CC BY
2112017- 2022-YILLAR MOBAYNIDA MADANIYAT VA SAN'AT SOHASIDA AMALGA OSHIRILGAN ISHLAR SARHISOBI
Mo'minmirzo Zokir o'g'li Xolmo'minov mominmirzoxolmominov@gmail.com O'zbekiston davlat san'at va madaniyat instituti
Annotatsiya: Ushbu maqolada 2017-2022-yillar mobaynida yurtimizda madaniyat va san'at sohasini yanada rivojlantirishga doir amalga oshirilgan va kelgusida rejalashtirilgan ishlarning sarhisobi yoritib o'tilgan. Jamiyat rivojlanishi uchun madaniyatning o'rni qanchalik beqiyos ekanligi ko'rsatib o'tilgan.
Kalit so'zlar: Madaniyat, san'at, raqs, maqom, baxshi, qaror, farmon, hujjat, islohot.
ACCOUNT OF WORKS IN THE FIELD OF CULTURE AND ART FOR THE
PERIOD OF 2017-2022
Kholmuminov Zokir oglu Muminmirzo mominmirzoxolmominov@gmail.com Uzbekistan State Institute of Arts and Culture
Abstract: This article provides an overview of the work done and planned for the further development of culture and art in the country in 2017-2022. It shows the unique role of culture in the development of society.
Keywords: Culture, art, dance, status, bakhshi, decision, decree, document, reform.
O'tgan davrda mamlakatimizda ma'naviy muhitni yaxshilash va yanada yuksaltirish, madaniyat va san'at sohasini yanada taraqqiy ettirish, ijod ahlining mehnatini qadrlash va rag'batlantirish, ularni moddiy va ma'naviy qo'llab-quvvatlashga qaratilgan qirqdan ortiq farmon va qarorlar qabul qilindi. Ushbu hujjatlarda, avvalo, sohani boshqarishni tubdan isloh qilish, madaniyat va san'at muassasalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash, zamonaviy boshqaruv bilimlariga ega bo'lgan kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo'yish, soha menejerlarini tayyorlash, o'qitish, malakasini oshirish va sohasining haqiqiy jonkuyari etib tarbiyalash kabi dolzarb masalalarni hal etish asosiy maqsad va ustuvor vazifa qilib belgilangan. Milliy madaniyatimiz va san'atimizni rivojlantirish maqsadida istiqlol yillarida amalga oshirilgan ishlarning mazmun-mohiyatini tanqidiy tahlil qilish, chuqur o'rganish va shu asosda boshqaruv tizimini qayta shakllantirish va
takomillashtirish, bunda madaniyat va san'atning jamiyat siyosiy hayotida namoyon bo'lishi hamda xalqimiz turmush tarzida tutgan ulkan rolidan oqilona foydalanish kabi o'ta muhim jihatlarga alohida e'tibor qaratish lozimligi kun tartibining asosiy masalasi sifatida ko'rib chiqildi.
Millat yuksalishining muhim ustunlaridan biri bo'lgan madaniyat sohasini tubdan isloh qilish "Madaniyat va sport sohasida boshqaruv tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida" Prezident Sh.Mirziyoyev tomonidan 2017-yil 15-fevralda imzolangan Farmondan boshlandi, desam mubolag'a bo'lmaydi. 2004-yilda madaniyat va sport sohasining yagona boshqaruv tizimi tashkil etilganligi, qariyb 12 yildan ortiq vaqt davomida o'zini oqlamadi. O'tgan davrdagi hayotiy tajriba shuni ko'rsatdiki, bitta vazirlikda madaniyat va sport sohalarining ko'p qirrali va murakkab jihatlarini to'liq o'rganilmasdan birlashtirilganligi madaniyat va san'at sohasining yirik yo'nalishlari bo'lgan teatrlar, muzeylar, bolalar musiqa va san'at maktablari, mumtoz musiqa, madaniyat markazlari, muzeylar, madaniyat va istirohat bog'lari va xalq ijodiyoti san'ati turlarini ommalashtirish hamda ommaviy jismoniy tarbiyani keng miqyosda rivojlantirish bo'yicha belgilangan chora-tadbirlar ijrosi Madaniyat va sport ishlari vazirligi tomonidan mutasaddi organ sifatida to'liq amalga oshirilmadi. Yuzaga kelgan salbiy holatlarni bartaraf etish uchun vazirlik faoliyatini qayta qurib chiqish zarurati paydo bo'ldi. Shunga ko'ra davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan Madaniyat va sport ishlari vazirligi tugatilib, Prezident Farmoniga muvofiq uning negizida O'zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi va O'zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport davlat qo'mitasi tashkil etildi. Shuni alohida ta'kidlash joizki, mamlakat aholisining hayoti uchun juda zarur bo'lgan ikkita keng ko'lamli sohaning taraqqiy etishiga to'liq shart-sharoit yaratildi.
