CC BY
130
y%K 371 E-92 EEK 74.2
EYMEYMOB,
m. XOHHKOB
TAmKH^H bomybaooakhath BA3tHflT^OH nE^Arora MP
OAtO.HHflTH TA’KHHMHH XOHAH^ArOH
TatMM mytmecT, kh gap hhcoh 6oBapHpo gap aMa^ Ba KHpgopH y paBmaH Me-C03ag. Ea gacT OBapgaHH hh 6oBapHpo 6a maxc MyaccHcaxoH TatMMHH maraxoH ryHoryH Megnx,aHg. HeKHH 6ncep MaBpHg mo a3 xoHaHgaroH MemyHaBeM, kh 6o gH-.m HoxoxaM 6a MaKTa6 MepaBaHg. ^HCMe a3 xoHaHgaroH HaMexoxaHg, kh goHHma-moHpo can^a^ gHxaHg. Ohxo gap gapcxo $ato^ HecTaHg. Ea ohxo aKcapaH $ato.m-aTxoe Mat^y^ MemaBaHg, kh 6epyH a3 MaKTa6aHg. Hapo hh TaBp acT? KygaK 6a MaKTa6 pa^Ta Mexoxag, kh эxтнpомн OMy3ropoH Ba xaMcHH^OHampo 6a gacT OBa-pag, Ba^e hh xe^ HaMemaBag? Oe MaKTa6 6apoH hh ^aBo6rap acT e MeTogHKaH Tat-hhm MyBO^HK, HecT? KagoM HaK,mpo gap hh ^o OMy3rop 603H MeHaMoag? Oe MeTaBO-Hag OMy3rop maBKH xoHaHgaroHpo 6a ^apaeHH Tat^HM 6egop HaMoag Ba hh TaBp?
Ea x,aMaH hh caB0^x,0 a3 3aMOHxoH nem ^aBo6 Me^ycTaHg. Mo hh TaBp Tat^HMpo 6ex,Tap 6a pox MOHeM. K. fl. YmHHcKHH gap HHmoH negarorHH xem «Mex,HaT Ba axaMHaTH ncHxo^orH Ba Tap6HaBHH y» KaHg MeKyHag: «MexHaTH ^hkppohhh xoHaHga, MyBa^aKHaTxo Ba hokomhxo gap Tat^HM xaeTH pyxoHHH BaH Me6omag, kh 6a Ha3ap HarapH^TaHH oh MeTaBOHag HaTH^axoH raMaHre3po nemH py opag. KygaK Ha^aKaT HH3epo Me^axMag, MaBogpo a3 xyg MeKyHag, 6a^KH MexHaTH xempo 6a xhco6 MerHpag, ^hkpxoh maxcHH xempo gap 6opaH hh 6a y Myaccap mygaacT Ba hh He, 6aeH Meco3ag» [14, c.45].
flap hh KopH xem K.fl.YmHHcKHH 6a xy^ocae Meoag, kh “$aKaT MyBa^aKHaT maBKH xoHaHgapo 6a Tat^HM HHrox Megopag. Ba^e MyBa^aKHaT BaKTe naHgo Merapgag, arap pyx6a^aHgH, kh acocH MyBa^aKHaTxoH Kop acT, MaB^yg 6omag. KygaK, kh xe^ rox mogKOMHH xempo gap xoHHm xhc HaKapgaacT, maBKH xoHHmam xe^e nacT Merapgag” (14). ABBa^HH axKOMH Tap6Hapo K. fl. YmHHcKHH 6a xoHaH-garoH HHmoH gogaHH MyBa^aKHaTxoH ohxo MegoHag, kh HHpo gap 3aMHpamoH naHgoHmH xhcch h^thxop Ba ap3HmH KOMe6HxoH ohxo MemyMopag.
B.A. CyxoM^HHcKHH 6oBap MeKyHOHHg, kh ycy^xoH gap $ato.maTxoH Tat^HMH HcTH^ogamaBaHga “6oag maBKH KygaKpo 6a ^axMHmH MyxHTH rHpgy aTpo$ 6egop HaMoaHg, MaKTa6 6oag MaKOHH mogKOMHH xoHaHgaroH rapgag” [12, c.19-23]. Hh MatHHH acocHH $ato.maTH OMy3roppo HHmoH MegHxag, to kh 6apoH xap aK KygaK Ba3tHaTH MyBa$$aKHaTOBappo ^apoxaM co3ag.
