г
v.
Жураева Сох,ибжамол Норк,обиловна,
Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети "Умумий психология" кафедраси профессор вазифасини бажарувчи, психология фанлари доктори
ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГ ГАБИТАР ИМИЖИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ
УУК: 152.32.158
ЖУРАЕВА С.Н. ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГ ГАБИТАР ИМИЖИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ
Ушбу макола бугунги кунда Олий таълим тизимидаги замонавий педагог имиджини бах,олашда турли хил омиллар, шахснинг ижтимоий-антропологик хусусиятлари, педагог-нинг киёфаси, конституционал тузилиши ва антропологик белгиларини кенг ёритиб беришга каратилган.
Таянч суз ва тушунчалар: имиж, буй-баст, симпатия, фахр, буй улчами, ах,оли вакиллари, салобатли, хушкелбат, ташки жозибага эга, социал муносабатларда викорли.
ЖУРАЕВА С.Н. СОЦИАЛЬНО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ ОБРАЗА СОВРЕМЕННОГО ПЕДАГОГА ГАБИТАРА
Эта статья направлена на то, чтобы дать широкий обзор различных факторов, социально-антропологических характеристик личности, внешнего вида педагога, его конституционального строения и антропологических признаков в оценке современного педагогического имиджа в системе высшего образования сегодня.
Ключевые слова и понятия: имидж, высокий, симпатия, гордость, размер роста, представители населения, полезные, общительные, обладают внешним обаянием, беспроигрышны в социальных отношениях.
JURAYEVA S.N. SOCIO-PSYCHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF THE IMAGE OF THE MODERN PEDAGOGUE GABITAR
This article is aimed at giving a broad overview of various factors, socio-anthropological characteristics of the individual, the appearance of the educator, its constitutional structure and anthropological signs in the evaluation of the modern pedagogical image in the higher education system today.
Key words and cocepts: Image, height, sympathy, pride, size of height, representatives of the population, dignified, sympathetic, has external charm, is dignified in sociological relations.
ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 11 (120)
Кириш.
Республикамизда сунгги йилларда профессор-укитувчилар фаолиятида илFор хорижий тажрибаларни умумлаштириш оркали олий таълим сифатини ошириш, укув дастурларини такомиллаштириш ва замона-вий психологик технологияларни жорий этиш, таълим беришда кулланилаётган таълим-тарбия усулларининг таъсирчанлигини оши-ришнинг меъёрий асослари яратилмокда. «... олий таълимнинг илFор стандартларини жорий этиш, олий таълим мазмунини сифат жих,атидан янги боскичга кутариш, ижтимоий сох,а ва иктисодиёт тармокларининг баркарор ривожланишига муносиб х,исса кушадиган, мех,нат бозорида уз урнини топа оладиган юкори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини йулга куйиш»1 устувор йуналишлардан бири сифатида белгиланди. Ушбу йуналишлардаги комплекс вазифалар ижросини таъминлашда замонавий педагог тимсолини шакллантириш х,амда такомиллаштириш юзасидан илмий тадкикотларни чукурлаштиришга каратилган янгича назарий ечимларни топиш имконият-лари кенгайтирилмокда.
Мавзунинг долзарблиги: Бугунги кун олий таълим ва илмий тадкикот масалала-рида педагогнинг урни, замонавий педагог имижини шакллантириш, укитувчининг ижтимоий нуфузини ошириш, укитувчининг шахсий-касбий камолотини ривожлантириш-нинг талабалар тасаввурида укитувчи тим-соли, замонавий олий таълимнинг психологик жих,атларини такомиллаштириш, педаго-гик жамоанинг ижтимоий-психологик хусу-сиятларида, педагогик низоларнинг психологик табиати, «педагог-талаба муносабат-лар тизимини» оммалаштириш буйича илмий тадкикотлар олиб борилмокда. Бу борада замонавий педагог имижини шаклланти-ришнинг ижтимоий-психологик омилларини аниклаш, таълим-тарбия жараёни таъсирчанлигини ошириш, олий таълим муассасалари-нинг нуфузини кутариш, «педагог-педагог» ва «педагог-талаба» муносабатларини тако-
1 Узбекистон Республикаси Президентининг «Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш туFрисида» 2019 йил 8 октябрдаги ПФ-5847-сон Фар-мони. - Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами. 2019 йил октябрь, 41-сон (905). Б.10-14.
миллаштириш буйича илмий тадкикотларга алох,ида эътибор берилмокда.
