала Марек, Станкевіч Блазей, Єрмаков Сергій. Оцінка змін соматичних особливостей і рухових здібностей учнів гімназії в Крусзвіцах.

Вступ. Дослідження фізичного розвитку дітей і молоді має досить змістовні традиції. З проведених спостережень виходить, що рівень життя є диференційованим в окремих регіонах країни. Метою фізичного виховання є не лише вдосконалення тіла молоді, але і також передача йому навиків і умінь, пов'язаних з фізичною культурою.

Мета дослідження: спроба оцінити стан соматичного розвитку дітей у віці 13-14 років гімназії в Крусзвіцах, визначення рівня їх рухових умінь, а також оцінка соматичних особливостей статевого диморфізму. Також - відповідь на питання: чи впливає канікулярна перерва на зміни соматичних особливостей і рухових здібностей досліджуваних. Матеріал і методи. Дослідження проведене двічі: до періоду канікул (червень) і відразу після канікул. Всього було охоплено дослідженням 72 учні (39 хлопчиків і 33 дівчинки) у віці 13-14 років. Фізичний розвиток досліджуваних учнів визначений на основі соматичних особливостей: рост і маса тіла, рухові здібності на основі рівня рухових умінь і навиків. Фізична будова досліджуваних учнів визначалася за допомогою показника Rohrera. До визначення стану моторики досліджуваних дітей використовувався міжнародний тест фізичного розвитку.

Результати і висновки. Аналіз результатів досліджень дає підстави до формулювання наступних висновків:

По закінченню періоду канікул молодь стала вищою, з більшою масою тіла, чим перед канікулами. Після канікул зріс рівень рухових здібностей хлопчиків і дівчаток в силі м'язів черевного преса. У той же час тільки у хлопчиків збільшилася вибухова сила нижніх кінцівок, а також покращилась їх швидкість. Хлопчики показали кращі результати після канікул, ніж дівчатка, в тестах швидкості і тестах вибухової сили нижніх кінцівок. Відповідно до показників МоІ^опа порівняння соматичних характеристик і рухової здатності перед канікулами дуже відрізнялися в човниковому бігу, а також в росі. В той же час, після канікул спостерігалися відзнаки у вибуховій силі нижніх кінцівок і рості. Вплив літньої перерви є статистично значущим і не впливає на зміни в соматичних характеристиках і рухових здібностях молодих людей.

соматичні характеристики, рухові здібності, міжнародний тест фізичного розвитку.

Чеслинска Мирослава, Напиерала Марек, Станкевич Блазей, Ермаков Сергей. Оценка изменений соматических особенностей и двигательных способностей учеников гимназии в Крусзвицах.

Введение. Исследование физического развития детей и молодежи имеет достаточно содержательные традиции. Из проведенных наблюдений следует, что уровень жизни является дифференцированным в отдельных регионах страны. Целью физического воспитания является не только совершенствование тела молодежи, но и также передача ему навыков и умений, связанных с физической культурой.

Цель исследования: попытка оценить состояние соматического развития детей в возрасте 13-14 лет гимназии в Крусзвицы, определение уровня их двигательных умений, а также оценка соматических особенностей полового диморфизма. Также - ответ на вопрос: влияет ли каникулярный перерыв на изменения соматических особенностей и двигательных способностей исследуемых. Материал и методы. Исследование проведено дважды: до периода каникул (июнь) и сразу после каникул. Всего было охвачено исследованием 72 ученика (39 мальчиков и 33 девочки) в возрасте 13-14 лет. Физическое развитие исследуемых учеников определено на основе соматических особенностей: рост и масса тела, двигательные способности на основе уровня двигательных умений и навыков. Физическое строение исследуемых учеников определялось с помощью показателя Rohrera. К определению состояния моторики исследуемых детей использовался международный тест физического развития. Результаты и выводы. Анализ результатов исследований дает основание к формулированию следующих выводов:

По истечению периода каникул молодежь стала более высокой, с большей массой тела, чем перед каникулами.

После каникул возрос уровень двигательных способностей мальчиков и девочек в силе мышц брюшного пресса. В тоже время только у мальчиков увеличилась взрывная сила нижних конечностей, а также улучшилась их скорость. Мальчики показали лучшие результаты после каникул, нежели девочки, в тестах скорости и тестах взрывной силы нижних конечностей. В соответствии с показателями Мо1^опа сравнение соматических характеристик и двигательной способности перед каникулами очень отличались в челночном беге, а также в росте. Вместе с тем, после каникул наблюдались отличия во взрывной силе нижних конечностей и росте. Влияние летнего перерыва статистически значимо и не влияет на изменения в соматических характеристиках и двигательных способностях молодых людей.