^Ke a3 o^hmohh HaMoeHH aMepHKOH, paBOHmHHoc Ba negaror YXmccep, kh ycy^xoH MyomHpaT 6o KygaKOHpo Kop Kapga 6yg, 6oBap MeKyHOHag, kh MyBa$-^aKHaT 6oag 6apoH xap aK KygaK gacTpac 6omag. BaH KymHm MeKapg, kh gap HaTH^aH TagKHKOT HHmoH gHxag, kh hh Kagap Ta^a6oTH ncHxo^orH gap ^apaeHH
фаъолиятх,ои педагогй аз кудак пайдо мегарданд. У. Глассер бовар мекунонад, ки ба кудак дар мактаб чй кадар мyваффакият ба даст ояд, вай хдмон кадар дар хдёт комёб мешавад [5, с. 78].
Оид ба ин масъала доктори илмх,ои педагогй А.С. Белкин кори зиёдеро ба сомон мерасонад. Вай исбот менамояд, ки “агар кудак нисбати хеш боварй гум намояд, барои “ояндаи некаш”умедвор шудан мумкин нест. Як сухани бетахдммули омузгор метавонад, кyдакрo шикаст дихдд, ки баъд ислох,и он хеле мушкил мегардад» [3, с. 50]. В.А. Сластенин хдсоб мекунад, ки ташкили вазъи муваффакиятовар дар фаъолияти таълимии хонандагон хдвасмандиро ба вучуд меоварад. Рох,и бех,тарини ташкили вазъияти муваффакиятоварро вай дар ташкили усули тафрикавй, дар муайян намудани мазмуни фаъолият ва характери ёрдами омузгор дар ичрои он медид.
Оид ба ин акида олимон Г.А. Сукерман, И.Ф. Харламов, С.А. Смирнов, М. Лутфуллоев, Ф. Шарифзода, И.Х. Kаримoва, Б. ^одиров ва дигарон кор кардаанд.
М. Лутфуллоев дар асари хеш “Дидактикаи муосир” накши баланди омуз-горро нишон дода, “Уро ромишгари асосй дар фаъолияти таълиму тарбия» муаррифй намуда, асоси шавковар гардонидани чараёни таълимро ба у вобаста менамояд» [6, с.97].
Шарифзода Файзулло усули хдмкории омузгор ва хонандаро кайд намуда, «хдмгироиро асоси ба вучуд овардани шавки хонандагон дар таълим» меномад [15, с. 49].
Яке аз принсипх,ои асосии тах,силот равияи башардустона доштани чараёни педагогй мебошад. Аз руи акидаи мухдккикон, гуманизатсияи тах,силоти мак-табй ташкили мухдт ба кушодан ва инкишоф додани истеъдоди хонанда ва худ-ифоданамоии уро дар хддаф дорад. Ин равия дар асоси э^тиром ва боварй ба кудак асос ёфта, дар фаъолияти мактабй, дар мазмун, ташкил ва характери алокамандии аъзои коллективи мактабй ифода меёбад.
Миссияи башардустии хешро тах,силот аз ду чихдти ичтимой ичро менамояд: вай шахсро барои ичрои накшх,ои гуногуни ичтимой тайёр менамояд ва якбора шахсро барои тагйир додани худ истеъдод мебахшад.
Омил^ои беруна метавонанд неруи башардустонаи тах,силотро зиёд намоянд ё баръакс кам гардонанд. Дар чамъияти тоталитарй бо ташкили хдма гуна назорат аз болои фаъолиятх,ои инсонй тах,силот дар инкишофи шахс накши пассивонаро мебозад.
Чдмъияти демократй имкон медихдд, ки неруи башардустонаи тах,силот инкишоф ёбад. Ин амал дар кушод будани муносибати сохтори тах,силот бо институтх,ои дигар, озодона баён намудани фикру акидах,ои хеш, ташкили усул^ои озоди методй ва вазъият^ои муваффакиятовар дар таълим ифода меёбад.
