CC BY
5Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 ТСХШЧ^КМ НАУКИ
2021 - 5.81
DiSTANT T9HSiL SiSTEMiNDa ASP TEQL9RlNiN iSTiFADaSi
iMAMaLiYEV ELMAN B9HLUL
Komputer Texnologiyalari kafedrasinin dosenti, t.e.n., Azarbaycan Texniki Universiteti, Azarbaycan, Baki
QASIMOV ZiRaDDiN aMiRaHM9D
Komputer Texnologiyalari kafedrasinin dosenti, t.e.n., AzarbaycanTexniki Universiteti, Azarbaycan, Baki
Xulasd: Distant tahsilin ink§af etdirilmdsi mdqsddi ila ASP sahifalarin komayi ila mssafdli tahsilin saytin yaradilmasi masalasina baxilmi§dir. Burada IIS 5.0, ADO 2.5, ASP.net, Visual Studio.net MySQL texnologiyalari istisada edilmi§dir.Distant Tahsilda qiyabi tahsil formasi ugun a^agidaki i§lar gorulmu§dur:
-SQL Server darsliyinda proqramin yuklanmasi ; -VB-ninyaradilmasi va pozulmasi; -cadvallarin yaradilmasi va pozulmasi; -malumatlarin cadvaldan alinmasi;
-aqreqat funksiyalarin komakliyi ila verilanlarin umumila§dirilmasi; -bir neca cadvaldan verilanlarin segilmasi; -bir sualin digar sual daxilinda yerla§dirilmasi. Agar sozlw. ASP, distant tahsil, teqlar, <% ... %>va s.
Summary: In order to develop distance education, the issue of creating a distance education site with the help of ASP pages was considered. IIS 5.0, ADO 2.5, ASP.net, Visual Studio.net MySQL technologies are used here.The following work has been done for distance learning in distance education:
-Download the program in the SQL Server manual; -Creation and violation of VB;-creation and disruption of schedules; -taking data from the table;
-generalization of data with the help of aggregate functions; -selection of data from several tables; -placing one question within another question.
Резюме: В целях развития дистанционного образования был рассмотрен вопрос создания сайта дистанционного образования с помощью ASP-страниц. Здесь используются технологии IIS 5.0, ADO 2.5, ASP.net, Visual Studio.net MySQL . Для дистанционного обучения в дистанционном образовании была проделана следующая работа: -Загрузка программы по руководству SQL Server; -Создание и нарушение VB; -создание и нарушение расписаний; -извлечение данных из таблицы; -обобщение данных с помощью агрегатных функций; -выбор данных из нескольких таблиц; -размещение одного вопроса внутри другого вопроса.
Distant Tahsil Texnologiyasi (dtt) va onun tatbiq Xususiyyatlari ikt-nin tahsila tatbiqi asasan 2 istiqamatda aparilir: 1. 9nanavi tahsil formalarinin takmilla§dirilmasi, yenila§dirilmasi va tadrisin keyfiyyatinin yuksaldilmasinda iKT-dan istifada. 2. Tahsil prosesinda yeni metodlarin yaradilmasi va bu metodlardan istifada etmakla distant (masafadan) tahsil texnologiyasinin tatbiqi. Distant tahsil formasi talim-tadris prosesinin uzaq masafadan ta§kilina, yani tadris prosesinin elektron,
Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 ТСХШЧ^КМ НАУКИ
2021 - 5.81
telekommunikasiya, proqram-texniki vasitalar asasinda ta§kilina §arait yaradan tahsil formasidir. Distant tahsil zamani öyradan va öyranan arasinda alaqa telekommunikasiya va kompyuter §abakalari vasitasi ila operativ, müntazam dialoq, aks alaqa asasinda, uzaq masafadan hayata ke?irilir. Son illarda distant tahsil formasinin tatbiqi tahsil va informasiya madaniyyati sahasinda qlobal (köklü) dayi§ikliklara sabab olmu§dur. Distant tahsilin baza xüsusiyyatlarina asasan a§agida göstarilanlar aid edilir:
1. öhalinin tahsil alma imkanlarinin artmasi: Masalan, agar vaxt amili ananavi formada tahsil i§tirak9ilarinin müayyan manada faaliyyatini mahdudla§dirirdisa, distant tahsil zamani bu mahdudiyyatlar demak olar ki, bütünlükla aradan qalxir.
