CC BY
3232011 ■
Kryteria oceny poziomu zdrowia pozytywnego w wieloletnim procesie treningu zdrowotnego starszych kobiet
Katarzyna Prusik
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdansku
Анотації:
Prusik Katerina. Criteria of estimation of positive health level are in the longterm process of the health training of women of senior age. In the article materials of the three-year looking are utillized after the state of positive health of group of women in age 50-80 years.
The method of statistical ground of adequate control indexes is shown for the estimation of bodily condition of inspected. The use of high-quality criteria is offered for the estimation of efficiency of physical exercises on the Norwegian method of walking with sticks.
Ключові слова:
activity, physical, three-year cycle, criteria, estimation, health.
Прусик Катерина. Критерии оценки уровня позитивного здоровья в многолетнем процессе оздоровительной тренировки женщин старшего возраста. В статье использованы материалы трёхлетнего наблюдения за состоянием позитивного здоровья группы женщин в возрасте 50-80 лет. Показан способ статистического обоснования адекватных контрольных показателей для оценки физического состояния обследованных. Предлагается использование качественных критериев для оценки эффективности физических упражнений nordic walking.
активность, физическая, трёхлетний цикл, критерии, оценка, здоровье.
Прусик Катерина. Критерії оцінки рівня позитивного здоров'я в багатолітньому процесі оздоровчого тренування жінок старшого віку. У статті використані матеріали трилітнього спостереження за станом позитивного здоров'я групи жінок у віці 50-80 років. Показаний спосіб статистичного обґрунтування адекватних контрольних показників для оцінки фізичного стану обстежених. Пропонується використання якісних критеріїв для оцінки ефективності фізичних вправ nordic walking.
активність, фізична, трилітній цикл, критерії, оцінка, здоров’я.
Wst^p.
Nowoczesne uwarunkowania rozwoju cywilizacji s^ bezposrednio zwi^zane z post^pem naukowo-technicznym i charakteryzuj^ si§ wyraznym spadkiem aktywnosci fizycznej ludnosci. Jednoczesnie obserwuje si§ wzrost napi^c psychicznych i brak umiej^tnosci radzenia sobie ze stresem. Hipokinezja, bo o niej mowa, stala si§ nie tylko modnym ostatnio haslem ale jest realnym zagrozeniem kondycji biologicznej ludzkosci. W takich warunkach problematyka zdrowia czlowieka w szerokim znaczeniu i holistycznym uj^ciu przedstawia si§ jako wysoce aktualna w calym cywilizowanym swiecie.
Jednym z aspektow zaznaczonego powyzej, kompleksowego problemu, jest ochrona zdrowia i przedluzenie tworczego, aktywnego zycia ludzi w podeszlym i starszym wieku.[1,2,7]
Analiza dost^pnej literatury z omawianego zakresu, obejmuj^ca problemy zdrowia skupione wokol kilku glownych nurtow: socjologicznego, ekologicznego,
psychologicznego i wreszcie fizjologicznego, pozwala na stwierdzenie, ze proces aktywnosci fizycznej w kontekscie profilaktyki zdrowotnej nalezy rozpatrywac jako samodzielny kierunek naukowy. W procesie tym, czolowym zadaniem jest popularyzowanie form aktywnosci fizycznej dla odbiorcow indywidualnych w czasie wolnym, ale takze dla odbiorcow grupowych -zorganizowanych, realizuj^cych programy aktywnosci fizycznej i treningu zdrowotnego pod kierunkiem specjalistow z zakresu kultury fizycznej. W takich warunkach mozliwym staje si§ zorganizowanie tego procesu jako procesu kierowanego[12].Opracowaniu rozwi^zan praktycznych i ich realizacji poswi^cona jest niniejsza publikacja.
Organizacja i metody badan
Badania prowadzono zgodnie z planem naukowym, zawartym w projekcie badan statutowych Wydzialu Turystyki i Rekreacji z 2007r. pod tytulem „ Trening zdrowotny osob w wieku 50 - 80 lat w prewencji zmian inwolucyjnych”, ktorych celem byla diagnoza sprawnosci fizycznej i stylu zycia osob w wieku 50-80 lat, opracowanie programow prewencyjnych i ocena
© Katarzyna Prusik, 2011
ich efektywnosci w zakresie treningu zdrowotnego oraz higienizacji stylu zycia.