Х,амин тарик, вобаста аз вазъи вокеии чомеавй ду чараён пайдо мегарданд, ки аввалан авторитарй буда, дар назорати сахт ва ба^огузорй асос ёфтааст. Дар ин мачро накши асосиро омузгор ва ичрокунандаро хонанда бозй менамоянд. Дар доираи дуюм диккат ба инкишофи рух,й-маърифатии шахс дода мешавад, ки хдмкорй, алокамандй бо хдёт, бо мухдти ичтимоиро талаб менамояд.
Дар чараёни фаъолияти таълимй “мавкеи омузгор ва хонанда якранг нест. Омузгор бо хонанда бо чихатхои гуногуни расмй ва гайрирасмй вобаста аст, ки барои он дар назди чомеа, хонандагон, назди вичдони худ чавобгар мебошад. Лозим аст, ки бо хонанда зиёдтар дар муошират бошад, талаботи уро фахмад, барои инкишофи у кумак карда тавонад. Омузгор бояд дар пеши кудак то дарачае кушод бошад, ки кудак ба у бовар карда тавонад, фикр, акидаи кудакро эхтиром намояд” [7, с.23].
Баробарй хамеша хамкорист, ин эхтироми тарафайн, тайёр кардан ба худифодакунии кудак мебошад. Х,амкорй факат фаъолияти якчоя нест. Асоси уро шодкомие, ки кудак аз у пайдо мекунад, нишон медихад. Интизории хурсандй - сарчашмаи харакат ба пеш мебошад.
Х,амкории омузгор ва хонанда, ки бо мухаббат ба кудакон асос ёфтааст, ташкили вазъиятхои гуногуни педагогиро такозо менамояд.
Мактаби садокати B.А. Сухомлинский ба хдмагон маълум аст. Оё холо мо уро дорем. Тадкикот маълум сохт, ки аз 100 хонанда 38 кас бо эхсоси шодкомй ба мактаб мераванд. Сабаби он, чй тавре маълум гардид, дар он аст, ки кудакон дар мактаб хеле муваффакияти кам доранд ва хурсанд нестанд.
Ба ташкили вазъиятхои муваффакиятовар махсусан кудаконе, ки дар фаъолияташон душворй доранд, бисёр мухточанд. Барои ингуна кудакон вази-фахоеро ёфтан лозим аст, ки яке барои халли дигаре рох мекушояд. Дуввум ташкили усули тафрикаи фардй имконият медихад, ки ба дили хонанда рох ёбем, то ки характери башардустонаи таълим ба даст ояд.
Пеш аз он ки рочеъ ба чигунагии ташкили вазъияти муваффакиятовар сухан ронем, бояд муайян кунем, ки муваффакият барои кудак чй ахамият дорад. Ба тадкикотхои А.С. Белкин ру меорем.
Муваффакият дар таълим сарчашмаи ягонаи кувваи ботинии кудак мебошад, ки тавлидкунандаи неру барои паси сар кардани душворихо ва хохиши тахсил мегардад.
Муваффакият мафхуми сермаъно буда, таъбирхои зиёд дорад. Аз нуктаи назари ичтимой-равонй хамчун таносуби байни интизорихои беруна, шахсият ва натичахои фаъолияти онхо фахмида мешавад. Х,ар як узви чомеа хамеша дар ихотаи системае мебошад, ки аз онхо кирдор, амал ва рафтори муайянро такозо дорад. Дар худи шахсият муносибатхои гуногуне бо хешовандон, аъзои наздики хамон гурухи расмй ва гайрирасмй нихонанд, ки кудак ба онхо шомил аст. Инсон кирдорхои муайянро интизор аст, ки умедхои уро конеъ мегардонад ва аз худи у низ онхоро интизоранд. Bакте ки интизорихои шахсият бо интизо-рихои мухити атроф мувофик меоянд, дар бораи муваффакият сухан гуфтан мухол аст. Мумкин аст, хамон гурухи одамон тагйир ёбанд, ки акидаи онхо ба шахсият таъсир мерасонад, аммо мохияти пешравй тагйир намеёбад.