2. informasiyanin radikal olaraq tamamaila yeni forma va mazmunda 9atdirilmasinin tamin olunmasi: Masalan, multimedia sistemlarinin tadris faaliyyatinda geni§ tatbiqi, informasiyanin qeyri-standart üsullarla taqdimati, iri hacmli avtomatla§dirilmi§ sorgu sistemlarindan istifada imkanlarinin geni§lanmasi (elektron kitabxana xidmatlari, elektron laboratoriya.)[2]
3. Biliklarin daha takmil forma va qaydalarla qiymatlandirilmasi imkanlarinin artmasi, elektron jurnal sisteminin, test texnologiyasinin tatbiqi va naticalarin analitik sistemlarin kömayi ila tahlili va s.
4. Tahsilin prosesinin ba§dan-ba§a avtomatla§dirilmasi
Aktiv Server Sahifalari (ASP) veb serverlara server tarafi skript texnologiyasindan istifada edarak dinamik §akilda veb sahifalar yaratmaga va interaktiv veb proqramlar yaratmaga imkan verir. ASP sahifalarinin Microsoft internet informasiya Xidmatlari (IIS) ila istifadasi hazirda IIS-in bütün dastaklanan versiyalarinda dastaklanir.ASP verilanlar bazasi sorgusu va ya ox§ar hadisa ba§ verdikdan sonra istifada9ilara dinamik HTML sanadlari göndarmaya imkan veran 9ar9iva va ya skript mühitidir. Tacrübada ASP-lar mü§tariya cavab göndarmazdan avval serverda icra edilan HTML sanadlaridir. Belalikla, verilanlar bazasi sorgulari, formalarin i§lanmasi, qonaq kitablari va ya forumlar yaradila bilar.[4]
Microsoft artiq 1996-ci ildan istifada edilan ASP-ni dastaklamir. Lakin 2002-ci ilda onun ardinca PHP proqramla§dirma dili ila bagli 9ati§mazliqlari kompensasiya etmali olan ASP.NET varisi texnologiyasi galdi. Yeni i§ vaxti mühitinin inteqrasiyasi, Ümumi Dil i§ Zamani (CLR) ASP.NET-in uguruna cavabdeh idi. CLR kodu §arh edir va onu 9ixarir, ASP.NET isa digar proqramla§dirma dillari ila uygundur va Ümumi Dil infrastruktur standartina (CLI) amal edarsa, onlari §arh eda bilar.Ham HTML teqlari, ham da müxtalif skriptlar ASP-lara inteqrasiya oluna bilar. ASP-larin Visual Basic Script, JScript, ham9inin Perl va ya ActiveX elementlari kimi digar skript dillari ila alaqa qurma qabiliyyati onu PHP-ya xüsusila ma§hur alternativ edir. Active Server Pages hala da tez-tez istifada olunur; xüsusila özal sektorda. ASP tarafindan taqdim edilan se9imlar imkanlarina göra PHP va ya Java Server Pages (JSP) kimi digar texnologiyalarla müqayisa edila bilar. Aktiv Server Sahifalari interaktiv mazmun alava etmak va ya sayt va verilanlar bazasi arasinda qar§iliqli alaqaya icaza vermak ü9ün Ümumi Obyekt Modelindan (COM) istifada edarak müxtalif platformalarla alaqa saxlaya bilar.ASP-larda tez-tez skriptlar olur, bunlar ki9ik proqram kodlaridir va mü§tari servera sorgu göndardikda icra olunur. Onlar server tarafinda inteqrasiya olunur (SSI: server tarafi daxildir) va adatan mü§tariya cavab göndarmazdan avval verilanlar bazasina daxil olurlar. Proqram kodu, ba§qa sözla, faktiki ASP (va ya Active Server Page) serverda aktiv §akilda i§layir. Bu, mü§taridan galan zang asasinda HTML sanadlarinda ASP kod xattini axtaran va hayata ke9iran server modulunun bir növüdür. Orada hansi növ skript amrlarinin sadalanmasindan asili olaraq, ASP müharriki HTML sanadinin 9ixi§ini mü§tariya dayi§acak.[5]
Bunun ü9ün ASP-ni dastaklayan server mühiti talab olunur. Windows NT va Windows 95-dan bari bütün Windows serverlari standart olaraq ASP modulu ila tachiz edilmi§dir. Digar serverlar ü9ün ChiliASP va ya InstantASP kimi uzantilar var. HTML sintaksisini oxuya va yaza bilan matn redaktoru ASP fayllarini "*.asp" uzantisi ila dayi§dirmak ü9ün kifayatdir. Server fayl uzantisi vasitasila taniyir ki, mü§tariya 9ixi§dan avval bu fayli emal etmalidir.
