CC BY
14МРНТИ 44.39.03
АЙНАЛУ вС1 ВЕРТИКАЛЬ ОРНАЛАСЦАН ЦОС РОТОРЛЫ HBI-РОТОР ЖЕЛ ЭНЕРГЕТИКАЛЫЦ АГРЕГАТЫ
А.Ц. Ершина1, А.Н. Царымбай2
^.-м.г.д., профессор, 2магистрант - 2 курс, 6М01000 - Физика, 12 Каза^ улттык цыздар педагогикалык университетi, Алматы, Казакстан email: aigera karla@mail.ru
Климаттьщ езгеру1 - каз1рг1 заманда элемдеп кещнен талкыланатын мэселелерд1н б1р1. Бул мэселеге газеттер мен журналдардагы жарияланымдар, телевизиялык хабарлар, галымдар мен саясаткерлердщ п1к1рталастары арналган. Жанарып туратын энергия кездерше кешу жалпы элемд1к Yрдiс болып табылады жэне кептеген мемлекеттердщ, сонын iшiнде Казахстан Республикасынын кец саяси колдауынын нэтижесiнде болып отыр. Осыган байланысты макалада Казакстанда жацарып туратын энергия кездерiн пайдалану мэселелер^ техника-экономикалык керсеткiшi жогары Дарье жел турбинасыныц жана тYрi HBI-ротор жел электр кондыргысынын конструкциясы карастырылган.
Сонгы 20 жыл бойы парникпк эсердiн денгейiн темендету максатында жел энергиясын пайдалану женiнен энтузиаст казакстандык галымдар ек1 коаксиал орналаскан валдары бар, айналу есi вертикаль орналаскан (Дарье типтi) аппараттарды дайындап, жасауда.
Туйт свздер: жацарып туратын энергия квздер1, жел турбинасы, жел энергетикалыц цондыргы НВ!-ротор, жел энергиясын пайдалану коэффициентi, жумысшы цалащшалар, журдект1к
Каз1рп танда шетелдерде эрб1р кондыргынын орнатылган куаты б1рнеше мегаватка жететш пропеллер типт жел агрегаттары кещнен пайдалануда. Кез келген механикалык аппараттар сиякты бул агрегаттын да артыкшылыктары мен кемшшктер1 бар. Артыкшылыгы: пропеллерлш жел энергетикалык кондыргыларынын (ЖЭК) технологиясы жаксы менгершген; оны жасап шыгару енд1рю1 жаксы жолга койылгандыктан шетелдерде тшмдшш жогары жел электр стансалары жумыс ютеуде. Пропеллерлш агрегаттар мемлекеттщ энергетикалык балансына едэу1р пайда келт1румен катар, осы региондарга экологиялык тургыдан кейб1р зияндылыгын типзуде. Мысалы, пропеллерлш жел стансалары атмосферадагы жогары турбулизациянын салдарынан аппараттын артында дауыл тэр1зд1 к¥йынды козгалыс тузед1.
Кен диапазонды жэне жишш жогары дыбыс толкындары коршаган т1р1 организмдерге тезуге болмайтындай жагдайлар тугызады. Осындай жел электр стансасынын орнатылган куаты негурлым жогары болса, согурлым регионнын т1ршшкс1з территориясы да улкен болады. Тургындар, кустар мен жэндштер мекенш тастап, баска жерлерге коныс аударады. Осы тургыдан караганда канатшаларынын формасы симметриялы NASA профил1ндей болып келетш, жумысшы калакшалардын кетеру куш1 есебшен жумыс ютейтш, карусель типт Дарье жел агрегаттары колайлы болып табылады. Орнатылган куаттары б1рдей ею аппараттарды салыстырсак, Дарье аппаратынын жалпы елшемдер1 пропеллерлш турбиналармен салыстырганда едэу1р аз. Сонымен катар Дарье аппараты пайдаланатын жердщ ауданы да аз, конструкциясына да кеп материал жумсалмайды. Калакшалар жаксы агысталатындыктан Дарье жел турбинасын орай агатын агын сызыктары уйыткымаган, сондыктан агрегат жумыс ютегенде кеп шуыл шыгармайды. Дарье жел агрегаттарынын конструкциясын езгертш эртурл1, кос роторлы, перспективт турбиналарды дайындап, жасауга мумкшшшк бар.