Аз нуктаи назари равоншиносй муваффакият, ба акидаи А. Белкин, “холати шодкомиест, ки аз кушиши шахсият барои пешравй дар фаъолият ба даст ома-дааст ё худ бо интизорихою умедхои у (шахсият) мувофик омадааст. Дар асоси хамин холат вачхи нав ва пурзуртари фаъолият ташаккул меёбад, дарачаи худ-баходихй, худэхтиромкунй тагйир меёбад. Дар холате, ки муваффакият устувор, доимй мегардад, боиси огози имкониятхои васеи нухуфтаи шахсият мегардад”
[3, с.131].
Аз нуктаи назари педагогй вазъияти муваффакиятовар «хамбастагии мак-садноки вазъият мебошад, ки барои дар фаъолият ба нуктахои баландтари муваффакият сохиб шудани шахсиятхо, коллектив имконият фарохам меорад» [9, с.67].
Хулоса, аз нигохи илми педагогй “вазъияти муваффакиятовар ин ба даст овардани натичахои хуб дар фаъолияти шахсиятхои алохида ва умуман коллектив аст” [11, с.109].
Маънои педагогии муваффакият мумкин аст натичаи дурандешона ва омо-дакардаи муаллим, оила ба шумор равад. Муваффакият категорияи абстрактй нест. Шодкомии муваффакияти хонандаи хурдсол аз наврас фарк дорад. Хонандаи хурдсол он кадар муваффакиятро дарк намекунад, балки аз он бештар мутаассир мешавад. Наврасон бошанд, сарчашмаи муваффакиятро чуё мешаванд, на хама вакт онро бахогузорй мекунанд. Хонандаи синфхои болой чун калонсол кушиш мекунад имкониятхои худро тахлил кунад. Асоси интизории муваффакият кушиши сазовори эътироф шудан, худро хамчун «ман» муаррифй кардан ва ба оянда нигаристанро дорад.
Мохияти асосии фаъолияти омузгор аз он иборат аст, ки барои хар як хонанда вазъияти муваффакиятоварро сомон дихад. Фарки байни мафхумхои «муваффакият» ва «вазъияти муваффакиятовар»-ро донистан зарур аст.
“Bазъият аз кобилияти ташкилотчигии омузгор вобаста аст. Bазифаи омуз-гор аз он иборат аст, ки барои хар як шогирдаш имконияти дарки хурсандии муваффакият ба вучуд орад”
Шодкомии гайричашмдошт. Шодкомии гайричашмдошт хиссиётест, ки аз он натичахои фаъолияти хонанда аз интизорихо баландтар рафтаанд. Аз чихати педагогй, ба кавли А. Белкин: “Шодкомии гайричашмдошт натичаи фаъолияти хуб тайёркардаи омузгор мебошад” [3,с. 51]. Омузгор бояд фаъолияти хешро бахо дихад, ба усулхои истифодакардаи худ боварй дошта бошад.
Як гурухи усулхои “ шодкомии гайричашмдошт”-ро дида мебароем:
Усули “Зинапоя” ё “Дар саф истодан.”
Сухан дар бораи вазъияте меравад, ки омузгор хонандаро охиста - охиста боло мебарорад, зинахои таълимро фатх мекунад, боварии хонандаро ба у ва одамони уро ихотакунанда зиёд менамояд.
Зинахои асосй:
радами 1: Ангезиши психологй. Максад он аст, ки фишори психологиро паст намояд ва мухитро барои алокаи эхсосотй фарохам оварад.
радами 2: Садди эхсосотй. Фаъолияте лозим аст, ки ранчиш, сустшавй, маломатро кам намуда, боварии шахс ба худаш зиёд гардад.
“Номуваффакиятй тасодуф аст, муваффакият конунист.” радами 3: Интихоби самти асосй. Сарчашмаи фишори психологиро муайян ва роххои бархам доданашро чустучу менамоем.
радами 4: Интихоби имкониятхои гуногун. Ташкил кардани мухите зарур аст, ки вазъияти муваффакиятовар дошта бошад, то ки хонанда имконият ёбад худро бо хамсинфонаш мукоиса намояд.
радами 5: Мукоисаи гайричашмдошт. Баъзан истифода бурда мешавад.
