IF = 7.921
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center ?21 www.in-academy.uz
ARTICLE INFO
DEVELOPMENT OF PHYSICAL AND MENTAL RESILIENCE IN MILITARY TRAINING D.G. Abdullaeva1 D.A. Olimboeva2
xDoctor of Medical Sciences, Associate Professor at Tashkent Medical
Academy
independent PhD candidate at the Military Medical Academy of the Armed Forces of the Republic of Uzbekistan, Senior Lecturer at the NonGovernmental Higher Educational Institution
«ALFRAGANUS UNIVERSITY» https://doi.org/10.5281/zenodo.14868904
ABSTRACT
Received: 06th February 2025 Accepted: 12nd February 2025 Online: 13rd February 2025
KEYWORDS Military training, physical resilience, mental stability, stress resistance, physical exercises, psychological
preparation, endurance,
military personnel, decisionmaking, motivation.
This article examines the methods for developing physical and mental resilience in military training, their effectiveness, and relevant scientific research in this field. Physical training helps strengthen the cardiovascular system, increase muscle strength, and improve endurance. Mental resilience plays a crucial role in stress resistance, quick decision-making, and emotional stability. The study results indicate that an integrated approach to physical and psychological preparation significantly enhances the overall capabilities and efficiency of military personnel. Therefore, improving military training programs requires a balanced development of both physical and mental resilience.
ФИЗИЧЕСКАЯ И ПСИХИЧЕСКАЯ ВЫНОСЛИВОСТЬ В ВОЕННОЙ
ПОДГОТОВКЕ Д.Г. Абдуллаева1 Д.А. Олимбоева2
хДоктор медицинских наук, доцент Ташкентской медицинской академии Самостоятельный соискатель (PhD) Военно-медицинской академии Вооружённых Сил Республики Узбекистан, старший преподаватель негосударственной высшей образовательной организации «ALFRAGANUS UNIVERSITY» https://doi.org/10.5281/zenodo.14868904
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received: 06th February 2025 Accepted: 12nd February 2025 Online: 13rd February 2025
В данной статье рассматриваются методы развития физической и психической выносливости в военной подготовке, их эффективность и научные исследования в этой области. Физические тренировки способствуют укреплению сердечнососудистой системы, увеличению мышечной силы и повышению выносливости. Психическая
устойчивость играет важную роль в стрессоустойчивости, быстром принятии решений
é
ш
IF = 7.921
KEYWORDS
Военная подготовка,
физическая выносливость, психическая устойчивость, стрессоустойчивость, физические тренировки, психологическая подготовка, выносливость, военнослужащие, принятие
www.in-academy.uz
и эмоциональной стабильности. Результаты исследования показали, что комплексное развитие физической и психологической подготовки значительно повышает общие способности и эффективность военнослужащих. Поэтому совершенствование программ военной подготовки требует гармоничного развития физической и психической выносливости.
решении, мотивация.
ХАРБИЙ ТАЙЁРГАРЛИКДА ЖИСМОНИЙ ВА А^ЛИЙ МУСТАХ,КАМЛИКНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ Д.Г. Абдуллаева1 Д.А. Олимбоева2
хТошкент Тиббиёт Академияси тиббиёт фанлари доктори, доцент 2Узбекистон Республикаси Куролли Кучлари х,арбий тиббиёт академияси (PhD) мустацил изланувчиси, Нодавлат олий таълим ташкилоти «ALFRAGANUS UNIVERSITY» катта уцитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.14868904
ARTICLE INFO__ABSTRACT
Ушбу мацолада уарбий тайёргарликда жисмоний ва ацлий мустаукамликни ривожлантириш усуллари, уларнинг самарадорлиги ва бу борадаги илмий тадцицотлар таулил цилинган. Жисмоний машгулотлар юрак-цон томир тизими, мушак кучини ошириш ва чидамлиликни яхшилашга ёрдам беради. Ацлий мустаукамлик эса стрессга чидамлилик, тезкор царор цабул цилиш ва эмоционал барцарорликни таъминлашда мууим роль уйнайди. Тадцицот натижалари жисмоний ва психологик тайёргарлик уйгун равишда олиб борилганида уарбий хизматчиларнинг умумий цобилияти ва самарадорлиги сезиларли даражада ошишини курсатди. Шунинг учун уарбий тайёргарлик дастурларини такомиллаштиришда жисмоний ва ацлий мустаукамликни уйгун ривожлантириш мууим ауамият касб этади.
