Научная статья на тему 'БОЛАЛАР ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШИЛЛИҚ ҚАВАТИ ЯЛЛИҒЛАНИШИНИ ДАВОЛАШДА КОМПЛЕКС МУСИҚАЛИ ШПРИЦЛИ ГЕЛДАН ФОЙДАЛАНИШ'

БОЛАЛАР ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШИЛЛИҚ ҚАВАТИ ЯЛЛИҒЛАНИШИНИ ДАВОЛАШДА КОМПЛЕКС МУСИҚАЛИ ШПРИЦЛИ ГЕЛДАН ФОЙДАЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
55
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Геллар / стоматология / пломба / бляшка / оғиз гигиенаси / стоматит. / Gels / dentistry / bioavailability / filling / plaque / oral hygiene / stomatitis.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Рахматова Дилнора Саиджоновна

Оғиз бўшлиғининг яллиғланиш касалликларининг прогрессив ривожланиши, шунингдек, беморларнинг дори-дармонларни қабул қилишнинг қулай шаклига бўлган эҳтиёжи ортиб бораётганлиги сабабли, стоматологияда геллардан фойдаланиш долзарбдир. Гелларнинг афзаллиги препаратнинг маҳаллий қўлланилиши, таъсир қилиш муддати ва юқори шаффофлилиги туфайли терапевтик таъсирни таъминлашдир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Рахматова Дилнора Саиджоновна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

USE OF COMPLEX MUSICAL SYRINGE GELS IN THE TREATMENT OF INFLAMMATION OF THE ORAL MUCOSA IN CHILDREN

Due to the progressive development of inflammatory diseases of the oral cavity, as well as the increasing need of patients for a convenient form of medication administration, the use of Gels in dentistry is relevant. The advantage of gels is to provide a therapeutic effect due to the local application of the drug, duration of action and high bioavailability.

Текст научной работы на тему «БОЛАЛАР ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШИЛЛИҚ ҚАВАТИ ЯЛЛИҒЛАНИШИНИ ДАВОЛАШДА КОМПЛЕКС МУСИҚАЛИ ШПРИЦЛИ ГЕЛДАН ФОЙДАЛАНИШ»

УДК: 616.314-72

БОЛАЛАР ОГИЗ БУШЛИГИ ШИЛЛИК КАВАТИ ЯЛЛИГЛАНИШИНИ ДАВОЛАШДА КОМПЛЕКС МУСИКАЛИ ШПРИЦЛИ ГЕЛДАН

ФОЙДАЛАНИШ

РАХМАТОВА ДИЛНОРА САИДЖОНОВНА

Бухоро давлат тиббиёт институти болалар стоматологияси кафедраси PhD, ассистенти. Узбекистон. Бухоро шаури

ORCID ID 0000-0002-2740-4860 АННОТАЦИЯ

Огиз бушлигининг яллигланиш касалликларининг прогрессив ривожланиши, шунингдек, беморларнинг дори-дармонларни цабул цилишнинг цулай шаклига булган эутиёжи ортиб бораётганлиги сабабли, стоматологияда геллардан фойдаланиш долзарбдир. Гелларнинг афзаллиги препаратнинг мауаллий цулланилиши, таъсир цилиш муддати ва юцори шаффофлилиги туфайли терапевтик таъсирни таъминлашдир.

Калит сузлар: Геллар, стоматология, пломба, бляшка, олиз гигиенаси, стоматит.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ КОМПЛЕКСНЫХ МУЗЫКАЛЬНЫХ ШПРИЦОВЫХ ГЕЛЕЙ ПРИ ЛЕЧЕНИИ ВОСПАЛЕНИЕ СЛИЗИСТОЙ ОБОЛОЧКИ ПОЛОСТИ РТА У ДЕТЕЙ

РАХМАТОВА ДИЛНОРА САИДЖОНОВНА

PhD, ассистент кафедры детской стоматологии Бухарского государственного медицинского института. Город Бухара Республики Узбекистан ORCID ID 0000-0002-2740-4860

АННОТАЦИЯ

В связи с прогрессирующим развитием воспалительных заболеваний полости рта, а также возрастающей потребностью пациентов в удобной форме приема лекарств использование Гелей

99

стоматология'

в стоматологии является актуальным. Преимущество гелей заключается в обеспечении терапевтического эффекта за счет местного применения препарата, продолжительности действия и высокой биодоступности.

Ключевые слова: Гели, стоматология, биодоступность, пломба, налет, гигиена полости рта, стоматит.

