Научная статья на тему 'Дәрілік ӛсімдік шикізатының қҧрамындағы пестицидтердің қалдықтарына қойылатын фармакопеялық талаптар'

Дәрілік ӛсімдік шикізатының қҧрамындағы пестицидтердің қалдықтарына қойылатын фармакопеялық талаптар Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
111
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
дәрілік ӛсімдік шикізаты / қалдық пестицидтар / нормалау / анықтау. / medicinal plant raw material / residual pesticides / standardization / pesticides / determination.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — С Е. Келімханова, Л Г. Сатаева, А Н. Шапиева, Г К. Турарова, Г А. Усербаева

Дәрілік ӛсімдік шикізаттағы қалдық пестицидтардың мӛлшерінің жіберілетін шегі жӛнінде жҥйелі мәліметтер келтірілді. Жетекші шетел фармакопеяларының монографияларында келтірілген мәліметтермен салыстырылған сараптама жҥргізілді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PHARMACOPEIA REQUIREMENT PESTICIDE RESIDUES IN MEDICINAL PLANT RAW MATERIALS

Research Institute of Pharmacy, I.M. Sechenov First Moscow State Medical University, Moscow The paper systematizes data on the maximum allowable content of residual pesticides in medicinal plant raw materials. These data included in the monographs of the leading foreign pharmacopoeias are comparatively analyzed. The paper gives the requirements of the world’s leading countries for the regulation and determination of pesticides in the medicinal plant raw materials.

Текст научной работы на тему «Дәрілік ӛсімдік шикізатының қҧрамындағы пестицидтердің қалдықтарына қойылатын фармакопеялық талаптар»

Вестник КазНМУ, №1- 2014

Г.М. САЯКОВА, И.В. БАРАТОВА

СД.Асфендияров атындагы ^аза; ¥лтты; Медицина Университетi

АКНЕГЕ КАРСЫ ЖАНА ЖАКПА МАЙЫНЫН 0НДЕУ1

ТYйiн: Гылыми жумыс, жастардыц арасында кеп тараган бет 6e3eyiH емдеу Yшiн арналган, жа^па майы туралы M9^iMeT бершедк Жа^па майдыц ^урамында жергiлiктi табиги еамдж шептермен бiрге емдт 1^асиет бар химиялы^ ^оспалар бар. ТYйiндi свздер:акне, безеу, сYйелшеп, сылбыр 1^айыц,гликолан,этилкарбинол.

DEVELOPMENT OF NEW OINMENT FROM ACNE Resume: The paper presents data on the development of new ointment for the treatment of

acne (acne), regarded as one of the most common diseases. In the composition of ointments includes domestic medicinal herbal remedies in combination with some chemical compounds, possessing curative properties. Keywords: acne, greater celandine, birch, glycolan, aethylcarbynol.

УДК 615.322.011.17:615.11

С.Е. КЕЛ1МХАНОВА, Л.Г. САТАЕВА, А.Н. ШАПИЕВА, Г.К. Т¥РАРОВА, Г.А. УСЕРБАЕВА

С.Ж. Асфендиаров атындагы ^аза; Yлттын;медицина университетi

ДЭР1Л1К 0С1МД1К ШИК1ЗАТЫНЫН К*РАМЫНДАГЫ ПЕСТИЦИДТЕРД1Н КАЛДЫКТАРЫНА

Койылатын фармакопеялыК талаптар

Дэрiлiк вамд'!к шикiзаттагы ;алды; пестицидтардыц мвлшерiнiц жiберiлетiн шег'! жвн':нде жyйелi мэлiметтер келтiрiлдi. Жетекшi шетел фармакопеяларыньщ монографияларында келтiрiлген мэл'теттермен салыстырылган сараптама жYргiзiлдi. TYw'Hdi свздер: дэрiлiк вс'тд 'ш шикiзаты, ;алды; пестицидтар,нормалау,аны;тау.