Тадцицотда кузланган мацсад: олий таълим муассасаси замонавий педагоги имижи шаклланишининг ижтимоий-психологик омилларини аниклаш асосида такомиллаш-тиришга оид таклиф ва тавсиялар ишлаб чикишдан иборат.
Мавзу буйича илмий асарлари та^лили.
Педагог имижи шаклланишининг габи-тар психологик омилларида юзага келади-ган турли муаммолари Узбекистон олим-ларидан Р.З.Гайнутдинов, М.Г.Давлетшин, А.М.Жабборов, А.А.Зокиров, В.М.Каримова, З.Т.Нишонова, А.И.Расулов, F.Б.Шоумаров, Кодиров, Э^^озиев, Ш.А.Эшметов ва бошкалар томонидан педагогнинг фаолияти ва шахсининг турли кирралари илмий тадкик этилган. Лекин, замонавий педагог имижини шаклланиш хусусиятлари алох,ида ижтимоий-психологик муаммо сифатида урганилмаган.
Мустакил Давлатлар Хамдустлиги олим-ларидан С.А.Азаренко, Е.Н.Богданов, Е.В.Гордиенко, В.Г.Горчакова, А.А.Деркач,
A.С.Ковальчук, Е.И.Манякина, А.Ю.Панасюк. Е.Б.Перелыгина, Г.Г Почепцов, А.В.Соколов,
B.М.Шепель, И.П.Шкуратова ва бошкалар шахс имижи, имижда ташки киёфанинг ифо-даланиши, индивидуал имижнинг шаклланиш хусусиятларига доир тадкикотлар амалга оширилган булса-да, замонавий педагог имижини шакллантиришга таъсир курсатувчи ижтимоий-психологик омиллар комплекс ижтимоий-психологик тадкикот сифатида урганилмаган.
Хориж тадкикотчиларидан C.Atkin, M.E.Blo, D.M.Bus, K.Boulding, A.Clark, A.P.Eagly, B.T.Johnson, M.Elwood, E.Klinger, E.Kretschmer, L.C.Winters ва бошкаларнинг тадкикотлари реклама, маркетинг ва ташкилот имижи шаклланиш масалалари доирасида амалга оши-рилган.
Мацоланинг илмий мо^ияти:
Жамиятнинг интенсив тараккиёт жараё-нида, таълим-тарбия жараёнини модерниза-циялаш, укитувчилик касбининг янги имиджи модели илгари сурилади. Узлуксиз таълим жараёни педагогик фаолияти самарадорли-гини таъминлайди.
ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 11 (120)
Тадцицотнинг объекти:
Республикамизнинг нуфузли 4 та олий укув юрти укитувчиларининг 10-15 йиллик, 20-25 йиллик ва 30-35 йиллик тажрибага эга булган гурух,лари камраб олинади.
Тадк,ик,отда цулланилган усуллар:
Р.Б.Кеттеллнинг 16 факторли шахс суровномаси, Мак-Край ва Пол Костанинг «Катта бешлик» суровномаси, замонавий педагог имижида гавдаланувчи укитувчи шах-сига хос етакчи кадриятларни тадкик килишда Э.В.Резапкина ва Г.В.Резапкиналарнинг «Укитувчи шахсини психологик
урганиш суровномаси», В.В.Синявский, В.А.Федорошиннинг «Ташкилотчилик ва ком-муникативлик кобилиятлари» суровномаси, Л.А.Адамбаева «Педагог касбий-психологик компетенциясининг шаклланиш дара-жасини аниклаш» анкета-суровномаси, Н.Холлнинг «Эмоционал интеллект тести (EQ)», Г.Ю.Айзенкнинг «Психик х,олатини узи томонидан бах,олаш тести», В.Мегель ва А.Овчаровларнинг «Социотипларни урганиш методикаси», «Замонавий педагог-нинг буй-бастини улчаш шкаласи» (муаллиф-лик бах,олаш шкаласи) ва «Шахслилик сифат-ларини бах,олаш шкаласи»дан (муаллифлик бах,олаш шкаласи) фойдаланилди.
