CC BY
21раскрыл важную точку зрения в статье и поставил психолого-педагогические цели этого обучения в стремлении к способностям, развитию, характеру и таланту каждого читателя.
Ключевые слова: образование, разделение, педагогика, воспитание, читатели, класс, группа, общеобразовательное учреждение, умения, отношение.
INDIVIDUAL APPROACHES TO GIFTED CHILDREN IN
PEDAGOGY
This article analyzes the individual relationships with qualified children in the education of general education institutions. The author of this article expressed the impression that individual behavior and the disclosure of opportunities for students strengthen their personal and non-repetitive activities. The author revealed an important point of view in the article and set the psychological and pedagogical goals of this training in the pursuit of the abilities, development, character and of the talent.
Keywords: education, separation, pedagogy, education, readers, class, group, educational institution, skills, attitude.
Сведение об авторе
Шехов Акбар - аспирант 3-го курса Научно - исследовательский институт развития образования им. А.Джами АОТ, E-mail: [email protected] :тел:(+992)985588882 Саидов Мухиддин Вайсидиннович - кандидат педагогических наук, доцент кафедры общей педагогики Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, тел.: (992)904472234;
About the author:
Shekhov Akbar - 3-year Post-graduate Student of Scientific - Research Institute of Development of education named after A. Jami A OT, E-mail: Akbar87@inbox. ru:tel.: (+992) 985588882
Saidov Muhiddin Vaysidinnovich - Candidate of Pedagogical Sciences, Associate Professor of the Department of General Pedagogy of Tajik State Pedagogical University, named after Sadriddin Aini tel.: (992)904472234;
БАЪЗЕ ОМИЛХОИ ВОДОРКУНАНДА ВА ТАШАККУЛЩАНДАИ МАЛАКАХ,ОИ ДАРКИ МАЗМУН ДАР ХОНАНДАГОНИ ХУРДСОЛ
А бдуназаров X-
ПажЩишго^ирушди маориф ба номи А. Цомии Академияи тщсилоти Тоцикистон
Максади асосии зинаи якуми тах,силоти умумй на танх,о таълими хондану навиштан, х,исоб кардан, адабиёту таърихи худро ухдабароёна омухта тавонистан, балки ва беш аз х,ама, ташаккули тафаккури хонандагони хурдсол мебошад, яъне онх,о хдмзамон фикрашонро дуруст баён карда тавонанд ва нисбати ин ё он мавзуъ андешаи худро дошта бошанд. Аз ин ру, маводи таълимй дар зинаи ибтидой бояд мушаххасу шавковар ва ибратомуз бошад, дар хонандагон малаках,ои дарки маъно ва салох,иятх,ои эчодкорй, муоширатй, тафаккури интикодй ва мах,орати омухтанро таъмин кунад. Кудак дар ин синну сол он чизеро аз худ кунад, ки ба рушди имрузу фардои у мусоидат намояд, х,амчун шахси ^ушманду фаъол тарбия ёфта, худро ба х,аёти минбаъда омода намояд, то ки ба рафъи мушкилих,ои пешомад ва х,алли масъалах,ои х,аётй кодир бошад. Мустакилона чустучу намудан ва мах,орати омухтанро дар х,амин синну сол ба онх,о бояд омузонд. Вакти бештари кудаконро ба х,ифзи саломатй ва бехатарии х,аёт, расмкашй, бозих,ои серхдракат, супоришх,ои тафаккурро тах,рикдих,анда ва гайра сарф бояд кард. Мазмуни матн ва супоришоти китобх,ои дарсй барои кудак намунае бошад, ки тимсоли онро вай берун аз китоб низ пайдо кара тавонад.
Талаботи мавриди назар них,оят зарурианду ба тах,силоти муосир чавобгуянд ва бешубхд, онх,о ба рушду такомули фикрию чисмонии хурдсолон бевосита мусоидат менамоянд. Аз ин чост, ки солх,ои охир, баъди гузариш ба муносибати босалохдят дар таълим омузгорон ба ташаккули салох,иятх,ои асосиву х,аётии шогирдон х,ар чи бештар таваччух, зох,ир менамоянд ва дар ин чода ро^у усулх,ои мухталифро мавриди истифода карор медихднд.