Сонгы кезде б1рнеше шетелдщ галымдары [1 - 6] айналу ес вертикаль орналаскан, Дарье типт жел турбиналарымен шугылдануда. Ырак бул жумыстардын барлыгы тек жалгыз гана айналу валы бар, Дарье типт жел агрегатын зерттеумен байланысты.
20 жылдан бер1 жел энергиясын пайдалану коэффициент жогары, кос роторлы, карусель типт ЖЭК-нын эртурл1 нускаларын модельдеу жэне оны жасап шыгарумен белсенд1 турде шугылданудамыз. Каз1рп танда Дарье жел турбинасынын теориялык непздер1 жасалынды. Дарье агрегатынын непзшде жел энергиясын пайдалану коэффициент! жогары, карусель тишг, кос
роторлы ЖЭ^-ньщ 3 тYрлi щскасы ^сынылды. Осы макалада айналу eci вертикаль орналаскан, ^ос роторлы, к¥растырмалы HBI-ротор жел агрегаты карастырылады.
БYкiл дYниежYзiлiк ассоциациясыныц (World Energy Association - WWEA) есебi бойынша элемдегi барлык жел кондыргылары аркылы алынган жалпы куат 2018 жылдыц соцына карай 597 ГВт-ка жеттi. Ягни 2018 жылгы элемдiк жел энергетикасы саласындагы куатка 50 ГВт косылды (1-сурет). 2017 жылы жаца кондыргылар саны 10,8%-га ессе, 2018 жылы б^л керсетюш 9,1% болды. 2018 жылдыц соцына дешн орнатылган барлык жел турбиналары шамамен элемдiк электр куатына деген с^раныстыц 6% гана жаба алады.
Global Total Insta11cd Capacity | MW|
S
fïï щ
S
1-сурет. ДYниежYзiлiк жел электр кондыргыларынан вндiрiлген куат [https://library.wwindea.org/global-statitistics-1980/]
2018 жыл Heri3iHeH жаца динамикамен сипатталды: Еуропаныц жел нарыктары к¥лдырап, Германия, Испания, Франция жэне Италияны коса алганда, квптеген еуропалык мемлекеттер жел энергетикасыныц элсiз дамуын кврсеттi. Сонымен катар ^ытай, Yндiстан, Бразилия сиякты баска да квптеген Азия нарыктарында жэне кейбiр Африка мемлекеттерiнде теракты немесе одан да кYштi всу байкалды.
Куаттылыгы жагынан ец iрi ^ытай жел энергетикасыныц нарыгы 21 гигаватт косымша куатты орнатты жэне 2018 жылы жел куатыныц элемдш квшбасшысы ретiнде желден алынган жиынтык куаты 217 ГВт-ка жеттi.
Екiншi шамасы жагынан ец Yлкен нарык АКЩ, жацадан косылган куат 2017 жылгы 6,7 ГВт-тан 2018 жылы 7,6 ГВт-ка дешн встг Б^л оц даму тек жел энергетикасыныц нэтижес гана емес, сонымен бiрге мемлекеттiк жэне муниципалды децгейдеп жан-жакты колдау болып табылады. Жакында орнатылган куаты 100 ГВт-ка жеткен А^Ш, К^ггайдан кейiнгi екiншi орындагы мемлекет болды.
Жетекшi нарыктардыц iшiнде АКЩ (7,6 ГВт куат косылды, барлыгы 96 ГВт-ка жеттi), Германия (3,1 ГВт, жалпы куаты 59 ГВт), Yндiстан (2,1 ГВт; 35 ГВт), Бiрiккен Корольдш (2,9 ГВт; 20,7 ГВт), Бразилия (1,7 ГВт; 14,5 ГВт) жэне Франция (1,5 ГВт; 15,3 ГВт) барлыгыныц куаты едэуiр вскендш байкалады.