соматические характеристики, двигательные способности, международный тест физического развития.

Wst^p

Badania rozwoju fizycznego dzieci i mlodziezy maj^ dose bogat^ tradyj Sprawnose fizyczna wyznacza rzeczywiste miejsce w codziennym bytowaniu czlowieka, w jego zawodowej dzialalnosci i szeroko rozumianych

© Mirostawa Cieslicka, Marek Napierata, Btazej Stankiewicz, Sergii Iermakov, 2012 doi: 10.6084/m9.figshare.97327

kontaktach mi^dzyludzkich, jest niezb^dnym warunkiem zachowania zdrowia, a takze zwolnienia procesow inwolucyjnych [3,7,4,2]. Poziom sprawnosci fizycznej u ludzi bywa rozny, od niskiej u osob pozbawionych mozliwosci ruchu, do wysokiej u sportowcow. Jednoczesnie powinien on bye optymalny dla kazdego czlowieka w zaleznosci od plci i wieku. U dzieci i

та медико-біологічні проблеми фізичного виховання і спорту

mlodziezy jej poziom winien stymulowae ich rozwoj somatyczny, psychiczny, intelektualny i spoleczny. Cwiczenia fizyczne o odpowiedniej cz^stotliwosci, czasie trwania i intensywnosci s^ jednym z warunkow dobrego zdrowia, wzrostu odpornosci organizmu, wlasciwego stanu rozwoju fizycznego i odpowiedniego poziomu sprawnosci motorycznej. Celem wychowania fizycznego jest nie tylko doskonalenie ciala mlodego czlowieka, ale takze przekazywanie mu wiedzy i umiej^tnosci zwi^zanych z kultury fizyczn^. Ruch jest wartosci^ przyczyniaj^c^ si§ do pot^gowania zdrowia. Poprzez aktywnose sportow^ podnosimy wlasciwosci odpornosciowe organizmu oraz prawidlowy przebieg metabolizmu. Sprawnose pomaga w uzyskaniu rownowagi emocjonalnej, a takze w przystosowywaniu si§ czlowieka do nowych warunkow bytowych. Dzi^ki sprawnosci czlowiek latwiej przyswaja normy spoleczne, skuteczniej czerpie radose z zycia, a takze latwiej odnajduje swoje miejsce jako jednostki w spoleczenstwie [4]. W pracy podj^to prob§ ukazania wplywu przerwy wakacyjnej na zmiany cech somatycznych i zdolnosci motorycznych mlodziezy na przykladzie uczniow z Gimnazjum nr 1 w Kruszwicy. podejmuj^c prob§ odpowiedzi na pytanie, czy przerwa wakacyjna wplyn^la na zmiany cech somatycznych i zdolnosci motorycznych kruszwickich uczniow.

Material i metody

Badania przeprowadzono dwukrotnie: przed okresem wakacyjnym (czerwiec) oraz po przerwie wakacyjnej, zostalo nimi obj^tych 72 uczniow (39 chlopcow i 33 dziewcz^ta) w wieku 13 - 14 lat z klas I/II Gimnazjum nr 1 w Kruszwicy.

Do badan zostaly wybrane dzieci bez przeciwwskazan do uprawiania ewiczen fizycznych. Stan zdrowia badanych zostal oparty na zasadach kwalifikowania uczniow do zaj^e wychowania fizycznego, opublikowanych przez Ministerstwo Oswiaty i Wychowania [4].

Rozwoj fizyczny badanych uczniow okreslono na podstawie cech somatycznych : wysokosci i masy ciala, sprawnose motoryczn^ z kolei na podstawie poziomu umiej^tnosci i zdolnosci ruchowych. Pomiary wysokosci i masy ciala przeprowadzone zostaly przez piel^gniark^ szkoln^ w obecnosci nauczyciela wychowania fizycznego z dokladnosci^ 0,5 cm i 0,1 kg. Wysokose badanego ucznia odczytywana byla od szczytu glowy, natomiast mas§ ciala wazono na wadze - uczen stawal boso w spodenkach gimnastycznych.