Madaniyat va san'atning istiqbolini o'ylab yuritilgan oqilona siyosat milliy madaniyatimizning kelgusi rivoji uchun muhim tarixiy ahamiyatga ega bo'ldi. Shunday qilib, o'zbek san'ati va sportini dunyo miqyosida yuksak natijalarga erishishi uchun zarur imkoniyatlar yaratildi.
2017-yil 16-avgustda "O'zbekiston davlat san'at va madaniyat institutining Farg'ona mintaqaviy filialini tashkil etish to'g'risida" Prezident qarorining imzolanishi mamlakatimiz madaniyati va san'ati tarixida alohida ahamiyatga ega bo'ldi.
2017-yil 16-oktabrda "O'zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi huzurida Madaniyat va san'atni rivojlantirish jamarmasini tashkil etish to'risida", 2017-yil 18-oktabrda "O'zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash to'g'risida", 2018-yil 27-iyunda "O'zbekiston davlat filarmoniyasi faoliyatini tashkil etish chora-tadbirlari to'g'risida" [1:470-473]. Prezident Farmonlari imzolandi.
2017-yil 17-noyabr milliy madaniyatimiz solnomasining so'nggi to'rt yilligi tarixida unutilmas kunlardan biri bo'ldi. Xuddi shu sanada Prezident Sh.Mirziyoyev "O'zbek milliy maqom san'atini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarorni imzoladi. Ushbu qaror milliy madaniyatimiz timsollaridan biri bo'lgan maqom san'ati istiqboli borasidagi tarixiy hujjat bo'lib qolishi shubhasiz, albatta. Endi aslni soxtadan, haqiqiyni nusxadan ajratish vaqti keldi, oldi-qochdi, soxta qo'shiqchi-mashshoqlarning usulsiz kuylariga chek qo'yildi.
Qarorda milliy maqom san'atini rivojlantirishning ma'naviy-axloqiy kamolotda tutgan o'rni, qadimiy milliy-ma'naviy qadriyatlar va an'analarni tiklash hamda boyitish, shuningdek, bozor munosabatlari sharoitida mumtoz san'atimiz taraqqiyotini davlat yo'li bilan qo'llab-quvvatlash kabi juda muhim masalalar qamrab olingani soha istiqbolida muhim ahamiyat kasb etadi. Mazkur qarorga asosan mumtoz qo'shiqchilik san'ati yo'nalishida to'planib qolgan kamchilik va muammolarni bartaraf etish, o'zbek maqom san'ati tarixini chuqur o'rganib, ilmiy-nazariy tadqiqotlar olib borish, o'quv-uslubiy adabiyotlar chop etish, o'ziga xos ijro maktablari va an'analarini yangi bosqichga ko'tarish, uning "oltin fondi"ni yaratish va boyitish, xalqaro nufuzini oshirish va keng targ'ib qilish maqsadida O'zbek milliy maqom san'ati markazi tashkil etildi.