ДYниежYзiлiк Энергетикалык Кауымдастьщтыц (World Energy Association - WWEA) бас хатшысы Стефан Гсэнгер (Stefan Gsänger): «Энергетикалык жYЙенiц жацарып т^ратын энергетикага жаhандык кайта к¥рылуы жYрiп жатыр жэне жел энергетикасы бYкiл элемде электрмен жабдыктаудыц непзп тiрегiне айналган дамудыц негiзгi кYшi болып табылады. Кейбiр елдер жел куатын пайдалану каркынын жеделдетуде вте жаксы жетiстiктерге кол
жетюзуде. Мундай жеделдету Париждеп климаттьщ взгеруi туралы келiсiм мен Туращы даму ма^саттарына ^ол жеткiзу Yшiн гана емес, сонымен ^атар эр елге жацарып туратын энергияныц элеуметик-экономикалыщ арты^шылы^тарына толыщтай ^атысу Yшiн ^ажет. Осындай саяси багдарламалардан внеркэсiбi дамыган жэне дамушы елдердегi азаматтар да Yлкен пайда квредЬ>
[7]. .... .
0зiмiзге белгiлi кез келген айналмалы ^озгалыстагы турбина желдщ жолына тос^ауыл тудырады. Негурлым жумысшы ^ала^шаларыныц саны квп болса, согурлым турбинаныц кедергiсi Yлкен болады да, ЖЭК энергияныц аз бвлшн жинайды, сонымен жел взшщ энергетикалыщ ^уатын ЖЭ^-на бермей, тос^ауылды айналып втедi.
2-суретте жел энергиясын пайдалану коэффициентшщ жYрдектiкке %
экспериментальдыщ тэуелдiлiгi келтiрiлген [8]. Графиктен квршш тургандай жел турбинасындагы ^ала^шалар саны азайган сайын жэне % шамалары вседi. ^-дщ ец Yлкен мэнi екi ^ала^шалы американдыщ жел двцгелегше тиесiлi.
2-сурет. Жел турбиналарыныц эртYрлi типтерi мен конструкциялары Yшiн жел энергиясын пайдалану коэффициент мен % жYрдектiк арасындагы тэуелдiлiк [2] 1 - квп ^ала^шалы американдыщ желдвцгелек, 2 - Yш ^ала^шалы желдвцгелек, 3 - жылдам ^озгалатын екi ^ала^шалы желдвцгелек, 4 - идеал ^анатшалы желдвцгелек
Жумысшы ^ала^шалардыц санын азайтып, ^^ арттыру тенденциясы жалгыз ^ала^шалы пропеллерлiк ЖЭК жасауга экелдi. Жалгыз пропеллер турбинаныц валына тiкелей беютшген жэне орныщты жумыс iстеуi Yшiн тецгергiшке (балансирге) ^осылган.
Бiр-бiрiнен тэуелаз автономды тYрде айналатын 2 коаксиал орналас^ан валдары бар Бидарье турбинасын жасау, бiздiц ойымызга бiр жумысшы ^ала^шаны жарты серперге ^осып орталыщ валга, ал тура осындай жолмен тецгерпш ретiнде екiншi жумысшы ^ала^шаны екiншi жарты серперге ^осып сырт^ы автономды тYрде айналатын валга беютетш жYЙенi салды. Осы принцип курастырылган НВ1-ротор ЖЭ^-ныц негiзiне алынды. ¥сынылып отырган аппараттыц жацалыгы мен ерекшелш осында, коаксиал айналу валдары бiр-бiрiнен Бидарье сия^ты
подшипниктермен бвлiнген. Ею валдыц айналуы бiрдей бурыштыщ жылдамдыщпен ® бiр багытта жYPуi тшс. Бул YЙiру аумагыныц улгаюына экеледь Нэтижесiнде турбинаныц айналмалы ^озгалысы кезiнде орталыщ вал взiнiц жарты серперi жэне жумысшы ^ала^шасымен YЙiру аумагыныц ауданын айналып втiп, валдыц айналу моментш взiнiц генераторына бередi [9-15]. Сонымен 2 жумысшы ^ала^шаныц эр^айсысы вздерiнiц жартылай серперiмен тэуелсiз са^инаныц бетi тэрiздi YЙiру ауданы бойынша айналады, оныц ауданы турбинаныц диаметрi мен енiнiц (жумысшы ^ала^шаларыныц узындыгыныц) квбейтiндiсiне тец.