ДэрЫк препараттардыц жеткшжаз ^аутаздИ мен тшмщЫп, дэрЫк заттарды рациналды емес ^олдану заманауи медицинаныц мацызды мэселелерше айналды. Сондай - а^ дэрЫк заттармен ^амтамасыз етудi бас^аруды жеткадру денсаулы^ са^таудыц басты мэселелершН бiрi болып табылады. Ол езiне кептеген аспектiлердi ^амтиды. Дэрiханалы^ уйымдар ар^ылы айналымга TYсетiн дэрiлiк ешмдердщ сапасына ^ойылатын талаптарды жогарылатпай дэрiлiк заттармен ^амтамасыз етудi бас^аруды жетiлдiру туралы айта алмаймыз. Дэрiлiк заттар сия^ты, дэрiлiк есiмдiк шимзатыныц сапасына ^ойылатын талаптарды жогарылатуга мYмкiндiк беретiн непзп ^урал - айналымга тYсетiн дэрЫк заттар сия^ты, дэрiлiк есiмдiк шикваттарыныц сапасы мен ^аутаздИне ^ойылатын фармакопеялы^ талаптарды тура^ты жетiлдiрiп отыру процес болып табылады. Бул жагдай дэрЫк есiмдiк шикiзатын жэне олардан ендiрiлетiн фитопрепараттардыц сапасын ба^ылайтын химиялы^, микробиологиялы^, радиационды эд^ердщ ^атарын кецейтудi ^ажет етедi.

Дэрiлiк есiмдiк шикiзатын дэрЫк еамджтщ эртYрлi мYшелерi ^урайды: шеб^ тамыры мен тамырсабагы, жапырагы, гулдер^ гYлшоfырлары, жемiсi, ту^ымы, ^абыгы жэне т.б. ДэрЫк есiмдiк шишзатыныц сапасы ФБ, ГОСТ, ССТ, ТУ жэне т.б. ^ужаттармен регламенттеледi. Дэрiлiк еамдж шишзатыныц сапасын аны^тау эдiстемесi химиялы^, биологиялы^, микробиологиялы^ жэне физико - химиялы^ эдiстердi ^олдануга негiзделген. Ж^мыстыЦ маЦсаты - жете^ шетел фармакопеяларымен карастырылган, дэрiлiк есiмдiк шикiзат ^урамындагы ^алды^ пестицидтердщ жiберiлетiн шегiн а^паратты^ - аналитикалы^ зерттеу ар^ылы аны^тау.

Пестицидтер тiрi агзалар Yшiн 1^аутт заттар болып табылатын, антропогендi экотоксиканттармен ^оршаган ортаныц ластану мэселесi арнайы орынга ие.

^азiргi тацда топыра^та хлорорганикалы^ пестицидтердН iшiнен жиi ГХЦГ жэне оныц изомерлерi, ДДТ жэне оныц метаболиттерi кездеседi.

ПестицидтердН еамдттердеп мелшерiн зерттеген кезде, ластану мэдени есетш де, жабайы есетiн де еамдттерде жYрiп жат^аны дэлелдендi.

Элемнщ жетекшi елдерЫщ (Британды^, А^Ш, Еуропалы^, ^ытайлы^) фармакопеяларыныц талдауы бойынша дэрЫк еамдж шикiзатындаfы пестицидтер мелшерЫ аны^тау сызба1. бойынша жYргiзiледi: экстракция, тазалау жэне аны^тау. Кептеген фармакопеялардагы талаптар бiрдей. Британ, Еуропалы^, Беларусь жэне А^Ш фармакопеялары пестицидтердi аны^таудыц бiрегей эдiсiн усынады, оган сэйкес экстракция ацетонмен жYргiзiледi, ал сапалы^ жэне санды^ аны^тау Yшiн газдыщ хроматография ^олданылады.