Har ikki yilda bir marta Shahrisabz shahrida Xalqaro maqom san'ati festivalini o'tkazish, "Eng yaxshi maqom xonandasi", "Eng yaxshi maqom sozandasi", "Eng yaxshi maqom ustozi", "Eng yaxshi maqom targ'ibotchisi", "Eng yosh maqomchi" kabi nominatsiyalar bo'yicha mukofotlar ta'sis etish kabi qator vazifalar Maqom markazi zimmasiga yuklandi. Toshkent shahrida Maqom markazi uchun zamonaviy talablarga javob beradigan loyiha asosida yangi bino qurilishi, maqom yo'nalishida faoliyat ko'rsatib kelayotgan ijodiy jamoalar, ansambllar 2023-yilgacha barcha soliq to'lovlaridan ozod etilishi, maqom san'atini tadqiq qilish bilan bog'liq ilmiy izlanishlar, o'quv qo'llanmalari, tarjimalar va zarur adabiyotlarni nashr qilish xarajatlari respublika davlat byudjetidan moliyalashtirilishi kabi o'ta muhim vazifalarning qarorda belgilab qo'yilishi mamlakat ma'naviy yuksalishini ta'minlashdagi muhim qadam bo'ldi.
Mamlakatimizda 2018-yilda ham madaniyat va san'atni rivojlantirish borasida keng ko'lamli ishlar amalga oshirildi. 19-20-yanvar kunlari Surxondaryo viloyatiga tashrifí chog'ida Prezidentimiz SH.Mirziyoyev tashabbusi bilan yosh avlodni milliy-ma'naviy qadriyatlarimiz, ona yurtga va ajdodlar merosiga yuksak sadoqat ruhida tarbiyalash, milliy madaniyatimizning noyob durdonasi bo'lgan baxshichilik va dostonchilik san'atini rivojlantirish maqsadida Termiz shahrida Baxshilar maktabi tashkil etildi. Milliy madaniyatimizning jon tomiri bo'lgan, avloddan-avlodga o'tib, sayqallanib, xalqimiz badiiy tafakkurining boy va eng qadimiy an'analari, so'nmas ohanglarini o'zida jamlagan, bir-biridan sara terma va dostonlarni butun salobati
bilan asrlar davomida asrab-avaylab kelayotgan, ona yurtga sadoqat, mehr-muhabbat, birodarlik va qahramonlikni, mardlik va jasoratni tarannum etuvchi baxshichilik san'atini qayta tiklash va ommalashtirish maqsadida Prezidentimizning "Xalqaro baxshichilik san'ati festivalini o'tkazish chora-tadbirlari to'g'risida"gi (2018-yil 1-noyabr) va "Baxshichilik san'atini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi (2019-yil 14-may) qarorlari madaniy hayotimizdagi ulkan tarixiy voqea bo'ldi.
Madaniyat va san'at sohasining eng muhim yo'nalishlaridan biri hisoblangan muzeylar faoliyatini takomillashtirish, ularning infratuzilmasi va moddiy-texnik bazasini zamon talablari asosida mustahkamlash borasida ham qator meyoriy-huquqiy hujjatlar qabul qilinib, ularda belgilangan vazifalar bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda. Chunonchi, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasida madaniyat va san'at sohasini innovatsion rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi (2018-yil 26-avgust) qarori muzeylarda saqlanayotgan osori-atiqalarimizni asrab avaylash va ularni muhofaza qilish borasida yangi bir qadam bo'ldi. Qarorga asosan 2017-2027-yillarda yangidan sakkizta muzey ochish, 21 ta muzeyni qayta tashkil etish, 2027-yilgacha davlat muzeylari uchun 9 ta yangi bino qurish, 11 tasida rekonstruksiya ishlarini amalga oshirish, 68 tasini mukammal ta'mirlash va qayta jihozlash ishlarini olib borish ko'zda tutilgan.
2018-yil 1-noyabrda imzolangan "Xalqaro hunarmandchilik festivalini o'tkazish to'g'risida"gi Prezident qarori esa Qo'qon shahrida o'tkazilgan Xalqaro hunarmandchilik festivaliga, jahon hunarmandchilik Kengashining 2019-yilning 23-iyuldagi qaroriga ko'ra Qo'qon shahriga yog'och o'ymakorligi bo'yicha Hunarmandchilik shahri maqomi berilishiga sabab bo'ldi. Bungacha jahonning turli mamlakatlaridagi 35 ta shahargina mazkur maqomga sazovor ekan.[2:6]
2018-yil 28-noyabrda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasida milliy madaniyatni yanada rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida"gi qarori madaniyat va san'at sohasidagi mavjud muammo va kamchiliklarni bartaraf etishga qaratilgan muhim tarixiy hujjat sifatida alohida ahamiyatga ega.