3-суретте НВ1-ротор жел агрегатыньщ схемасы кврсетiлген. Жел кондыргысын вертикаль багытта ^стап т^ратын м^нарада екi вал орнатылган. Олардыц эркайсысы серпер аркылы тек 6ip гана ж^мысшы калакшамен жэне вздершщ ток генераторымен косылган. Валдар взара подшипниктер аркылы бвлiнген жэне бiр-бiрiнен тэуелсiз автономды тYрде ж^мыс ютейдь
Валдыц айналу энергиясы эртYрлi ею ток генераторына берiледi, ягни эрбiр вал вз генераторына ж^мыс ютейдь
Осымен HBI-ротордыц Бидарьемен ^ксастыгы аякталады. Ерекше айырмашылыгы калакшаларыныц саны еюге дейiн азайып, ал Yйiру аумагыныц ауданы екi есе артады. Ею жарты серпердщ эркайсыныц YЙiру аумагыныц ауданы 2 сакиналы контурды к¥райды, соган байланысты жалпы ауданы артады. Бидарьенщ вндiретiн энергиясы бiр-бiрiнiц шше кондырылган кэдiмгi екi Дарье ЖЭ^-ры аркылы аныкталады. Ал HBI ЖЭ^ роторыныц YЙiру аумагыныц ауданы ею автономды тYрде айналатын жарты серперлердщ айналу есебiнен екi еселенедi. HBI ЖЭК роторыныц взiндiк к¥ны калакшалар саныныц кыскаруына байланысты твмендейдi, сонымен катар жел агыныныц жолындагы тоскауыл, кедергi де азаяды. Конструкцияга металды аз пайдалану жэне HBI ЖЭК^-ныц YЙiру аумагыныц ауданын арттыру техника-экономикалык кврсеткiштерiн жаксартуга экеледi. Осыдан HBI ЖЭ^-ныц эффективтi жел энергиясын пайдалану коэффициент Бидарьеге караганда едэуiр жогары болады [12].
Эндiрiлген электр энергия бiр-бiрiне косылады. Сонымен осындай конструкциялы аппараттыц ерекшiлiгi бiр-бiрiнен тэуелсiз ж^мыс iстейтiн валдар бiр ауданнан 2 рет желдщ энергиясын алады. бцщрюл жогары децгейде ^йымдастырганда жел энергиясын пайдалану коэффициентшщ эффективтi мэнiн 0,7-ге жеткiзуге болады. Серперлердiц арасындагы б^рышты 1800 етiп ^стап т^ратын арнайы фиксатор ^сынылган.
3-сурет. Айналу вс вертикаль орналаскан бiрiктiрiлген жел агрегатыныц схемасы (Дерек квз автор
салган)
1-орталык вал, 2-сырткы вал, 3-орталык валмен косылган ж^мысшы калакшаныц жогаргы серперi, 4-сырткы валмен косылган твменп серпер, 5-серперлердiц арасындагы б^рышты теракты ^стап т^ратын к¥рылгы, 6-м^нара, 7-подшипниктер, 8-сырткы валмен 4-шi твменп серпердi косатын болттар, 9-шпонка, 10 -3-ш1 жэне 4-шi серперлердi байланыстыратын болттар, 11-жогаргы серпермен байланыскан калакша, 12-твменгi серпермен байланыскан калакша, 13-сырткы 2-шi валмен косылган шкив, 14-орталык 1-шi валмен косылган шкив, 15-беютуге арналган рама, 16 жэне 17- сацылаулар.