Натижалар ва амалий мисоллар:
замонавий педагог имижининг «Шахслилик, педагогик компетентлик ва габитар имижи»ни ифодаловчи бах,олаш мезонларини киритиш асосида олий таълим муассасаси педагогининг компетенциялари аникланган;
замонавий педагог имижининг ижтимоий-психологик хусусиятларини бах,олаш учун «Шахслилик сифатларини бах,олаш шкаласи» ишлаб чикилган;
«Замонавий педагог имижи шакллани-шининг ижтимоий-психологик омилларини тавсифловчи психологик модел» и ишлаб чикилган;
«Шахслилик, педагогик компетентлик ва габитар имижи»ни ва "Замонавий педагог имижи шаклланишининг ижтимоий-психологик омилларининг тавсифловчи психологик модели» Низомий номидаги Тош-кент давлат педагогика университети Психология укув-амалий Маркази тингловчилари
фаолиятида фойдаланиш учун укув-услубий курсатмалари ишлаб чикилган;
диссертация иши натижалари Тошкент давлат педагогика университети профессор-укитувчилари ва ФарFона давлат педагогика университети укув жараёнларига жорий этил-ган.
Аник, хул оса ва амалий таклифлар:
Психологияда шахс фаолиятига таъ-сир курсатувчи омилларнинг таъсири дои-мий равишда эътиборга олинади. Шу сабабли х,ам педагог имижини бах,олашда х,ам турли хил омиллар каторига шахснинг ижтимоий-антропологик хусусиятларини назардан четда колдирмасликни лозим топдик. Миллатнинг эксплицит (ташки ифодаланган тажрибалари) тажрибаларида инсоннинг киёфаси, консти-туционал тузилиши ва антропологик белги-ларига х,ар доим х,ам юкори бах,о берилади. Психология фани тараккиётида х,ам шахс кон-ституционал тузилиши унинг фазилат ва хис-латларига таъсир курсатиши мумкинлиги х,акидаги Fоя х,ам илгари сурилади. Кундалик турмушда х,ам инсоннинг комати ва буйи-бастига х,ам алох,ида бах,о берилиб, сало-батли, хушкомат, баланд буйли, келбатли ва бошкалар тарзда ишлатилади. Бу х,олат аёл-ларга нисбатан кулланилганда эса нозик, хушкомат, гузал коматли ва хушбичим сифат-лари кулланилади. Инсоннинг инсон томонидан идрок килиниши масаласига баFишланган тадкикотларда х,ам ташки киёфага берилган бах,о мух,имлиги илмий тасдикланган. Шунинг-дек, инсонларнинг ташки киёфаси бир бирига нисбатан симпатия, эмпатия ва антипатияга сабаб булиши х,ам сир эмас1.
Биз педагог имижида ташки киёфа, хусу-сан, буйи-бастининг урни масаласини тадкик этишга эришдик. Бунинг учун олий таълим муассасалари профессор-укитувчилари ва талабаларнинг муносабатларини урганишни лозим топдик. Бунинг учун тадкикот объ-ектларига "Замонавий педагог учун кандай улчамдаги буй-баст булиши лозим"лиги ва унинг улчамини кайд этиш суралди.
1 Жураева С.Н. Укитувчи имиджи масъулияти билан узаро алокадорлик уЙFунли. - № 2, 2021 "Psixologiya" ilmiy jurnal * научный журнал * scientific journal.
ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 11 (120)
V____
1 -жадвал. Педагоглар буй улчамининг ах,амияти хусусидаги муносабатлар курсаткичлари (педагоглар нук,таи
назаридан)
№ Педагогларнинг мех,нат стажи X а Стьюдент-нинг t- мезони P
1 5 йилгача 177,45 3,38 1,492 0,144
6 йилдан 10 йилгача 176,32 2,73
2 5 йилгача 177,45 3,38 1,157 0,254
11 йилдан 15 йилгача 176,62 2,94
3 5 йилгача 177,45 3,38 0,912 0,368
16 йилдан 20 йилгача 176,80 3,41
4 5 йилгача 177,45 3,38 4,985 0,000***
20 йилдан 25 йилгача 174,50 4,65
5 5 йилгача 177,45 3,38 -0,771 0,445
25 йилдан юкори 177,95 4,35
6 6 йилдан 10 йилгача 177,37 3,17 2,647 0,01*
11 йилдан 15 йилгача 176,86 2,97
7 6 йилдан10 йилгача 176,46 2,75 -1,306 0,199
16 йилдан 20 йилгача 177,37 3,90
8 6 йилдан10 йилгача 176,96 2,83 4,393 0,000****
20 йилдан 25 йилгача 174,50 4,65
9 6 йилдан10 йилгача 176,54 2,77 -1,858 0,05*
25 йилдан юкори 177,95 4,35
10 11 йилдан 15 йилгача 176,86 2,97 -0,856 0,397
16 йилдан 20 йилгача 177,37 3,90
11 11 йилдан 15 йилгача 176,86 2,97 0,669 0,506
20 йилдан 25 йилгача 174,50 4,65
12 11 йилдан 15 йилгача 176,86 2,97 -2,245 0,05*
25 йилдан юкори 177,95 4,35
13 16 йилдан 20 йилгача 177,37 3,90 2,474 0,01*
20 йилдан 25 йилгача 174,50 4,65
14 16 йилдан 20 йилгача 177,37 3,90 -1,854 0,05*
25 йилдан юкори 178,25 3,91
15 20 йилдан 25 йилгача 174,50 4,65 -3,047 0,001***
25 йилдан юкори 177,95 4,35
Изох:* курсаткичлар орасидаги фарклар мавжудлигини ифодалайди.
