JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ
UDK 616.211-002.193
Окбоев Тошпулат Алихужаевич
старший преподаватель кафедры внутренних болезней №4 Самаркандского Государственного медицинского универсшега Самарканд, Узбекистан
ЗНАЧЕНИЕ ПОКАЗАТЕЛЕЙ ФУНКЦИИ ВНЕШНЕГО ДЫХАНИЯ В РАННЕМ ВЫЯВЛЕНИИ БРОНХИАЛЬНОЙ
АСТМЫ В СЕМЬЕ
For citation: Okboev T.A. THE SIGNIFICANCE OF INDICATORS OF THE FUNCTION OF EXTERNAL RESPIRITATION IN THE EARLY DETECTION OF BRONCHIAL ASTHMA IN THE FAMILY. Journal of cardiorespiratory research. 2022, vol 3, issue 4, pp.62-64
http: //dx. doi.org/10.5281/zenodo. 7366185
АННОТАЦИЯ
Исследование проведено у 49 пробандов с бронхиальной астмой и 82 родственников в их семьях. В данном случае с помощью спирографа SPIROSIFT SP-5000 обследован 131 больной бронхиальной астмой, диагностированной в семье.
Показано, что обследование функции внешнего дыхания у больных бронхиальной астмой в семье способствует ранней и своевременной диагностике семейной бронхиальной астмы, и необходимо проводить своевременную профилактику.
Показатели внешней дыхательной функции пробандов в семье были диагностическими критериями для заболеваемости БА, и было обнаружено, что пробанды достоверно снизились по сравнению с частотой родственников с БА. Эти показатели свидетельствуют о выраженном нарушении обструктивного типа вентиляции легких у пробандов, что свидетельствует о том, что болезнь БА протекает в тяжелой форме. Это свидетельствует о том, что семье необходимо пройти своевременную первичную и вторичную профилактику бронхита.
Ключевые слова: Семейная бронхиальная астма, функция внешнего дыхания, раннее выявление.
Okboev Toshpulat Alihujaevich
Senior Lecturer of the Department of Internal Diseases No. 4 Samarkand State Medical University Samarkand, Uzbekistan
THE SIGNIFICANCE OF INDICATORS OF THE FUNCTION OF EXTERNAL RESPIRITATION IN THE EARLY DETECTION OF BRONCHIAL ASTHMA IN THE FAMILY
ANNOTATION
The study was conducted in 49 probands with bronchial asthma and 82 relatives in their families. In this case, 131 patients with bronchial asthma diagnosed in the family were examined using the SPIROSIFT SP-5000 spirograph.
It has been shown that the examination of the function of external respiration in patients with bronchial asthma in the family contributes to the early and timely diagnosis of family bronchial asthma, and it is necessary to carry out timely prevention.
The indicators of external respiratory function of probands in the family were diagnostic criteria for family BA, and probands were found to have decreased reliably considerably compared to the rate of relatives infected with BА. These indicators indicate a pronounced violation of obstructive type of lung ventilation in probands, which indicate that The BA's disease is severe. This may indicate that the family needs to undergo timely primary and secondary prophylaxis of bronchitis.
Keywords: Familial bronchial asthma, respiratory function, early detection.
Okboev Toshpulat Аlixujaevich
Samarqand davlat tibbiyot universitetining 4-sonli ichki kasalliklar kafedrasi katta o'qituvchisi Samarqand, O'zbekiston
TАSHQI NАFАS FUNKTSIYASI KO'RSАTKIChLАRINI BRONXI^L АSTMА KАSАLLIGINI OILАDА ERTА АNIQLАShDА
АХАМГСАП
ANNOTATSIYA
Tadqiqot bronxial astma bilan xastalangan 49 proband va ulaming oilasidagi 82 nafar qarindoshlarida o'tkazildi. Bunda oilada aniqlangan 131 nafar bronxial astma bilan xastalangan bemorlarni tashqi nafas funktsiyassini SPIROSIFT SP-5000 spirografiya apparati yordamida urganildi.