Масалан, муаллимаи литсейи № 55 ш. Душанбе ^учкорова Н. дар х,ар дарси навбатиаш мекушад, ки хонандагони синфро х,арчй бештар ба кироати матн ва дарки маънои он чалб намояд. Бо ин максад вай аз варакчах,о, расмх,ои мазмундор, гузаронидани сахдача, суолх,ои дах,онй, лугати зерматн, тачхдзоти техникй, аз кабили DVD, видиопроектор, магнитофон, филмх,ои тасвирй ва гайра самаранок истифода мебарад.
Масалан, мyaллимa дар синфи 2 аснои таълими матни «У пиразан аст»-и китоби «Забони модарй» чунин усулро истифода кард:
Мyaлдимa баъд аз навиштани номи хикоя, дар тахтаи синф варакаеро, ки дар он панди зерин бо харфхои зебову хоно навишта шуда буд, овезон мекунад:
Мардй нaбyвaд фumодaро пой задан,
Гар да^и фumодae бигирй, мардй.
Абyaбдyлло%u Рудакй У пиразан аст
Як писарбача ва як духтарчае дар к7ча мерафтанд. Пеш-пеши онхо пиразане мерафт. Замин, ки нихоят лагжонак буд, пиразан лагжиду афтид.
- Китобхои маро дор! - гуфта ^одир чузвдонашро ба духтарча доду худаш ба ёрии пиразан давид.
Вакте ки ^одир баргашта омад, духтарча аз вай пурсид:
- Пиразан модаркалонат-мй?
- Не, - чавоб дод ^одир.
- Набошад модарат-чй?- хайрон шуда пурсид.
- Не!
- Набошад, холаат? Ё ягон шиносат?
- Охир, не гуфтам-ку? - табассумкунон гуфт писарбача,- У пиразани рохгузар аст.
Сараввал муаллима матни фавкро, ки дар боло оварда шуд, ифоданок кироат карда, ба
шогирдон мурочиат кард:
- Бачахо! Сухан дар бораи кихо меравад?
Хонандагон:
- Сухан дар бораи пиразан ва писарчаю духтарча меравад.
-Кй модаркалон дорад?
-Мо модаркалон дорем. - Якчанд хонанда чавоб медиханд.
- Офарин, бачахо, Шумо доноякак будаед. Хатто аз як маротиба хондани матн аллакай пай бурдед, ки гап дар бораи чй меравад.
Сипас муаллима ба хонандагон py оварда гуфт:
- Шумо хам матнро хондан мехохед?
- Ха, мехохем, - изхор карданд бачахо.
- Бисёр хуб, биёед акнун бо навбат ба хондан шур^ь мекунем,-гуфт муаллима.
Азбаски матн аз 12 чумла иборат аст, хар нафар яктогй чумларо бо навбат кироат карданд.
Сипас, муаллима ба бачахо py оварда пурсид, ки оё хамаи маьнои калимахои матн ба шумо фахмоянд?
Як хонанда гуфт, ки ба ман калимаи «нихоят» фахмо нест, дигаре калимаи «чузвдон» ва сеюмй бошад калимаи «табассум»-ро нафахмидааст. Баьд аз иномузгор аз он бачахое, ки мазмуни калимахои номбаршударо нафахмидаанд, хохиш кард, ки ба назди тахтаи синф омада, хамон калимахоро нависанд. Баьд аз адои супориш муаллима ба ахли синф py оварда гуфт:
- Кй маьнои ин калимахоро шарх медихад? Маьлум гашт, ки баъзехо мазмуни он калимахоро нафахмидаанд. Сипас, муаллима калимахои дар тахта навишташударо бо чалби хонандагон эзох дод:
Нихоят - хеле бисёр, берун аз хад.
Чузвдон - асбобе, ки дар он каламу китоб ва дигар анчомхои хонишро мегузорем.
Табассум - хандаи беовоз ба тавре, ки дандонхо намоён нашаванд, нимханд, лабханд.
Баьд аз маънидоди калимахо бо супориши муаллима бачахо тафсири калимахои номбурдаро дар дафтари лугат pyбapдоp карданд. Пас аз адои супориш дакикаи дамгирй гузаронида шуд ва бозии «Себчинй» ичро гардид. Шеьри «Себак» ба таври умумй хонда шуд.
Себаки сурхи сероб,
Ширин асту хурданбоб.