USE OF COMPLEX MUSICAL SYRINGE GELS IN THE TREATMENT

OF INFLAMMATION OF THE ORAL MUCOSA IN CHILDREN

RAKHMATOVA DILNORA SAIDJANOVNA

PhD, Assistant of the Department of Pediatric Dentistry, Bukhara State Medical Institute Bukhara City. ORCID ID 0000-0002-2740-4860

ANNOTATION

Due to the progressive development of inflammatory diseases of the oral cavity, as well as the increasing need of patients for a convenient form of medication administration, the use of Gels in dentistry is relevant. The advantage of gels is to provide a therapeutic effect due to the local application of the drug, duration of action and high bioavailability.

Key words: Gels, dentistry, bioavailability, filling, plaque, oral hygiene, stomatitis.

Узо^ муддатли таъсир ^илувчи дозалаш шаклларини ^уллашга мисол сифатида стоматологик геллар мавжуд. Ушбу дозалаш шакли стоматитларни, периодонтал ялли^аниш жараёнларини мах,аллий даволаш учун ^улайдир, шилли^ ^аватлар томонидан яхши та^сим-ланади ва сурилади, бу дориларнинг ю^ори биоаваиллигини таъминлайди. Гелнинг шилли^ ^ават билан я^ин ало^аси дориларнинг кириб боришини осонлаштиради; ёпиш^о^лиги туфайли. Шакл-лантирувчи пломба моддалари, фаол компонентнинг о™з бушлилида тар^алиши камаяди ва уларнинг нисбатан секин эрозияланган

тупуриклари тиш гушти ва шилли^ ^аватнинг локализация ^илинган худудида фаол моддаларнинг оптимал концентрациясини са^лаб флишга имкон беради [6, 11].

Сунгги ун йилликларда бутун дунёда турли тиш патология-ларининг бар^арор усиш тенденцияси кузатилмовда, улар орасида периодонтал касалликлар этакчи уринни эгаллайди. Маълумки, одамлар периодонтал касалликлар натижасида тишларини кариес ва унинг асоратларидан кура купро^ йу^отадилар ва периодонтал чунтаклардаги инфекция учо^лари бутун танага салбий таъсир ^илади [1-4]. Маълумки, микрофлора ю^умли ва яллиfланишли периодонтал касалликларнинг ривожланишида мухим рол уйнайди. Оfиз бушлилида бактерияларнинг купайишига атроф-мухитнинг озгина иш^орий реакцияси, намлик, харорат, шунингдек, тиш тизимининг анатомик хусусиятлари ёрдам беради - ози^-ов^ат флди^лари узо^ ва^т давомида са^ланадиган куплаб бурмалар идеал мухитни ифодалайди. микроорганизмлар учун [1-3, 5, 7]. Микроб бляшка шаклланишига ёрдам берадиган омиллар тишларнинг узини узи тозалашнинг этарли эмаслиги, ёмон олиз гигиенаси, сулакдаги сифат ва мивдорий узгаришлар. Олиз бушлиfининг купгина касалликларида химоя омиллари даражаси пасаяди, бу сулакдаги лизозим контсентрациясининг сезиларли даражада пасайиши билан ифодаланади - бу тананинг узига хос булмаган химоя омили, бунинг натижасида шилли^ ^ават ва милклар. микроорганизмлар таъсири-дан етарли даражада химояланмаган. Патоген омиллар таъсири натижасида турли ферментларнинг фаол ажралиши натижасида периодонтнинг микроциркуляцияси бузилишининг ривожланишига хисса ^ушадиган ва бир ^атор ^узfатувчи тиш пластинкалари ва микроорганизмлар хосил булади, гликозаминогликанлар ва тузима о^силларининг деполимеризациясига олиб келадиган яллиfланиш реакциялари периодонтал ва биринчи навбатда коллаген [2, 5].

Патологик жараённинг ривожланиш механизми ялли^анишли ва дистрофик-ялли^анишли келиб чи^адиган стоматит касалликлар-нинг патогенезида мух,им урин тутади. Украина Давлат фармаколо-гияси х,ар хил типдаги гел юборувчи асбоблар ва х,ар хил олиз бушли™ воситаларнинг кенг доирасини тавсифлайди, улар орасида энг кенг тар^алганлари карбомер, алгин кислотаси ва унинг тузлари, целлюлоза х,осилалари, полиетилен оксиди, проксанол, макрогол, желатин, каолин ва бош^алар [2]. Сунгги пайтларда гелсимон восита сифатида целлюлоза х,осиласи, сувда эримайдиган полимер гидроксиетилселулоза (Х,ЕК) ишлатилган. Х,ЕК сову^ ёки исси^ сувда осон эрийди, 1-3% концентрацияда кристалл тини^ геллар х,осил ^илади, ёпиш^о^лиги кенг диапазонда [3, 4, 8].