Bunda oiladagi bronxial astma bilan xastalangan bemorlarda tashqi nafas funktsiyasini tekshirish oilaviy bronxial astma kasaligini erta va uz vaqtida to'gri tashxis quyishga yordam berishi va o'z vaqtida profilaktika o'tkazish kerakligini ko'rsatdi.
Oiladagi probandlarning tashqi nafas funktsiyasi ko'rsatkichlari oilaviy BA kechishining diagnostik mezonlari xisoblanib, probandlarda BA kasalligi bilan xastalangan qarindoshlari ko'rsatkichiga nisbatan solishtirilganda ishonchli darajada ancha pasayganligini aniqlandi. Bu ko'rsatkichlar probandlarda obstruktiv tipda o'pka ventilyatsiyasining yaqqol buzilishini ko'rsatib, ularda BA kasalligi ogir darajada kechayotganligini ifodalaydi. Bu esa oilada bronxial astmaning o'z vaqtida birlamchi va ikkilamchi profilaktikasi o'tkazish kerakligini ko'rsatadi deyish mumkin.
Kalit so'zlar: Oilaviy bronxial astma, tashqi nafas funktsiyasi, erta aniqlash.
Dolzarbligi. Bronxial astma - nafas yo'llarining surunkali yallig'lanishi bilan xarakterlanadigan geterogen kasalligi bo'lib, bunda bronxlar obstruktsiyasini uzgaruvchanligi va giperreaktivligi yuzaga keladi. Bronxial astma tashxisini tasdiqlashni muhim usuli bronxial obstruksiya holatini aniqlashdir [2, 3, 5, 6]. Spirografiya tekshirish usuli bronxial astma bilan xastalangan bemorlarga tashxis quyishni muxim usullaridan biri hisoblanadi. Ingalyatsion bronxodilatator testlari bronxial obstruksiya holatini baholash uchun ishlatiladi, bunda asosan, birinchi soniyada jadal nafas olish hajmi (FEV1) korsatkichlari baholanadi. FEV1 ning qiymatning 15% dan oshganda ijobiy bronxodilatator reaktsiyasini belgisi sifatida tan olinadi. Bunday qiymatni olgandan so'ng, bronxial obstruktsiya bor deb hujjatlashtiriladi. Shu bilan birga, BA da FEV1 va nafas olish funktsiyasining boshqa ko'rsatkichlarini muntazam ravishda o'lchash ambulatoriya sharoitida ham, statsionar sharoitlarda ham kundalik o'z-o'zini nazorat qilish bilan asosiy terapiya samaradorligini ob'ektiv baholashning oson erishiladigan usuli hisoblanadi.
Bronxial astma kasalligi bilan xastalanganlarning oilada yig'ilishi va qarindoshlarida allergik kasalliklarning bo'lishligi irsiylikning ta'siri bo'lib, yaqin qarindoshlari sog'lom kishilarga nisbatan yaqin qarindoshlari probandida BA uchrashi yuqori bo'lishligi tasdiqlangan [3, 4, 5, 6].
Oilada yig'ilgan BA bilan xastalanganlarda tashqi nafas funktsiyasini ko'rsatkichlarini aniqlash kasallikni erta tashxislashda muhim ahamiyatini o'rganish kasallikning erta davolash va profilaktik tadbirlarni amalga oshirshga yordam beradi [8, 10, 11].
Tadqiqot maqsadi. Tashqi nafas funktsiyasi ko'rsatkichlarini bronxial astma kasalligini oilada erta aniklashda axamiyati o'rganish.
Tadqiqot materiallari va usullari. Tadqiqot SamShTB allergologiya va pulmonologiya bo'lim bazasida 49 nafar bronxial astma kasalligi bilan davolangan bemor oilasidagi bemorlarda olib borildi. Tadqiqot o'tkazishga 49 proband va ularning oilasidagi 82 nafar qarindoshlari kiritildi. Oila - a'zolari 19 yoshdan 69 yoshgacha bo'lgan 131 nafar kishidan iborat bo'lib, bulardan 61 (46,56%) nafari erkaklar va 70 (53,43%) nafari ayollardir. Ularning o'rtacha yoshi 38,36 [19; 69] yilni tashqil etdi.