Konsepsiyada, avvalo, madaniyat sohasiga oid normativ-huquqiy bazani yaratish, ushbu sohadagi institusional tizimni va madaniyat muassasalari faoliyatini yanada takomillashtirish asosiy vazifa etib belgilangan. Shuningdek, O'zbekiston Respublikasining "Madaniyat to'g'risida"gi qonunini ishlab chiqish va qabul qilish ham nazarda tutilgan. Vazirlik huzurida malakali mutaxassislardan iborat Ishchi guruh tomonidan "Madaniyat to'g'risida"gi qonun loyihasi ishlab chiqilib, Oliy Majlis Qonunchilik palatasining Fan, ta'lim, madaniyat va sport masalalari qo'mitasiga taqdim etildi. Shuningdek, hujjatda tarixiy va madaniy merosimizni asrab-avaylash va saqlash hamda uni yosh avlod tarbiyasida keng qo'llash, milliy va umuminsoniy qadriyatlarni yoshlarimiz ongiga singdirish, xalq ijodiyotini qo'llab-
quvvatlash, madaniyat sohasida o'zaro samarali xalqaro aloqalarni tashkil etish va rivojlantirish, milliy madaniyatimizga jahon madaniyatining ajralmas qismi sifatida qarash kabi muhim masalalarga ham alohida e'tibor qaratilgan. Konsepsiya 5 ta bob va 8 yo'nalishdan iborat bo'lib, uning 7-yo'nalishi "Ilm-fan, ta'lim, kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish" deb nomlangan. Mazkur bob vazirlik tizimidagi ta'lim muassasalari faoliyatini takomillashtirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Xususan, soha uchun professional malakali kadrlarni tayyorlash, iste'dodli ijodkorlarni yetishtirish, folklor, akademik va estrada musiqasiga doir adabiyotlar yaratish, ilmiy tadqiqot ishlarini qo'llab-quvvatlash, ilmiy natijalarni amaliyotga joriy etish, xorijiy madaniyat va san'at muassasalari bilan tajriba almashish, chet el ta'lim tizimining eng yaxshi yutuqlaridan, shuningdek madaniyat va san'at ta'limi tizimini rivojlantirishga asoslangan texnologiyalardan keng foydalanish kabi masalalar konsepsiyada asosiy vazifalar etib belgilab berilgan. Hozirgi kunda mamlakatimizda Qoraqalpog'iston Respublikasi Madaniyat vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar madaniyat boshqarmalari, Respublika madaniyat muassasalari faoliyatini tashkil etish ilmiy-metodik markazi, 39 ta professional teatr, 832 ta madaniyat markazi, 597 ta xalq ansambllari, 6 mingdan ortiq badiiy havaskorlik to'garaklari, bundan tashqari, 323 ta bolalar musiqa va san'at maktabi, 257 ta madaniyat va istirohat bog'i, 210 ga yaqin tuman (shahar) madaniyat bo'limlari hamda yana bir qancha madaniyat va san'at muassasalari ishlab turibdi. Ularning har birida, albatta, birinchi rahbar, o'rta va quyi bo'g'in rahbarlari faoliyat ko'rsatishadi. Demak, ijtimoiy sohaning eng yirik jabhalaridan biri bo'lgan madaniyat va san'at sohasini boshqarish, uni yanada rivojlantirish va istiqbolini belgilashga mas'ul bo'lgan zamonaviy rahbar kadrlarni tayyorlash g'oyatda dolzarb bo'lib, davlatimiz rahbari tomonidan doimiy ta'kidlab kelinayotgan ushbu jiddiy muammoning yechimini hal etish konsepsiyadagi asosiy masalalardan biridir.
