Научная статья на тему 'АКТУАЛЬНОСТЬ РЕАЛИЗАЦИИ ПРИНЦИПА ПРЕЕЕМСТВЕННОСТИ В ДОШКОЛЬНОМ И НАЧАЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ НА СОВРЕМЕННОМ ЭТАП'

АКТУАЛЬНОСТЬ РЕАЛИЗАЦИИ ПРИНЦИПА ПРЕЕЕМСТВЕННОСТИ В ДОШКОЛЬНОМ И НАЧАЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ НА СОВРЕМЕННОМ ЭТАП Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
49
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПРЕЕМСТВЕННОСТЬ / ДОШКОЛЬНОЕ И НАЧАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ / СИСТЕМНАЯ ЧАСТЬ ОБРАЗОВАНИЯ / ИЗУЧЕНИЕ РОДНОГО ЯЗЫКА / ЦЕЛЕВАЯ ПРОГРАММА / ВЗАИМНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Иматова Лутфия Махмадуллоевна, Курбонов Диловаршо

Изменения, происходящие в современном отечественном образовании актуализируют проблему преемственности изучения родного языка при переходе с одной ступени образования на другую. Целостное развитие личности ребенка, обогащение его творческого потенциала могут быть обеспечены в процессе осуществления преемственности. В основе образовательного процесса лежит разработанная целевая программа, обеспечивающая планомерность, целенаправленность и поступательность изучения родного языка в дошкольном и начальном образовании.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE RELEVANCE OF THE IMPLEMENTATION OF THE PRINCIPLE OF CONTINUITY IN PRESCHOOL AND ELEMENTARY EDUCATION AT THE PRESENT STAGE

Changes occurring in modern domestic education actualize the problem of continuity in learning a native language when moving from one level of education to another.The holistic development of the personality of the child, the enrichment of his creative potential can be ensured in the process of the implementation of continuity. At the heart of the educational process is a developed target program that ensures the planned, focused and progressive stuty of the native language of preschool and primary education.

Текст научной работы на тему «АКТУАЛЬНОСТЬ РЕАЛИЗАЦИИ ПРИНЦИПА ПРЕЕЕМСТВЕННОСТИ В ДОШКОЛЬНОМ И НАЧАЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ НА СОВРЕМЕННОМ ЭТАП»

МУХИМИЯТИ БАРОХМОНИИ РАВ_АВДИ МУТАССИЛИ ДАР КУДАКИСТОН ВА МАКТАБИ ИБТИДОИ ДАР ЗАМОНИ МУОСИР

Иматова Л.М., Курбонов Д.

Донышогщи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айнй

Дap мapхилaи кунунии инкишофи низоми мaоpиф дap зиши тaхсилоти томaктaбй нaвовapй, тaдaботхоpо оид 6a сaмтхои тaшaккyли сохa дap нaзди дaвлaт Ba чомеa гyзоштaaст. Фaъолияти шaклхои нaви мyaссисaхои томaктaбй, a3 зyмpaи кyдaкистон-мaктaб, кyдaкистонхои хусусй, мapкaзхои инкишофи кyдaкони синни томaктaбй, кyшодaни гypyххои омодaгии пешaзмaктaбии кyдaкон, мapкaзхои эчодй дap тaшaккyли дониш, мaхоpaтy мaдaкaи кyдaкон Ba инкишофи paвaндx,ои мaъpифaтии онхо нaзappaс мебошaд. Мaxсyсaн дap мapхилaи омодa нaмyдaни кyдaк 6a мaктaб сифaтхое тaшaккyл додa шaвaнд, ки бapои a3 худ кapдaни фaъолияти тaълимй мyсоидaт нaмоянд.

Мyтaссидй яке a3 шapоитхои мухими тaхсилоти пaйдapпaйи кyдaк мaхсyб ёфтa, бapои гyзaштaн 6a зиши дигapи тaхсилот мyсоидaт нaмyдa, инкишофи босaмapи пешpaвии кyдaк, aдокaмaн,дй Ba мyвофикгapдонии x,ap як ^^ara системaи тaхсилотpо тaъмин менaмояд.

Мaксaди тaхсилоти пaйдapпaйии кyдaкони синну соли томaктaбй Ba xypди мaктaбй мaвpиди 6apaeeñ хaдлy фaсли чунин вaзифaхои aввaдиндapaчapо мyaйян менaмояд:

- тaшaккyли донишхои гуногун дap боpaи мухити aтpоф, x,aвaсмaндии pобитaвй, мaъpифaтй, бозй Ba дж^ шaклхои фaъолии кyдaкон дap шмудхои гуногуни фaъолият, тaшaккyли тaфaккypи кyдaк.