радами 6: Муътадилшавй. Ташкил кардани вазъияти шодиоваре лозим аст, ки ягона набуда давомдор мебошад.
Дар ин зинахои педагогй арзиши асосй нафакат дар ичрои пайдархамии уст, балки доимо инкишоф додани у, чустучуи роххои нави методй мебошад. Ё истифода аз усули «Зинапоя». Ба хонанда дар мавзуе, ки барои у мушкилот дорад, сухан гуфтан душвор аст. Омузгор дар варакае менависад, ки шуморо дар соати нух назди толори видеой интизор мешавам. Бо ин намуд кор осонтар аст, ки бо хонанда ба муошират пардозем, зеро дар алокаи байни хонанда ва омузгор садди калон вучуд дорад. Хонанда гумон дорад, ки варакаро яке аз хамсинфони у навиштааст. Вакте ки у ба толор меояд ва омузгорро мебинад, худро гум мекунад. Омузгор метавонад хамрохи у ба толор дарояд, сухбат намояд ва ба дили у рох ёбад. Ин хам яке аз вазифахои «хучуми психологй» ба шумор меравад.
Шодкомии умумй. Шодкомии умумй бошад, вазъиятест, ки хонанда диккати тамоми коллективро ба худ чалб мекунад. Вай метавонад аз тарафи омузгор ташкил гардад, ё худ аз худ ба вучуд ояд, аён ё ноаён бошад.
Шодкомии умумй диккати коллективист, ки хонанда худро каноатманд ва хушбахт хис менамояд, боварии хешро ба даст меоварад. Шодкомии умумй пеш аз хама чавоби эхсосии гурух аз муваффакияти аъзоёни хеш аст.
Усули “Х,амрохи мо бош”.
“Мафхуми асосй дар он ки фикрхои ноустувори хонандаро мустахкам менамояд, ба у имконият медихад, ки аз муваффакиятхои хеш шодком шавад ва халоват барад. Диккати гурух ба у нишонаи бедоршавй, омили фахмиш ва натичаи кушиш мегардад” [15, с.87].
Даврахри амалкунй:
радами 1. Ташхиси дарачахои аклонй. Бедоркунии фикр, вакте ки кудак мехохад ба хамсинфонаш расад.
радами 2. Интихоби сарпараст. Вобаст намудани хонандаи хуб. Барои ин манфиати тарафайнро ба назар гирифтан лозим аст.
радами 3. ^айд намудани натичахо ва бахогузорй ба онхо. Зарур аст, ки кори хуб аз чашми коллектив пинхон набошад ва инкишоф дода шавад.
Шодкомй аз фахдоиш. Мухим аст, ки омилхои бедоршавии ботиниро барои ичроиши фаъолият ба вучуд орем, ки талаботи шахсро конеъ менамоянд.
“Панч омили асосии таълим мавчуданд:
Омили бедоркунии бевосита, ки талаботи хозираи кудакро конеъ менамояд.
Омили бедоркунй ба оянда конеъ намудани талаботест, ки дар оянда даркор мешаванд.
Омилхои ахлокй фахмиши он, ки таълимгирй вазифаи ахлокии шахс дар пеши чомеа ва оила мебошад.
Омилхои муошират ахамияти ичтимой дошта, бо талаботи дар коллектив будан алокаманд аст.
Мухим аст, ки хамаи ин омилхоро ба назари эътибор гирифта, аз онхо истифода намоем ва инкишоф дихем. Омили аз хама асосй аклонй буда, имкон медихад, ки оламро дониста гирем, вакте ки ба мо нафакат натича, балки ча-раёни фахмиш низ зарур аст” (15, с. 89).
Мехнати кудак шодкомиро аз фахмидани маводи нав зиёд менамояд, худомузй ва маърифатро инкишоф медихад.
Хонандагон аз мактаб на танхо дониш, балки рушди маданй, гамхорй, инкишофи шахсй ва ичтимой, инчунин хамдигарфахмй, эхтироми муваффакият ва пешравии худро низ аз тарафи муаллимон интизоранд.
Акнун тахлили пешравихои хонандагонро, ки худашон бахогузорй карда-анд, дида мебароем. Хонандагони синфи 7-ум 40 нафар иштирок карданд.