2020-yil 4-fevral o'zbek madaniyati va san'ati tarixida shonli va unutilmas kunlardan biri bo'ldi. Negaki, ayni shu kun bir kunda bir yo'la ikkita - "Milliy raqs san'atini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-4584-son hamda "Raqs san'ati sohasida yuqori malakali kadrlar tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish va ilmiy salohiyatni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-4585-son qarorlarini imzoladi.[3:5] Mazkur hujjatlarda milliy raqs san'atida professional badiiy jamoalar faoliyatini kengaytirish, iqtidorli yoshlarni izlab topish va ularni tarbiyalash, baletmeysterlar va balet artistlarining yangi avlodini shakllantiradigan ijodiy laboratoriyalarni tashkil etish, ularning malaka va tajribasini oshirish kabi maqsadlar belgilanib, ularga erishish yo'llari aniq ko'rsatib berildi. Shuni ta'kidlash joizki, o'z vaqtida ustoz san'atkorlar say-harakatlari tufayli olamga mashhur bo'lgan, biroq ba'zi sabablarga ko'ra ijodiy faoliyati to'xtab qolgan Mukarrama Turg'unboyeva nomidagi «Bahor» davlat raqs ansambli yangidan tashkil
etilib, avvalgi mavqei tiklanishi yurtimiz madaniy hayotida, hech mubolag'asiz, katta tarixiy voqea bo'ldi.
Ushbu vazifaga nihoyatda jiddiy yondashilib, uni amalga oshirish tadbir-choralari bandma-band belgilanishi, xususan, ansamblni ovoz va chiroq uskunalari, katta hajmdagi LED monitorlar, mebel, kompyuter texnikasi va boshqa zarur anjomlari bo'lgan bino, transport, sahna liboslari, poyafzal, taqinchoqlar, grim va ijodiy faoliyatda kerak bo'ladigan barcha jihozlar bilan ta'minlanishi hamda boshqa tashkiliy masalalarni amalda hal etish ko'zda tutilgani g'oyat ahamiyatlidir. Shuningdek, uning moddiy-texnik bazasini mustahkamlash va ijodkorlar ijtimoiy sharoitini yaxshilash maqsadida O'zbekiston Kasaba uyushmalari federatsiyasi rahbarligida doimiy ravishda yordam ko'rsatuvchi homiylardan iborat "Do'stlar klubi" tashkil etilishi ham ko'zlangan maqsadlarga erishishning asosiy omillaridandir.
"Ustoz-shogird" an'analariga asoslangan raqs maktablarini yaratish, xalqaro standartlarga muvofiq yuqori malakali mutaxassis va kadrlar tayyorlash, ilmiy salohiyatdan samarali foydalangan holda raqs san'ati borasida ilm-fanni jadal rivojlantirish maqsadlaridan kelib chiqib Toshkent davlat milliy raqs va xoreografiya oliy maktabi negizida O'zbekiston davlat xoreografiya akademiyasi tashkil etilib, 400 nafar talaba o'qishi uchun mo'ljallangan va zamonaviy yotoqxonasiga ega bo'lgan yangi binoga joylashtirildi. Uning huzurida Respublika xoreografiyaga ixtisoslashtirilgan maktab-internati hamda Buxoro, Qarshi, Namangan va Urganch shaharlarida ixtisoslashtirilgan boshlang'ich raqs san'ati maktab-internatlarini barpo etish O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Raqs san'ati sohasida yuqori malakali kadrlar tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish va ilmiy salohiyatni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarorida o'z ifodasini topdi. Qarorda mazkur ta'lim muassasalari faoliyatini tashkil etish va rivojlantirish bo'yicha chora-tadbirlar dasturida ular uchun barcha zarur sharoitlarga ega bo'lgan binolar qurish va kerakli inventarlar bilan ta'minlash vazifalari ham belgilab berilgan.