Zalozono, zgodnie ze wspolczesnym stanem wiedzy, ze systematycznie prowadzony trening zdrowotny prowadzony zgodnie ze zweryfikowanymi empirycznie zasadami, realizowany w formie Nordic Walking wywola wymierne, korzystne zdrowotnie zmiany w ukladzie kr^zenia i oddychania, wzmocni aparat ruchowy, podniesie poziom sprawnosci fizycznej; jako prosty, dost^pny i tani, moze stac si§ sposobem na zdrowy, aktywny styl zycia calych rodzin i poszczegolnych grup populacji Polakow.
Ogoln^ metodologi^ badan sformulowano na podstawie analizy klasycznych pozycji literatury z omawianego zakresu jak rowniez o najnowsze dane [7,11] i wieloletnie doswiadczenie Autorki [5,8,9]
Przy organizacji badan wlasnych przyj^to zalozenie o dobru,jakiezuprawianiaaktywnosci fizycznejdla starszych osob moze wynikn^c, zwlaszcza w zakresie szerokiego oddzialywania psychologicznego, jakie poci^ga za sob^ udzial w zaj^ciach ruchowych prowadzonych w grupie, w warunkach naturalnego srodowiska, przy czym jego zorganizowany i dostosowany do mozliwosci uczestnikow charakter czyni z tych zaj^c proces kierowany. Postawione na wst^pie zalozenia spowodowaly wybor nordic walking-marszow w zroznicowanym terenie lesnym o naturalnym podlozu, jako formy rekreacji spelniaj^cej te wymogi.
Badania przeprowadzono w 3- letnim cyklu, w grupie 206 kobiet w wieku 50-80 lat bez przeciwwskazan lekarskichdoaktywnoscifizycznej. Grup^eksperymentaln^ stanowilo 48 kobiet, ktore podzielono na trzy kategorie wiekowe ( grupy A,B,C); sredni wiek grupy A wynosil 58,7 lat( n=16 ), grupy B 65,6 lat ( n=18 ), grupy C 74,3 lat ( n= 14). W grupie kontrolnej znalazlo si§ 159 kobiet w tym samym, co grupa eksperymentalna wieku, nie uczestnicz^cych w zadnej formie zorganizowanej aktywnosci fizycznej.
Program aktywnosci fizycznej opracowano zgodnie z zasadami programowania treningu zdrowotnego, w nowoczesnej formie nordic walking; jednostki treningowe realizowano w calosci w srodowisku lesnym o zroznicowanym podlozu, 3 razy w tygodniu po 60 minut.
І ПЕДАГОГІКА І та медик°-біол°гічні
LaJillBHHIBBHJ проблеми фізичного виховання і спорту
Tabela 1.
Ilosciowe i jakosciowe kryteria oceny wskaznikow zdrowia pozytywnego
w1 FAT, % 45,4 44,1 42,8 41,5 37,6 29,8 25,9 24,6 23,3 21,9
w2 Stabilografia ,cm 58,4 55,7 53,1 50,4 42,4 26,4 18,4 15,7 13,0 10,4
w3 FFM, kg 33,1 34,5 35,9 37,3 41,4 49,8 53,9 55,3 56,7 58,1
w4 Marsz 2000m, min 23.42 23.18 22.48 22.24 21.06 18.30 17.18 16.48 16.24 16.0
punkty 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
poziom niski sredni wysoki
OK = [(Wj-0,45)+ (w2-0,24) + (w3-0,20) +(w4-0,11)]/4;
gdzie Wj- w4 - punkty we wskaznikach w tab.1.; wsp6lczynniki premiowane 0,45-0,11, pochodzqce od wielkosci wkladu procentowego kazdego czynnika w strukturze calosci
Sumarycznie w okresie 3- letniego cyklu odbylo si§ 360 jednostektrenmgowych,kt6rychstrukturaobejmowalacz§sC wst^pn^, g!6wn^ i koncow^, trwaj^cych odpowiednio 15, 40 i 5 minut. Badano efektywnosc programu treningowego za pomoc^ kompleksu wskaznik6w kontrolnych, kt6rych uzasadnienie matematyczne zawarto we wczesniejszych publikacjach [8,9]. Wskazniki te, potwierdzone za pomoc^ narz^dzi statystycznych o ich wartosci w zakresie trafnosci i rzetelnosci, zawieraly mi^dzy innymi: FAT% (zawartosc procentowa tluszczu), FFM kg (zawartosc tkanki beztluszczowej) - rejestrowanych w warunkach laboratoryjnych za pomoc^ urz^dzenia pomiarowego Tanita Waga Analizator BC 418 MA, poziom r6wnowagi ciala w warunkach test6w statokinezjomatrycznych pr6by Romberga na platformie tensometrycznej w systemie POSTURO-rejestrowano calkowit^ dlugosc linii wychylen rzutu srodka ci^zkosci ciala w trakcie 30 sekund. Jako integralny wskaznik efektywnosci programu aktywnosci fizycznej, traktowany w literaturze jako wskaznik zdrowia pozytywnego, wykorzystano czas przejscia dystansu 2000m technik^ nordic walking.
