BIRINCHI BOR TUG’UVCHI AYOLLARDA TUG’RUQ JAROHATLARINI OLDINI OLISH: MUAMMOGA ZAMONAVIY QARASH Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

ARTICLE INFO

BIRINCHI BOR TUG'UVCHI AYOLLARDA TUG'RUQ JAROHATLARINI OLDINI OLISH: MUAMMOGA ZAMONAVIY QARASH

Zakirova Nodira Islamovna

Samarqand Davlat tibbiyot universiteti 1-son Akusherlik va ginekologiya kafedrasi professori Saidova Zuhra Shuhrat qizi Samarqand Davlat tibbiyot universiteti 1-son Akusherlik va ginekologiya kafedrasi 1- bosqich magistratura talabasi Samarqand Davlat tibbiyot universiteti, Samarqand, O'zbekiston https://doi.org/10.5281/zenodo.14636459

ABSTRACT

Qabul qilindi: 05- Yanvar 2025 yil Ma'qullandi: 08- Yanvar 2025 yil Nashr qilindi: 13- Yanvar 2025 yil

KEY WORDS

tug'ruqdan keyingi jarohatlar, birinchi bor tug'uvchi ayollar, yorilishlar oldini olish, oraliq sohasi yorilishi, perineal massaj,

epiziotomiya.

Birinchi bor tug'uvchi ayollarda tug'ruq vaqtida travma va ularning asoratlari eng keng tarqalgan muammolardan biri bo'lib, hayot sifati va reproduktiv salomatlikka ta'sir qiladi. Maqolada shikastlanishlarning asosiy sabablari va turlari, shu jumladan oraliq sohasi yorilishlar, bachadon bo'yni va vaginal devorlarning shikastlanishi, shuningdek ularning oldini olish usullari ko'rib chiqiladi. Tug'ruqni olib borishga zamonaviy yondashuvlar, jumladan, tug'ruqning to'g'ri usullari, perineal massajidan foydalanish, tug'ruq vaqtida ayolning maqbul holatini tanlash, tibbiyot xodimlarini o'qitish dasturlariga alohida e'tibor qaratilmoqda. Tug'ruq davridagi jinsiy a'zolar shikastlanishi akusherlikda muhim muammo hisoblanadi. Tadqiqotlarga ko'ra, birinchi marta tug'uvchi ayollarning 30% dan 85% gacha tug'ruq kanalida yumshoq to'qimalarning shikastlanishi kuzatiladi. Shikastlanishning asosiy turlari oraliq, qin va bachadon bo'yni yorilishi hisoblanadi. Ushbu jarohatlar surunkali og'riqlar, infektsiyalar, siydik va najas tutaolmaslik va psixologik ta'sirlarni o'z ichiga olgan uzoq muddatli asoratlarga olib kelishi mumkin.

Ushbu maqolaning maqsadi - birinchi bor tug'uvchi ayollarda tug'ruq jarohatlarning chastotasi va og'irligini kamaytirishga qaratilgan profilaktika choralari to'g'risidagi ma'lumotlarni umumlashtirish.

Tug'ruq davomida shikastlanishlarning asosiy sabablari

1. Anatomik va fiziologik omillar:

• Oraliq sohasi to'qimalarning elastikligi yetarli emas.

• makrosomiya

2. Akusherlik omillari:

• Tibbiyot xodimlarining noto'g'ri harakatlari.

• Instrumental usullardan foydalanish (akusherlik qisqichlari, vakuum ekstraktori).

3. Shaxsiy xususiyatlar:

• Birinchi marta tug'adigan ayolning yoshi.

• Biriktiruvchi to'qimalarning holati (birgalikda kechadigan kasalliklar, mikroelementlarning yetishmasligi).

Profilaktik choralar

1. Prenatal tayyorgarlik:

• Perineal massaj. Homiladorlikning 34-haftasidan boshlab muntazam ravishda perineal massaj qilish to'qimalarning elastikligini yaxshilashga va yorilish xavfini kamaytirishga yordam beradi.