Fayllarin özlari ümumiyyatla adi HTML sanadlarindan ayri-ayri kod satirlari ila farqlana bilar. Bu kod satirlari ASP müharriki tarafindan oxunur va vebsaytin mü§tariya neca 9ixdigini dayi§mak ü9ün cavab obyektini i§a salmaq kimi müayyan proseslari i§a salir. Mü§tariya göndarilan manba koduna
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 TE^HHK^ ^YKH
2021 - 5.81
artiq ASP skriptlari daxil deyil. öksina, orijinal HTML faylinin düzali§ edilmi§ surati göndarilir. Active Server Page talimatlari olan fayl serverda qalir. ASP skript inteqrasiyasina bir nümuna: <html>
<head><title>Dies ist eine ASP-Datei</title></head> <body>
<script language="JavaScript" runat="server"> Response.write('Eine ASP-Ausgabe!'); </script> </body> </html>
VBScript (standart) va ya JScript (tarifdan asili olaraq) istifada edarak inteqrasiya olunacaq skriptlari redakta eda bilarsiniz. Bu bela görünacak:
<% @ Language="JScript" %>
<%
Response.write("I am a Script that was edited by JScript!");
%>
<script language-'VBScript" runat="server"> Response.write("I am a Script that was edited by VBScript!") </script>
ASP kod xatlarindan istifada edarak obyektlarin 9agirilmasi müxtalif obyektlar, üsullar va xassalardan istifada etmakla hayata ke9irila bilar. Bu obyektlar xüsusi olaraq server tarafi tap§iriqlar ü9ün nazarda tutulub.
ASP-nin "almaq" va "radio" formlari vardir.
<!DOCTYPE html>
<html>
<body>
<form action="demo_reqquery.asp" method="get"> Your name: <input type="text" name="fname" size="20" /> <input type="submit" value="Submit" />
</form> <%
dim fname
fname=Request.QueryString("fname") If fname<>"" Then
Response.Write("Hello " & fname & "!<br>") Response.Write("How are you today?")
End If
%>
</body> </html>
Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 TE^HHK^ ^YKH
2021 - 5.81
<!DOCTYPE html>
<html>
<%
dim cars
cars=Request.Form("cars")
%>
<body>
<form action="demo_radiob.asp" method="post"> <p>Please select your favorite car:</p>
<input type="radio" name="cars"
<%if cars="Volvo" then Response.Write("checked")%>
value="Volvo">Volvo
<br>
<input type="radio" name="cars"
<%if cars="Saab" then Response.Write("checked")%>
value="Saab">Saab
<br>
<input type="radio" name="cars"
<%if cars="BMW" then Response.Write("checked")%>
value="BMW">BMW
<br><br>
<input type="submit" value="Submit" />
</form> <%
if cars<>"" then Response.Write("<p>Your favorite car is: " & cars & "</p>")
end if
%>
</body> </html>
Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 2021 - 5.81
ТЕХНИЧЕСКИЕ НАУКИ
632
Please select your favorite car: Your favorite car is: BMW
9D9BÎYYAT
1. Beginning Active Server Pages 2.0 Paperback , 2018
2. Designing Active Server Pages, Paperback, 202X0
3. Доминик Байер "Microsoft ASP .NET. Обеспечение безопасности" Питер,2018
4. Establishment of Textbook Information Management System Based on Active Server Page,pdf,2016.
5. Establishment of Textbook Information Management System Based on Active Server Page,pdf,2016.
6. http://www.slideshare.net/ramil77/teqdimat-05042012?next slideshow=1
7. Kompüter texnikasi va proqramlaçdirma , A. Qurbanov, E. Mammadov, Baki 2010
8. "Microsoft Internet Information Server. Учебный курс". - Перев. с англ. - M: Издательский отдел "Русская редакция" ТОО "Channel Trading Ltd.", 2017.
9. Петровски М. "Internet Information Server 4.0" - Перев. с англ. - К.: Издательская группа "BHV", 2018.