Budow§ fizyczny badanych uczniow scharakteryzowalem wykorzystuj^c wskaznik Rohrera (wskaznika smuklosci ciala ) wedlug wzoru :

I = (masa ciala w gramach x 100)/( wysokose ciala w cm)3 x - 1,28 - typ leptosomatyczny

1,29 - 1,49 - typ atletyczny

1,50 - x - typ pikniczny

Testy sprawnosciowe zostaly przeprowadzone na boisku oraz w hali sportowej znajduj^cej si§ przy Gimnazjum nr 1 w Kruszwicy, a do okreslenia stanu motoryki badanych dzieci wykorzystano proby z Mi^dzynarodowego Testu Sprawnosci Fizycznej:

• bieg na dystansie 50 m ze startu wysokiego,

• bieg na dystansie 800 m (dziewcz^ta) i 1000 m (chlopcy),

• skok w dal z miejsca,

• bieg wahadlowy 4 x 10 m,

• siady z lezenia tylem (w czasie 30 s).

Wyniki przeprowadzonych badan zostaly poddane analizie statystycznej, w zwi^zku z czym dokonano obliczenia sredniej arytmetycznej, srednie odchylenie standardowe, istotnose roznic [8].

Wyniki

Rozwazania analiz ogolnej charakterystyki badanej mlodziezy oparto na dwoch podstawowych cechach, czyli wysokosci i masie ich ciala.

Jak wynika z powyzszej tabeli, wysokose ciala badanych dziewcz^t przed okresem wakacyjnym wynosi 162,5 cm, a po przerwie wakacyjnej - 163,4 cm . Dziewcz^ta po wakacjach s^ wyzsze srednio o 0,9 cm , a roznica nie jest statystycznie istotna. Z kolei sredni wzrost chlopcow przed wakacjami wynosi 169,5 cm, natomiast po przerwie wakacyjnej 170,5 cm . Roznica w ich wysokosciach wynosi 1 cm i takze nie jest statystycznie istotna.

Jak wynika z tabeli, masa ciala dziewcz^t przed okresem wakacyjnym wynosi 52,5 kg, po okresie wakacyjnym 53,5 kg. Badane dziewcz^ta okazaly si§ ci^zsze po okresie wakacyjnym o 1 kg, a roznica nie jest statystycznie istotna. Chlopcy z kolei przed wakacjami charakte-ryzuj^ si§ mas^ ciala wynosz^c^ 54,9 kg, a po wakacjach

55,5 kg. Roznica wynosz^ca 0,6 kg takze nie jest istotna statystycznie.

Kolejne tabele i ryciny przedstawiaj^ typologi^ budowy ciala badanej mlodziezy.

Analiza wartosci wskaznika Rohrera badanych wykazala, ze wsrod dziewcz^t jak i chlopcow zarowno przed, jak i po okresie wakacyjnym najcz^sciej reprezentowany jest typ leptosomatyczny. Wsrod uczennic przed przerwy wakacyjn^ zaobserwowano 7 osob o budowie atletycznej i 2 osoby o budowie pyknicznej, a po przerwie wakacyjnej 8 osob o budowie atletycznej i 2 osoby o budowie pyknicznej. Z kolei u chlopcow - przed przerwy wakacyjn^ 5 osob o budowie atletycznej i 2 osoby

o budowie pyknicznej, natomiast po przewie - 5 osob o budowie atletycznej i 1 osob§ o budowie pyknicznej.

Poziom rozwoju wybranych zdolnosci motorycznych badanych uczniow z Kruszwicy zostal przedstawiony ponizej.

Jak wynika z badan sredni czas badanych dziewcz^t w biegu na dystansie 50 m ze startu wysokiego przed przerwy wakacyjn^ wynosi 9,30s, natomiast po przerwie wakacyjnej - 9,53 s, co swiadczy o tym, iz wyniki dziew-cz^t po wakacjach okazaly si§ slabsze. Roznica wynosz^-ca 0,22 s nie jest statystycznie istotna.

Jak wynika z tabeli sredni czas chlopcow w biegu na dystansie 50 m ze startu wysokiego przed przerwy waka-cyjn^ wynosi 9 s, natomiast po przerwie wakacyjnej 8,88 s. Sredni czas chlopcow po wakacjach okazal si§ lepszy, a roznica wynosz^ca 0,12 s nie jest statystycznie istotna.

Analizuj^c tabel§, mozna latwo zaobserwowae, iz sredni czas badanych dziewcz^t w biegu na dystansie 800 m przed przerwy wakacyjn^ wynosi 234,03 s, natomiast po przerwie wakacyjnej 236,03 s. Wyniki dziewcz^t po

І ПЕДАГОГІКА I

a2012

u

Tabela 1.

Liczebnosc badanych

Klasa Plec Ilosc dzieci Ilosc dzieci w %

I/II Chlopcy 39 54,20 %

dziewczeta 33 45,80 %

72 100 %

Tabela 2.

