CC BY
2TEXNOLOGIYA
UDK 663.813:634
DONNI QAYTA ISHLASH KORXONALARIDA LAZERLI TOZALASH TEXNOLOGIYALARNI QO'LLASH
Jamolov Abduraxmon Solijonovich Namangan muhandislik-texnologiya instituti, abdurahmon [email protected]
Annotatsiya. Aholini sifatli un mahsulotlari bilan ta'minlash uchun, donni tozalash jarayonlarida lazerli tozalash qurulmasi qo'llash orqali ichki bozorda talabi yuqori bo'lgan orzon va sifatli un mahsulotlari tayyorlash, zarur zahiralarni shakllantirishda zamonaviy texnologiyalarni qo'llash orqali donni qayta ishlash korxonalarida ishlab chiqarishni yo'lga qo'yish.
Аннотация. В целях обеспечения населения качественной мучной продукцией осуществляется производство дешевой и качественной мучной продукции, пользующейся высоким спросом на внутреннем рынке, путем использования в процессах очистки зерна оборудования лазерной очистки, а также применения современных технологий. в формировании необходимых резервов, совершенствовании производства на зерноперерабатывающих предприятиях.
Annotation. In order to provide the population with high-quality flour products, cheap and high-quality flour products are produced, which are in high demand in the domestic market, through the use of laser cleaning equipment in grain cleaning processes, as well as the use of modern technologies. in the formation of the necessary reserves, improvement of production at grain processing enterprises
Kalit so'zlar: don, un, elivator va ombor, elaklar, suv, laborotoriya jihozlari, lazer nuri.
Keywords: grain, flour, elevator and warehouse, sieves, water, laboratory equipment, laser light.
Ключевые слова: зерно, мука, элеватор и склад, сито, вода, лабораторное оборудование, лазерный свет.
Kirish
Hozirgi kunda aholining un mahsulotlariga bo'lgan talabini qondirish maqsadida "O'zdonmahsulot" aktsiyadorlik kompaniyasi tarkibidagi tizim korxonalari tasarrufida bo'lgan 52 tadan ortiq tegirmon tsexlarida kuniga 6000 tonnadan ziyod un ishlab chiqarilmoqda.
Shu bois Respublikamizning ko'pgina viloyat va tumanlarida jahon andozariga mos keladigan zamonaviy omborlar va qayta ishlash korxonalari bunyod etilmoqda. Don mahsulotlari korxonalarida fan va texnika yutuqlariga asoslanib zamonaviy texnologik uskunalardan foydalanib ishlab chiqarishni to'g'ri tashkil qilish hamda ish unimdorligini oshirish uchun donni saqlash va unga ishlov berish bilan bog'liq barcha jarayonlarni takomillashtirish lozim. Xususan, korxonalarda sifatli va zamon talablariga javob beradigan mahsulot ishlab chiqarish uchun yangi zamonaviy texnologiya jihozlardan foydalanib don resurslaridan oqilona foydalanish, texnologik jarayonlarni borishini nazorat qilgan holda maksimal darajada yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarish dolzarb muamolardan hisoblanadi. Respublikani ko'pgina korxonalarida ma'nan eskirgan texnika va texnalogiyalar xamon qo'lanib kelinmoqda. Natijada istemolchilarni sifatli don maxsulotlari bilan taminlash o'z yechimini kutmoqda.
Tadqiqot usullari
Don maxsulotlarini saqlash va qayta ishlashda, unning sifati yaxshi bo'lishida donning tozaligi ham katta axamiyat kasb etadi. Donni tozalashda bir nechta bosqichda texnologik jarayonlar bajariladi. Bunday jarayonlarga elaklar orqali elash, bunda turli begona o'tlardan va
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali 5-jild, 4-son, 2024
TEXNOLOGIYA
mayda tosh va qum aralashmalaridan tozalanadi. Gidrometrik usul yordamida don yuviladi, xavo oqimi yordamida begona yengil aralashmalar ajratiladi.
Donni tozalash texnologik jarayonlar amalga oshirilgan taqdirda ham don tarkibida ayrim aralashmalar tozalanishi qiyin bo'ladi. Bu aralashmalar o'lchami, vazni dondan farq qilmaganligi uchun elak va xavo oqimi bilan tozalaganda ajratib bo'lmaydi. Bunday aralashmalarga organik va mineral moddalar kiradi. Bu moddalar don yanchilganda un tarkibida bo'lishi un sifatini buzibgina qolmay balki inson sog'ligiga ham salbiy ta'sir ko'rsatadi.