Oilaviy BA kasalligining ogir darajasida JChNHl ning o'rtacha qiymati 58,87 ± 2,29 % ni, JO'HS ning o'rtacha qiymati 78,24 ± 3,20% ni, NChAT ni ertalabki qiymati 58,59 ± 2,63 % ni, MHT25 ning
BA kasalligiga tashxis BA davolash va profilaktikasining global strategiyasiga (GINA 2022) muvofiq quyildi.
Tadqiqot o'tkazishga kiritilgan har bir shaxsni tekshirish anamnez yig'ish, klinikasi, umumiy laboratoriya tahlillar, instrumental tekshirish usullari asosida o'tkazildi.
Shuningdek, parametrlarni avtomatik qayta ishlash (FUKUDA DENSHI, Yaponiya) va funktsional testlar bilan SPIROSIFT SP-5000 apparati yordamida o'pkaning ventilyatsiya funktsiyasini o'rganildi. Quyidagi parametrlar tahlil qilindi: FEV1, FVC, FEV1/FVC indeksi, PSV, MOS25, M0S50, MOS75. Bronxial obstruktsiya holatini baholash uchun 400 mikrogram salbutamol ingalatsiyasidan keyin 15 daqiqadan so'ng spirometriya takrorlandi. Ko'rsatkichlar tegishli qiymatlarning foizi sifatida qayd etildi. Olingan ma'lumotlar Pentium-IV shaxsiy kompyuterida statistik funktsiyalar kutubxonasidan foydalangan holda EXCEL paketida ishlab chiqilgan dasturlardan foydalangan holda o'rtacha arifmetik (M), standart og'ish (m), nisbiy qiymatlar ( chastota, %), xatolik ehtimolini hisoblash bilan Student testi (t) aniqlandi.
Natija. Oiladagi shaxslarda BA kasalligini erta aniqlash va uning og'irlik darajasini ifodalash maqsadida, oilada BA kasalligiga shubxa qilingan shaxslarda tashqi nafas funktsiyasi tekshirildi. Oilada BA kasalligi bilan xastalangan probandlarda tashqi nafas funktsiyasini ko'rsatkichlarini kasallikning og'irlik darajasi bo'yicha taxlili o'tkazildi. Oilaviy BA kasalligining yengil darajasida JChNHlning o'rtacha qiymati 84,51±1,94 % ni, JO'HS ning o'rtacha qiymati 89,22±2,04 % ni, NChAT ni ertalabki qiymati 85,22±1,39% ni, MHT25 ning o'rtacha qiymati 80,27±2,31% ni, MHT50 ning o'rtacha qiymati 83,23±1,94% ni MHT75 ning o'rtacha qiymati 90,34±3,11 % ni tashqil etdi.
Oilaviy BA kasalligining urta ogir darajasida JChNHl ning o'rtacha qiymati 74,28±1,87 % ni, JO'HS ning o'rtacha qiymati 80,49±2,89 % ni, NChAT ni ertalabki qiymati 77,49±1,81 % ni, MHT25 ning o'rtacha qiymati 76,31 ± 1,89 % ni, MHT50 ning o'rtacha qiymati 72,90 ± 5,66 % ni MHT75 ning o'rtacha qiymati 86,69 ± 6,12 % ni tashqil etdi.
Jadval 1
o'rtacha qiymati 63,20 ± 6,47 % ni, MHT50 ning o'rtacha qiymati 60,16 ± 5,12 % ni MHT75 ning o'rtacha qiymati 80,3 ± 4,48 % ni tashqil etdi [1 - jadval].