Натичаи бахои хонандагон чунин аст:
_____________________________________________________ Цадвали №1
Хама цаноатманданд 10 нафар
На х,ама вацт 22 нафар
Ман баъзан аз худ цаноатманд нестам 6 нафар
Ба ман фарц надорад 2 нафар
Агар зехн монем, факат 2 нафар аз пешравии худ бепарвоянду халос. Ин нишон медихад, ки аз худ кардани чизи ба онхо пешниходкардаи муаллимонро намехоханд, вале баъд аз чанд вакт ру ба хониш меоранд ва муаллимонеро, ки дарсашонро аз хама зиёд шавковар мегузаронанд, бештар кадрдонй мекунанд.
10 нафари аввал аз муваффакияти худ каноатманданд, онхо ба талаботи фаъолияти мактаб мутобик шудаанд ва нисбати ходисахои майда бепарвоянд.
^исми калони хонандагон, ки 22 нафаранд, аз пешравии худ каноатманд нестанд. ^исме аз хонандагон баъзан аз хеш норозиянд, ки 6 нафарро ташкил медиханд. Гурухи охирон ба кумаки рохбари синф, муаллимони хамон фанхое, ки хонандагон аз онхо танкисй мекашанд, ниёз доранд.
Норозигй пайваста гун мешавад. Дар ин бора акидаи хонандагон хеле хам ачиб аст. Онхо нисбати пешравй ва нобарории худ эхсосманданд. Бо ин максад тадкикотро бо худи хамон синф анчом додем, ки натичааш чунин аст.
Ч,адвали №2
Монеъа^ои хониши (таълим)-и босамар
Шавцу завцуои гуногун 3 нафар
Вацтхушй (бозиуо, дискотека...) 1 нафар
Масъалауои уалталаби хона 1 нафар
Хацицй набудани ицрои коруои хона 2 нафар
Набудани шавцу уавас ба омузиши баъзе фащои таълимй 18 нафар
Манфиатуои ман аз супоришуои мактаб бартарй доранд 5 нафар
На уама вацт кайфияти ман хуб аст 1 нафар
Фикр мекунам, ки уамаи фащоро циддй омузам 4 нафар
Ба пешравии ман касе кордор набошад 5 нафар
18 нафар хонанда аз набудани шавку хавас дар омузиши баъзе фанхои таъ-лимй иттилоъ медиханд. ^исми зиёди хонандагон шавкхои гуногун ба тахсил доранд ва 5 нафар ба таваччухи калонсолон эътибор намедиханд. Х,амин вазъ-ият ба гуруххои мобайнй низ дахл дорад, ки метавонад муносибат ба тахсилро хубтар созад.
Омилхри тах,сили бомуваффакият
Цадвали № З
Муносибати ман ба тахсил хуб мешавад агар:_____________________________
Имконияти озод омухтани баъзе фащо пайдо шавад. 16 нафар
Муносибати байни хонандагону муаллимон бештар озод 2 нафар
бошад.
Зиёд кардани мицдори фащое, ки инсонро ба уаёти воцей 4 нафар
омода мекунанд.
Ман бовар кунам, ки хуб таусил карда хубтар зиндагонй 8 нафар
мекунам.
Дар мактаб уама вацт одами калонсолро дарёфт кардан 4 нафар
мумкин бошад, ки масъалауои шахсиро уал кунад.
Мо набояд маводи таълимиро уамту омузем, балки 6 нафар
мустацилона ягон чизро анцом диуем.