- тapбияи мaънaвии ху^шло^ yнсypхои худшиносии миллй, дуст доштaни зaбон, Вaтaни худ, шapaфy ифтиxоpи вaтaндоpй, хусни тaфохyм, тaхaммyл мебошaд.

- инкишофи босaдохиятй дap чaнбaи мyносибaт 6a олaм, бо одaмон. Воpид нaмyдaни кyдaк 6a шaклхои гуногуни x,aмкоpй бо кaдонсолон Ba кyдaкони синну соли гуногун;

- хохиш Ba мaхоpaти тaхсил нaмyдaн, омодaгй 6a тaълим дap зиши aввaлини мaктaб;

- тaкмили дaстовapдхои инкишофи томaктaбй дap дaвpaи тaълими мaктaбй. [1]

Дap холи хоз^ дapxост 6a омодaгии босифaти кyдaк 6a мaктaб дap aсоси тaдaботхои ягонaи мaктaбy кyдaкистон 6a миён омaдaaст. Мaсъaдa aз он ибоpaт aст, ки хaм дap нaзapия Ba хaм дap aмaдияи тaълимy тapбия хaмкоpии дyчонибaи кyдaкистонy мaктaб дap сaтхи зapypй дидa бapомaдa нaшyдaaнд.

Мaксaди тaълими ибтидоии зaбони точикй инхоянд:

1) омузиши сyxaн кapдaнy сyxaн шyнидaн, хонишу нaвиштaнpо ёд додaн, бyнёдгyзоpии мaдaкaи хониш дap кyдaкон 2) нисбaт 6a зaбонy xондaн шaвкy хaвaси кyдaконpо бедоp нaмyдaн; 3) мyшохидaхои мухит Ba чaхонфaхмии ибтидоии кyдaконpо ^pyer тaшaккyл додa, фикp Ba нутки онхоpо бой нaмyдaн; 5) тaхлил, мyкоисa, xyлосa, чaмъбaст Ba ифодaи фикp.

Азбaски мaксaдy вaзифaи aсосии тaълимy тapбияи томaктaбй омодa нaмyдaни кyдaкон 6a мaктaб мебошaд, зapypaти фaъолонидaни истифодaи кaдимaхо Ba 6a низомовapдaни нутк мaхз дap хaмин дaвpa 6a миён меояд. Дap ин мaвpид диккaти aсосй 6a инкишофи сaмтхои aфзaдиятноки нутки кyдaкон paвонa кapдa шyдa, инкишофи нутки онхо дap aсоси 6a хисоб гиpифтaни шхлухои гуногуни нутк - бой нaмyдaни лyгaт, тapбияи мaдaнияти овозии нутк, тaшaккyли сохти гpaммaтики нутк Ba инкишофи нутки мypaттaб дидa бapомaдa шyдa, омодaгй 6a сaводомyзй хaмчyн зинaи гyзapиш 6a омузиши зaбони модapй дap мaктaби ибтидой 6a хисоб меpaвaд.[5]

Мaксaд aз омодa нaмyдaни бaчaхо 6a тaълими сaвод дap кyдaкистон aз он ибоpaт aст, ки кyдaкон фapк Ba чудо кapдaни чумга, кaдимa, хичо Ba овоз, соxтaни колaби (модели) чyмлapо aмaдй aз худ нaмyдa, aз 4-5 кaлимa тapтиб додaни чумгахои соxтaшон гуногун, бaён кapдa тaвонистaни фикpи худ бо 5-6 чумгахои бо хaм aдокaмaндpо меомyзaнд.

Дap бapномaи тapбия, тaълим Ba инкишофи кyдaкони синни томaктaбй «Рaнгинкaмон» вaзифaхои омодa нaмyдaни кyдaкон 6a сaводомyзй мyaйян шyдaaнд. Нaтичaи них,ой aз он ибоpaт aст, ки дap оxиpи синни 7 солaгй мaвpиди гyзaштaн 6a тaхсил дap мaктaби ибтидой кyдaк бояд чунин мaхоpaтy мaдaкapо aз 6ap кapдa бошaд:

- истифодaи дypyсти истилоххои: хapф, кaдимa, хичо Ba чумга;

- тaхлили овозии кaдимa, 6a хичохо чудо кapдaни кaдимa;

- мyaйян кapдaни мавкеи чойгиртавии овоз ва хapф дap тapкиби калима;

- та^^ди^и овозхо дap тapкиби калима;

- ёфтан ва номбap кapдaни калимахое, ки аз 2-3 хичо ибоpaтaнд;