2020-yil 26-mayda Prezidentimiz "Madaniyat va san'at sohasining jamiyat hayotidagi o'rni va ta'sirini yanada oshirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi Farmon va "O'zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi faoliyatini takomillashtirish to'g'risida"gi Qarorni imzoladi. Farmonning bunday nomlanishi ham milliy madaniyatga bo'lgan chinakam ehtiromning yorqin namunasidir. Farmon madaniyat sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarni yanada jadallashtirish, yangilanayotgan O'zbekiston jamiyatida, yurtimizning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayotida ro'y berayotgan yangilanish, o'zgarishlar va yuksalishlar jarayonida madaniyat va san'atning o'rni hamda ahamiyatini yanada oshirishga qaratilgan yangi bir qadam bo'ldi.
Farmonda keng ko'lamli ishlar rejalashtirilgan bo'lib, 2020-2021-yillarda madaniyat va san'atni yanada rivojlantirishga doir qo'shimcha chora-tadbirlar dasturi hamda Milliy madaniyatni yanada rivojlantirish konsepsiyasining 2021-2025-yillarga mo'ljallangan maqsadli ko'rsatkichlari tasdiqlangan, shuningdek, soha ahlining mehnatini qadrlash, san'atkorlarning haq-huquqlarini himoya qilish borasida ko'p yillardan beri yechimi kutilayotgan dolzarb masalalar hal etilgan. Xususan, 2021-yil 1-yanvardan boshlab konsert-tomosha faoliyatini litsenziyalash, litsenziatlarning davlat reyestrini yuritish, ularning faoliyati va erishgan natijalari haqidagi axborotlarni kiritib borish Konsert-tomosha faoliyati ishtirokchilarining yagona onlayn portali orqali amalga oshirilishi, konsert-tomosha tadbiriga bir martalik ruxsatnoma berish uchun undiriladigan yig'imning bekor qilinishi, davlat organlari va tashkilotlarning tashabbuslari bilan o'tkaziladigan ommaviy-madaniy va konsert-tomosha tadbirlari har yil tasdiqlanadigan kalendar rejaga ko'ra o'tkazilishi, konsert-tomoshalarni tashkil etishga doir barcha xizmatlar to'lov shartnomalari asosida taqdim etilishi, O'zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi va boshqa davlat organlari tomonidan turli tadbirlarga san'atkorlarning jamoatchilik asosida jalb qilinishiga yo'l kuyilmasligi, kelgusida notalar to'plamlari va maxsus musiqiy adabiyotlar nashri uchun Davlat byudjetidan mablag'lar ajratilishi, 2020-yil 1-sentabrdan boshlab to'liq jonli ijro asosida o'tkazilgan konsertlarga ijara to'lovidan 50 foiz imtiyoz berish tartibi joriy etilishi, San'atkor, ijodkor va ijrochilarning mualliflik huquqlarini himoya qilish palatasi tashkil etilishi va buning uchun Madaniyat vazirligi huzuridagi Madaniyat va san'atni rivojlantirish jamg'armasi mablag'lari hisobidan 1 mlrd. so'm ajratilishi belgilab qo'yildi.
Shuningdek, Farmonga asosan Respublika qo'g'irchok teatriga O'zbek Milliy qo'g'irchoq teatri maqomi berildi, Navoiy, Namangan, Sirdaryo va Toshkent viloyatlarida barcha qulayliklarga ega bo'lgan qo'g'irchok teatrlari tashkil etiladi. O'zbek davlat sirki binosini to'liq rekonstruksiya kilish, qo'shimcha ravishda hayvonlarni saqlash xonalarini qurish va jihozlash ishlari joriy yil oxiriga qadar yakuniga yetkaziladi. Kelgusida mamlakatimizning har bir hududida ko'chma sirklar - shapito, dorbozlar guruhlari hamda hayvonot bog'lari tashkil etiladi. Shuningdek, dorbozlik guruhlari a'zolari jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig'idan ozod qilinadi, har bir tuman va shaharda tarix va madaniyat davlat muzeylarining filiallari shaklida o'lkashunoslik muzeylari tashkil etilib, muzeylarda "ochiq eshiklar kuni" tadbirlari o'tkaziladi.