Badania wszystkich przedstawicielek grup eksperymentalnej i kontrolnej przeprowadzano na pocz^tku i na koncu kazdego rocznego cyklu treningowego.
Ilosciow^ i jakosciow^ ocen§ sprawnosci fizycznej i struktury budowy ciala, prowadzono w oparciu o material zamieszczony w tabeli 1. i odpowiedni algorytm obliczania oceny kompleksowej, kazdej uczestniczki badan indywidualnie.
W ten spos6b, wynik swiadcz^cy o efektywnosci procesu pedagogicznego w 3- letnim cyklu uzyskano na drodze por6wnania grup eksperymentalnej z kontroln^ na pocz^tku i na koncu kazdego rocznego cyklu. Przy tym zrozumialym bylo, ze oczekiwanie uzyskania wyraznego wplywu na naturalne procesy biologiczne o inwolucyjnym charakterze w przypadku ludzi starszych, poddawanych oddzialywaniom pedagogicznym jakim jest proces treningu zdrowotnego w ramach rekreacji, jest zadaniem niemozliwym do zrealizowania chocby tylko dlatego, ze naturalnych etap6w rozwoju biologicznego w calej ontogenezie, a w tym konkretnym przypadku-w katafazie- odwr6cic si§ nie da. Jedyne realne oczekiwania badaczy zajmuj^cych si§ efektywnosci^ program6w aktywnosci fizycznej ludzi w starszym wieku mog^ dotyczyc wyhamowania zmian wstecznych, towarzysz^cych naturalnemu procesowi starzenia si§.
Wyniki badan
Jak wykazano w poprzednich publikacjach, w celu obiektywnej, rzetelnej oceny efektywnosci procesu pedagogicznego jakim jest proces treningu zdrowotnego,
w kt6rym uczestniczyly badane kobiety, wykorzystano 4. najbardziej rzetelne wskazniki kontrolne, opracowane na pierwszym etapie badan. Ich korelacyjna rzetelnosc zostala obliczona na podstawie og6lnie przyj^tej metody i byla przedstawiona w postaci matrycy korelacyjnej czternastokrotnej [ 4,8]. Adekwatne wsp6lczynniki korelacji rozpatrywano tu jako „ empiryczne” zas matryc^ korelacyjn^ poddano procedurze analizy czynnikowej. W rezultacie otrzymano cztery istotne statystycznie czynniki, kt6rych wklad w og6ln^ budow§ struktury wynosil odpowiednio: 34,9; 18,7; 15,4 i 8,6% ( l^cznie 77,6%)
W wyniku analizy statystycznej, w celu okreslenia poziomu wskaznik6w zdrowia pozytywnego badanych, zarekomendowano cztery, z og6lnej liczby czternastu, poddanych analizie wskaznik6w, w tym: FAT % -zawartosc procentowa tluszczu; FFMkg- ilosc tkanki beztluszczowej; stabilografia mm- r6wnowaga ciala w pr6bie Romberga i wyniki w marszu an 2000m[8,9].
Na kolejnych etapach wieloletnich badan, odnosz^cych si§ do oceny zdrowia pozytywnego, zaobserwowano wyst^powanie asynchronicznosci pomi^dzy zmianami w zakresie czterech gl6wnych wskaznik6w kontrolnych w trakcie 3- letniego cyklu treningu zdrowotnego. Jako przyklad tego procesu podano dynamik^ zmian w 3-letnim cyklu w zakresie zawartosci procentowej tluszczu FAT%, przedstawion^ na rysunku 1.
Cz^sciowe uzasadnienie takiej asynchronicznosci, moze przyniesc niska wartosc wewn^trznej korelacji i wysokiej zmiennosci wewn^trzgrupowej (V% 8,37- 28,37%) , w zakresie kazdego wskaznika kontrolnego, w grupach kobiet nalez^cych do r6znych kategorii wiekowych.