• Tos bo'shlig'i mushaklarini kuchaytirish uchun mashqlar. Kegel mashqlari kabi texnikalar to'qimalarni stressga tayyorlashga yordam beradi.

• Ratsional ovqatlanish. C, E vitaminlari va kollagen o'z ichiga olgan oziq-ovqatlarni etarli darajada iste'mol qilish biriktiruvchi to'qimalarning holatini yaxshilaydi.

2. Tug'ruqni oqilona boshqarish:

• tug'ruq paytida onaning optimal pozitsiyasi. Tik yoki lateral holatdan foydalanish oraliq sohasidagi bosimni pasaytiradi.

• Nazorat qilinadigan tug'ruq davrini boshqarish. Sekin va boshqariladigan yuklash jarayoni to'qimalarning haddan tashqari cho'zilishining oldini olishga yordam beradi.

• "Issiq kompres" usuli. Tug'ish paytida oraliq sohasiga iliq kompresslarni qo'llash qon aylanishini yaxshilashga va shikastlanish xavfini kamaytirishga yordam beradi.

3. Epiziotomiyani qo'llash:

Epiziotomiya yoki oraliqni jarrohlik yo'li bilan kesish faqat og'ir darajali yirtilish xavfi yuqori bo'lgan hollarda tavsiya etiladi. To'g'ri bajarilganda, bu usul jiddiy shikastlanish ehtimolini kamaytirishi mumkin, ammo uni qo'llash qat'iy oqlanishi kerak.

4. Tibbiyot xodimlarini tayyorlash:

• akusher-ginekologlarni akusherlik texnikasiga muntazam ravishda o'rgatish.

• Murakkab akusherlik holatlarida harakatlarni mashq qilish uchun simulyatsiya dasturlarini amalga oshirish.

Tadqiqot natijalari. Meta-tahlil natijalariga ko'ra, 15 ta randomizatsiyalangan nazorat ostidagi tadqiqotlar ma'lumotlari:

• Oraliq sohasini muntazam massaj qilish birinchi va ikkinchi darajali oraliq yorilish xavfini 35% ga kamaytiradi.

• Intensiv terapiya paytida iliq kompresslardan foydalanish uchinchi va to'rtinchi darajali yorilish ehtimolini 25% ga kamaytiradi.

• Sog'liqni saqlash xodimlarini o'qitish dasturlari jarohatlanish darajasini 20-30% ga kamaytirishga olib keladi.

Tug'ruqdan keyingi jarohatlarning oldini olish har tomonlama yondashuvni, jumladan, ayolni tug'ish uchun tayyorlashni va tug'ruqni to'g'ri boshqarishni talab qiladi. Asoratlanish xavfini minimallashtirishga qaratilgan tibbiy xodimlar tomonidan o'z vaqtida qaror qabul qilish asosiy rol o'ynaydi.

Biroq, turli xil profilaktika usullarining uzoq muddatli samaradorligini va ularni kundalik amaliyotga tatbiq etishni baholash uchun qo'shimcha tadqiqotlar talab etiladi.

Xulosa. Birinchi bor tug'uvchi ayollarda tug'ruq davomidagi travma akusherlikda dolzarb muammo bo'lib qolmoqda. Prenatal tayyorgarlik, tug'ruq taktikasini optimallashtirish va tibbiyot xodimlarini o'qitishni o'z ichiga olgan chora-tadbirlar majmuasi jarohatlarning chastotasi va og'irligini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin. Ushbu yondashuvlarni muntazam klinik amaliyotga tatbiq etish ayollarning reproduktiv salomatligi natijalarini sezilarli darajada yaxshilashi mumkin..

Adabiyotlar ro'yxati:

1. Fritel X. Symptomatic Pelvic Organ Prolapse at Midlife, Quality of Life, and Risk Factors / X. Fritel,. RingaV, N. Varnoux et al. // Obstetrics & Gynecology. - 2009. - №113(3). - P. 609-616.