2021-yil 7-aprelda imzolangan "Kino san'ati va sanoatini yangi bosqichga olib chiqish, sohani davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash tizimini yanada takomillashtirish to'g'risida"gi Prezident farmoni va "Kinematografiya sohasida davla boshqaruvi tizimini takomillashtirish hamda soha vakillarining ijodiy faoliyati uchun munosib sharoit yaratish to'g'risida"gi Qaroriga asosan o'tkazilgan "Ipak yo'li durdonasi"
Toshkent xalqaro kinofestivali o'zbek kinosining jahon kinosi bilan sintezlashuvining aksi sifatida namoyon bo'ldi. Ayniqsa, 1968-1997 yillar davomida O'zbekistonda o'tkazilib kelingan "Osiyo, Afrika va Lotin Amerikasi mamlakatlarining Toshkent xalqaro kinofestivali "Ipak yo'li durdonasi" Toshkent xalqaro kinofestivali nomi bilan qayta tiklangani - "Tinchlik, taraqqiyot va ma'rifat" shiori ostidagi bu nufuzli anjuman Osiyo qit'asi va qadimiy Ipak yo'li bo'ylab joylashgan mamlakatlar yosh kinoijodkorlarining qisqa metrajli filmlari festivalini o'tkazish borasidagi nufuzli tanlovga mezbonlik qilishi madaniyat va san'at sohamizning taraqqiy yo'li bo'ldi.
2021-yil 7-iyunda "O'zbekiston Respublikasi madaniyat va san'at xodimlari kunini belgilash to'g'risida"gi 694-son O'RQning imzolanishi g'oyatda quvonchli voqea bo'ldi. Madaniyat va san'at sohasi xodimlari ko'pdan beri orzu qilib kelgan tarixiy voqea amalga oshirilib, Nizomda 15 aprel sanasi "O'zbekiston Respublikasida madaniyat va san'at xodimlari kuni" deb belgilangan.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning 2021-yil 27-dekabrdagi "Opera va balet san'atini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarorida san'atning ushbu yo'nalishini yanada rivojlantirish, Alisher Navoiy nomidagi O'zbekiston davlat akademik katta teatri faoliyatini takomillashtirish, uning jahon san'ati olamida tutgan o'rni va mavqeini mustahkamlash vazifalari belgilandi. Shuningdek, opera va balet san'atini yanada rivojlantirishning 2022-2026-yillarga mo'ljallangan chora-tadbirlar dasturi tasdiqlandi. Jumladan, respublikada opera va balet san'atini yanada rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlari sifatida milliy opera va balet san'atida ustoz-shogird an'analari va mahorat maktablarini rivojlantirish, opera va balet san'atidagi iste'dodli va yuqori malakali ijodkorlarning mahorat maktablarini tashkil etish, ana shunday maktab yaratgan ijodkorlarni davlat byudjeti hisobidan asosiy ish joyi orqali har oyda bazaviy hisoblash miqdorining 15 barobari miqdorida qo'shimcha rag'batlantirib borish va boshqa chora-tadbirlar belgilandi.[4:5]
2020-yil 21-aprelda "Tasviriy va amaliy san'at sohasi samaradorligini yanada oshirishga doir chora-tadbirlar to'g'risida"gi Prezident Qaroriga binoan milliy madaniy merosni qadrlash, buyuk musavvir va rassom Kamoliddin Behzod tavalludining 565 yilligini keng nishonlash bilan birga atoqli rassom va xalq ustalari xotirasini abadiylashtirish, ijodiy yo'nalishda oliy o'quv yurtidan keyingi ta'limni tashkil etish, tasviriy va amaliy san'at, dizayn sohasini takomillashtirish, "Kamoliddin Behzod izdoshlari" miniatyura va xalq amaliy san'ati asarlari ijodiy tanlovi, "O'zbekiston zamonaviy miniatyurasi" katalogini tayyorlash, tasviriy san'at yo'nalishlarida (dastgohli, grafika, mahobatli, miniatyura, haykaltaroshlik) faoliyat olib borayotgan iste'dodli ijodkorlarni qo'llab-quvvatlashga zamin yaratdi.