Себак хеле хушруй аст,
Хушмаззаю хушбуй аст,
Рангу руяш гулмонанд.
Шириниаш мисли цанд.
Баьд аз дакикаи дамгирй сахначае бо унвони «Мадад» гузошта шуд.
Иштироккунандагони сах,нача:
1. Пиразан /Дилбар/.
2. Мaкmaббaчщо /Раъно, Кобил/.
3. Баранда /Нодир/.
4.Мазмун аз руи матни «У пиразан аст» гирифта шуд. Дилбар охиста-охиста... ва бо кади хамида рох мерафт, ки ногахон пояш дар руи ях (фасли зимистон буд) Fечидa меафтад, ^обилу Раьно, ки аз пахлуи пиразан гузашта ба мактаб мерафтанд, ин холатро зуд мушохида карданд. ^обил якбора чузвдонашро ба Раьно доду ба суи пиразан шитофт ва ба y мадад кард. Баьд аз он пиразан ба ^обил: «илохо, писарам, ба сад дарой,- гуён дуо доду рохашроидома дод.
Чунон ки аз мушохида ва тахлили сахначаи мазкур маьлум аст, гузаронидани сахначахо дар дарсхо аз як тараф, ахамияти тарбиявй дошта бошад, аз тарафи дигар, ба хонандагон эчодкорй, андешаронй, дарки маьнй, тафаккури мантикй, муошират ва хамкориро меомузад ва чахонбиниашонро васеь мекунад.
Тавре аз мушохидаи дарс маьлум гашт, муаллима дар OFOЗи дарси нав сухбати мукаддимавй нагузаронида ва якбора дарсро аз кироати матн шуруь кард. Хуб мешуд, ки сараввал сухбати мукаддимавй мегузаронд. У мебоист аввал унвони мавзуьро дар тахтаи синф навишта, ба шогирдон ру оварда, то 3-4 дакика дар атрофи мавзуь сухбат мегузаронд ва бад-ин васила хонандагонро ба дарки мазмуни матн водор месохт. Дар ин сухбат рочеь ба мазмуни мавзуь, ки дар китоби дарсй оварда шудааст, маьлумот надода, балки баьзе хусусиятхои мухиму фарккунандаи иштироккунандагони вокеа ва ходисахои ба мавзуь вобаста хотирнишон гардида, тачрибаи амалй ва чизхои дидаю шунидаи талабагон чамьбаст карда мешавад.
Faйp аз ин, муаллима дар ин сухбат баьзе лyFaтх,оpо дар тахта навишта (бехтараш пешакй навишта монда бошад), маьнои онхоро, ки ба маьнои умумии матн иртибот доранд, шарх медихад, хангоми ин сухбат худи ашё, агар имкон дошта бошад, расму хуса, наклу ривоят, чистону зарбулмасалхо ва дигар чизхоро истифода мебарад.
Максади сухбати мукаддимавй ба омухтан ва фахмидани мазмуни матн омода сохтани талабагон аст. Бояд таькид кард, ки тайёр намудани хонандагон ба дарки бошууронаи мавзуь бедор кардани шавки маьрифатчуии онхо ба дарс аз мухимтарин кобилияти дидактикии муаллим ба шумор меравад.
Чун мавзуьхои таьлимй хусусият, нишона ва тарафхои гуногун доранд, сухбати мукаддимавй низ метавонад якчанд навь бошад. Масалан, оид ба мавзуи бахор бошад (дар синфи 2) муаллим сухбатро ба чунин тарзхо ташкил мекунад:
1.Расми манзараи зебои бахорро ба тахта овехта, рочеь ба он бо пешниходи саволхои зерин сухбат мегузаронад: Дар расм кадом фасл тасвир ёфтааст? Чи тавр мефахмем, ки ин манзараи бахор аст? Дар бахор дехконон ба чй кор мaшFyл мешаванд? Парандахо дар фасли бахор чй кор мекунанд? Дар бахор чй бисёр меборад? Бахорон дар табиат чи гуна тaFЙиpот ба амал меоянд? Кадом чашнхо дар фасли бахор тачлил мешаванд? Ва Faйpa).
Муаллима ба ин ва дигар саволхо чавоб гирифта сухбаташро чамьбаст мекунад ва ба талабагон мурочиат менамояд, ки шумо дар бораи бахор маьлумоти васеь доред. Ман инро аз чавобхои шумо пай бурдам.