W tabeli 2. przedstawiono adekwatne informacje, uzyskane z obliczen wewn^trznej korelacji (rtt), kazdego ze wskaznik6w (split- half- method). Split-p6l- metoda niezawodnosci, stosuje si§ do oceny testu sp6jnosci wewn^trznej, lub w jakim stopniu wszystkie elementy oceny maj^ te same cechy charakterystyczne. W metodzie pol6wkowej test jest podzielony na dwie cz^sci, kt6rych wyniki koreluje si§ ze sob^. Wsp6lczynnik korelacji jest nazywany wsp6lczynnikiem niezawodnosci (rzetelnosci). Najcz^stszym sposobem podzialu element6w jest skorelowanie parzystych element6w z nieparzystymi. Zgodnie z Ц metody wartosc rtt oblicza si§ jako wsp6lczynnik korelacji pomi^dzy parzystymi i nieparzystymi pomiarami w serii wielokrotnego powtarzania testu przez badanych, w zakresie poszczeg6lnych wskaznik6w kontrolnych[3,4,6]. Wyniki wskazanej analizy, odnosz^cej si§ do czterech, okreslonych w pracy jako najbardziej rzetelne, wskaznik6w kontrolnych- zawarto w tabeli 2.
2011
Kontrolna
Ekserymentalna
Rys. 1. Dynamika zmian wskaznika FAT% , jako jednego z miernikow zdrowia pozytywnego badanych grup eksperymentalnej i kontrolnej (n= 206)
Tabela 2.
Rzeczywiste wartosci wspoiczynnikow korelacji (wspoiczynnik niezawodnosci) pomifdzy wskaznikami kontrolnymi badanych (n=47) z uwzglfdnieniem metody test- retest (rtt)
empiryczne
Wskazniki V% rtt 1. 2. 3. 4.
FAT% 19,15 0,310 x 0,250 0,240 0,280
2.FFM kg 8,37 0,432 0,684 x 0,290 0,060
3.stabilo mm 28,37 0,471 0,628 0,133 X 0,290
4. marsz 2000m 11,36 0,499 0,712 0,129 0,599 x
Jak mozna zaobserwowac w tabeli powyzej ( tab.2), w gornej, prawej cz^sci matrycy zawarto „empiryczne” wartosci wspolczynnika korelacji, obliczone bez uwzgl^dnienia wartosci wewn^trznej wspolzaleznosci korelacyjnej pomi^dzy powtornymi pomiarami kontrolnymi w zakresie czterech wskaznikow. W dolnej, lewej cz^sci matrycy przedstawiono informaj
o „rzeczywistej” wartosci wspolczynnikow korelacji tych samych wskaznikow kontrolnych, na podstawie obliczenia rtt dla kazdego z nich.
Najwyzsze zaobserwowane w tabeli 2. wspolzaleznosci korelacyjne,rzeczywiste, niezawodne,wyst^pily pomi^dzy wynikami czasu pokonania marszem dystansu 2000m, jako glownego kryterium oceny zdrowia pozytywnego w naszym projekcie i wskaznikiem FAT%- r=0,712; mniej wyrazne wspolzaleznosci korelacyjne na poziomie 0,599, zaobserwowano ze wskaznikiem stabilografii i nieistotn^, ze wskaznikiem FFMkg ( r=0,129).
W calosciowym uj^ciu tych analiz, nisk^ wartosc wspolczynnikow korelacji mozna wyjasnic wysok^ zmiennosci^wynikowkontrolnychwkazdejkategomwiekowej badanych i odpowiednio niewysok^ wewn^trzn^ korelacji ( rtt), zawieraj^c^ si§ w przedzialach 0,310-0,499; (p< 0,05).
W przypadkach, gdy wewn^trzna korelacja rzeczywista (rtt), poddawanych analizom korelacyjnym wskaznikow jest nizsza niz wielkosc graniczna 0,69-
rzeczywiste
0,60, wykorzystanie tych wskaznikow w kontroli jest niecelowe i traci uzasadnienie logiczne [3].