BА ning og'irlik darajasi bo'yicha probandning funktsional xarakteristikasi
TNF ko'rsatkichlari BA kasalligini og'irlik darajasi Pl-2 Р1-3 Р2-3
Engil n=10 O'rta og'ir n=22 Og'ir n=17
JChNH i, me'yorga nisbatan % 84,51±1,94 74,28±1,87 58,87±2,29 7 0,01 6 0,03 6 0,18
JO'HS, me'yorga nisbatan % 89,22±2,04 80,49±2,89 78,24±3,20 0,04 2 0,00 0,02
NChAT ertalabki qiymati, % 85,22±1,39 77,49±1,81 58,59±2,63 4 0,36 0,04 7 0,00
MHT 25, % 80,27±2,31 76,31±1,89 63,20±6,47 0,04 2 0,00 0,02
MHT 50, % 83,23±1,94 72,90±5,66 60,16±5,12 2 0,00 7 0,00 6 0,18
MHT 75, % 90,34±3,11 86,69±6,12 80,3±4,48 1 0,00 9 0,03 8 0,29
ЖУРНАЛ KAPfll/IOPECRI/IPATOPHblX ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CABDIOBESPIBATOBY BESEABCH
№4 I 2022
Tadqiqot o'tkazilyotgan vaqtida oiladagi BA kasalligi aniqlangan bemorlarda tashqi nafas funktsiyasi o'rganildi. Oilaning probandlarida tashqi nafas ko'rsatkichlaridan O'HS ning o'rtacha qiymati 66,32% ni, JO'HS ning o'rtacha qiymati 68,44% ni, JChNHl ning o'rtacha qiymati
69,21% ni, JChNH1/JO'HS ga nisbati 92,14 ni, MHT25 ning o'rtacha qiymati 56,15% ni, MHT50 ning o'rtacha qiymati 65,07 % ni MHT75 ning o'rtacha qiymati 66,19% ni tashkil etdi.
Jadval 2
Tadqiqot utkazilyotgan vaqtidagi oilada ВА bilan xastalangan bemorlarning tashqi nafas funktsiyasining ko'rsatkichlari
TNF ko'rsatkichlari Probandlar, n=49 Qarindoshlari, n=82 Р1-2
O'HS % 66,32±6,12 82,64±6,12 0,48
JO'HS % 68,44±6,12 89,69±6,12 0,67
JChNH 1% 69,21±6,12 94,73±6,12 0,74
JChNH 1/ JO'HS 92,14±6,12 101,45±6,12 0,3
MHT 25 % 56,15±6,12 95,81±6,12 0,63
MHT 50 % 65,07±6,12 98,99±6,12 0,76
MHT 75 % 66,19±6,12 112,08±6,12 0,39
Oiladagi qarindoshlaridagi BA kasalligi bilan xastalangan bemorlarida O'HS ning o'rtacha qiymati 82,64 % ni, JO'HS ning o'rtacha qiymati 89,69% ni, JChNHl ning o'rtacha qiymati 94,73% ni, JChNHl/JO'HS ga nisbati 101,45 % ni, MHT25 ning o'rtacha qiymati 95,81% ni, MHT50 ning o'rtacha qiymati 98,99 % ni MHT75 ning o'rtacha qiymati 112,08% ni tashkil etdi [2 - jadval].
Xulosa. Shunday qilib, oilada determinatsiyalashgan oilaviy BA kasalligi bilan xastalangan probandlarning tashqi nafas funktsiyasi ko'rsatkichlarini baxolaganimizda kasallikning og'irlik darajalariga mos uzgarishlar aniqlandi. Bu bemorlarda tashqi nafas funktsiyasini
References/Список литературы/Iqtiboslar
tekshirish zamonaviy diagnostik usullaridan bo'lib, oilaviy BA kasaligini erta va uz vaqtida to'gri tashxis quyishga yordam beradi.
Oiladagi probandlarning tashqi nafas funktsiyasi ko'rsatkichlari oilaviy BA kechishining diagnostik mezonlari xisoblanib, probandlarda BA kasalligi bilan xastalangan qarindoshlari ko'rsatkichiga nisbatan solishtirilganda ishonchli darajada ancha pasayganligini aniqlandi. Bu ko'rsatkichlar probandlarda obstruktiv tipda o'pka ventilyatsiyasining yaqqol buzilishini ko'rsatib, ularda BA kasalligi ogir darajada kechayotganligini ifodalaydi. Bu esa oilada bronxial astmaning o'z vaqtida birlamchi va ikkilamchi profilaktikasi o'tkazish kerakligini ko'rsatadi deyish mumkin.