Айналу вс вертикаль орналаскан курастырмалы НВ1-ротор ЖЭ^-ныц жумыс iстейтiн лабораториялык моделiнiц конструкциясы дайындалды. Конструкциялык жумыстар жYргiзiлiп, одан кешн ауданыныц кимасы S=0,64 м2, кэдiмгi Дарье жэне бiздiц конструктивтк шешiмiмiздiц режiмiнде жумыс жасай алатын лабораториялык модель жасалынды.
Айналу всi вертикаль орналаскан жел агрегаттарын оныц аэродинамикалык жэне механикалык характеристикалары бойынша классификациялауга болады. Айналу всi вертикаль машиналарга тэн ортак ерекшелiктер: роторлары - вертикаль встiц мацында козгалады, ал олардыц нYктелерi горизонталь жазыктыкта жататын траекторияны сызады [10, 11].
Карапайым Дарьеге караганда НВ1-ротордыц YЙiру аумагыныц ауданы 2 есе артык болып келедi. Нэтижесiнде вндiрiстi жогары дэрежеде уйымдастырса, НВ1-роторлы ЖЭК^-ныц жел энергиясын пайдалануы теория кврсеткендей 2 есе артады. Эрбiр калакшаныц квмепмен жиналган турбинаныц энергиясын 2 тYрлi генераторга беру аппараттыц жалпы энергиясын арттырады. Екi электр генераторларыныц вндiрген энергиялары косылып кэдiмгi Дарьеге Караганда жел энергиясыныц пайдалану коэффициент 30-40% вседi [12].
НБ1-ротордыц жумыс ктеп турFан лабораториялык моделi
Курастырмалы НВ1 - ротор ЖЭК жумысыныц тиiмдiлiгiн негiздеу максатында терец теориялык зерттеулер жYргiзiлдi. ЖЭК - ныц жумысын барлык негiзгi параметрлерiн взгерту аркылы (желдiц жылдамдыгы, калакшаныц узындыгы, хорда, серпер, аткылау жылдамдыгы, аткылау бурышы, квтеру кYшi, калакшаныц козгалысына ауаныц кедергiсi, жел агрегатыныц куаты) есептеу нэтижесi усынылып отырган аппараттыц тшмдшп мен техника - экономикалык характеристикаларыныц жогары екендiгi расталды.
(а) (б)
4а-сурет. НВ1-ротор жел электр кондыргысыныц жумыс iстеп турган лабораториялык моделi. 4б-сурет. Аэродинамикалык трубаныц жумысшы бвлiмiне орналастырылган НВ1-ротор жел энергетикалык кондыргысыныц моделi
НБ1-роторы жел энергетикалык кондырFысыныц жартылай вндiрiстiк тYрi (жумыс ктеу
принцип!)
Карусель типтi, курастырмалы НВ1-ротор жел энергетикалык кондыргысыныц жартылай вцщрютк тYрi жасалынды (5-суретте). НВ1-ротор ЖЭК^-ныц влшемдерi: жел турбинасыныц диаметрi 4 м, биiктiгi 5 м.
5-сурет. Куаты 5 кВт HBI-ротор жел агрегатыныц жартылай вндiрiстiк тYрi (суреттi тYсiрген А.К.
Ершина)
¥зындыгы 2 м, хордасы 0,5 м жэне профилi симметриялык NASA-0021 тэрiздi болып келетiн калакшалары бар. Коаксиал орналаскан айналу валы жасалынды. Бiр калакша жартылай серпердщ квмегiмен орталык валмен, ал екiншi калакша екiншi жартылай серпердiц квмепмен сырткы валмен байланыскан. Екi серпер бiр-бiрiмен 1800 б^рыш жасай орналаскан, оны реттеп, осы жагдайда ^стап т^ратын фиксатор бар. Валдардыц бiр-бiрiнен айналу тэуелсiздiгi, оларды бвлiп т^ратын подшипниктермен камтамасыз етiледi. Жел агрегатыныц конструктива ерекшелiгiне сэйкес HBI-ротор ЖЭК ж^мысыныц тиiмдiлiгi Yйiру ауданыныц 2 есе артуымен камтамасыз етiледi.
