Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
БУГУНГИ КУН ПЕДАГОГИ ГАБИТАР ИМИЖИ
Со^ибжамол Норкобиловна Жураева
Низомий номидаги ТДПУ Умумий психология кафедраси в.б. профессори,
психология фанлари доктори боЫЬ] ашо1_1 @шай .ги
Психологияда шахс фаолиятига таъсир курсатувчи омилларнинг таъсири доимий равишда эътиборга олинади. Шу сабабли хам педагог имижини бахолашда хам турли хил омиллар каторига шахснинг ижтимоий-антропологик хусусиятларини назардан четда колдирмасликни лозим топдик. Миллатнинг эксплицит (ташки ифодаланган тажрибалари) тажрибаларида инсоннинг киёфаси, конститцуионал тузилиши ва антропологик белгиларига хар доим хам юкори бахо берилади.
Психология фани тараккиётида хам шахс конституционал тузилиши унинг фазилат ва хислатларига таъсир курсатиши мумкинлиги хакидаги гоя хам илгари сурилади. Кундалик турмушда хам инсоннинг комати ва буйи-бастига хам алохида бахо берилиб, салобатли, хушкомат, баланд буйли, келбатли ва бошкалар тарзда ишлатилади. Бу холат аёлларга нисбатан кулланилганда эса нозик, хушкомат, гузал коматли ва хушбичим сифатлари кулланилади. Инсоннинг инсон томонидан идрок килиниши масаласига багишланган тадкикотларда хам ташки киёфага берилган бахо мухимлиги илмий тасдикланган. Шунингдек, инсонларнинг ташки киёфаси бир бирига нисбатан симпатия, эмпатия ва антипатияга сабаб булиши хам сир эмас.
Биз педагог имижида ташки киёфа, хусусан, буйи-бастининг урни масаласини тадкик этишга эришдик. Бунинг учун олий таълим муассасалари профессор-укитувчилари ва талабаларнинг муносабатларини урганишни лозим топдик. Бунинг учун тадкикот объектларига "Замонавий педагог учун кандай улчамдаги буй-баст булиши лозим"лиги ва унинг улчамини кайд этиш суралди.
Куйида улар муносабатларининг айрим жихатлари юзасидан эмпирик курсаткичлар олинди.
Дастлабки курсаткичлар педагогларнинг ташки киёфасини урганишга багишланган. Педагогларнинг ташки киёфасини бахолашда куйидаги эмпирик курсаткичлар хос.
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
178 177, 177,5 Урта1 45 ча к,ийма" т 77, 95 |
177 176,5 176 175,5 175 174,5 174 173,5 5 йилга 176,62 176,8 ÜÜiJ ча 6 йилдан 10 11 йилдан 15 16 йилдан 20 йилдан 25 25 йилд йилгача йилгача 20 йилгача йилгача юк,ор1 1 ан
1-диаграмма.Профессор-укитувчилар имижига кура буй-бастининг улар мех,нат
стажига кура курсаткичлари.
Замонавий педагог тимсолига берилган бахоларда турли хил мехнат стажига эга булган педагогларнинг муносабати урганилди. Уларнинг бахосига кура замонавий педагог учун буй-бастнинг ахамияти бахоланганда эмпирик курсаткичлар куйидагича куриниш олди:
Мехнат стажига кура педагогларнинг буйи-бастлари бахоланганда уларнинг уртача курсаткичи 176,71±3,73 смни ташкил этди. Бундан куринадики, педагоглар узларининг муносабатига кура замонавий педагог 169,95 -И 82,30 см буй-бастга эга булиши мухим экан. Бу борада педагогларнинг мехнат стажига кура билдирган муносабатлар деярли бир хил улчамдаги диапазонни эгаллаган. Бу холат купрок эркак педагогларга хос улчам сифатида бахоланмокда.
Замонавий педагог имижида буй-бастнинг урни масаласида бир хил диапазондаги улчамлар урин олган булса-да, мехнат стажига кура улардан айрим статистик тафовутлар кузатилмокда.
5 йилгача мехнат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 177,45±3,38 см;
6 йилдан 10 йилгача мехнат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 176,32±2,73 см;
11 йилдан 15 йилгача мехнат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 176,62±2,94 см;
May 6
45
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023
Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
16 йилдан 20 йилгача мехнат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 176,80±3,41 см;
20 йилдан 15 йилгача мехнат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 174,50±4,65 см;
25 йилдан юкори мехнат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 177,95±2,73 см.
Аслида ушбу холат педагоглар узининг буй-басти эмас, балки уларнинг назарида замонавий педагог кандай салобатли киёфали улчамга эга булиши керак деган муносабатларига кура 175^180 см оралигидаги буй-бастга эга булиш максадга мувофик деган хулосани бермокда.
Юкоридаги келтирилган эмпирик курсаткичга кура, профессор-укитувчилар олий таълим муассасасида фаолият олиб бораётган педагог буй-басти уларни талабалар томонидан идрок этишнинг асосий шартларидан бири сифатида бахоламокдалар. Педагогнинг ташки киёфасидаги салобат ва узига хос симпатия уйготувчи омиллар талабалар билан узаро муносабат урнатишнинг мухим шарти хисобланади. Шу сабабли хам укитувчилар таълим жараёнида талабаларининг каршисида узининг буй-бастига кура таъсир курсата оладиган тимсолга эга булишлари эътироф этилмокда.
REFERENCES
1. Жураева С.Н. Укитувчи имиджи масъулияти билан узаро алокадорлик уйгунлиги // «Психология». 2021. №2. Б. 65-69 .
2. Жураева С.Н. Педагог имижини тавсифловчи шахслилик хусусиятлари // Pedagogik mahorat. 2022. №1. Б.50-56.
3. Жураева С.Н. Замонавий педагог имижини шакллантиришда психологик омиллар таъсири // Замонавий таълим. 2020. № 1. Б. 49-55.
4. Жураева С.Н. Педагог имижи масъулияти // Педагогика. 2021. №4. Б.62-
5. http://innosci.org/index.php/iarsp/article/view/262.
May 6
46