Куйида улар муносабатларининг айрим жихатлари юзасидан эмпирик курсаткичлар олинди.
Дастлабки курсаткичлар педагогларнинг ташки киёфасини урганишга баFишланган. Педагогларнинг ташки киёфасини бахолашда куйидаги эмпирик курсаткичлар хос (1-жад-вал).
Замонавий педагог тимсоли Стьюдентнинг t-мезони оркали тахлил килинганда берил-ган бахоларда турли хил мехнат стажига эга булган педагогларнинг муносабати урганилди. Уларнинг бахосига кура замонавий педагог учун буй-бастнинг ахамияти бахоланганда эмпирик курсаткичлар куйидагича куриниш олди:
Мехнат стажига кура педагогларнинг буйи-бастлари бахоланганда уларнинг уртача
курсаткичи 176,71 ±3,73 смни ташкил этди. Бундан куринадики, педагоглар узларининг муносабатига кура замонавий педагог 169,95 ,182,30 см буй-бастга эга булиши мухим экан. Бу борада педагогларнинг мехнат стажига кура билдирган муносабатлар деярли бир хил улчамдаги диапазонни эгаллаган. Бу холат купрок эркак педагогларга хос улчам сифатида бах,оланмокда.
Замонавий педагог имижида буй-бастнинг урни масаласида бир хил диапазондаги улчамлар урин олган булса-да, ме^нат стажига кура улардан айрим статистик тафовут-лар кузатилмокда.
5 йилгача мех,нат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 177,45±3,38 см;
ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 11 (120)
2-жадвал. Олий таълим профессор-ук,итувчилари имижида буй улчамининг жинсга кура курсаткичлари
Педагогларнинг жинсига кура X о Стьюдентнинг 1-мезони Р
Эркак 176,71 2,94 15,91 0,000*
Аёллар 167,26 2,51
Изох,:* курсаткичлар орасидаги фарклар мавжудлигини ифодалайди.
6 йилдан 10 йилгача мех,нат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 176,32±2,73 см;
11 йилдан 15 йилгача мех,нат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 176,62±2,94 см;
16 йилдан 20 йилгача мех,нат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 176,80±3,41 см;
20 йилдан 15 йилгача мех,нат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 174,50±4,65 см;
25 йилдан юкори мех,нат стажига эга булган педагоглар замонавий педагогнинг буй-басти: 177,95±2,73 см.
Аслида ушбу х,олат педагоглар узининг буй-басти эмас, балки уларнинг назарида замонавий педагог кандай салобатли киёфали улчамга эга булиши керак деган муносабатла-рига кура 175,180 см оралиFидаги буй-бастга эга булиш максадга мувофик деган хулосани бермокда.
Юкоридаги келтирилган эмпирик курсаткичга кура, профессор-укитувчилар олий таълим муассасасида фаолият олиб бораётган педагог буй-басти уларни талаба-лар томонидан идрок этишнинг асосий шарт-ларидан бири сифатида бах,оламокдалар. Педагогнинг ташки киёфасидаги салобат ва узига хос симпатия уЙFотувчи омиллар тала-балар билан узаро муносабат урнатишнинг мух,им шарти х,исобланади. Шу сабабли х,ам укитувчилар таълим жараёнида талаба-ларининг каршисида узининг буй-бастига кура таъсир курсата оладиган тимсолга эга булишлари эътироф этилмокда.