Х,авасмандй тагйир меёбад. Он фанхо мухим мегарданд, ки барои дохил-шавй ба мактаби олй имконият медиханд, онхоро чукур ва чиддй меомузанд. Барои хонандагон мухим аст, ки чомеаи муосир дониши онхоро то кадом андоза кадр мекунад. Онхо боварй хосил мекунанд, ки агар хуб хонанд, хубтар зиндагонй мекунанд. Аммо афсус, ки имруз ба хамаи ин боварй надоранд. Дар фарчоми макола метавон чунин хулосабандй кард:
Мактаб бояд дар навбати аввал тахсилоти кудакони синни хурди мак-табиро стандартй намояд. Дар солхои аввали хаёташ кудак оламро бештар мео-музад. Дар бораи олами атроф маълумоти зиёде пайдо намуда, худро бештар ба онхо мутобикшуда хис мекунад. Дар чунин мухдт бо боварй ба оянда мени-гарад. Ягон кудак ба мактаб бо умеди нобарорй намеояд. Факат мактаб мета-вонад уро нобарор созад. Аввал бештари кудакон худро новобаста аз мухит ва оила шахсиятхои мустакил мепиндоранд. Bай умед дорад, ки аз тарафи хамсин-фон ва муаллимон сохиби эхтиром ва мухаббат мегардад. Шикасти ин умед масъалаи халталаби таьлими синфхои ибтидой аст. ^дак бо умеди калони тах-сил ба мактаб меояд. Агар хохиши тахсилро аз даст дихад, дар ин бора на танхо оила, балки мактабу усулхои таълим низ гунахкоранд. Агар панч соли аввали тахсил бо рохи умедворй наравад, дар солхои минбаъда ислох нахохад шуд. Bай дар солхои минбаъда кобилияти халли масъалахои халталаби пешомадаро дошта наметавонад. Аз чустучуи мухаббат ва худэхтиромкунй дур мешавад. Дар мархалаи хозира хаёти чомеа мураккаб ва гуногунпахлу мебошад. Барои хамин хам мутобик шудан ба хаёти мактаб ва чомеа ва алокамандии байни онхо муваффакияти фаъолияти таълимй аст. Муваффакият сарчашмаи кувваи боти-нии кудак, тавлидкунандаи неру барои бартараф намудани душворихо, хохиши тахсил мебошад. ^дак ба худ ва конеъ кардани талаботи ботинии худ кушиш мекунад. Хулоса муваффакият дар тахсил муваффакияти ояндаи хаёт аст.
Калидвожахо: таусилот, шодкомй, муваффацият, тарбия, хонандагон, инкишоф
Пайнавишт:
1. Азаров, Ю.П. Радость учить и учиться / Ю.П. Азаров. - М.:Политиздат, 1989. -
355 с.
2. Аникеева, П.П. Учителю о психологическом климате в коллективе / П.П. Аникеева. -М.:Просвещение, 1983.-96 с.
3. Белкин, А.С. Читаю чувства на лице твоем/А.С. Белкин. //Народное образование. - 1990. -№11. - 91 с.
4. Белкин, А.С. Ситуация успеха. Как ее создать?/ А.С. Белкин. -М.:Просвещение, 1991.-169 с.
5. Глассер, У. Школы без неудачников/У. Глассер. -М.: Просвещение, 1991.-71с.
6. Лутфуллоев, М. Современная дидактика (Дидактикаи муосир) / М. Лутфуллоев. -Душанбе: Ирфон, 2001. - 206 с.
7. Невский, Т. А. Трудный успех / Т.А. Невский. -М.:Просвещение, 1981,-126 с.
8. Рогов, Е.И. Настольная книга практического психолога в образовании / Е.И. Рогов. -М.: Владос, 1995.-528 с.
9. Селевко, Г.К. Современные образовательные технологии / Г.К. Селевко. -М.: Народное образование, 1998.-53 с.
10. Скаткин, М. Н. Школа и всестороннее развитие детей / М.Н. Скаткин. -М.: Просвещение, 1960.-140 с.
11. Сухомлинский, В.А. Верьте в человека / В.А. Сухомлинский. - М.: Молодая гвардия, 1960- 112 с.
12. Сухомлинский, В.А. Как воспитать настоящего человека / В.А. Суломлинский. -М.: Педагогика, -1990. -288 с.
13. Сухомлинский, В.А. Сердце отдаю детям/В.А. Сухомлинский. -Киев.: Радянська школа., 1988. -272 с.
14. Ушинский, К.Д. Избранные педагогические сочинения / К.Д. Ушинский. - М.: Педагогика, 1974.-569 с.
15. Шарифзода, Файзулло. Актуальные проблемы современной педагогики / Ф. Шарифзода. - Душанбе: Ирфон, 2009. - 218 с.