2.Муаллима ба шогирдон ру оварда мегуяд, ки холо ман чистоне мегуям ва шумо дар бораи кадом фасл будани онро дарёбед.
Барфуо хам об мешаванд,
Бyнaфшaхp меруянд,
Руз^о дароз мешаванд,
Кадом вaцm ин мешавад.
З.Омузгор оид ба мавсими фаслхои сол ва бо тартиб фаро расидани онхо сухбат карда, задаи мантикиро махсусан ба бахор (зеро хадафи мо махз хамин фасл аст) мегузорад ва хонандагонро ба хондани мавзуи «Бахория» омода мекунад.
Дар баробари сухбати мукаддимавй кор бо каломи бадеь (яьне бо калимахои образнок, ифодахои фразеологй ва f.) омил ва воситаи асосии ташаккули малакахои дарки маьно ва салохиятхои калидии хонандагони хурдсол махсуб меёбад.
Калимахои образнок чун маводи сохтмониест, ки тавассути он асархои бадей таьсирбахшу чолиб офарида мешаванд. Воситахои образноки забон ташбеху ташхис, кинояю истиора ва Faйpapо дар бар мегирад. Кор аз болои бадеияти асар факат ба тахлилу тавзехи воситахои образноки забон набояд нигаронида шавад, зеро дар матн калимахои дигар хам барои тасвири чолиб истифода мегарданд ва онхо низ туфайли калимахои фавк образнок мешаванд. Аз ин ру, на худи калимахо, балки образхо, ки тавассути калимахо ифода шудаанд, бояд мавриди омузиш карор ёбанд. Ичро карда натавонистани воситахои образноки забон боиси идроки нопурраи
мазмуни асар мешавад, зеро дар пасманзари калимадо мазмун ва мундаричаи асар ва маънодои баланди образно нидонанд.
Бисёр мудим аст, мавриди истифодаи образно муайян карда шаванд, барои чй ондо боиси таваччуди хонандагон гардиданд ва чаро муаллиф дар офаридани образу асар мадз дамин гуна калимаву иборадоро истифода намудааст.
Мадз муайян намудани масъалаи чй тавр ва дар кадом мавриду бо кадом максад истифода шудани калимаву иборадо имкон медидад, ки хонандагон вазифадои эстетикии ондоро бошуурона дарк намоянд.
Дар интихоби калима, ки тадлили забони асарро дар назар дорад, бояд ба кадом принсип такя кард? Чй тавре, ки дар боло зикр кардем, тадлили забони асар набояд аз тадлили мазмуни асар чудо ба род монда шавад. Пас аз идроки (фадмиши) нахустин, ки тавассути хониши намунавию ифоданоки муаллим даст медидад, зимни хониши кисмдои асар, тадлили рафтори кадрамонон ва чудо намудани тасвири зодирй ва сифатдои ондо, муносибати ондо бо дигар иштирокчиёни асар ба род монда мешавад. Ана дар дамин ладзаи дарс, ки «кор бо асар» ном дорад, ба калимадои ифодакунандаи муносибат, характери кадрамонони асар ва гайра эътибор додан мувофики максад аст. Масалан, дангоми омузиши дикояи «Шоди адолатход»-и Хусайн Воизи Кошифй (синфи IV) диккати хонандагонро бояд ба он калимаю иборадо чалб намуд, ки барои дарки сифатдои неки шод - адолатходии вай кумак расонанд: «...барра аз пистони шер шир мехурад, тазарв бо боз дамчинсу даманбоз шуд...».
Барои ин ки хонандагон ба иборадои мазкур таваччуд фармоянд, ондоро бояд махсус таъкидкунон кироат намуд, вале ин доло як тарафи кор аст, мебояд, ки талабагон дар зери калима ва иборадои мазкур чй нидон аст, идрок намоянд. Аз ин ру, аз таркиби асар бояд чунин ибораю калимадоро чудо кард, ки барои идроки модияти рафтори кадрамонони асар род кушояд, максади нидоии муаллифро равшан намояд, яъне барои муайян намудани фикри асосии асар мусоидат кунад, ки бидуни он дазми даматарафаи мазмуни асар гайриимкон аст. Ин аст, ки интихоби калимаю иборадо, тадлили матн, дар дарки комили мазмун ва мундаричаи асар, муайян намудани гояи он накши мудим дорад.