Мазкур х,олатнинг узвий давоми сифатида замонавий педагоглар буй-бастининг жинсга кура ифодаланишида эса куйидаги муносабат кузатилди. Юкоридаги мулох,азалар педагог буй-бастининг умумий ифодаланиши буйича курсаткич х,исобланса-да, аммо эркак ва аёл педагогларнинг бу борадаги курсаткичлари бир биридан маълум бир маънода тафовутла-
ниши мумкинлиги куйидаги муносабатларни узида акс эттирди (2-жадвал).
Утказилган тадкикотимизда Стьюдентнинг 11-мезони оркали тах,лил килинганда эркак ва аёл педагогларнинг буй-бастига билди-рилган умумий муносабатларга кура замонавий аёл педагогларнинг уртача буй улчами 167,26±26 см булиши максадга мувофик деб бах,оланмокда. Агар умумий х,олда узбекларга хос уртача буй улчами эрка-кларда 169,4 ва аёлларда 157,8 смни таш-кил этиши х,акидаги маълумот билан солиш-тирганда бу анча юкори курсаткич экан-лигидан далолат бермокда. Демак, аёл профессор-укитувчиларнинг нуктаи наза-рича х,ам замонавий аёл педагогларнинг буй-басти баланд булиши уларнинг хушбичим ва симпатия уЙFотувчи куринишнинг олишига сабаб булиши мумкинлигини кайд этмокда. Профессор-укитувчиларнинг нуктаи наза-рича жинсларига кура эркак ва аёл педагоглар буй-бастининг статистик фарки маълум бир маънода мавжудлигини кузатиш мум-кин:176,71 ±2,94 (эркак) ва 167,26±2,51 (аёл), 1=15,91 ва фарклар ишончлилиги р<0,0001 ни ифодаламокда. Уз навбатида тасаввурдаги тимсолга кура бах,олар идеал тарзда ифода-ланди. Шунга кура, эркак ва аёл педагогларнинг буй улчами уртача идеал куринишда дейиш мумкин. Бу х,олат ах,олининг уртача буй улчамига нисбатан юкори эканлиги келтирилган эмпирик курсаткичларда кузатилмокда.
Имиж масаласида кайси сох,ада фаолият курсатаётган ходим тимсолини ифодаланиши атрофдагиларнинг муносабатида уз аксини топади. Шунга кура тадкикотимизда замонавий педагог имижида буй улчамига муно-сабатни талабалар ва ах,олининг муносабат-лари нуктаи назарига кура бах,олашни лозим топдик. Талабалар ва ах,олининг укитувчи буй улчамини кандай куринишда булишига доир муносабатлари куйидаги жадвалда келтири-лади.
ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 11 (120)
V____
3-жадвал. Респондентлар имижида буй улчамига социал муносабат курсаткичлари
Респондентлар X а Стьюдентнинг t-мезони P
Профессор-укитувчилар 176,43 4,12 1,38 0,167
Талабалар 177,04 5,17 3,73 0,000***
Ахоли вакиллари 174,48 6,90 4,20 0,000***
Изох: * курсаткичлар орасидаги фарклар мавжудлигини ифодалайди.
Навбатдаги эмпирик курсаткичларда замонавий педагог буй улчамининг профессор-укитувчилар, талабалар ва ахоли вакил-ларининг муносабатлари нуктаи назардан бахолаш мухим деб хисобладик. Жадвалларда замонавий педагог имижида буй улчамининг ахамиятига доир курсаткичлар навбатдаги тахлил объектига айланади.
Эмпирик курсаткичлар профессор-укитувчилар, талабалар ва ахоли вакилла-рининг замонавий педагог имижига муно-сабати уртасидаги тафовутлари куйидагича бахоланган.
Профессор-укитувчиларнинг замонавий педагогнинг буй улчамига муносабатлари тадкикотимизда Стьюдентнинг -Т мезони оркали тахлил килинганда буйича курсаткичлари олдинрок хам бир неча бора мулохаза юритилди. Навбатдаги тахлилда хам бунга тухталишнинг асосий сабаби талаба ва ахоли вакилларининг муносабатларини узида акс эттириши билан характерланади.