Un ishlab chiqarishda donga belgilangan standart talablar mavjud. Masalan donning dastlabki namligi 12,5 % dan 13,5% gacha bo'lishi kerak. Begona aralashmalar miqdori 2% dan oshmasligi kerakligi aniqlangan.
Natijalar
Qayta ishlanadigan donlarni mexanik ishqalanishli tozalash, metal aralashmalardan tozalash, suyuqlik va kuchli bosim ta'sirni tozalash kabi an'anaviy tozalash usullari bilan taqqoslaganda lazer yordamida tozalash aniq afzalliklarga ega. Bu samarali, tezkor va arzon. Don aralashmasiga issiqlik va mexanik zarar yetkazmay tozalaydi; chiqindilar atrof-muhit ifloslanmagan holda qayta ishlanadi; u xavfsiz va ishonchli va operatorning sog'lig'iga zarar etkazmaydi; u turli xil qalinlik va farqlarni olib tashlashi mumkin; tozalash jarayonini avtomatik va masofadan boshqaruvni amalga oshirish oson oshiriladi.
Donni tozalash
Begona aralashmalardan Gidrotermik ishlov Donni oqlash
tozalash berish
1
Separator Ymish Donni ustki qismiga ishlov berish
1
Havo separator Dim lash Havo separatori
1
Mineral aralashmalardan tozalash Qo'shimtha aatnlash
Lazer vordamida tozalash Donni ustki qismiga
ishlov berish
Su li aj t at sich
Begona o't nrug'laridan tozalash
Donni ustki qismini tozalash
Lazerli tozalash jarayoni yuqori intensivlik nurlari, qisqa masofa va ifloslanish qatlami o'rtasidagi o'zaro ta'sir natijasida yuzaga keladigan fotofizik reaktsiyaga asoslangan holda lazer tomonidan chiqarilgan yorug'lik pulsining xususiyatlariga asoslanadi. Lazer nurining juda kichik
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali
5-jild, 4-son, 2024
TEXNOLOGIYA
assimilyatsiya energiyasi tufayli don tarkibi o'zgarmaydi. Donlarni lazerlda tozalash uchun to'g'ri to'lqin uzunligini tanlash va lazer energiyasini boshqarish xavfsiz va sifatli tozalashga erishiladi.
Donni qayta ishlash texnologik jarayonlarida lazerli texnologiyani qo'llash orqali turli aralashmalardan tez va sifatli ajratib olish orqali sifatli un olish imkonini beradi.
Hulosalar
Don qayta ishlash korxonalarda sifatli un mahsulotlari yetishtirish.
Donni qayta ishlash korxonalarida fan va texnika yutuqlariga asoslanib zamonaviy texnologik uskunalardan foydalanib ishlab chiqarishni to'g'ri tashkil qilish hamda ish unimdorligini oshirish uchun donni saqlash va unga ishlov berish bilan bog'liq barcha jarayonlarni takomillashtirish.
Donni qayta ishlashda donni tozalash bosqislarida lazer yordamida tozalash texnologiyasini qo'llash orqali iqtisodiy smaradorlikka erishish.
ADABIYOTLAR
1. Bo'riev X.CH., Jo'raev R., Alimov O. "Dala ekinlari mahsulotlarini saqlash va ularga dastlabki ishlov berish", Darslik. - T.: UzME., 2004. 2.Mirxalikov T.T., 2.Ayxodjaeva N.K. "Don va don mahsulotlarini saqlash" Darslik. - T.: Mehnat, 2004.
3. O.Yakubjanov, S.Tursunov, Z.Muqimov "Donchilik" Darslik - Toshkent "Yangi asr avlodi", 2009.ishlash", Darslik - T.: Mexnat, 1997.
4. Xaitov R.A va boshqalar. "Don va don mahsulotlarini sifatini baholash hamda nazorat qilish", Darslik - T.: Ozbekiton, 2000.
5. Ori'ov R., Sulaymonov I., Umurzoqov E. "Qishloq xo'jalik mahsulotlarni saqlash va qayta ishlash texnologiyasi", Darslik - T.: Mexnat, 1991.
Mexanika va Texnologiya ilmiy jurnali 5-jild, 4-son, 2024