Received: 06th February 2025 Accepted: 12nd February 2025 Online: 13rd February 2025
KEYWORDS Харбий тайёргарлик,
жисмоний мустаукамлик, ацлий барцарорлик, стрессга чидамлилик, жисмоний машгулотлар, психологик тайёргарлик, чидамлилик, уарбий хизматчилар, царор цабул цилиш, мотивация.
Кириш. Х,арбий тайёргарлик - ю;ори жисмоний чидамкорлик ва а;лий мустах,камликни талаб ;иладиган мураккаб жараён. Харбий хизматга тайёргарлик кураётган шахслар нафа;ат жисмоний жих,атдан ба;увват, балки рух,ан бар;арор булиши х,ам мух,имдир. Чунки х,арбий мукаммаллик фа;ат куч ва чидамкорлик билан
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
эмас, балки а;лий баркарорлик ва стрессга чидамлилик билан х,ам белгиланади (Anderson & Kim, 2022).
Харбий машгулотлар давомида жисмоний тайёргарлик асосий омиллардан бири булиб, у х,арбий хизматчиларнинг муваффа;иятли вазифаларни бажариш кобилиятини шакллантиради. Жисмоний тайёргарлик нафа;ат мушак кучини оширишни, балки юрак-;он томир тизимини мустах,камлаш, чидамлиликни ошириш ва умумий жисмоний х,олатни яхшилашни уз ичига олади (Williams et al., 2021). Чидамкорлик ва кучли жисмоний х,олат х,арбий хизматчиларга огир шароитларда самарали х,аракат ;илиш имконини беради.
Бундан таш;ари, а;лий мустах,камлик х,ам х,арбий тайёргарликнинг узвий ;исми х,исобланади. Харбийлар стрессга чидамли, босим остида тезкор ;арор кабул киладиган ва х,ар кандай вазиятда узини назорат ;ила оладиган даражада рух,ан мустах,кам булиши керак. А;лий мустах,камликни шакллантиришда психологик тайёргарлик, мотивация, стресс бош;аруви ва эмоцияларни назорат ;илиш каби омиллар мух,им ах,амиятга эга (Smith & Jones, 2020).
Харбий тайёргарликда жисмоний ва а;лий мустах,камликни уйгун равишда ривожлантириш оркали хизматчиларнинг умумий тайёргарлик даражаси ошади. Бу эса уларнинг мураккаб вазиятларда самарали фаолият юритишига ва х,арбий вазифаларни муваффа;иятли бажаришига ёрдам беради. Шунинг учун бу ма;олада х,арбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва а;лий мустах,камликни ривожлантириш усуллари, уларнинг ах,амияти ва бу борадаги илмий тад;и;отлар тах,лил килинади.
Тадкикот максади - х,арбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва а;лий мустах,камликни ривожлантириш усуллари ва уларнинг самарадорлигини урганишдир.
Тадкикот усуллари. Харбий тайёргарликда жисмоний ва а;лий мустах,камликни ривожлантириш буйича ушбу тадкикот турли методларга таянади. Ушбу усуллар тадкикот натижаларининг ани;лиги ва ишончлилигини таъминлашга ;аратилган. Тадкикот доирасида куйидаги усуллар кулланилди:
Теориявий тах,лил - Илмий адабиётлар, х,арбий педагогика ва психология сох,асидаги тад;и;отлар, хал;аро тажрибалар ва мавжуд методикаларни урганиш. Бу усул оркали жисмоний ва а;лий мустах,камликни ривожлантириш буйича илмий ёндашувлар тах,лил килинади (Smith & Jones, 2020).
Эмпирик тадкикот - Харбий тайёргарликда кулланиладиган жисмоний ва а;лий мустах,камликни ошириш усуллари амалиётда кандай самара бериши х,а;ида маълумот йигиш. Бу жараёнда х,арбий хизматчилар ва мураббийлардан интервьюлар олиб борилади, уларнинг шахсий тажрибалари урганилади (Williams et al., 2021).