Wysokosc ciaia badanych (w cm)

Badanie N X 5 D

z c wc ie 'n Q Przed przerw^ wakacyjn^ 33 162,5 5,9 0,9 0,63

Po przerwie wakacyjnej 33 163,4 5,6

p o 2 u Przed przerw^ wakacyjn^ 39 169,5 9,2 1 0,48

Po przerwie wakacyjnej 39 170,5 9,0

Tabela 3.

Masa ciaia badanych ( w kg)

Badanie N X 5 D M

3 N c wc ie 'n Q Przed przerw^ wakacyjn^ 33 52,5 8,7 1 0,47

Po przerwie wakacyjnej 33 53,5 8,8

p o 2 u Przed przerw^ wakacyjn^ 39 54,9 9,6 0,6 0,28

Po przerwie wakacyjnej 39 55,5 9,3

dziewcze^ta chtopcy

Rycina 1. Wysokosc ciaia badanych ( w cm )

wakacjach okazaly sie gorsze. Roznica wynosz^ca 2 s nie jest statystycznie istotna.

Sredni czas chlopcow w biegu na dystansie 1000 m przed przerw^ wakacyjn^ wynosi 234,92 s, natomiast po przerwie wakacyjnej 242,56 s. Sredni czas chlopcow po wakacjach okazal sie gorszy o 0,12 s ( roznica nie jest statystycznie istotna ).

Analizuj^c tabele przedstawiaj^ sile eksplozywn^ konczyn dolnych, zauwazyc mozna, ze przed wakacjami

dziewczeta skoczyly na odleglosc 158,32 cm, a po wakacjach 149,42 cm .Srednia odleglosc skokow dziewcz^t wynosi 8,90 i roznica nie jest statystycznie istotna.

Przedstawiaj^c wyniki skoku w dal z miejsca chlopcow, widac, ze przed wakacjami chlopcy skoczyli na odleglosc 189 cm, a po wakacjach 195 cm, zatem srednia odleglosc skokow chlopcow wynosi 6 cm - zatem roznica nie jest statystycznie istotna.

І ПЕДАГОГІКА І

та медико-біологічні проблеми фізичного виховання і спорту

скіе^л/сг^іа сЬіорсу

Яуста 2. Masa сіаіа badanych (м kg)

я І_ерІ.050таіус^пу ■ АМоіусліу Рікпіс^пу

Яуста 3. Smuk^osc sylwetki dziewczqtprzedргіегмц wakacyjnq

Ш ЬерГойоггШусгпу ■ Аіісіус^пу І Рікпіс^пу

Rycina 4. Smuk^osC sylwetki dziewczqtро р^егміе wakacyjnej

а 2012

Tabela 4.

Smuklosc sylwetki dziewczqt

Badanie N Typ

Leptosomatyczny Atletyczny Pikniczny

Я о z c wc ie 'n Q Przed przerw^ wakacyjn^ 33 24 7 2

Po przerwie wakacyjnej 33 23 8 2

Tabela 5.

Smuklosc sylwetki chiopcow

Badanie N Typ

Leptosomatyczny Atletyczny Pikniczny

p o a о Przed przerw^ wakacyjn^ 39 32 5 2

Po przerwie wakacyjnej 39 33 5 1

Tabela 6.

Bieg na dystansie 50 m ze startu wysokiego dziewczqt (w sekundach )

Badanie N X 5 D

+3 N c wc ie 'n Q Przed przerw^ wakacyjn^ 33 9,30 1,15 0,22 0,88

Po przerwie wakacyjnej 33 9,53 0,89

Bieg na dystansie 50 m ze startu wysokiego chiopcow (w sekundach ) Tabela 7.

Badanie N X 5 D

о p o a о Przed przerw^ wakacyjn^ 39 9,00 1,23 0,12 0,42

Po przerwie wakacyjnej 39 8 00 8, 1,27

9,55

9,5 9,45 9,4 [s] 9,35 9,3 9,25 9,2 9,15

badanie przed wakacjami badanie po wakacjach

Rycina 5. Bieg na dystansie 50 m ze startu wysokiego dziewczqt (w sekundach) przed i po przerwie wakacyjnej

І ПЕДАГОГІКА І та медико"біол°гічні

*----“---------------* проблеми фізичного

виховання і спорту

ТаЬеІа 8.

Bieg па dystansie800 т dziewczqt ( м sekundach )

Badanie N X 5 D Ц

+3 N О £ 'Й О Przed ргаего^ wakacyjщ 33 234,03 25,34 2,00 0,32

Ро przerwie wakacyjnej 33 236,03 23,96

ТаЬеІа 9.