Wszystkie zawarte powyzej obserwacje, na podstawie analizy matryc korelacyjnych zawartych w tabeli 2. przynosz^ bardzo istotn^ informaj mowi^ca o tym, ze uzyskana niska wspolzaleznosc mi^dzy wskaznikami kontrolnymi wynika z duzego udzialu nieobj^tych obserwaj zmiennych uczestnicz^cych w toku calego procesu pedagogicznego, jakim byl kierowany proces treningu zdrowotnego. Wsrod zmiennych uczestnicz^cych, nieobj^tych obserwaj i manipulowaniem mozna wyroznic indywidualne warunki socjalno- bytowe, nawyki zywieniowe i inne, a za najwazniejszy uznac wplyw emocjonalnie niestabilnego dostosowania si§ badanych do warunkow pomiarow kontrolnych. W l^cznosci z powyzszymi stwierdzeniami, przeprowadzona analiza porownawcza wynikow badan uzyskanych przez grupy ekspeiymentaln^ i kontroln^ pozwolila wnioskowac o efektywnosci proponowanych tresci aktywnosci fizycznej w 3- letnim projekcie. W celu obiektywnej oceny rezultatow badan wykorzystano ilosciowe i jakosciowe kryteria oceny poziomu zdrowia pozytywnego, opracowane na pierwszych etapach realizacji projektu
W tabeli 3. widac, ze w tescie kryterium zdrowia pozytywnego badanych- czasie przejscia marszem dystansu 2000m, pozytywne zmiany mialy miejsce w
І ПЕДАГОГІКА І та медико"біол°гічні
----- --------------- проблеми фізичного
ПСИХОЛОГІЯ
виховання і спорту
ТаЬеІа 3.
Wskazniki Ып^оЫе grupy eksperymentalnej (Е) V ciqgu 3- letniego суЫи V рогом>пати do grupy ^пїгоіпе] (К)
Wiek, gru- РУ Wskazmki і % zmian
w1-FАT% % w2-stabilografia, ст % w3-FFM, kg % w4-marsz 2000т, тіп. %
58,7 К 36,6 4,27 309,6 -22,9 44,4 1,1 21.35 4,6
Е 35,1 381,0 44,9 20.42
65,6 К 37,2 10,05 336,4 9,3 44,6 0,89 22.40 1,1
Е 33,8 307,8 45,0 22.15
74,3 К 35,9 1,4 360,0 -11,5 42,2 0,47 23.31 0,6
Е 35,4 412,3 42,4 23.17
ТаЬеІа 4.
Осепа efektywnosci 3-letniego еуЫи badan V grupach eksperymentalnej (Е) і kontrolnej (К) V kryteriach jakosciowych
wskazmki Jakosciowa осепа ( %)
niski sredm wysoki
Р 1. 2. 3. % Р-3 Р 1. 2. 3. % Р-3 Р 1. 2. 3. %Р-3
Ма^ К 28,3 20 18,8 27,3 -3,51 65,2 73,3 72,9 68,2 4,6 6,5 6,7 8,3 4,5 -30,8
Е 14,3 3,6 9,5 11,1 -22,4 85,7 89,3 85,7 77,8 -9,2 0 7,1 4,8 11,1 11,1
FAT% К 2,2 8,9 2,1 2,3 4,5 69,6 75,6 54,2 54,5 -21,7 28,3 15,6 43,8 43,2 52,7
Е 14,3 14,3 19 33,3 132,9 78,6 78,6 81 55,6 -29,3 7,1 7,1 0 11,1 56,3
FFMkg К 56,5 55,6 81,3 75 32,2 43,5 40 14,6 22,7 -47,8 0 4,4 4,2 2,3 2,3
Е 3,6 3,6 4,8 11,1 208,3 96,4 96,4 95,2 88,9 -7,8 0 0 0 0 0
R6wnowaga К 15,2 26,7 16,7 22,7 49,3 82,6 71,1 81,3 75 -9,8 2,2 2,2 2,1 2,3 4,5
Е 0 0 4,5 17,6 17,6 96,4 96,4 91 82,4 -14,5 3,6 3,6 4,5 0 -3,6
Legenda: Р- pocz§tek Ьаііаи; 1.-3.- копіес Ьз^пуЛ rocznych сукіі.
grupach eksperymentalnych wszystkich йгеЛ kategorii wiekowych badanych і wynosily odpowiednio 4,6; 1,1; 0,6%. АпаЬ^сгпе zmiany zaobserwowano w zakresie wskazmka FAT % - 4,27; 10,05; 1,4% і FFMkg- 1,1; 0,89; 0,47%. Obserwacja wskazmka stabilografii піє pozwolila па stwierdzenie pozytywnego wplywu procesu dydaktycznego па jego zmiany. Stabilnosc pozycji stojзcej w ршЫе Romberga и badanych kobiet grupy kontrolnej w wieku 58,7 і 74,3 lata okazala si§ lepsza піг и kobiet z grupy eksperymentalnej о 22,9 і 11,5%. Jedynie grupa eksperymentalna kobiet w wieku 65,6 Ы: wykazala przewag§ о 9,3% od grupy kontrolnej w zakresie stabilnosci pozycji stoj^cej.
