SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 I ISSUE 5 I 2023 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
ro^OPH ^HCMOHHH TAHEPrAP^HK-^AHrABOP mAH^HKHHHr
ACOCH
Нодир Фозилович Жайнаров
Узбекистан Республикаси Куролли Кучлари Академияси Жисмоний тайёргарлик
ва спорт кафедраси укитувчиси
Аскарнинг жисмоний уолати - бу жанговар тайёргарликнинг олдида турган
асосий мацсадларидан биридир!
АННОТАЦИЯ
Ушбу маколада Куролли Кучлар тизимидаги аскарларининг жанговар холатини оширишда жисмоний тайёргарликнинг мухим урин тутиши ёритилган, шу билан бирга Куролли Кучлар тизимидаги жисмоний тайёргарликга йуналтирилган чора тадбирларнинг асосий максади, харбий хизматчиларнинг жанговар топширикларини белгиланган равишда бажариши учун зарур жисмоний тайёргарлигини таъминлашга каратилган чора тадбирларнинг мухимлиги тугрисида тухталиб утилган.
Калит сузлар: Куролли Кучлар, аскар, жанговар холат, харбий, жисмоний тарбия.
ABSTRACT
This article highlights the important role of physical training in improving the combat effectiveness of the Armed Forces and the main purpose of physical training measures in the Armed Forces, the need to provide military personnel with the necessary physical training to perform combat missions.
Keywords: Armed Forces, soldier, combat situation, military, physical training.
Жисмоний тайёргарлик Узбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги кушинларида олиб бориладиган жанговар тайёргарликнинг асосий фанларидан бири булиб, шахсий таркибга бериладиган харбий таълим ва тарбия жараёнининг мухим ва ажралмас кисми хисобланади.
Жисмоний тайёргарликдан кузланган асосий максад - харбий хизматчиларнинг жанговар ва уз ихтисослигига оид вазифаларни уз вактида мувофакиятли бажариш учун жисмоний жихатдан доимо шай туриш ва юксак маънавий-рухий сифатларини тарбиялашдан иборатдир.
Жисмоний тайёргарлик давомида хал этиладиган асосий вазифалар куйидагилардан иборат:
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 I ISSUE 5 I 2023 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
харбий хизматчиларнинг жисмонан камол топишини яхшилаш, соглигини мустахкамлаш, атроф-мухит ва харбий-профессионал фаолиятнинг салбий таъсирларига нисбатан организмининг бардошлилик кобилиятини ошириш;
чидамлилик, кучлилик, тезлик, чакконлик ва эгилувчанлик каби жисмоний сифатларини ривожлантириб, талаб даражасида саклаб бориш;
юриш кийин кечадиган худудларда пиёда харакатланиш, табиий ва сунъий тусикларни енгиб утиш, кул жанги амалларини дадил бажариш ва харбий-амалий сузиш куникмаларини шакллантириш.
Жисмоний тайёргарлик жараёнида харбий хизматчиларнинг назарий билимлари ва ташкилий-услубий куникмалари шакллантирилади. Жисмоний тайёргарлик шахсий таркибнинг махсус-харбий тайёргарлик даражасини янада ошишига, маънавий-рухий сифатларини тарбияланишга
ва булинмаларнинг жанговар хамжихатлиги такомиллашишига омил булиши шарт.
Хдрбий хизматчиларнинг жисмоний тайёргарлигининг умумий вазифалари булиб, соглом турмуш тарзини шакллантириш, уйгун жисмоний ва маънавий ривожланиш билан бир каторда керакли даражада чидамлилик, кучлилик, тезлик, чакконлик ва эгилувчанлик сифатларини ривожлантириш.
Хдрбийларда умумий жисмоний тайёргарлик курсаткичлари хисобланган:
- харбий касбий фаолият ва атроф-мухитнинг нокулай омиллари таъсирига организмнинг каршилигини ошириш;
- аклий баркарорлик, узига ишонч, фидоийлик, жасорат ва катъиятлилик, ташаббускорлик ва топкирлик, катъият ва матонат, чидамлилик ва узини тута билиш;
- харбий мутахассисларни тайёрлаш пайтида харбий хизматчиларнинг жисмоний ва рухий зарбага дош беришга тайёрлигини хосил килиш каби сифатларини шакллантириш мухим хисобланади.
Шуни доимо ёдда тутиш керак жисмоний тайёргарликнинг асосий воситаси жисмоний машклар хисобланади. Жисмоний машклар хавфсизлик коидалари ва гигиена талабларига катъий риоя килинган холда табиатнинг согломлаштирувчи омилларидан тугри ва самарали фойдаланган холда бажарилиши зарур.
Хдрбийлар укув дастурларига мувофик назарий, амалий семинар ва амалиёт намойиш дарсларида жисмоний тарбия буйича махсус билимларга эга буладилар.
Амалий ва услубий куникмалар аскарларга одатда хар бир машгулот жараёнида аскарларда автоматизм куникмаси даражасига етказилади.