- аз 4-5 калимахои гуногун cоxтaни чумла, мyaйян кapдaни мавкеи чойгиртавии калима дap тapкиби чумла (2, 3, 4, 5-ум);

- огозшавии чумла бо хapфи калон ва дap оxиpи чумла гузоштани аломати нукта;

- донистани хapф хамчун тacвиpи xaттии овоз;

- ом^тани тapзи навишти хapф. [6]

Тaвpe ба мо маълум acт, забони модapй дap мактаби ибтидой пеш аз хама фанни тaълимиcт. Накши забони модapй ва таълими он пеш аз хама, аз он ибоpaт acт, ки дap чapaëни омузиши он нутки xонaндaгон пypмaзмyн, бyppо, фахмо ва .nypycr мeгapдaд. Аcоcи чунин нутк аввал дap оила, баъд дap кyдaкиcтонy мактаб гузошта мешавад ва бе хaмкоpии ин ce зина ба натичаи дигащ ноил гapдидaн мушкил acт.

Педагоги мaъpyфи точик, ycтод М.Лутфуллоев дap китоби «Aœcx^ таълими ибтидоии забони модapй» чунин ибpози акида намудаанд: «Таълими «Забони модapй» шapтaн ба ду дaвpaи мухим вобacтa мебошад: 1. Дaвpaи омодагй ба таълими caвод дap cинни калони томактабй. 2. Дaвpaи таълими caвод.

Дaвpaи таълими caвод нимcолaи аввали cинфи якpо фapо мeгиpaд. Ин дaвpa дap навбати xyд аз мapx,илax,ои тоалифбо, алифбо ва баъди алифбо ибоpaт аст. X,ap яке аз ин мapхилaхо вазифахои муайяни xyдpо доpaнд:

- мapхилaи тоалифбо, ё омодагй: ба шнфи 1 фapо гиpифтaни бачагони cиннycоли мактабй ва бeдоp намудани майлу paFбaти онхо ба фаъолияти таълимй, аз чумла инкишофи хжод овозию шунавой, дapки мохияти овоз хамчун yнcypи xониши калима ва мохияти хapф хамчун аломати овоз бapои ифода (навиштан), инкишофи даст ва панчахо; ом^тани yнcypхои aœcm xaт (nyp кapдaни колабхои тайё^ pacм, xaт бypдaн аз pym paxхо, pиояи paxи дaфтap); инкишофи нутки мypaттaб, зиёд намудани зaxиpaи лyFaт, аз бap кapдaни шeъpхо, дapки yнcypхои колаби чумла, калима, хичо, овоз ва хapф). [4]

Дap acоcи тахлилу бappacии маеъалаи мaзкyp ба xyлоcae омадан мумкин acт, ки омузиши забони модapй дap cинни калони томактабй ва дaвpaи тоалифбо мyттacилии тaълимpо дap ин ду зина таъмин менамояд ва аз чунин талаботхои умумй ибоpaт acт:

- мycтaхкaм намудани тaхкypcии малакаи xониш дap кудакон;

- ниcбaт ба забону xондaн шавку хaвacи кyдaконpо бeдоp намудан;

- дapки мухити aтpоф ва чахонфахмии ибтидоии кyдaконpо ташаккул ва нутки онк^о бой намудан;

- ба pym,n^ paвaндхои мaъpифaтии ^дакон кyмaк pacондaн;

- омода cоxтaни дacтy панчахо ба xaт (навиштан).

Номуношбии муайяншуда мухимияти мacъaлaи мyтaccилии дyчонибapо дap cиcтeмaи «Кyдaкиcтон-мaктaб» жбот менамояд. Далли мacъaлaи мa.зкyp ва идоpa намудани онpо дap коpкapди бapномaи мaкcaднок дapëфтaн лозим аст, ки на танхо бaнaк;шaгиpии бошфати paвaнд ва мутаххидии хама чанбахои омузиши забони модapиpо таъмин намояд. [3]

Бapои халли мacъaлaи мaзкyp бapномaи дacтaчaмъонaи мaкcaдноки «Мyтaccилии тахшлоти томактабй ва ибтидой дap чанбаи омузиши забони модapй^> коpкapд шуда, амалй намудани он дap мактаб-кудакистони №№111, кyдaкиcтони№1 ва МТМУ №15-и ш.Душанбе ба pох монда шуд, ки ибоpaт буд аз:

- фapохaм овapдaни шapоит бapои бaлaндбapдоpии cифaти таълим ва тapбия дap кyдaкиcтон ва мактаби ибтидой бо pохи мyвофикгapдонии мaкcaд (бapномa, дacтypy китобхо, талаботхои нaзоpaтй) дap мapхaлaи омузиши забони модapй;

- омузиши мypaббиëни кyдaкиcтон ва омyзгоpони шнфхои ибтидой бо методикахои нaзоpaти натичаи фаъолияти педагогии xyд мaвpиди омузиши забони модapй.