2021-yil 20-yanvar "Madaniy faoliyat va madaniyat tashkilotlari to'g'risida"gi O'RQ-668-son Qonuni madaniy faoliyatni, madaniyat tashkilotlari faoliyati sohasidagi munosabatlarni tartibga solishi, ijodkorni, ijodiy jamoani, ijodiy faoliyatni
qo'llab quvvatlashi uchun ham nihoyatda ahamiyatlidir. Ijodiy faoliyat erkinligi, madaniy faoliyat sohasidagi ta'lim va tarbiyaning tizimliligi, ilmiyligi va uzluksizligi tamoyillariga asoslangan bu qonun asosan madaniy merosimiz, tarixiy milliy o'zligimizni anglash, tarixiy merosimizni kelajakka bekamu kust yetkazish, milliy va umuminsoniy qadriyatlarni farzandlarimiz tafakkuriga singdirish, xalq ijodiyotini qo'llab-quvvatlash, madaniyat sohasida xalqaro hamkorlikni taraqqiy toptirish, milliy madaniyatimizni jahon madaniyatining yakdil bir qismi sifatida e'zozlash kabi muhim masalalarga qaratilgani bilan ahamiyatlidir.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Madaniyat va san'atni yanada rivojlantirish to'g'risida"gi 2022-yil 2-fevraldagi PQ-112-sonli Qarorini qabul qilinishi esa, aholi, ayniqsa, olis hududlarda istiqomat qiladigan fuqarolarga madaniy dam olish xizmatlari ko'rsatish darajasini oshirish, respublikaning barcha hududlarida teatr, sirk va boshqa turdagi ommaviy-madaniy va konsert-tomosha tadbirlarini tizimli ravishda yo'lga qo'yish, madaniyat va san'at sohasida iste'dodli yosh ijodkorlarni izlab topish va qo'llab-quvvatlash, ta'lim muassasalarini milliy cholg'ular, musiqa darsliklari, notalar to'plamlari va o'quv-metodik adabiyotlar bilan ta'minlashning yaxlit tizimini yaratishga zamin yaratdi. Shuningdek, 2022 -2026-yillarga mo'ljallangan Yangi O'zbekistonning taraqqiyot strategiyasini "Inson qadrini ulug'lash va faol mahalla yili"da amalga oshirishga oid davlat dasturini muvofiqlashtirish imkonini berdi.
Yurtimizda madaniyat va san'at ravnaqi yo'lida amalga oshirilayotgan ishlar Yangi O'zbekistonning taraqqiyot strategiyasida aks etgan ma'naviy taraqqiyotni ta'minlash va sohani yangi bosqichga olib chiqishga qaratilgan ustuvor chora-tadbirlarga nihoyatda hamohangdir. Mazkur islohotlar ezgulik va insonparvarlik tamoyiliga asoslangan "Harakatlar strategiyasidan - Taraqqiyot strategiyasi sari" g'oyasining hayotiy ro'yobiga, "Yangi O'zbekiston - ma'rifatli jamiyat" konsepsiyasini amalga oshirishga hissa qo'shadi deb ayta olamiz. Har bir millat o'z madaniyat va san'atining qudrati bilan jahon tamaddunidan mustahkam joy egallaydi. Aynan mazkur soha taraqqiyoti mamlakatning kuch va salohiyatini, xalqning qadr qimmati, dunyodagi obro'-e'tibori hamda maqomini namoyon etuvchi muhim omillardan biri sanaladi. [5:4]
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Haydarov A. Madaniyat - milliy yuksalish poydevori. - Toshkent: Oltin meros press. 2021. - B. 478.
2. To'ychiyeva S. Madaniyat va san'atimiz rivojidagi zarsahifalar // Yangi O'zbekiston gazetasi. - Toshkent: 2022. - B. 6.
3. Haydarov A. Milliy madaniyat renessans poydevori // Yangi O'zbekiston gazetasi. - Toshkent: 2020. - B. 6
4. Mahmudov N. Xalqimiz ma'naviy olamini yanada yuksaltirishning mustahkam poydevori // Yangi O'zbekiston gazetasi. - Toshkent: 2022. - B. 6.
5. Nazabekov O. Yuksak e'tibor va ehtirom bizga kuch, shijoat beradi // Xalq so'zi gazetasi. - Toshkent: 2022. - B. 4