Bieg па dystansie1000 т cMopcдw ( м sekundach )

Badanie N X 5 D Ц

& а о 23 О Przed ргсего^ wakacyjnз 39 234,92 25,49 7,64 1,22

Ро przerwie wakacyjnej 39 242,56 29,41

ТаЬеІа 10.

Skok м dal z тіеіі'са dziewczqt (м ст)

Badanie N X 5 D Ц

+3 N О £ <Ц 'Й О Przed ргаего^ wakacyjn^ 33 158,32 27,1 8,90 0,21

Ро przerwie wakacyjnej 33 149,42 25,5

д с & с а с ті N £ к р§ м ст ) Tabela 11.

Badanie N X 5 D Ц

& а о 33 О Przed ргаего^ wakacyjщ 39 189 27,01 6,00 0,91

Ро przerwie wakacyjnej 39 195 30,78

244

242

240

238

234 232 230

Ьасіапіе рг^есі Ьасіапіе ро \л/акафсЬі

wakacjami

Яусіпа 6. Bieg па dystansie 1000 т сМорсдм (м sekundach) przed і ро р^егміе макасуіпеі

Bieg wahadiowy 4 x10 m dziewczqt (w sekundach )

2012

11

Tabela 12.

Badanie N X 5 D

+2 N c wc ie 'n Q Przed przerw^ wakacyjn^ 33 12,88 1,36 0,06 0,18

Po przerwie wakacyjnej 33 12,94 1,28

Bieg wahadiowy 4 x10 m chiopcow ( w h c n kun e s Tabela 13.

Badanie N X 5 D

a o 2 u Przed przerw^ wakacyjn^ 39 11,11 1,22 0,46 1,74

Po przerwie wakacyjnej 39 11,57 1,13

Siady z lezenia tyiem dziewczqt ( w czasie 30 s ) Tabela 14.

Badanie N X 5 D

N c wc ie 'n Q Przed przerw^ wakacyjn^ 33 22,5 4,01 1,50 1,51

Po przerwie wakacyjnej 33 24,0 4,09

Siady z lezenia tyiem chiopcow (w czasie 30 s) Tabela 15.

Badanie N X 5 D

p o 2 o Przed przerw^ wakacyjn^ 39 24,5 4,07 1,7 2,0*

Po przerwie wakacyjnej 39 26,2 3,42

Jak wynika z tabeli sredni czas dziewczqt w biegu wahadlowym 4 x 10 m przed przerw^ wakacyjn^ wynosi 12,88 s, natomiast po przerwie wakacyjnej 12,94 s. Czas dziewczqt po wakacjach okazal si§ gorszy, a roznica wy-nosz^ca 0,06 s nie jest statystycznie istotna.

Przedstawiaj^c wyniki biegu wahadlowego chlopcow, widac, ze przed wakacjami chlopcy osi^gn^li sredni czas 11,11 s , a po wakacjach 11,57s. Czas chlopcow po wakacjach okazal si§ gorszy o 0,46 s, zatem roznica ta nie jest statystycznie istotna.

W tabelach nr 14 i 15 przedstawiono zestawienie wynikow testu „ siady z lezenia tylem” dziewczqt i chlopcow, ktorymi oceniono sil§ mi^sni tulowia badanych.

Z tabeli wynika, ze dziewcz^ta po przerwie wakacyjnej maj^ silniejsze mi^snie brzucha, poniewaz roznica w ilosci powtorzen tych siadow wynosi 1,5 i nie jest ona statystycznie istotna.

Przedstawiaj^c wyniki siadu z lezenia tylem widac, ze chlopcy po przerwie wakacyjnej wzmocnili mi^snie brzucha, osi^gaj^c lepsze wyniki, zatem roznica wynosz^ca 2 powtorzenia jest istotna statystycznie na poziomie 5 %.

W tabelach ponizej zostala przedstawiona ocena roz-nic dymorficznych uczniow przed wakacjami i po okresie wakacyjnym.

Porownywane cechy somatyczne i zdolnosci motoryczne byly korzystniejsze dla chlopcow. Przed wakacjami najbardziej rozni porownywane grupy bieg wahadlowy 4x10 m(WM=1,30) oraz wysokosc ciala (WM=1,18).

Do okreslenia dymorfizmu plciowego zdolnosci motorycznych przed okresem wakacyjnym wykorzystano tabel§ punktow^ wg skali T Mi^dzynarodowego Testu Sprawnosci Fizycznej. Jak widac, dziewcz^ta uzyskaly lepsze wyniki w biegu na 50m, oraz wykomjc siady z lezenia. L^cznie we wszystkich probach uzyskaly 245 pkt, natomiast chlopcy - 264 pkt. Roznice dymorficzne przed wakacjami okazaly si§ korzystniejsze dla chlopcow w wi^kszosci prob: probie wytrzymalosciowej, sile eksplozywnej konczyn dolnych oraz biegu zwinnosciowego, z kolei w probie szybkosciowej i w probie sily mi^sni brzucha dominowaly dziewcz^ta.