2. Краснопольский В.И. Недержание мочи у женщин / В.И. Краснопольский, С.Н. Буянова, А.А. Попов и др. — М.: Медкнига, 2008.

3. Davila W., Ghoinem G., Wexner S. Pelvic floor dysfunction, a multidisciplinary approach / W. Davila, G. Ghoinem, S. Wexner // USA: Springer. — 2006. — P. 303-311.

4. Shopulotova, Z., Z. Kobilova, and F. Bazarova. "TREATMENT OF COMPLICATED GESTATIONAL PYELONEPHRITIS IN PREGNANTS." Science and innovation 2.D12 (2023): 630-634.

5. Ящук А.Г. Акушерские аспекты недержания мочи у женщин в репродуктивном периоде / А.Г. Ящук, И.И. Мусин // РВАГ. — 2014. — № 14(3). — С. 69-72.

6. Shopulotova, Z., Z. Kobilova, and Sh Shopulotov. "URINATION DISORDERS IN PREGNANT WOMEN." Science and innovation 2.D12 (2023): 774-777.

7. Грищенко О.В. Оценка тяжести пролапса гениталий у женщин репродуктивного возраста и возможности его нехирургической коррекции / О.В. Грищенко, В.В. Бобрицкая, И.А. Васильева, И. Шамхи // Таврический медико-биологический вестник.

— 2012. — № 15(2:1). — С. 83-85

8. Shopulotova, Z., Z. Kobilova, and Sh Shopulotov. "INFLUENCE OF PREECLAMPSIA ON SOMATIC DISEASES." Science and innovation 2.D12 (2023): 778-780.

9. Weber A. Pelvic organ prolapse / A. Weber, A. Richter // Obstetrics&gynaecology. — 2005.

— № 106(3). — Р. 615-634.

10. Shopulotova, Z., Sh Shopulotov, and Z. Kobilova. "MODERN ASPECTS OF HYPERPLASTIC PRO." Science and innovation 2.D12 (2023): 787-791.

11. Shopulotova, Z., Sh Shopulotov, and Z. Kobilova. "MODERN VIEWS ON THE EFFECTIVENESS OF OZONE THERAPY." Science and innovation 2.D12 (2023): 781-786.

12. Albers L. Factors related to perineal trauma in childbirth / L. Albers, D. Anderson, L. Cragin et al. // J. Nurse Midwifery. — 1996. — №. 41(4). — Р. 269-276.

13. Khudoyarova, D. R., Kobilova Z. Kh, and Zubaydulloeva Z. Kh. "ARRHYTHMIAS IN PREGNANCY: TACTICS OF PATIENT MANAGEMENT." Eurasian Journal of Medical and Natural Sciences 4.9 (2024): 119-123.

14. Григорян О.Р. Менопаузальный метаболический синдром (клиника, диагностика, лечение) / О.Р. Григорян, Е.А. Андреева // Научно-практическое руководство. — М., 2007. — С. 207-209.

15. Kh, Kobilova Z., and Zubaydulloeva Z. Kh. "FEATURES OF HEART RHYTHM DISORDERS AT DIFFERENT STAGES OF GESTATION." Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali 2.54 (2024): 272-277.

16. Нафтулович Р.А. Особенности семейного анамнеза у пациенток с опущением и выпадением органов малого таза / Р.А. Нафтулович, А.Г. Ящук, А.В. Маслеников, Д.Р. Алакаева // Российский вестник акушера-гинеколога. — 2013. — № 13(1). — С. 30-37.

17. Shopulotova, Z. A., and Z. Kh Zubaydilloeva. "THE VALUE OF ULTRASOUND DIAGNOSTICS IN PREGNANT WOMEN WITH CHRONIC PYELONEPHRITIS." Бюллетень студентов нового Узбекистана 1.9 (2023): 19-22.

18. Ящук А.Г. Генетические аспекты развития пролапса гениталий / А.Г. Ящук // Российский вестник акушера-гинеколога. — 2008. — №4. — С. 31-36..