Куаты 5 кВт HBI-роторлы жел агрегатыныц жартылай внщрютш тYрi жердегi желдщ орташа жылдамдыгынан 2-2,5 есе артык болып келетiн жер бетiндегi шекаралык кабаттыц сыртына шыгарылып орналастырылады. ЖЭК-ныц куаты желдiц жылдамдыгынан кубтык тэуелдшкте болгандыктан жел агрегатын шекаралык кабаттан жогары квтерiп кою (20-30 м) ЖЭК-сы куатыныц бiрнеше есе всуше экеледi. Сонымен ^сынылып отырган куаты 5 кВт жел агрегатыныц куаты шекаралык кабаттыц сыртында 40-50 кВт-ка дешн жетуi мYмкiн. Б^л жагдайда кондыргыныц экономикалык кврсеткiштерi аппараттыц взшдш к¥нына эсер етпейдi.
Жел энергетикасыныц максималды куатын алу Yшiн жел турбинасы жер бетiндегi шекаралык кабаттан жогары болуы тиiс, сондыктан жел турбинасы жецш Yш аякты мосыныц квмегiмен 30 метр биiктiкте орнатылады. Yш аякты мосы бiрнеше ею таврлы швеллерлерден жиналып, конструкцияныц берштт Yшiн ол бiрнеше шецбермен беютшедь Желдiц дауылды жылдамдыгы кезiнде турбинаныц толык токтауын автоматты тYрде жYзеге асыратын тежеуiш калыптарды колдану ^сынылады.
Б^л жел турбиналары тугынушылардыц калауына байланысты шыгарылады.
вкiнiшке орай, форс мажорга байланысты осы агрегаттарга лабораториялык жэне толык масштабты элi жYргiзiлген жок.
ПайдаланылГан эдебиеттер
1. Horiuchi K., Ushiyama I. and Seki K. - Straight wing vertical axis wind turbines: a flow analysis // Wind Engineering. - v. 29. - 2005. No.3. - P.243-252
2. Guerri, Anas Sakout and Khedidja Bouhadef - Simulations of the Fluid Flow around a rotating Vertical Axis Wind Turbine // Wind Engineering. - v.31. - 2007. -No.3. - P. 149-163
3. Islam, M., Ting, D. S-K. and Fartaj, A. - Desirable Airfoil Features for Smaller-Capacity Straight-Bladed VAWT // Wind Engineering. - V.31. - 2007. - No.3. - P. 165-196.
4. Timothy J. McCoy and Dayton A. Griffin - Control of Rotor Geometry and Aerodynamics: Retractable Blades and Advanced Concepts // Wind Engineering. - V.32. - 2008. - No.1. - P.13-26.
5. Kayan V. P., Kochin V. A., Lebid O. G. Studying the Performance of Vertical Axis Wind Turbine Models with Blade Control Mechanism. Intern. Journal of Fluid Mechanics Research. 36, Issue 2 - 2009, 154-165 (2009).
6. Sungjun Joo, Heungsoap Choi, Juhee Lee. Aerodynamic characteristics of two-bladed H-Darrieus at various solidities and rotating speeds. Energy. 90, Issue P1 - 2015, Р. 439 - 451.
7. https://wwindea.org/blog/2019/02/25/wind-power-capacity-worldwide-reaches-600-gw-539-gw-added-in-2018/
8. Безруких П.П. Использование энергии ветра. Техника, экономика, экология. - М.: Колос, 2008. - 196 с.
9. Ершина А. К., Ершин Ш. А., Жапбасбаев У. К. Основы теории ветротурбины Дарье. - Алматы: КазгосИНТИ, 2001. - 104 с.
10. Предварительный патент №20748 РК, F032D 9/00 (2006/01). Вертикально-осевая составная ветротурбина карусельного типа (варианты)/ / Ершин Ш.А. Ершина А.К. и др. - № 2006/0165.1; заявлено 15.02.2006; опубл. 16.02.2009, бюл. № 2.