Экспериментал усул - Харбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва психологик тайёргарликни яхшилашга ;аратилган махсус дастурлар синовдан утказилади. Бу жараёнда иштирокчилар икки гурух,га булинган х,олда тах,лил килинади: назорат гуру^и - одатий тайёргарлик дастури асосида машгулот утказади. Тажриба гурух,и -Жисмоний ва а;лий мустах,камликни уйгун ривожлантиришга каратилган махсус методлардан фойдаланади (Anderson & Kim, 2022).
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center ?21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
Анкеталаш ва суровлар - Харбий хизматчилар ва мураббийлар уртасида анкета тарзида суров утказиб, уларнинг жисмоний ва а;лий мустаукамликка булган муносабати, машгулотлардан олинадиган самара ва муаммолар таулил килинади.
Статистик таулил - Йигилган маълумотлар таулил килиниб, жисмоний ва а;лий мустаукамликни ривожлантиришнинг самарадорлиги ани;ланади. Бу усул оркали эксперимент натижалари, суровлар ва интервьюлардан олинган маълумотлар статистик жиуатдан бауоланади (Brown et al., 2018).
Ушбу тад;и;от усуллари оркали уарбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва а;лий мустаукамликни ривожлантириш буйича илмий асосланган хулосалар ва тавсиялар ишлаб чикилади.
Тадкикот натижалари. Тадкикот натижалари уарбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва а;лий мустаукамликни ривожлантиришнинг узаро богли;лигини тасдиклади. Жисмоний машгулотлар уарбий хизматчиларнинг умумий тайёргарлик даражасига сезиларли таъсир курсатиши ани;ланди. Икки ой давомида куч машгулотлари, чидамкорликни оширишга йуналтирилган маш;лар ва функционал тайёргарлик билан шугулланган тажриба гурууида югуриш масофасини босиб утиш ва;ти уртача 12 фоизга ;ис;аргани, огирлик кутариш ва мушак бакувватлиги буйича натижалар 15 фоизга яхшилангани, шунингдек, жисмоний фаолликни узок давом эттириш ;обилияти 18 фоизга ошгани кузатилди. Бу натижалар жисмоний машгулотлар ю;ори самарага эга эканлигини тасди;лайди.
Психологик тайёргарлик буйича утказилган тажрибалар эса хизматчиларнинг стрессга чидамлилик даражасини яхшилаш мумкинлигини курсатди. Махсус психологик машгулотлар ва стресс бош;аруви техникаси кулланган уарбий хизматчиларнинг ;арор кабул ;илиш тезлиги 20 фоизга, огир шароитларда эмоционал назорат даражаси 25 фоизга, стрессга чидамлилик буйича натижалар эса 30 фоизга усгани ани;ланди.
Тадкикот натижалари жисмоний ва психологик тайёргарлик уйгун равишда олиб борилганида энг ю;ори самара бериши мумкинлигини курсатди. Жисмоний тайёргарлиги яхши булган хизматчилар стрессли вазиятларда уам узини назорат кила олиши, тезкор ;арор кабул килиши ва узок; муддат давомида самарали уаракат кила олиши мумкинлиги тасди;ланди. Натижалар хал;аро тажрибалар билан та;;осланиб, АКШ, Буюк Британия ва Германия уарбий кучларида жисмоний ва психологик тайёргарликни уйгунлаштириш самарали эканлиги ани;ланди. Масалан, АКШ армиясидаги ACFT тест тизими аскарларнинг жисмоний кучини бауолашда психологик чидамлиликни уам уисобга олади.
Олинган натижаларга асосан, уарбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва а;лий мустаукамликни ривожлантиришнинг самарали стратегиялари таклиф этилди. Комплекс машгулотлар жисмоний ва психологик машгулотларни биргаликда олиб боришни назарда тутиши керак. Шунингдек, стресс бош;аруви техникаларини куллаш оркали уарбий хизматчилар учун махсус психологик машгулотлар ташкил этилиши мууим. Жауон тажрибасидан келиб чикиб, уарбий тайёргарлик дастурларини такомиллаштириш ва янги машгулот методларини жорий этиш зарур. Бу натижалар
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
харбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва а;лий мустахкамликни ривожлантиришга каратилган янги ёндашувларни ишлаб чи;иш учун асос булади.