Дар асардои бадеии классикй калима ва иборадои зиёде чой доранд, ки ба маънои мачозй омада, бадеияти баландро ифода мекунанд, чидати диссй ва таъсирбахшии асарро пуркувват мегардонанд. Ба он намуддои гуногуни водиддои фразеологй дохил мешаванд.
Масалан: «Дида чашм пушидан, бо дазор дила дона кашидан, бо чашми дакорат нигаристан, хобро даром намудан, нуши чон кардан, дил сухтан, боб кардан, худро миёни сухан афкандан, дилро рост кардан, чони тоза пайдо кардан, боги умедворй, гули мурод, дилшикаста шудан, гули сари сабад, гули маърака, сояашро аз девор тарошидан, хобро ба об гуфтан, суханро хоида гуфтан ва гайра.
Аз мушодидадо бармеояд, ки шарду тавзеди ифодадои фразеологй дар синфдои ибтидой кори бисёр задматталаб буда, на дама омузгор ба шарду эзоди ондо даст мезанад. Аз судбат бо муаллимон ошкор гашт, ки аксар муаллимони синфдои ибтидой гайриихтисос буда, дар бораи ифодадои фразеологй тасаввуре надоранд, нафарони дигар тасаввур дошта бошанд дам, услуби тадлили ондоро намедонанд, дол он ки тадлили дурусту даматарафаи он идроки дамачонибаи образу мазмуни асар, кушодани гояи асарро таъмин мекунад.
Масалан: «Мардум аз ин мужда чони тоза пайдо карданд ва камбагалону факиронро аз ин башорат дар боги умедворй гули мурод шукуфта шуд».
Дар чумлаи болой се ибора омадааст, ки маънои «зимни умедворй ба максад расиданро ифода мекунад: (чони тоза пайдо кардан», боги умедворй», гули мурод»), ки адиб ондоро хеле чолиб, бо бадеияти баланд ифода намудааст.
Барои нишон додани бадеияти баланду таъсирбахши иборадои фразеологй истифодаи усули мукоисакунй матлуб аст. Муаллим зимни иваз кардани калимадои ба маънои мачозй омада бо иборадо ба маънои аслй ондоро дар мукоиса нишон дода, талабагонро ба истифодаи чунин воситадои забонй, ки дар таъсирбахшии сухан мудиманд, дидоят мекунад.
Хама гуфтадои боло дар кори муаллимаи гимназияи № 9-и шадри Хучанд Усмонова М.Э. ба мушодида расиданд. Мавсуф усули таълими матндои бадеиро дар синфдои ибтидой ба тарзи самарабахш истифода мебарад, ки натичааш дониши чукур доштани хонандагонаш мебошад.
Ба акидаи омузгор баъзе муаллимони синфдои ибтидой дар шарди иборадои «чони тоза пайдо кардан», «боги умедворй», «гули мурод», ки адибон ондоро хеле чолиб, бо бадеияти баланд ифода кардаанд, усули калимадои даммаъноро истифода мебарад, ки нодуруст аст. Масалан, дар ибораи «бо дазор дила кашидани дона» аз дикояи «Пашшаи баднафс» муаллиме онро бо синоними «азоб кашид» иваз намуд, ки зермаънои ин ифодаро нишон дода наметавонад. Мурча дар кашидани дона, ки аз чисми у хеле калон аст, роддои гуногунро - кашидан, тела додан ва дигар диладоро истифода мебарад.
Масалан, «дида чашм пушидан» - худро нодида вонамуд сохтан, «дил сухтан - гамгин гаштан, рахм омадан, «хобро харом кардан» - тамоми шаб нахобидан, «миёни гапро буридан» - ба сухбат халал расонидан ва гайраро ба кор бурдан мувофики максад аст.
Зимни мукоиса хонандагон ба хулоса меоянд, ки иборахои фразеологй чолибу таъсирбахштар буда, ба кас завки эстетикй мебахшанд.
Гохо барои тахлил номи хикояву шеърхо муаллим пас аз тахлил ва кушодани гояи асар ру меорад. Масалан, номи хикояхо «Пашшаи баднафс», «Гурбаи харис», «Рафики бевафо», «Шохи адолатхох» ва гайра вобаста ба мазмун ва мундарихаи асар интихоб шудаанд, ки чунин усул низ дар кори муайян намудани маънои иборахои мазкур кумак мерасонад.