W oparciu о odpowiednie opracowania statystyczne, mozliwym stalo si§ przesledzenie dynamiki zmian wskazmk6w kontrolnych w dw6ch grupach: eksperymentalnej і kontrolnej w 3- кШіт cyklu badan сі^іуЛ (1аЬ.3), jak r6wniez oЫiczenia ііойсі procentowej badanych w granicach jakoscюwych осєп, corocznie w cyklu 3- letnich badan сі^іуЛ ( tab 4.)
О^^ете efektywnosci 3- letniego cyklu w и^сіи caloscюwym, jest то£^е па podstawie informacji kontrolnej о pozytywnym wplywie zastosowanej aktywnosci fizycznej па poziom zdrowia kobiet w wieku 60-80 lat, uczestnicz^cych w badaniach. Могпа precyzyjnie о^еШС, posilkuj^c si§ tylko осещ jakosciow^ zdrowia pozytywnego, jaka wielkosC badanej pr6bki w trakcie 3- letniego cyklu treningu zdrowotnego utrzymala dotychczasowy poziom, jaka uzyskala wyzszy poziom zdrowia , и jakiej zas poziom zdrowia
ulegl оЬт£епіи. Dane zawarte w tabeli 4. zawieraj^ ^п^еШ^ Мотас^, m6wщcз о tym, £е w grupie kobiet z grupy eksperymentalnej, w por6wnaniu do grupy ^п^оіші tego samego wieku, ііойс badanych, kt6rych poziom poszczeg6lnych wskazmk6w осєпу zdrowia pozytywnego па pocz^tku суЫи осєпіопо jako niski, zmniejszyla si§ о 3,5% zas w grupie eksperymentalnej о 22,4% we wskazmku integralnym zdrowia pozytywnego-marszu па dystansie 2000m.Taka sytuacja wskazuje па kierunkowy przebieg zmian morfo- йЛдопаМуЛ, kt6re wplywaj^ па poziom zdrowia pozytywnego; z niskiej па pocz^tku осєпу tego zdrowia do wyzszych kategorii осєп : poziomu sredniego і wysokiego, па ^пси trzyletniego cyklu Cwiczen. Zaobserwowaпo takze kieruпkowy , ale juz regresywny charakter zmian w zakresie r6wnowagi сіа!а, gdzie ро zakonczeпiu 3- letniego cyklu grupa eksperymentalna zwi§kszyla sw6j udzial w осепіе па niskim poziomie о 17,6 % gdy w Іут samym czasie grupa kontrolna zwi§kszyla ііойс os6b skategoryzowanych па niskim poziomie о 49,3%.
R6wmez w kategorii jakosciowej okreslanej jako „wysoki poziom”, aпaliza grup eksperymentalnej і kontrolnej przyпiosla podobne spostrzezema: ро zakonczeпiu 3- letniego cyklu zwi§kszyla si§ ііоєс os6b skategoryzowanych па wysokim poziomie осепу jakosciowej w zakresie wskaznika integralnego- marszu па dystaпsie 2000т- w grupie eksperymentalnej о 11,1% і zmniejszyla о 30,8% w grupie kontrolnej. W sumarycznym zestawieniu, піе то£па піе dostrzec braku synchromcznych zmiaп, jakich oczekiwaпo w zakresie wszystkich czterєch
32011
и
analizowanych wskaznikow zdrowia pozytywnego w grupie eksperymentalnej, jako potwierdzenia efektywnosci 3- letniego procesu treningowego. Zaobserwowano wzrost o 56,3% ilosci osob grupy eksperymentalnej skategoryzowanych w jakosciowej ocenie na poziomie wysokim, w zakresie zawartosci procentowej tluszczu ( FAT%), gdy w tym samym czasie grupa kontrolna zakwalifikowana si§ do tej kategorii zwi^kszyla swoj udzial
0 porownywaln^ wartosc 52,7%.