Шундай ^илиб, тиш гелининг таркибини ишлаб чи^иш ва асослашда асосий вазифалардан бири ташувчини танлаш х,исобла-нади. Стоматит ва о™з бушли^га ма^садли ижобий таъсир курсатиш билан бир ^аторда, ёрдамчи компонентлар ишлаб чи^илган дозалаш шаклини оfиз бушлили шилли^ ^аватининг Ph ^ийматига я^ин маълум бир Ph ^иймати, тирнаш хусусияти берувчи ва сезгирлаштирувчи таъсирларнинг йу^лиги, ^улланилишининг ^улайлиги, бир хил та^сим-ланиши ва оfри^сизлигини таъминлаши керак. шилли^ ^ават, доривор моддаларнинг тули^лиги ва чи^арилиш тезлиги, микроорганизмларга чидамлилиги, са^лаш бар^арорлиги ва бош^алар. [4, 9, 10]. Бундан таш^ари, базани танлашда, таркибий ^исмларнинг фаол модда билан узаро таъсирининг табиатини х,исобга олиш керак, бу эса биологик фаол компонентларнинг тули^ ёки ^исман инактивациясига, шунинг-дек, х,осил булишига олиб келиши мумкин. уларни йу^ ^илиш жараё-нида зах,арли мах,сулотлар ташувчиларга ^уйиладиган асосий талаб-лардан бири уларнинг зарарсизлигидир [2- 4].

Тадкикот максади. Оfиз бушли^га хар хил биогелларни юборишда ишлатиладиган инновацион шпристларни яратиш ва унинг хусусиятларини урганиш.

Тадкикот материали ва методи. Лойиха яратилганда худуд-ларда кузатиладиган реабилитацион муаммолар олди олинади, касалланган беморлар ва уларнинг мавсумий касалликдан азият чекишлари олди олинади, хамда келажакда патологик холат кузатил-маслиги учун унинг профилактикаси ташкил этилади.

Дастлаб ^илинадиган иш тартиби асосан субстратлар йилилиб, гель ва унинг ^исмларини тайёрлаш, махсулотни сифат курсаткич-ларини текшириш учун фармацевтика институти лабораториясига урганиш учун юборилади. Шундан кейин гелимиз учун стандарт организация, техник инструкция, токсикология, ташкилот регистра-цияси олинади. Кейинги бос^ичда гель ишлаб чи^арувчи фарм завод билан биргаликда шартнома тузилиб, муси^али шприц гелини аввал макети тайёрланади ва унга керакли муси^али органайзер топиб урнатилиб, муси^али шприцга айлантирилади ва стерил шприцли тюбикларга фарм заводи гель ^уйиб беради. Кейинги бос^ичда инвентар, техника ва жихозларни харид ^илиш ва субстратлар заводга топширилади. Дастлабки махсулотимиз 200 дона ишлаб чи^арилиши йулга ^уйилади. Махсулот ишлаб чи^арилиш бос^ичида Бухоро вилояти марказлашган болалар стоматологияси поликлини-касида олиз бушлиfи шилли^ ^авати касалликлари билан даволана-диган болаларга шартнома асосида 5 кун давомида бепул ишлатиш учун геллар тар^атилади. Шу кун ичида гелдан фойдаланган болалар олиз бушлили гигиенаси урганилади ва махсулотнинг асосий ютуfи ва камчиликлари урганилади.

Тадкикот натижалари. Болаларни ^изи^тирадиган ва

и и и V

^улланилишга ^улай булган комплекс муси^али шприц. Оддий шприцлардан фар^ ^илиб, ичида яллиfланишга ^арши даволовчи

гель са^лаб, куриниши жих,атидан болани ^изи^тирибгина ^олмай, балки уни тинчлантиради. Бу комплекс шприц мураккаб конструкция-га эга булиб, ичида табиий мах,сулотлардан олинган гель таркибли х,исобланади. Шприц ён томонидаги тугмани босганда беихтиёр муси^а чалиниб, гель чи^арилади ва 0fзидаги яралар сабаб йи^аёт-ган бола жонига оро булади, сабаби оfри^ х,иссиёти о^ибатида бола 0fзини очолмайди, кулига бу муси^али шприц тут^азилганда, бола тинчланади ва хурсанд булади. Унинг ичидаги гельни о™з бушлили шилли^ ^аватига суртилганда, 0fри^ тухтаб, яралар ^айишига (эпителизациясига) олиб келади. Бу гель таркибидаги табиий моддалар олизга муссафо ва ширин таьм бериб болани ов^атдан бош тортишларини олдини олади. Ушбу гелдан нафа^ат болалар, балки олиз бушли^да яллиfланиши бор турли ёшдаги одамлар фойдаланса булади. Гель таркибидаги субстратлар олиз бушлиfи шилли^ ^авати иммунитетини ошириш, зарарланган ту^имага мах,аллий таьсир ^илиб, эпителий ту^имасини ^айта тиклаш, зарарланган тузима сох,асини оfри^сизлантириш, жарох,ат жойидаги ^изариш, шиш, пуфакча ва афталардан даволайди.