Porownywane cechy somatyczne i zdolnosci motoryczne po wakacjach okazaly si§ korzystniejsze dla chlopcow a najbardziej rozni skok w dal z miejsca ( WM=1,76 ) oraz wysokosc ciala ( WM=1,26 ).

Do okreslenia dymorfizmu plciowego zdolnosci motorycznych po okresie wakacyjnym wykorzystano skal§ T Mi^dzynarodowego Testu Sprawnosci. Chlopcy w wi^kszosci prob uzyskali lepsze wyniki, natomiast

І ПЕДАГОГІКА І та медико"біол°гічні

----- --------------- проблеми фізичного

виховання і спорту

ТаЬеІа 17.

Dymorfizm се^ somatycznych і zdolnosci motorycznych wediug Wskaznika МоІШопа przed wakacjami

DZIEWCZЦTA CHLOPCY WM

X 5 X Д

Wysokosc 162,5 5,9 169,5 9,2 1,18

Masa 52,5 8,7 54,9 9,6 0,27

50 т 9,30 1,15 9,00 1,23 0,26

Skok w dal z mieisca 158,32 27,1 189 27,01 1,13

Bieg wahadlowy 4x10 т 12,88 1,36 11,11 1,22 1,30

Siady z 1е£ета 22,5 4,01 24,5 4,07 0,49

ТаЬеІа 18.

Dymorfizm V zdolnosciach motorycznych - і^аіа punktowa

DZIEWCZЦTA CHLOPCY

X рЙ: X Рк:

50 т 9,30 45 9.00 44

800/1000 т 234,03 53 234,92 59

Skok w dal z miejsca 158,32 48 189 55

Bieg wahadlowy 12,88 49 11,11 58

Siady z 1е£ета 22,5 50 24,5 48

Suma 245 264

ТаЬеІа 19.

Dymorfizm се^ somatycznych і zdolnosci motorycznych wediug Wskaznika МоІШопа ро wakacjach

DZIEWCZЩA CHLOPCY WM

X 5 X Д

Wysokosc 163,4 5,6 170,5 9,0 1,26

Masa 53,5 8,8 55,5 9,3 0,22

50 т 9,53 0,89 8,88 1,27 0,73

Skok w dal z miejsca 149,42 25,5 195 30,78 1,76

Bieg wahadlowy 4x10 т 12,94 1,28 11,57 1,13 1,07

Siady z 1е£ета 24,0 4,09 26,2 3,42 0,53

ТаЬеІа 20.

Dymorfizm V zdolnosciach motorycznych - skala punktowa

DZIEWCZ5TA CHLOPCY

X рк: X рй;

50 т 9,53 42 00 °® оо 46

800/1000 т 236,03 52 242,56 57

Skok w dal z miejsca 149,42 44 195 58

Віее wahadlowy 12,94 48 11,57 54

Siady z 1е£ета 24,0 54 26,2 52

Suma 240 267

dziewcz§ta dominowaly wykoшjc siady z 1е£ета. Dziewcz§ta uzyskaly І^те 240 рЙ natomiast сЫорсу 267 pkt. R6zmce dymorficzne ро wakacjach okazalo si§ korzystniejsze w wi§kszosri ргбЬ dla chlopc6w, а dziewcz§ta dominowaly w ргбЫе sily ті^т brzucha.

Dyskusja і wnioski

Wsp61czesne йп^п^є і spojrzenia па ukszta^towame czlowieka uwzgl§dmajз obok zdolnosri motorycznych takie еіетепіу, jak пр. postaw§ ciala czy wydolnosC. Wielu badaczy opisywalo zagadnienia rozwoju somatycznego і sprawnosci fizycznej dzieci і mlodziezy polskiej. Jednym z badaczy Ьуі J. Mydlarski, kt6rego