Талабалар устозларининг буй-басти баланд булиши, уларга уз симпатияларини бил-дириши ва фахр билан карашидан дало-лат беради. Улар педагогнинг буй улчамини уртача 177,04±5,17 см билан бахолаганлар. Бу жихатдан уларнинг курсаткичлари устоз-лари томонидан берилган бахога нисба-тан якин, аммо ахоли вакиллари томонидан билдирилган муносабатга нисбатан эса фаркли холатни акс эттирмокда: 174,48±6,90 см, t=4,20 ва фарклар ишончлилиги р<0,0001 га тенг. Ахоли вакиллари томонидан педагог буй улчамига муносабат хам куйи эмас. Ахоли вакиллари хам олий таълим тизимида фаолият олиб бораётган педагогни салобатли, хушкелбат, ташки жозибага эга, социал муно-сабатларда викорли куринишга эгалиги билан ажралиб туришини ихтиёр этмокда.
Тадкикотимизнинг ушбу боскичида замонавий педагог имижида унинг буй-басти кандай урин эгаллаш юзасидан олинган нати-жалар хакида суз борди. Навбатдаги масала эса профессор-укитувчиларнинг юз ифо-даси, кийиниши ва узи билан олиб юрадиган жихозлари кандай булиши борасидаги изла-нишларимизни давом эттиришимизга туFри келади. Демак, касбий тайёргарлик боскичида кайсидир маънода педагогларнинг ташки киёфаси билан боFлик бошка курсаткичларни хам келтириб утамиз.
Аник, хулоса ва амалий таклифлар.
1. Замонавий педагог салобатли киёфали улчамга эга булиши учун респондентлар 175,180 см оралиFидаги буй-бастга эга булиш максадга мувофик деган хулоса килинди. Эркак ва аёл педагогларнинг буй-бастига билдирилган умумий муносабатларга кура замонавий аёл педагогларнинг уртача буй улчами 167,26±26 см булиши максадга мувофик деб бахоланди.
2. Олий таълим муассасаларида педа-гогларнинг талабалар билан маънавий-маърифий ишларни ташкил этишларига алохида урFу берилиши педагоглар шахсий иш режаларининг ажралмас кисми хисобланиб, узбек этносида тарбия ва маънавий камолот масаласига алохида эътибор каратилганлиги сабабли педагогларнинг мураббийлик сифа-тига эга булиши эмпирик курсаткичларда хам уз исботини топди. Мураббийлик сифатининг усиб бориши уларда сермулохазалик, айтила-диган гапнинг мухимлигини бахолай олади-ган, суггестив кобилиятга эгаликни таъминла-ган (r=0,260; р<0,05).
3. Педагог талабалар билан индивидуал ва гурухий ишлар экан хар иккала холатда хам шахсларнинг уз йуналишига йуналтиришида етакчилиги унинг хушмуомалалиги хисобидан (r=0,387 р<0,01) таъминлангандир. Педагог-
ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 11 (120)
нинг етакчилик сифати мулокотга кириша-ётганлари билан инсонпарварлик (г=0,218 р<0,05) фазилати билан узаро алокадорликда камол топишини такозо этди.
4. Реал педагог шахсига хос етакчи шах-слилик сифатлари тарзида уз сох,асининг устаси, киришимли ва етакчилик айни дам-даги мух,им фазилатлар деб бах,оланди.
5. Педагог имижида идеал ва реал укитувчи образига хос сифатлар булиши табиий экан. Бунда идеал укитувчи тимсо-лига хос сифатлар реал укитувчининг шахсий-
касбий камолотида белгиловчидир. Талаба-ларнинг назарида идеал педагог учун талаб-чан, уз сох,асининг устаси, инсонпарвар ва адолатлилик мух,им шахслилик сифатлари деб бах,оланди.
6. Замонавий педагог талабалари билан узаро муносабатларида профессор-укитувчилар томонидан лидерлик етакчи хусусият сифатида бах,оланганда, талаба-лар уларда узига ишонч етишмаслигини, ён берувчанлик, ишонувчанлик ва кунгилчанлик хос деган муносабат билдирдилар.
Фойдаланилган адабиётлар:
1. Жураева С.Н. Укитувчи имиджи масъулияти билан узаро алокадорлик уЙFунлиги // «Психология». 2021. №2. Б. 65-69 .
2. Жураева С.Н. Педагог имижини тавсифловчи шахслилик хусусиятлари // Pedagogik таЬю^. 2022. №1. Б.50-56.
3. Жураева С.Н. Замонавий педагог имижини шакллантиришда психологик омиллар таъсири // Замонавий таълим. 2020. № 1. Б. 49-55.
4. Жураева С.Н. Педагог имижи масъулияти // Педагогика. 2021. №4. Б.62-67бетлар.
5. http://innosci.org/index.php/jarsp/article/view/262.
ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 11 (120)