Зерттелетiн зат^а байланысты теменде жазылган эдiстер, ^ажет жагдайда, езгерт^ мYмкiн. Алынган нэтижелердi дэлелдеу Yшiн айырмашылыгы бар полярлыгы бар баганалар, детектирлеудН бас^а эдiсi (масс-спектрометрия) немесе бас^а да эдiстер (иммунохимиялы^ эд^ер) ^олданылуы мYмкiн. Берiлген эдiстеме ылгадыгы 15% аз емес дэрiлiк еамдт шишзаттардыц Yлгiлерiн зерттеуде ^олданылады. Ылгалдыы жогары дэрiлiк eсiмдiк кептiрiлiп алынады, бiра^ кептiру процесi пестицидтер мелшерЫе эсер етпейтiндей жYргiзiлуi керек. Аны^тау 3 сатыдан ^уралады: экстракция, тазалау жэне санды^ талдау.

^ытай Фармакопеясында пестицидтердi аны^тау эдiстемесi кейбiр экстракция, тазалау жэне эртYрлi топтагы пестицидтердi аны^тау сатылары бойынша ерекшеленедi. Шикiзаттан пестицидтердi бeлiп алу араласпайтын ерiтiндiлер арасында тарату эдiсiмен жYргiзiледi.

А^паратты^ - аналитикалы^ зерттеулердiц кeрсетулерi бойынша эртYрлi елдердiц Фармакопеялары аны^тайтын пестицидтердiц ^урамында айырмашылы^тар бар. Еуропалы^ Фармакопея 71 пестицидтердщ тYрiн аны^тайды, оныц 48,6% фосфорорганикалы^ пестицидтер, 25,7% хлорорганикалы^ пестицидтер, 15,7% пиретроидтар болып табылады. Британ, Американ жэне Беларус Фармакопеяларыныц талаптары бойынша шимзатта 34 пестицидтiц аны^талуы жYргiзiледi, барлы^ эдiстер фармакопеялардыц бэршде бiрдей. ^ытай Фармакопеясы шикiзатта хлорорганикалы^ класына жататын 3 пестицидтi аны^тайды.

Жетекшi элем елдерiнiц Фармакопеялары ДДТ,ГХЦГ жэне бас^а да ^ауiптi пестицидтердi аны^тайды. Бул пестицидтердiц

Вестник КазНМУ, №1- 2014

мелшерЫщ шеп барлы^ Фармакопеяларда Кытай Фармакопеясынан бас^а, бiрдей, онда талаптар 1^атал. Курамындагы пестицидтердН мeлшерi бойынша шишзаттыц сапасына ^ойылатын талаптар кеп жагдайларда бiрдей (алахлор - Еуропалы^ Фармакопеяда ^атал, ал хлорпирифос - Британ

Фармакопеясында ^атал талаптар ^ойылады). Kазiрri тацда дарiлiк eсiмдiк шикiзатындаfы ^алды^ пестицидтердi нормалайтын ултты^ талаптарды курастыру ^ажетттИ туындап отыр.

Кесте 1 - ДЭР1Л1К 9С1МД1К ШИКВАТЫНДАГЫ ХЛОРОРГАНИКАЛЫК ПЕСТИЦИДТЕРД1 ЖЕТЕКШ1 ЭЛЕМД1К ФАРМАКОПЕЯЛАР ТАЛАПТАРЫНА СЭЙКЕС АНЫКТАУ_

Сатылары Фармакопеялар

Британды^ Европалы^ а;Ш Беларусь Республикасы Кытай

Экстракция Ацетон Ацетон Ацетон Ацетон Ацетон

Тазалау Баганалы хроматография Баганалы хроматография Баганалы хроматография Баганалы хроматография Араласпайтын ерп"кштер аралыгындаг ы таралу

Эдк Газ хроматографиясы Газ хроматографиясы Газ хроматографиясы Газ хроматографиясы Газ хроматографи ясы

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 ГН 1.2.1323-03 «Гигиенические нормативы пестицидов в объектах окружающей среды» от 25.05.2003 (с изм. И доп. №№1-12).

