BOSHLANG‘ICH SINF O‘QUVCHILARINI ANVAR OBIDJON SHE’RLARINI TAHLIL QILISH ORQALI MUSTAQIL FIKRLASHGA O‘RGATISH Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

JffiTALQINVA

\-/TADQIQOTLAR No4 2022

ilmiy-uslubiy jumaU

l?n<sIII AVYI'ir il ST1VF n'OTTVr'TTTT ART1VT A1VVAR ORimnN

BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI ANVAR OBIDJON

#

>

SHE'RLARINI TAHLIL QILISH ORQALI MUSTAQIL FIKRLASHGA

O'RGATISH

Mamasahatova Sharafat Urol qizi

TerDUPI Ta'lim va tarbiya nazaryasi va metodikasi boshlang'ich ta'lim Mutaxasisiligi 1-bosqich magistranti https://doi.org/10.5281/zenodo.7256203

]>■<y iy i J>

Annotatsiya: Ushbu maqolada boshlang'ich sinf o'quvchilarini Anvar Obidjon she'rlarini tahlil qilish orqali mustaqil fikrlashga o'rgatish, o'quvchilarning fikrlash qobilyatlarini o'stirish, kelajakda barkamol shaxsni tarbiyalash haqida fikrlar bayon etilgan.

Kalit so'zlar: Mustaqil fikrlash, barkamol shaxs, Anvar Obidjon, she'riyat, yumor, ong, bilim, tafakkur.

1 >w # >

TEACHING PRIMARY SCHOOL STUDENTS TO THINK

INDEPENDENTLY THROUGH ANWAR ABIDJAN'S POETRY ANALYSIS

■ ^ >

Annotation: This article teaches elementary students to think independently by analyzing Anwar Abidjan's poems, thoughts are expressed on the development of students' thinking skills, the development of a harmoniously developed personality in the future

Keywords: Independent thinking, competent person, Anwar Abidjan, poetry, humor, knowledge, thinking.

<NV

Chinakam ijod namunalarigina o'quvchilarning onggi va tafakkuriga kuchli ta'sir eta olishi mumkin. Shunday ekan bu kabi asarlar o'zining tarbiyaviy ahamiyatga egaligi, insonlarni ezgulik sari yetaklashi, bunyodkor g'oyalar targ'ib qilinishi bilan boshqa asarlardan ajralib turishi kerak. Bu xildagi she'rlar esa o'quvchilarni mustaqil fikrlashga, atrofdagi bo'layotgan xodisalarni anglagan holda ulardan to'g'ri xulosa chiqarishga undaydi.

Xususan, bolalarga adabiyot namunalarini o'rganish uchun tashkil etilgan darslarda o'quvchilarga mustaqil fikrlashlari uchun keng imkoniyatlar yaratib berish bilim, ko'nikma, malaka va kompitensiyalarini rivojlantirish yuzasidan olib boriladigan ishlar muvvaffaqiyat garovidir. O'sib kelayotgan yosh avlodni mustaqil fikrlaydigan, barcha masalalarda qo'rqmasdan o'z fikrini bildira oladigan barkamol shaxslar qilib tarbiyalash muhim masalalardan biri hisoblanadi. Zero, tafakkurning mustaqilligi bilim olishdagi mustaqillikka tayanadi desak aslo mubolag'a bo'lmaydi.

-«T^oi^r-*- a j

JffiTALQINVA 1

%#TADQIQOTLAR No4 2022

^^ ¡ImlyuHuOiy jumali i»--r

Bilim olishimiz uchun esa kitoblar asosiy rol o'ynaydi. Kitob o'qish inson

tafakkurining ozuqasidir bu haqida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ham ko'p bora o'z nutqlaгida ta'kidlab kelmoqda. ''Kitob o'qigan, o'zini ustida ishlagan odamda

~ ^ - — ----- — — ---—

qanoat bo'ladi. U befarq bo'lmaydi. Uning kuchi bilimida bo'ladi...'' shu nuqtai

nazardan bugun kitob o'qishni targ'ib qilish davlat siyosati darajasiga olib chiqilmoqda.

O'zbek Ьоккг adabiyotining iste'dodli vakili, se^iira ijodko^ bolalaming sevimli shoiri Anvar Obidjon asarlariga shu jihatdan nazar tashlasak bolalar ruhiy

N sJ Sf^^" Лр^ ч J ^

olamini ochib beradigan, ularni kitobga oshno etadigan, ajoyib, jozibador asarlar muallifi sifatida ko'ramiz. Uning asarlari yosh avlodni ezgulik, yaxshilik sari yetaklab ulardagi insoniylik tuyg'ularini oshirishga xizmat qiladi.

Biz bilamizki, Anvar Obidjon ijodi bolalar adabiyotiga yangicha yo'nalish olib kiïdi. She'riarida nafaqat kitobxon onggiga ta'siï qilish, balki uning qalbiga kirib borish bosh maqsad qilib olingan. chunki ko'ngilda qattiq o'rnashgan narsagina ongda uzoq vaqt saqlanadi. Fikrimizning dalili sifatida bolalar shoiri Tursunboy Adashboyev ta'гifini keltiгib o'tamiz. ''80-yllarga kelib Anvar Obidjon bolalar she'riyatidagi ob havoni biг yo'la yangiladi''.