Кор бо ибораву калимахои бадеъ муайян намудани зермаънои онхоро дар назар дорад ва он ба тарики зайл сурат мегирад.
Масалан, порча аз газали Абдурахмони Чрмй (синфи 4):
Ба дандон рахна дар фулод кардан, Ба нохун ро% дар хоро буридан. Ба оташдон фуру рафтан нагунсор, Ба пилки дида оташпора чидан. Ба фарци сар ни^одан сад шутур бор. Зи машрщ цониби магриб давидан. Басе бар Цомй осонтар намояд, Ки бори миннати дунон кашидан.
Устод Чрмй вазнинии бори миннат кашиданро хеле чолибу таъсирбахш ба калам дода, тавассути ташбехи кушод бадеияти баландро ба даст овардааст. Дар назди амалхои душвор, аз кабили дар пулод бо дандон сурох кушодан, бо нохун дар санги хоро рох кушодан, ба оташ сарозер афтодан, ба пилки дида (чашмон) оташпора чидан, ба фарки сар бори сад шутурро нихода, ба гарбу шарк давиданро осонтар аз кашидан миннати хасудону хасисон медонад.
Барои тахлили порчаи назмии зерин дарк намудани мафхумхои таркиби он мухиманд ва тавзехи онхоро дар раванди тахлили хар як байт ба рох мондан мувофики максад аст:
Ба дандон рахна дар фулод кардан, Ба нохун ро% дар хоро буридан.
Рафти тахлил: - Бачахо маънои «рахна кардан» ва калимаи "фулод"-ро медонед? Рахна кардан - сурох (шикоф) кардан ва фулод - фулузи сахттарин, пулод аст. «Хоро» сангест, ки нихоят сахт аст. Шоир кашидани бори мин-натро нисбати ин амалхо душвортару вазнинтар мехисобад. Яъне бо дандон дар пулод сурохй буридан, ба нохун дар санги хоро рох кушоданро сабук аз миннати нокасон медонад.
Ба байти дуюм нигарем, ибораи «нагунсор фуру рафтан» маънои "сарозер афтидан»-ро дорад. Маънои калимаи «пилк» - милки чашмон аст, ки чои нихоят хассоси чашм мебошад. Шоир мегуяд, ки ба чои бори миннат кашидан, бехтар худро ба оташ андозед ва ё бо милки (пилки) чашмон оташпорахоро (лахчахоро) бардоред, ки хубтару осонтар аз миннат кашидан аст.
Дар байти сеюм таъкид мешавад, ки «бори сад шутурро" дар сар гузорй хам, аз бори миннати пастхимматон бардоштан сабуктар ва осонтар аст.
Сипас, газали мазкур барои хомушона хондан пешниход гардида, чудо кардани сифати «вазнин»-и "бори миннат", ки шоир бо як махорати баланд нишон додааст, супориш дода мешавад.
- Хомушона хонед ва муайян кунед, ки "бори миннати нокасон" аз кадом амалхо вазнинтар будааст?
Чдвоби хонанда Тахмина Ш.:
«Амалхои зерин аз кашидани бори миннати хасисон осонтар аст: бо дандонхо дар пулод сурохй кандан, бо нохун дар санги хоро рох кушодан, ба оташдон худро сарозер партофтан, бо милки чашмхо лахчахоро бардоштан, бори сад шутурро ба фарки сар нихода аз магриб ба суи машрик давидан».
Чунин порчахои бадеияти баланддошта дар китобхои дарсии «Забони модарй»-и синфхои ибтидой фаровон истифода шудаанд, ки онхо аз зебой, таъсирбахшии забон тавассути истифодаи мафхумхои грамматикй гувохй дода, дар тарбияи насли наврас ахамияти калон доранд.
Х,амин тарик, фаъолияти хонандагон хангоми лугатомузй ва кор бо ифодахои фразеологй бояд чихатхои зеринро дар бар гирад:
1 .Мушохидаи хамачониба ва дакики таркиби калимахои чумла ва матн (аз чихати маъно ва таъсирбахшиву бадеият).
2.Дарк намудани вазифаи калимадо дар ташаккулёбии образдо, сифат ва характери кадрамонони асар.