Жисмоний тайёргарликни бошкарадиган, ташкил этадиган ва утказадиган жисмоний тайёргарлик мутахассислари ва спорт мураббийлари
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 I ISSUE 5 I 2023 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=222ff7
MyHTa3aM paBumga öunuM, ManaKa Ba KyHUKManapuHH omupuö Typumnapu KepaK Ba öyHga ynapra mapT mapouTnap TatMHHnaö öepunumH no3HM.
MamFynoTnapHH TamKun этнm Ba yTKa3um ynyH, myHHHrgeK öenrunaHraH MetepHH ^HCMOHHH MKnaManapHH öa^apum ynyH aManufi COFHOM öynraH xH3MaTHunap KyfiugarH em rypyxnapura öynuHagunap:
Эркаклар Аёллар
28 ёшгача 25 ёшгача
28 -33 ёшгача 25-30 ёшгача
33-38 ёшгача 30-35 ёшгача
38-43 ёшгача 35-40 ёшгача
43-48 ёшгача 40 ёш ва ундан катта
48-53 ёшгача -
53 ёш ва ундан катта -
Хдрбийларнинг соглигининг холати тугрисидаги маълумотлар харбийларнинг тиббий китобчасида кайд этиб куйилади. Хдрбийлар жангавор машгулотларидан ташкари, спорт билан хам мустакил шугулланиб туришлари шарт. Бундай шартли машкларга мисол килиб, мунтазам равишда бажариладиган эрталабки жисмоний машкларни, хамда тренажер залларида бажариладиган жисмоний юкламаларни келтиришимиз мумкин.
Мустакил равишда машгулот олиб борадиган харбий хизматчилар билан жисмоний тайёргарлик ва спорт мутахассислари ва тиббиёт хизмати ходимлари назорати остида машгулотларни утказиш максадга мувофикдир.
Куролли Кучлар Академиясида харбий хизматчиларни жисмоний машкларга жалб килиш максадида спорт машгулотлари ва мусобакалари, очик дарслар мунтазам равишда ташкил етилади ва мунтазам равишда харбийларнинг жисмоний тайёргарлигини, спорт махоратини оширишга
ва буш вактларини ташкил етишга каратилади.
Куролли Кучлар Академияси спорт ишларининг таркибий кисмларига оммавий спорт, хаваскорлик спорти ва профессионал спорт турлари киритилган ва харбийларда спорт фаолияти спорт ва жисмоний тайёргарлик фанларини утиш, спорт мусобакаларини ташкил этиш ва уларда катнашиш, укув машгулотларида, оммавий спорт тадбирлари ва бошка тадбирларда иштирок этиш шаклларида олиб борилади.
Оммавий спортнинг максади, харбий хизматчиларни мунтазам равишда спорт билан шугулланишга чакириш булиб шу билан бирга, уларни жисмоний
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 I ISSUE 5 I 2023 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=222ff7
махоратини оширишдир. Оммавий спортнинг асосий вазифаси этиб: тарбиявий, миллий-маданий, харбий-амалий ва согломлаштирувчи вазифалар тайинланган.
Бетоб булганларга чукур тиббий курик утказилади, натижаларига кура уткир касалликларга ва жарохатларга дучор булган харбий хизматчилар, шифокор хулосасига биноан юкори кумондонликнинг буйруги билан жисмоний согломлаштириш гурухига киритилади. Жисмоний согломлаштриш гурухига киритилган харбий хизматчилар билан жисмоний машгулотлар тиббиёт хизмати ва жисмоний тайёргарлик спорт мутахассислари томонидан ишлаб чикилган режа буйича амалга оширилади.
Хулоса
Жисмоний тайёргарлик билан мунтазам равишда шугулланиш инсон организмида кон айланиш яхшиланади турли хил касалликлардан халос булади, харбий хизматчиларнинг жанговар ва уз ихтисослигига оид вазифаларни уз вактида мувофакиятли бажариш учун жисмоний жихатдан доимо шай туришини таъминлайди.
Фойдаланилган адабиётлар
1. Носова Н.С. Методика совершенствования физической подготовки студентов вуза // современные проблемы науки и образования. - 2016. - № 6.;
2. Utenko, V.N. Basic models of physical training in foreign armies: Ph.D. thesis / V.N. Utenko. - St. Petersburg: MIPC, 2003. - 456 P. (In Russian)
3. Schyogolev, V.A. Physical training in foreign armies: tutorial, based on foreign press / V.A. Schyogolev. - St. Petersburg: MO RF, 2007. - 272 P. (In Russian)
4. Schyogolev, V.A. The experience of organization of sport activity in the armed forces of the leading NATO-countries / V.A. Schyogolev, V.V. Ryabchuk // Aktual'nye problemy fizicheskoy i spetsial'noy podgotovki silovykh struktur (Part 2). - St. Petersburg: MIPC, 2009. -№ 4. - P. 156-161. (In Russian)
5. Узбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги кушинларида жисмоний тайёргарликни ташкиллаштириш ва олиб бориш буйича кулланма. Тошкент 2020 йил. 2020-йил 7 май. С.Абдуазимов, Б.Тухтаназаров, С.Уразов.