Uning ko'pgina asarlarida o'ta jozibador yumor ustunlik qilayotgani sezilsada

aslida esa yurtning ozodligi va qadr qimmatini xalqning sha'nini kamsituvchitoga nafrat milliy hurlikka tashnalik, o'zlikni anglashga da'vat yangгab tuгadi. Shoiming mahorati shundaki, u bolalar olamining o'zgacha ekanligini tub tubidan ko'ra oladi. Ichki dunyosini, o'y -xayollarini, mitti qalbidan o'tayotgan fikrlarni nozik did bilan tasvirlab beradi.

...... .... . ..... . ......

Inson bolasi borki, nurga talpinadi, quyoshga intilib yashaydi. Chunki

quyoshning zarrin nurlari bor joyda, yorug'lik bor joyda albatta ezgulik g'alaba qiladi. Anvaг Obidjonning "o'zimning quyoshim " she'гi ezgu maqsadni ilgari surishi bilan kitobxonga o'zgacha shodlik va ma'naviy yuksaklik bag'ishlaydi. Ona quyosh, aksingni Chizdim yo'lakka. Sen hammaga mehribon, O'zing bo'lakcha. Nur tushmagan joylarda Kezarmish kulfat Yo'lagimda hech qachon Bosmasin zulmat.

Ko'rib tuгibmizki she'г sodda, samimiy hamda oddiy misгalaгda bitilgan. Bolalarning quyoshni go'zal qilib tasvirlaganliklari va quyoshga murojaat qilayotganliklari ifoda etilib, quyosh nuriga o'zgacha bir ilohiylik bag'ishlagan.

♦ ¡>

>q ] i )> >

а i

JffiTALQINVA

\-#TAD0IQOTLAR Nod 2022

№4 2022

ilmlyuslubly jurnali

miiif-iwuuif juinan

Anvar Obidjon she'rlarini tahlil qilar ekanmiz, undagi soddalik bilan birgalikda

#

>

kuchli yumor ostida yashiringan achchiq haqiqatni ham ko'rishimiz mumkin. Bu orqali esa bolalarga ramziy ma'noda tasvirlangan obrazlarni insonga qiyoslab tushuntirib berish orqali ularning mustaqil fikrlashlariga imkon yaratib beriladi. Quyidagi ''Tekinxo'r'' she'rini o'qir ekanmiz tengsizlikni, boshqalar hisobiga kun ko'ruvchi insonlarni tanqid qilganligini sezamiz bu esa bolalarni kelgusi hayotga tayyorlovchi ular atrofida uchrab turuvchi vaziyatlardan biri ekanligini va bunday jirkanch ishlarni qilmaslikka da'vat qilish kerakligi nazarda tutilmoqda.

Qumursqavoy Topib uvoq, Terga botib Tortdi uzoq Chumchuq kelib Sekingina, Yutdi-qo'ydi Tekingina.

Anvar Obidjonning ''Navro'z taronasi'' she'rini o'qir ekanmiz tabiatning go'zal tasviri ifodasiga guvoh bo'lamiz va olamning bu ajib ko'rinishi ko'z oldimizda

namoyon bo'ladi. Ma'lumki bolalar tasavvur olami kattalarga nisbatan kuchli bo'ladi. She'rdagi tasviriy ifodalarni ular ko'z oldilariga keltirishib navro'z bayramini eslashadi.

K | K »

Ko'kda quyosh gulxan yoqdi Soylar yana to'lib oqdi Chiqib xazon ko'rpasidan, Boychechaklar kulib boqdi.

Xulosa o'rnida shuni ta'kidlash kerakki, bugun kitob olamiga oshno etib tarbiyalanayotgan bolalar hayotning oq qora ranglarini anglab yaxshilik va yomonlik tuyg'ularini odamiylikni anglashadi balki ular jamiyatda bo'layotgan ishlarga

m

mustaqil fikr bildira oladigan yetuk shaxslar sifatida kamol topishadi. Fikrimizning dalili sifatida esa yurtboshimizning ''bugun bitta kitob o'qiyotgan bola ertaga televizor ko'rib o'tirgan o'nta bolani boshqarishi mumkin'' degan fikrlarini keltirib

J-jt

r A iat rr>-r I IK1 /~i 1 n r>nn»*l r>fi trnki/in Im'kiTrn nnA'ni'» Krv I n I n-t* li nx r» rj 1

o'tamiz. Anvar Obidjon asarlari ruhida tarbiyalangan bolalar hayotla °'z c'rrnga ega

bo'lgan teran fikrli insonlar qatorida bo'lishadi. Uning namunali hayoti va boy

ijodidan, unda ko'tarilgan g'oyalardan ibrat, saboq olish esa ham ilmiy ham ma'rifiy J1 > ' ^^ \ "1 >

ahamiyat kasb etadi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. M. Jumaboyev. "Bolalar adabiyoti va folklor".T. "O'zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg'armasi" nashriyoti. 2006y

31><}>

u>,* ^ «KQs

SWfS ■

LTALQIN VA ¡TADQIQOTLAR

ilmiy-uslubry jurnali

№4 2Q22

ЭЙ*

-^¡fV-TiT }»--^SfV-^ï f.—

25

■W ' У

q >>= * i >

>*

2. I.Azimova va boshqalar. Ona tili va o'qish savodxonligi kitobi. Umumiy o'гta ta'lim maktablarining 1-sinf uchun darslik.T. 2021

3. K. Muslimova. Anvar Obidjon ijodida an'ana. "Til va adabiyot ta'limi" jurnali. 2007y

ш>

>

q

M>

q > >

slH >

Ы:>

Ы >

S ]>>> >

Ы >

*ф>

q rè*

|:H>

q > >

q ж** q <;>