3.Дар дамбастагй дарк намудани маънои калима бо чумлаю матн.
4.Дарк намудани вазифаи калима дамчун воситаи ифодакунандаи образ, гояи асар.
5.Ба инобат гирифтани мавкеи калимадо дар таъсиррасонй (таъсирбахшй) ба завки эстетикй пайдо кардани порчадои назмию насрй.
Бояд гуфт, ки дар таълими ибтидой кор бо калимаву таркибдои фразеологй кисми таркибии тадлили асардои бадей буда, талабагон ондоро амалан мешиносанд, дар бораи хусусиятдои эстетикии забон маълумоти амалй мегиранд, ки дар инкишофи нутку тафаккур ва зедни хонандагон ва дар ташаккули нутки мадании ондо садми босазо дорад.
АДАБИЁТ
1.Атохонов Т., Лутфуллоев М., Шарифов Ф. Очеркдои афкори педагогй воситаи таълим. - Душанбе, 2005. -224 с.
2.Архипова Е.В. Об уроке развития речи в начальной школе // Начальная школа:-2000, №4. - C. 35-39
ЗАкимова М.К., Козлова В.Т. Диагностика умственного развития детей. - СПБ.: - Питер, 2006. - 240 с.
4.Бобокалонова Ч,. Материалдо оид ба адабиёти бачагонаи точик.- Маориф.- Душанбе.- 1975.- 207 сад.
5.Боронов Б. Баъзе андешадо рочеъ ба дарки маънй// Имруз ва фардои мактаб, Мачмуи маколадо. -Душанбе, - С . 55-56.
6.Лутфуллозода М.- Методикаи таълими забони модарй дар синфдои ибтидой. - Душанбе, 1985. - 248 с.
7.Выготский Л.С. Мышление и речь. -М.: Педагогика, 1996. - 115 с.
8.Гальперин И.П. Текст как объект лингвистического исследования. - М., 1981. - 137 с.
9.Зувайдуллоев А. Талабдо ва усулдои корбарй бо матн. - Душанбе, 2001.
10.Каримова И.Х. Обучение фразеологии в школе и её роль в развитии речи учащихся. Специальность 13.00.02.- методика преподавания родного языка: автореф. дис.. .канд. пед. наук. - Душанбе, 2000. - 18 с.
НИЖЕ И УПОЛНОМОЧЕННЫЕ ОРГАНЫ САМЫЕ ЗНАНИЯ У БОЛЬШИХ ДЕТЕЙ
В статье расмотрены и проанализированы несколько факторов и учебных средств, способствущих формированию навыков восприятия смысла текста, развитию речи и ключевых компетенций, как креативность, коммуникативность, крытыческое мышление и умениеучиться у учащихся началных классов и на конкретных практических примерах из опыта учителей начальных класов представлены методы и приёмы их практической реализации на учебных занятиях.
Ключевые слова: начальная ступень образования, восприятие смысла, практический опыт, понятие, развитие речи, умение учиться, критическое мышление, художественная речь, фразеологические сочетания, жизненные вопросы, ключевые компетенции.
BELOW THE AUTHORIZED ORGANS KNOWLEDGE FOR LARGE CHILDREN
This article reviews and analyzes severalfactors and learning tools that contribute to the formation of text sense perception skills, language development and key competencies, such as creativity, communication, Crimean thinking and the ability to learn from elementary school students and present practical examples from the experience ofprimary school teachers and techniques for their practical implementation in the classroom.
Keywords: primary education, perception of meaning, practical experience, concept, speech development, ability to learn, critical thinking, artistic speech, phraseological combinations, life issues, key competencies.
Сведение об авторе:
Абдуназаров Хокимчон Анварович - директор «Лицей» для «одаренних учащихся экономический рост» в г.Душанбе, Адрес 734061, Республики Таджикистан, Душанбе, сосискатель Институт развития образования имени Абдурахмони Джоми Академии образования Таджикистана улица Фирдавси 41, тел.: (992)900740504. E.mail: hokimanvari@gmail. com
About the autor:
Abdunazarov Hokimjon Anvarovich - Director of "Lyceum" for "gifted students economic growth" in Dushanbe, Address 734061, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Applicant of Institute of development of education named after Abdurahmoni Jomi, Academy of education of Tajikistan Firdavsistreet 41, tel.: (992)900740504. E. mail: [email protected]