Reference Literature
1. Azarov U.P.The Joy of Teaching and Learning. -M.: Politizdat,1989. — 355 pp.
2. Anikeeva P.P. To Teacher about Psychology Climate in Collective. -M.: Enlightenment. 1983.- 96pp.
3. Belkin A.S. Situation of Success. How to Create it? -M.: National education,— 1990. -169pp.
4. Belkin A.S. Read Emotions on your Face. M.: Education, - 1991. -169pp.
5. Glasser U. Schools without the Unsuccessful. M.: Education,-1991. -71pp.
6. LutfulloevM. Modern Didactics. Dushanbe.: Irfon. -2001. -206pp.
7. Nevskiy T.A. Difficult Success . — M.: Education, - 1981. — 126pp.
8. Rogov E. I. Table Book of Practical Psychologists in Education. - M.: Vlados . -1995. -528 pp.
9. Selevko G.KModern Educational Technologies. - M.: National education . — 1998. -53 pp.
10. Scatkin M.N. School and Universal Development of Children. -M.: Education, - 1960. -140 pp.
11. Suhomlinsky. V.A. Believe into Man. -М.: Young guard, - 1960.-234 pp.
12. Suhomlinsky V.A. How to Bring up a Real Man. -М.: Pedagogics, - 1972.-254 pp.
13. Suhomlinskiy V.A. Gave my Heart to Children. -Kiev. Mother school. - 1988.-272pp.
14. Ushinskiy K.D. Selected Pedagogical Works. -M.: Pedagogics, - 1974. -569 pp.
15. Sharifzoda Faizullo. Actual Problems of Modern Pedagogics. -Dushanbe.: Irfon.- 2009 pp.
Организация успешной педагогической ситуации в учебном процессе со школьниками
Ключевые слова: педагогическая ситуация, педагогическая деятельность, гуманизация процесса обучения, поэтапный метод
Организация обучения требует различных педагогических и методологических навыков в различных ситуациях. Эта статья содержит различные идеи ученых и педагогических экспертов по интерактивным методом обучения. Школа должна быть учреждением, на которое дети смотрят как на место, где он или она получает интеллект и мудрость, и смотреть на учителей как на своих пожизненных наставников и пропагандистов культуры. Дети не должны бояться школы и учителей, скорее, следовать её обучению и принципам.
Creation of Successful Pedagogics of Situations in the Process of Pupils' Educational
Activities
Key words: pedagogical situation, pedagogical activity, tuition process humanization, stage method
Organization of tuition requires different pedagogical and methodological habits in diverse situations. This article contains different ideas of scientists and experts ofpedagogies on interactive methods of teaching. School should be such type of establishment looked upon by children as the place where they are imbued with intellect and wisdom, teachers should be considered as life long preceptors and guides of culture. Children mustn't be afraid of school and teachers, but be learned to follow its principles and elaborated rules.
Роцеъ ба муаллиф:
Булбулов Чумъа, номзади илмуои педагоги, директори донишкадаи такмили маъ-лумоти касбии Вилояти Мухтори Кууистони Бадахшон (Цумуурии Тоцикистон) e-mail: juma.bulbulov@akdn. org
Хоников Шахтут, номзади илмуои педагоги, муовини директори донишкадаи такмили маълумоти касбии Вилояти Мухтори Кууистони Бадахшон (Цумуурии Тоцикистон) e-mail: Chahtut@akd. org
Сведения об авторе:
Булбулов Джума, кандидат педагогических наук, директор Института усовершенствования профессиональной образовании Горно-Бадахшанской Автономной области (Республика Таджикистан), e-mail: juma.bulbulov@akdn. org Хоников Шахтут, кандидат педагогических наук, замдиректор Института усовершенствования профессиональной образовании Горно-Бадахшанской Автономной области (Республика Таджикистан), e-mail: Chahtut@akd. org
Information about the author:
Bulbulov Djuma, Candidate of Pedagogical Sciences, director of the Institute of Professional Education Improvement, Kukhistoni Badakhshon autonomous viloyat, (Tajikistan Republic), e-mail: juma.bulbulov@akdn. org
Khonikov Shakhtut, Candidate of Pedagogical Sciences, director deputy of the Institute of Professional Education Improvement, Kukhistoni Badakhshon autonomous viloyat, (Tajikistan Republic), e-mail: Chahtut@akd. org