11. Shahbaz Yershin, AinakulYershina. Vertical-axial compound wind turbine of rotor-type. ASME - ATI - UIT 2010 Conference on Thermal and Environmental lssues in Energy Systems. Sorrento, Ка1у, 2010. - P. 621-625.
12. Ершина А.К. Теория и практика использования возобновляемых источников энергии. Учебное пособие. -Алматы: «Эверо», 2016. - 220 с.
13. Yershim А.К., Yershin Ch. Sh., Manatbayev R.K., Tulepbergenov A.K Vertical-axial component wind turbine with a high coefficient using for wind energy. //Journal of International Scientific Publications: Materials, Metods& Technologies. Vol. 6, Part 3. 2012, European Union. ISSN 1313-2539, Published at: http://www. science-journals.eu 2012 - P. 231-236.
14. Ершина А.К., Бижанова А.Т. Разработка и создание перспективных ветроагрегатов карусельного типа. Материалы восьмой всероссийской научной молодежной школы с международным участием «Возобновляемые источники энергии». - Москва, «Университетская книга» 2012. - С. 32-37.
15. Ершина А.К., Копенбаева А.С. Новая перспективная версия ветроагрегата Дарье. Материалы всероссийской научной молодежной школы с международным участием «Возобновляемые источники энергии». - Москва, «Университетская книга» 2014. - С. 26.
ДВУХРОТОРНЫЙ ВЕТРОЭНЕРГЕТИЧЕСКИЙ АГРЕГАТ НВ1-РОТОР С ВЕРТИКАЛЬНОЙ ОСЬЮ ВРАЩЕНИЯ
А.К. Ершина1, А.Н. Карымбай2 1 д.ф.-м.н., профессор, 2магистрант 2 курса, 6М01000 - Физика, 1,2 Казахский национальный женский педагогический университет, г.Алматы, Казахстан,
email: aigera karla@mail.ru
Изменение климата - одна из наиболее широко обсуждаемых вопросов в современном мире. Этой проблеме посвящены публикации в газетах и журналах, телевизионные передачи, дискуссии ученых, выступления политиков. Переход на возобновляемые источники энергии является общемировым процессом и реализуется при широкой политической поддержке многих стран, в том числе в Республике Казахстан. В статье излагается использование энергии ветра в Казахстане и описание конструкций новой версии ветротурбины Дарье с высокими технико-экономическими показателями ветроэнергетической установки НВ1-ротора. Группа казахстанских ученых-энтузиастов по использованию энергии ветра, с целью снижения уровня наступающего парникового эффекта в течение последних 20 лет разрабатывает вертикально-осевые аппараты (типа Дарье) с двумя коаксиально расположенными валами вращения.
Ключевые слова: возобновляемые источники энергии, ветротурбина, ветроэнергетическая установка НВ!-ротор, коэффициент использования энергии ветра, рабочие лопасти, быстроходности
VERTICAL-AXIAL TWO-ROTOR WIND POWER UNIT - HBI-ROTOR
A.K. Yershina 1, A.N. Karymbay 2
:Doctor sciences of Physics and Mathematics, Professor, 22 - Master's physics, 6М01000-Physics ,Kazakh National Women's Teacher Training University
Almaty, Kazakhstan email: aigera karla@mail.ru
Climate change is one of the most widely discussed issues in the world today. This problem is devoted to publications in Newspapers and magazines, television reports, discussions of scientists, speeches of politicians. The transition to renewable energy sources is a global process and is being implemented with broad political support from many countries, including the Republic of Kazakhstan. The article deals with the use of wind energy in
Kazakhstan and the characteristics of the designs of the new version of the Darrieus wind turbine, HBI-rotary thermal power plants with high technical and economic indicators. Kazakhstan group of scientists-enthusiasts on the use of wind energy in order to reduce the level of incoming greenhouse effects over the past 20 years has been developing vertical-axial devices (Darrieus type) with two coaxially arranged rotation rolls.
Key words: renewable energy sources, wind turbine, wind power plant HBI-rotor, wind energy utilization factor, working blades, speeds
Pega^uara 29.10.2019 tyciI