Podsumowanie
Material zgromadzony i przeanalizowany na kartach tej pracy pozwala na dokonanie podsumowan, ktore z naszego punktu widzenia mog^ doprowadzic do udoskonalenia procesu treningu zdrowotnego osob starszych.
Do oceny poziomu zdrowia pozytywnego, celowym jest stosowanie przede wszystkim wskaznikow biologicznych, bowiem to one obiektywnie charakteryzuj^ poziom podstawowych funkcji zyciowych organizmu, zabezpieczaj^cych zachowanie zdrowia. Sposrod analizowanych w pracy wskaznikow, najbardziej stabilnymi okazaly si§ wskazniki, ktore nie zawieraj^ elementow zaangazowania emocjonalnego badanych; podstaw^ do przyj^cia takiego stwierdzenia moze byc wysoka rzetelnosc wskaznikow kontrolnych tzw. morfologicznych (np. FAT%, FFM kg), okreslona za pomoc^ wielkosci wspolczynnika korelacji: empirycznego
1 rzeczywistego. Wartosci wspolczynnika korelacji z glownym kryterium oceny zdrowia pozytywnego- czasem
Bibliografia
1. Balsewicz W.K. Ontokineziologia czelowieka; M.: Teoria i praktyka fiziczeskoj kultury; 2000. - 274 s.
2. Bouchard C., Shepard R.J. (1994) Physical activity, fitness, and health: the model and key concepts // C. Bouchard, R.J. Shephard, T. Stephens (ed.): Physical activity, fitness, and health. Champaign, III.: Human Kinetics Publishers, 77-88.
3. Cattel R.B. Biometrics 1965. - v.21. - Nr 1-2-7.
4. Godik M.A., Balsewicz W.K., Timoszkin W.N.; Systema obszczeewropejskich testow dla ocenki fiziczeskogo sostojanija czelowieka; Teoria i praktyka fiziczeskoj kultury.; 1994. 5-6.- S. 24-31.
5. Gorner K., Prusik Ka., Prusik Kr. Comparative analysis of the physical fitness of the women from two groups of different recreational physical activities programmes; Exercitatio Corpolis -Motus - Salus : Slovak journal of sports sciences. - R. 2. - N 1. -
2010. - P. 149-154.
6. Horst P. Factor analysis of data matrices N.-Y. 1965. 16 p.
7. Lubyszewa L.I. Koncepcja fizkulturnogo wospitanija: metodologija razwitija i technologija realizacji // Fiziczeskaja kultura: wospitanije, obrazowanije, trenirowka. - 1996. -№1. - S. 11-17.
8. Prusik Katarzyna. Quantitive and qualitative criteria of positive health evaluation of women in older age. // Pedagogika, psikhologija ta mediko-biologichni problemi fizichnogo vikhovannja i sportu. -
2011. - N 1. - P. 130-134; ISSN 1818-9172.
9. Prusik Kr., Prusik Ka. Organization of motor activity of sensor females. // Teoria i praktyka fiziczeskoj kultury. - 2011. - N 1. - P. 57-60. ISSN 0040-3601.
10. Rousson V., Gasser T., Seifert B., (2002) Assessing intrarater, interrater and test-retest reliability of continuous measurements,” Statistics in Medicine 21:3431-3446 p.
11. Zaporozhanov V, Boraczynski T, Sawicki A, Boraczynski M. Statichesko-dinamicheskoe ravnovesie tela kak pokazatel’ lovkosti cheloveka. //W: Kuder A, Perkowski K, Sledziewski D (red). /направления совершенствования тренировки и соревнований.. Warszawa, AWF, 2007; 104-108.
12. Zaporozanow W., Sozanski H.: Otbor i kvalifikacija v sporte. Warszawa 1997. RCMSzKFiS.
Информация об авторе:
Прусик Катерина
Академия физического воспитания и спорта
Ул. Веска 1, 80-336, Гданськ, Польша.
Artykul postupil do redakcji 28.07.2011 r.
przejscia dystansu 2000m-s^ najwyzsze we wszystkich kategoriach wiekowych badanych.