2 Государственная фармакопея Республики Беларусь «2.8. Методы анализа лекарственного растительногосырья и лекарственных средств из него.2.8.13. Остаточное количество пестицидов»,2006.

3 Государственная фармакопея Украины, 1-е издание. Дополнение 1. «2.8. Методы фармакогнозии. 2.8.13. Остаточные количества пестицидов». - Харьков,2009.

4 Гравель И.В., Иванова Е.А. Требования зарубежных фармакопей к качеству лекарственного сырья по содержанию пестицидов // Фармация. - 2010. - №7. - С. 50-53.

5 СанПин 2.3.2. 1078-01 от 14.112001/22.03.02. «Гигиенические требования к качеству и безопастности продовольственного сырья и пищевых продуктов». Разделы «Общие положения», «1.10. Биологические активные добавки к пище», «1.10.7. БАД на растительной основе, в частности цветочная пыльца». -2009.

6 Терешкина О.И., Рудакова И.П., гравель И.В., Гуськова Т.А., Самылина И.А. Проблемы нормирования экотоксикантов в фито препаратах // Тезисы докладов. XVII Российского национального конгресса «Человек и лекарство». 12-16 апреля 2010.- М., 2010. - С.726

7 Терешкина О.И., Рудакова И.П., гравель И.В., Гуськова Т.А., Самылина И.А. Нормирование остаточных пестицидов в лекарственном растительном сырье и лекарственных препаратах //Фармация. - 2011, №. 2. - С.3-5.

8 European Pharmacopoea 6.2; «2.8.13 Pesticide residues», 2008.

9 Japanese Pharmacopoeia, Fifteen Edition; «5.Test for Crude Drugs 5.01 Crude Drugs Test Purity», 2007.

10 USP 30-NF 25 <561> Articles of botanical origin General method for pesticide residues analysis 2007

11 WHO monographs on selected medical plants. - 1999 - Vol. 1. - 2002 - Vol.2 - 2007 - Vol.3.

С.Е. КЕЛ1МХАНОВА, Л.Г. САТАЕВА, А.Н. ШАПИЕВА, Г.К. Т¥РАРОВА, Г.А. УСЕРБАЕВА

КазНМУ им. С.Д. Асфендиарова

ФАРМАКОПЕЙНЫЕ ТРЕБОВАНИЕ К ОСТАТКАМ ПЕСТИЦИДОВ В ЛЕКАРСТВЕННОМ РАСТИТЕЛЬНОМ СЫРЬЕ

Резюме: Приведены систематизированные данные о пределах допустимого содержания остаточных пестицидов в лекарственном растительном сырье. Проведен сравнительный анализ этих данных, включенных в монографии ведущих зарубежных фармакопей. Приводятся требования фармакопей ведущих стран мира по регламентированию и определению пестицидов в лекарственном растительном сырье.

Ключевые слова: лекарственное растительное сырье, остаточные пестициды, нормирование, пестициды, определение.

S.E. KELIMKHANOVA, L.G. SATAYEVA, A.N. SHAPIYEVA, G.K. TURAROVA, G.A. USERBAYEVA

S.D. Asfendiyarov KazNMU

PHARMACOPEIA REQUIREMENT PESTICIDE RESIDUES IN MEDICINAL PLANT RAW MATERIALS Resume: Research Institute of Pharmacy, I.M. Sechenov First Moscow State Medical University, Moscow

The paper systematizes data on the maximum allowable content of residual pesticides in medicinal plant raw materials. These data included in the monographs of the leading foreign pharmacopoeias are comparatively analyzed. The paper gives the requirements of the world's leading countries for the regulation and determination of pesticides in the medicinal plant raw materials. Keywords: medicinal plant raw material, residual pesticides, standardization, pesticides, determination.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.