wyniki przeprowadzonych badan okazaly єі§ przydatne do opracowania miernika rozwoju sprawnosci fizycznej mlodziezy [6]. SprawnosC fizyczna wyznacza rzeczywiste miejsce w codziennym bytowaniu czlowieka, w jego zawodowej dziaЫnosri і szeroko rozumianych kontaktach mi§dzyludzkich, jest mezb§dnym warunkiem zachowania zdrowia, а Іакіе zwolnienia proces6w inwolucyjnych [3,7,4,2,8]. Poziom sprawnosci fizycznej и ludzi bywa г6£пу, od niskiej и os6b pozbawionych mozliwosci тЛи, do wysokiej и sportowc6w. Jednoczesnie powinien on Ьус optymalny dla kazdego czlowieka w zaleznosci od ріеі і wieku. и dzieci і mlodziezy ]е^ poziom winien stymulowac

ich rozwoj somatyczny. psychiczny. intelektualny i spoleczny. Cwiczenia fizyczne o odpowiedniej cz^stotliwosci. czasie trwania i intensywnosci s^ jednym z warunkow dobrego zdrowia. wzrostu odpornosci organizmu. wlasciwego stanu rozwoju fizycznego i odpowiedniego poziomu sprawnosci motorycznej.

Analiza wynikow badan upowaznia do sformulowania nast^puj^cych wnioskow :

Po okresie wakacyjnym badana mlodziez jest wyzsza

i o wi^kszej masie ciala niz przed wakacjami.

Wplyw przerwy wakacyjnej na zwi^kszenie zdolnosci motorycznych okazal si§ korzystniejszy u mlodziezy obu plci w sile mi^sni brzucha. natomiast tylko u chlopcow w zwi^kszeniu sily eksplozywnej konczyn dolnych oraz poprawieniu ich szybkosci. W pozostalych probach przerwa wakacyjna miala negatywny wplyw na zdolnosci motoryczne badanej mlodziezy szkolnej.

Literatura:

1. Cieslicka M. Muszkieta R. Napierala M. Zukow W. Aktywnosc ruchowa mlodziezy w Gnieznie. [w:] (Red.) Marek Napierala. Radoslaw Muszkieta. Walery Zukow. Czlowiek- rekreacja- zdrowie. WSG Bydgoszcz. 2009. 24-39.

2. Gorner K.. Prusik. Ka.. Prusik. Krz. (2007) Zmiany wielkosci cech somatycznych i zdolnosci motorycznych dziewcz^t i chlopcow w wieku 11 — 12 lat w rocznym cyklu szkolnym. In: Antropomotorika 2007. Banska Bystrica : FHV UMB. s. 46— 53.

3. Migasiewicz J. 1999. Wybrane przejawy sprawnosci fizycznej dziewcz^t i chlopcow w wieku 7 - 18 lat na tle ich rozwoju morfolo-gicznego. Prace habilitacyjne AWF we Wroclawiu. S. 24-28.

4. Napierala M. Muszkieta R. Cieslicka M. Stankiewicz B. Aktywnosc fizyczna dzieci w wieku wczesnoszkolnym. [w:] (Red.) Zasada M. Klimczyk M. Zukowska H. Muszkieta R. Cieslicka M.. Humanistyczny wymiar kultury fizycznej. Bydgoszcz 2010 s. 87105.

5. Napierala M.. R. Muszkieta. Wst^p do teorii rekreacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Bydgoszcz 2011. 124 s.

6. Napierala M. P. Dziecko z regionu kujawsko - pomorskiego Rozwoj fizyczny i motoryczny dzieci z klas pocz^tkowych. Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego. Bydgoszcz 2000. 100 s.

7. Pilewska W.. 2002/ Zroznicowanie motoryczne oraz somatyczne tancerzy i tancerek sportowego tanca towarzyskiego/. [w]: Rocznik Naukowy AWFiS Gdansk. tom XI. S. 56-62. „Indywidualizacja w procesie treningu sportowego”. Wydawnictwo Uczelniane AWFiS w Gdansku. s.217-227.

8. Wesolowski K. 2012. Wplyw przerwy wakacyjnej na zmiany cech somatycznych i zdolnosci motorycznych uczniow z Gimnazjum nr 1w Kruszwicy. Praca magisterska UKW Bydgoszcz. S. 45-54.

Информация об авторах: Чеслинска Мирослава

cudaki@op.pl

Институт физической культуры университета Казимира Великого ул. Яна Кароля Ходкевича. 30. г.Быдгощ. Польша.

Напиерала Марек nkeram@poczta.onet.pl

Институт физической культуры университета Казимира Великого ул. Яна Кароля Ходкевича. 30. г.Быдгощ. Польша.

Станкевич Блазей

blazej1975@interia.pl

Институт физической культуры университета Кизимира Великого ул. Яна Кароля Ходкевича. 30. г.Быдгощ. Польша.

Ермаков Сергей Сидорович Харьковский национальный педагогический университет ул. Артема 29. г. Харьков. 61002. Украина.