Integralnym wskaznikiem zdrowia pozytywnego mozna uczynic naturalne cwiczenie kontrolne w systemie procesu pedagogicznego. W niniejszych badaniach, w tym celu- oceny mechanizmow oddychania i kr^zenia w pracy mi^sniowej- mog^ to byc, o cyklicznym charakterze, w scisle okreslonych warunkach aktywnosci: czas trwania cwiczen, ich cz^stosc, intensywnosc i tresci. Jednak przy ocenie efektywnosci tych cwiczen- wskaznikow kontroli zdrowia pozytywnego, nalezy zawsze uwzgl^dnic nie tylko wyrazon^ nimi prac§ i moc ale rowniez poziom motywacji, zaangazowania i ch^ci, co stawia wysokie wymagania wobec osoby kieruj^cej calym procesem, wymagania juz nie tylko odnosz^ce si§ do jego wiedzy
i doswiadczenia jako technologa procesu treningowego ale takze jako doswiadczonego i kreatywnego czlowieka, z empati^ reaguj^cego na spadek motywacji grupy, umiej^cego wlasciwie reagowac aby silnie zmobilizowac grup§ cwicz^cych osob do kierunkowego dzialania; obrazowi temu odpowiada nowoczesny wizerunek instruktora rekreacji i trenera.
Rezultaty tego etapu badan weryfikuj^ ogoln^ hipotez^ robocz^; proces pedagogiczny zrealizowany w nowoczesnej formie ruchu- marszu nordic walking, prowadzi do uzyskania pozytywnych efektow
zdrowotnych i mozna go rekomendowac jako skuteczny program podnoszenia poziomu zdrowia osob w starszym wieku.
References:
1. Balsewicz W.K. Ontokineziologia czelowieka [Ontokinesiology of man], Moscow, Physical Culture and Sport, 2000, 274 p.
2. Bouchard C., Shepard R.J., Stephens T. Physical activity, fitness, and health: the model and key concepts. Physical activity, fitness, and health. Champaign, III., Human Kinetics Publishers, 1994, pp. 77-88.
3. Cattel R.B. Biometrics, 1965, vol.21, pp.1-7.
4. Godik M.A., Balsewicz W.K., Timoszkin W.N. Systema obszczee-wropejskich testow dla ocenki fiziczeskogo sostojanija czelowieka [System of the European tests for the estimation of bodily condition of man]. Teoria i praktyka fiziczeskoj kultury [Theory and practice of physical culture], 1994, vol.5-6, pp. 24-31.
5. Gorner K., Prusik Ka., Prusik Kr. Comparative analysis of the physical fitness of the women from two groups of different recreational physical activities programmes. Slovak journal of sports sciences, 2010, T.2, vol.1, pp. 149-154.
6. Horst P Factor analysis of data matrices N.-Y. 1965. - 16 p.
7. Lubyszewa L.I. Koncepcja fizkulturnogo wospitanija: metodologija razwitija i technologija realizacji [Conception of athletic education: methodology of development and technology of realization]. Fiziczeskaja kultura: wospitanije, obrazowanije, trenirowka [Physical culture: upbringing, education, training], 1996, vol.1, pp. 11-17.
8. Prusik Katarzyna. Quantitive and qualitative criteria of positive health evaluation of women in older age. Pedagogika, psihologia ta mediko-biologicni problemi fizicnogo vihovanna i sportu [Pedagogics, psychology, medical-biological problems of physical training and sports], 2011, vol.1, pp. 130-134.
9. Prusik Kr., Prusik Ka. Organization of motor activity of sensor females. Teoria i praktyka fiziczeskoj kultury [Theory and practice of physical culture], 2011, vol.1, pp. 57-60.
10. Rousson V., Gasser T., Seifert B. Assessing intrarater, interrater and test-retest reliability of continuous measurements. Statistics inMedicine, 2002, vol. 21, pp. 3431-3446.
11. Zaporozhanov V, Boraczynski T, Sawicki A, Boraczynski M. Statichesko-dinamicheskoe ravnovesie tela kak pokazatel’ lovkosti cheloveka [Statistical dynamic equilibrium of body as index of adroitness of man]. Napravleniia sovershenstvovaniia trenirovki i sorevnovanij [Areas of improvement training and competition], Warszawa, APE Publ., 2007; pp.104-108.
12. Zaporozanow W., Sozanski H. Otbor i kvalifikacija v sporte [A selection and qualification in sport], Warszawa, 1997, 200 p.
Information about the author:
Prusik Katerina
Academy of Physical Education and Sports
ul. Wiejska 1, 80-336 Gdansk, Poland.