1. Аралов Н.Р., Окбоев Т.А., Клеблеева Г.Д. Бронхиал астма билан касалланганларнинг оиласидаги шахсларда ташки нафас функциясини урганиш // Материала: IX конгресс Евро-Азиатского респираторного общества VII конгресс пульмонологов Центральной Азии. Ташкент 25-26 мая 2016 г. Стр 26-27
2. Аралов Н.Р., Окбоев Т.А., Мамурова Н.Н. Распространенность и степень наследственности семейной астмы в узбекской популяции // «Завадские чтения». Материалы VI научно-практической конференции молодых ученых с международным участием, посвященная 95-летию кафедры внутренних болезней №1. Ростов на-Дону 2011 г. Стр 115-117.
3. Аралов Н.Р., Давидьян A.A., Окбоев Т.А.,Клеблеева Г.Д. Оилавий бронхиал астма билан хасталанган беморларда йулдош касалликларнинг учрашиши. // Инновационные технологии в диагностике и терапии внутренных болезнях. Материалы Республиканской научно-практической конференции. Бухора 8 ноябрь 2013 г. Стр 15-16.
4. Байта С. К., Ташкенбаева Э. Н., Абдиева Г. А. Effects of smoking on cardiovascular function: the role of nicotine and carbon monoxide //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2021. - Т. 2. - №. 2.
5. Гребенник А.Г. Исследование регионарной вентиляционной функции легких у больных бронхиальной астмой с помощью компьютерной томографии с инспираторно-экспираторным тестом // Бюл. физиол. и патол. дыхания. 2010. Вып.38. С.29-32
6. Зокирова У.И., Каримджанов И.А. Прогнозирование развития бронхиальной астмы у детей узбекской популяции с учетом генетических факторов. Вестник ассоц. Пульмонологов Цент. Азии.-2006.-№1-4.-С 56-60.
7. Калмыкова А.С., Такушинова Ф.М., Кулешова О.К. Особенности спирографии детей с бронхиальной астмой на фоне недифференцированного синдрома дисплазии соединительной ткани в зависимости от возраста // Современные проблемы науки и образования. - 2013. - № 4.
8. Окбоев Т.А., Клеблеева Г.Д. Особенности течения семейной бронхиальной астмы в узбекской популяции // «Завадские чтения». Материалы VIII научно-практической конференции молодых ученых с международным участием. Ростов на-Дону 23 марта 2013 г. Стр 70-72.
9. Убайдуллаев А.М., Узакова Г.Т. Распространенность бронхиальной астмы в Узбекистане // Пробл. туб. -2002.-№2.-С.7-10.
10. Убайдуллаев A.M. Нафас органлари касалликлари. - Ташкент, 2004. - С. 110-176.
11. Ярцев, С.С. Графический анализ информативности ОФВ1 при оценке бронходилатационного ответа у больных бронхиальной астмой / С.С. Ярцев//Пульмонология.- 2005.- №1.- С. 42-47.
12. Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. //National Institutes of Health; National Heart, Lung and Blood Institute, updated 2003.
13. GINA-Global strategy for asthma vanagementand prevention. Update. 2021,2022. www.Ginasthma.org.
14. Абдувакилов Ж., Ризаев Ж. Биохимические маркеры соединительной ткани у больных хроническим воспалительным пародонтитом на фоне метаболического синдрома //Stomatologiya. - 2018. - Т. 1. - №. 1 (70). - С. 11-14.
15. Ziyadullaev S. et al. The effect of budesonide on the quality of life in patients with bronchial asthma //European Journal of Molecular & Clinical Medicine. - 2020. - Т. 7. - №. 2. - С. 1760-1766.
16. Абдуллаев Д., Гадаев А., Ризаев Ж. Матриксные металлопротеиназы у больных с болезнями пародонта и хронической сердечной недостаточностью //Stomatologiya. - 2017. - Т. 1. - №. 2 (67). - С. 104-106.
17. Зиядуллаев Ш. Х. и др. Роль некоторых регуляторных цитокинов в иммунопатогенезе экзогенных аллергических альвеолитов //Здобутки юлтчно! i експериментально! медицини. - 2017. - №. 1. - С. 38-41.