Чоpaбинихо оид ба aмaлигapдонии бapномaи мyтaccилй дap шакли хaмкоpии мyштapaк бо мypaббиëн ва омyзгоpони мактаб, иштиpоки омyзгоpон дap мaшFyлиятхои кyдaкиcтон,

гузаронидани мизи мудаввар, мубодилаи афкор, мушовараи кушоди педагогии омузгорони синфх,ои ибтидой бо даъвати мураббиёни кудакистон, мувваффакияти ноилгардидаи хамткунандагони кудакистон дар мактаб баргузор гардиданд.

Х,амин тарик, тахкики масъалаи мазкур рохдои босамартар гардонидани омузиши пайдарпаии забони модариро дар та^силоти томактабй ва ибтидой, инчунин алокамандй ва мувофикгардонии х,ар як кисмати онро дар гузаштан ба зинаи дигари тах,силот таъмин менамояд.

АДАБИЁТ

1. Безруких М.М., Ефимова С.П., Князева М.Г. Как подготовить ребенка к школе. Тула, 1997.

2. Должикова Р.А. Реализация преемственности при обучении и воспитании детей в ДОУ и начальной школе. -Москва, 2008.

3. Иматова Л.М. Теоретическая обоснованность реализации принципа преемственности в непрерывном образовании старших дошкольников и младших школьников в аспекте речевого развития. -Автореф.дисс.на соиск.уч.степ.д.п.н., - Душанбе, 2013. 45 с.

4. Лутфуллоев М. Асодои таълими ибтидоии забони модарй. -Душанбе - 2004.

5. Сурнина М.В. Дидактические основы формирования предпосылок

6. Барномаи инкишоф, тарбия ва таълими кудакони синни томактабй «Рангинкамон». //Мурат.Иматова Л.М., Мачидова Б., Девоншоева Т. ва диг., - Душанбе, 2014. - 312 с.

АКТУАЛЬНОСТЬ РЕАЛИЗАЦИИ ПРИНЦИПА ПРЕЕЕМСТВЕННОСТИ В

ДОШКОЛЬНОМ И НАЧАЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ НА СОВРЕМЕННОМ ЭТАП

Изменения, происходящие в современном отечественном образовании актуализируют проблему преемственности изучения родного языка при переходе с одной ступени образования на другую. Целостное развитие личности ребенка, обогащение его творческого потенциала могут быть обеспечены в процессе осуществления преемственности. В основе образовательного процесса лежит разработанная целевая программа, обеспечивающая планомерность, целенаправленность и поступательность изучения родного языка в дошкольном и начальном образовании.

Ключевые слова: преемственность, дошкольное и начальное образование, системная часть образования, изучение родного языка, целевая программа, взаимное сотрудничество.

THE RELEVANCE OF THE IMPLEMENTATION OF THE PRINCIPLE OF CONTINUITY IN PRESCHOOL AND ELEMENTARY EDUCATION AT THE PRESENT STAGE

Changes occurring in modern domestic education actualize the problem of continuity in learning a native language when moving from one level of education to another. The holistic development of the personality of the child, the enrichment of his creative potential can be ensured in the process of the implementation of continuity. At the heart of the educational process is a developed target program that ensures the planned, focused and progressive stuty of the native language of preschool and primary education.

Keywords: continuity, preschool and primary education, system part of education, studying of the native language, target program, mutual cooperation.

Сведение об авторах:

Иматова Лутфия - доктор педагогических наук, профессор зав. кафедрой общей педагогики Таджикского государственного педагогического университета им.С.Айнй, тел.: (+992)93-466-20-02, e-mail:[email protected]

Курбонов Диловаршо - магистр 2-го курса ТГПУ им.С.Айни, тел. (+992)93-848-27-09, email: [email protected]

About the authors:

Imatova Lutfiya - Doctor of pedagogical sciences, professor, the Head of the Departmentof General Pedagogy, Tajik State Pdagogical University named after S.Ayni. Phone: (+992)93-466-20-02, e-mail:imatoval@mail. ru

Kurbonov Dilovarsho - the 2nd year of Master Student in Tajik State Pedagogical University named after S.Ayni. Phone: (+992)93-848-27-09, e-mail: [email protected]

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.