Поступила в редакцию 24.07.2012г.

а2012

Ц

Zalozona hipoteza. stwierdzaj^ca fakt. iz dziewcz^ta charakteryzuj^ si§ mniejsz^ wysokosci^ i mas^ ciala od swych rowiesnikow zostala potwierdzona. Jednak zalozenie. ze przyrosty badanych cech po wakacjach s^ wi^ksze niz u chlopcow potwierdzilo si§ w cz^sci. poniewaz przyrosty byly wi^ksze tylko w przypadku ich masy ciala.

Porownuj^c wyniki motorycznosci uczniow z Kruszwicy. mozna zaobserwowac. iz chlopcy osi^gn^li lepsze wyniki po przerwie wakacyjnej niz dziewcz^ta w testach szybkosci oraz testach sily eksplozywnej konczyn dolnych. Z kolei w testach sily mi^sni brzucha zarowno chlopcy. jak i dziewcz^ta uzyskali wyniki lepsze niz przed okresem wakacyjnym.

Wedlug Wskaznika Mollisona porownywane cechy somatyczne i zdolnosci motoryczne przed wakacjami najbardziej roznily bieg zwinnosciowy. oraz wysokosc ciala. po wakacjach natomiast sila eksplozywna konczyn dolnych i wysokosc ciala.

References:

1. Cieslicka M., Muszkieta R., Napierala M., Zukow W. Physical activity of youth in Gniezno [Aktywnosc ruchowa mlodziezy w Gnieznie],. Bydgoszcz, WSG, 2009, pp. 24-39.

2. Gorner K., Prusik. Ka., Prusik. Krz. Changes in the amount of somatic and motor skills of boys and girls aged 11 - 12 years in the annual cycle of school [Zmiany wielkosci cech somatycznych i zdolnosci motorycznych dziewcz^t i chlopcow w wieku 11 — 12 lat w rocznym cyklu szkolnym], Antropomotorika 2007. Banska Bystrica, FHV UMB, pp. 46-53.

3. Migasiewicz J. Selected physical manifestations of girls and boys aged 7 — 18 years on the background of their morphological development [Wybrane przejawy sprawnosci fizycznej dziewcz^t i chlopcow w wieku 7 - 18 lat na tle ich rozwoju morfologicznego], post-doctoral work, Wroclaw, Academy of Physical Education, 1999, pp. 24-28.

4. Napierala M., Muszkieta R., Cieslicka M., Stankiewicz B. Physical activity of children in the early school age [Aktywnosc fizyczna dzieci w wieku wczesnoszkolnym]. Humanistic dimension of physical culture [Humanistyczny wymiar kultury fizycznej], Bydgoszcz, 2010, pp. 87-105.

5. Napierala M., Muszkieta R. Introduction to the Theory of recreation [Wst^p do teorii rekreacji], University of Casimir the Great Publ., Bydgoszcz, 2011, 124 p.

6. Napierala M. P Introduction to the Theory of recreation [Dziecko z regionu kujawsko - pomorskiego Rozwoj fizyczny i motoryczny dzieci z klas pocz^tkowych], Bydgoszcz Academy Publisher Institutional, Bydgoszcz, 2000, 100 p.

7. Pilewska W. Differentiation somatic motor and sports dancers dance [Zroznicowanie motoryczne oraz somatyczne tancerzy i tancerek sportowego tanca towarzyskiego], Scientific Yearbook, 2002, T.XI, pp. 56-62.

8. Wesolowski K. The impact of the summer break to change somatic and motor abilities of students from School No.1 w Kruszwica [ Wplyw przerwy wakacyjnej na zmiany cech somatycznych i zdolnosci motorycznych uczniow z Gimnazjum nr 1w Kruszwicy]. Cand. Diss., Bydgoszcz, 2012, pp. 45-54.

Information about the authors: Cieslicka Miroslawa

cudaki@op.pl

The Institute of Physical Culture Casimir the Great University st. Jan Karol Chodkiewicz 30, 85-064 Bydgoszcz, Poland

Napierala Marek nkeram@poczta.onet.pl The Institute of Physical Culture Casimir the Great University st. Jan Karol Chodkiewicz 30, 85-064 Bydgoszcz, Poland

Stankiewicz Blazej blazej1975@interia.pl The Institute of Physical Culture Casimir the Great University st. Jan Karol Chodkiewicz 30, 85-064 Bydgoszcz, Poland

Iermakov S.S. sportart@gmail.com Kharkov National Pedagogical University Artema str. 29, Kharkov, 61002, Ukraine.

Came to edition 24.07.2012.