Натижада бола яхши сузлаша олади, ов^атланишда ^ийинчлик сезмайди, тунги уй^уси яхшиланади. Гель таркибидаги ромашка экстракти ялли^анишга ижобий таьсир ^илади, ^адимдан бизга маьлум булган аччи^тош ту^имага буриштирувчи таьсир ^илиб, узгарган ту^имани ^уритади, лидокаин эса оfри^сизлантирувчи таьсир курсатади. Таркибидаги А ва Е витамини тузима эпителиза-циясини тиклайди. Болаларни ^изи^тирадиган ва ^улланилишга ^улай булган комплекс муси^али шприц. Оддий шприцлардан фар^ ^илиб, ичида яллиfланишга ^арши даволовчи гель са^лаб, куриниши жих,атидан болани ^изи^тирибгина ^олмай, балки уни тинчлантиради. Бу комплекс шприц мураккаб конструкцияга эга булиб, ичида табиий мах,сулотлардан олинган гель таркибли х,исобланади. Шприц ён

томонидаги тугмани босганда беихтиёр муси^а чалиниб, гель чи^арилади ва оfзидаги яралар сабаб йиfлаётган бола жонига оро булади, сабаби оfри^ хиссиёти о^ибатида бола 0fзини очолмайди, кулига бу муси^али шприц тут^азилганда, бола тинчланади ва хурсанд булади. Унинг ичидаги гельни о™з бушли™ шилли^ ^аватига суртилганда, 0fри^ тухтаб, яралар ^айишига (эпителизациясига) олиб келади. Бу гель таркибидаги табиий моддалар о^зга муссафо ва ширин таьм бериб болани ов^атдан бош тортишларини олдини олади. Ушбу гелдан нафа^ат болалар, балки олиз бушлилида яллиfланиши бор турли ёшдаги одамлар фойдаланса булади. Гель таркибидаги субстратлар олиз бушли™ шилли^ ^авати иммунитетини ошириш, зарарланган ту^имага махаллий таьсир ^илиб, эпителий ту^имасини ^айта тиклаш, зарарланган тузима сохасини 0fри^сизлантириш, жарохат жойидаги ^изариш, шиш, пуфакча ва афталардан даволайди.

Хулоса. Шундай ^илиб, ю^оридагилардан хулоса ^илишимиз мумкинки, илмий тад^и^отнинг тавдим этилган йуналиши, яъни периодонт ва олиз шилли^ ^аватининг яллиfланиш касалликларини олдини олиш ва даволаш учун жел шаклида юмшо^ дозалаш шаклини асослаш ва ишлаб чи^иш мухим ахамиятга эга.

Адабиётлар руйхати:

1. Воложин А.И. Терапевтическая стоматология. Ч. 2. Болезни пародонта / Под ред. Г.М. Барера. - М.: 2008. - С. 18-33.

2. Еслямгалиева А.М., Онерова А.А. Влияние состояния полости рта на качество жизни детей дошкольного возраста //Биология и интегративная медицина 2021, 6(53), 72-80.

3. Кароматов И.Д., Наврузова У.О., Авезова С.М. Перспективы применения лекарственных трав в практике стоматологии - обзор литературы //Биология и интегративная медицина 2018, 10(27), 2540.

4. Лукиных Л.М. Болезни пародонта. Клиника, диагностика, лечение и профилактика. - Н. Новгород: НГМА. - 2015. - 322 с.

5. Рахматова Д.С. Болалар орасида тиш кариеси касаллиги текширилаётган болаларнинг клиник хусусиятлари //Биология и интегративная медицина 2022, 5(58), 136-146.

6. Рахматова Д.С. Эрта ёшдаги болалар тиш кариесини олдини олишда тиш х,олатининг динамикасини урганиш //Биология и интегративная медицина 2021, 4(51), 24-37.

7. Свирин В.В., Богданова В.О., Ардатская М.Д. Изучение состояния микробиоценоза полости рта при воспалительных заболеваниях пародонта и оценка возможности его коррекции с помощью стоматидина / В.В. Свирин, // Фарматека. -2019. - №19. - С. 56-63.

8. Турдиев Ш.М. Организация стоматологической помощи в современных условиях //Биология и интегративная медицина 2019, 11(39), 11-24.

9. Mitchell D., Mitchell L.Oxford handbook of clinical dentistry. -Oxford University Press. - 2019. - 804 р.

10. Offenbacher S. Periodontal diseases: pathogenesis // Ann. Periodontol. - 1996. - Vol. 1, №1. - P. 821-878.

11. Pallasch T.J. Pharmacokinetic principles of antimicrobial therapy // Periodontol 2000. - 2016. - Vol. 10. - P. 5-11.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.