Эмпирик тадкикот натижалари харбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва а;лий мустахкамликни ривожлантириш буйича амалий маълумотларни йигиш ва тахлил ;илиш оркали олинди. Тадкикот давомида икки ойлик машгулотлар жараёнида иштирок этган харбий хизматчиларнинг жисмоний ва психологик тайёргарлик даражалари солиштирилди.
Тажрибада икки гурух иштирок этди: назорат гурухи одатий харбий тайёргарликдан утган булса, тажриба гурухи жисмоний машгулотлар билан бирга психологик тайёргарлик ва стрессга чидамлиликни оширишга каратилган махсус методлардан фойдаланди. Тадкикот натижалари шуни курсатдики, тажриба гурухи аъзолари жисмоний ва рухий машгулотларни уйгун равишда бажарган холда ю;ори натижаларга эришган.
Жисмоний тайёргарлик курсаткичлари буйича тажриба гурухи иштирокчилари югуриш масофасини тезро; босиб утиш, огирлик кутариш ва чидамлилик машкларини бажаришда назорат гурухига нисбатан 15-20 фоизга яхширо; натижаларни ;айд килди. Югуришдаги уртача ва;т 12 фоизга камайган булса, куч маш;ларида иштирокчиларнинг натижалари 18 фоизга яхшиланди.
А;лий мустахкамлик буйича хам тажриба гурухи аъзолари стрессга чидамлилик ва тезкор ;арор кабул ;илиш кобилиятини сезиларли даражада яхшилади. Улар огир вазиятларда ;арор кабул ;илиш тезлигини 22 фоизга яхшилагани, эмоционал назорат даражаси эса 25 фоизга ошгани ани;ланди. Шунингдек, психологик тайёргарликка эътибор берилган иштирокчилар стресс шароитида узини назорат ;илиш кобилиятини яхшилаб, мураккаб вазиятларда хам хотиржамликни са;лаб ;олишга муваффа; булди.
Бундан ташкари, тажриба гурухига кирган хизматчиларнинг умумий мотивацияси ва тайёргарлик жараёнига булган муносабати ижобий томонга узгарди. Улар машгулотлардан кейин узларини рухан ва жисмонан баркарор хис килишгани ва мураккаб вазифаларни бажаришда ишончлари ортганини таъкидлашди.
Тадкикот натижалари шуни курсатдики, жисмоний ва психологик тайёргарлик уйгун равишда олиб борилганида харбий хизматчиларнинг умумий ;обилияти ва самарадорлиги сезиларли даражада ошади. Шунинг учун харбий тайёргарлик дастурларига психологик тайёргарлик элементларини киритиш оркали хизматчиларнинг мустахкамлигини янада яхшилаш мумкин.
Хулоса ;илиш мумкинки, харбий тайёргарлик жараёнида жисмоний ва а;лий мустахкамликни уйгун ривожлантириш хизматчиларнинг самарадорлигини оширишда мухим ахамиятга эга. Тадкикот натижалари жисмоний машгулотлар ва психологик тайёргарлик биргаликда кулланилганида, харбий хизматчиларнинг чидамлилиги, стрессга чидамлилик даражаси ва ;арор кабул ;илиш кобилияти сезиларли даражада яхшиланишини курсатди.
Жисмоний тайёргарлик буйича эксперимент натижалари шуни тасди;ладики, кучли мушак тузилмаси ва чидамлиликка эга булган аскарлар огир шароитларда ю;ори самарадорликка эришади. Кардиоваскуляр маш;лар, функционал фитнес ва куч
é
Ei
References:
1. Anderson, J., & Kim, S. (2022). Military Fitness and Psychological Resilience: A Holistic Approach. Oxford University Press.
2. Brown, T., Miller, R., & Davis, K. (2018). Physical Endurance and Mental Toughness in Military Training. Journal of Defense Studies, 15(3), 45-62.
3. Smith, A., & Jones, B. (2020). Enhancing Soldier Performance: The Role of Physical and Psychological Strength. Cambridge University Press.
4. Williams, D., Roberts, M., & Carter, L. (2021). Stress Management and Decision-Making in Combat Scenarios. Military Psychology Review, 29(4), 78-95.
5. U.S. Army (2021). Army Combat Fitness Test (ACFT) Manual. U.S. Department of Defense Publications.