ЖАПОНИЯНЫң БіЛіМ БЕРУ ЖүЙЕСі: БұЛ ЕЛДі ЖЕТіСТіККЕ НЕ АЛЫП КЕЛЕДі? Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

ЖАПОНИЯНЬЩ Б1Л1М БЕРУ ЖYЙЕСI: Б¥Л ЕЛД1 ЖЕТ1СТ1ККЕ НЕ АЛЬП КЕЛЕД1?

© Акатаев Б.К.1

Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, Республика Казахстан, г. Астана

Жапонияньщ бшм беру жуйесшщ мектепке дешнпден бастап дип-ломнан кейшпге дейгн барлы; сатысы зерттеледа. Балаларды оку ор-нында тэрбиелеудщ ерекшел1ктер1 ащындалады, Жапондыктарга тан ;асиеттер - енбеккорлык;, топта жумыс жасау кабшета, ез

орнын тусгну, езше емес, фирмага жумыс жасауга талпыну, катал иерархияга батынудыщ жэне т. б. ;алыптасу кезендерi керсетшген.

К1лтт1к создер: бiлiм, бшм беру жуйеа, Жапония, Жапониядагы бшм беру жуйеа.

Адам кызметшщ кез келген саласындагы iлгерiлеудiн козгаушы кушшщ бiрi - жиFан-тергенэлемдiк тэжiрибенi синтездеу болып табылады. Елiмiзде-гi бшм беру жуйесш реформалау шарттарында, шет елдiк бiлiмнiн дамуын зерттеп, талдау кептен-кеп мацызга ие болуда.

Осыган орай, берiлген гылыми ж^мыстын максаты Жапониянын казiргi замандагы бiлiм берi жYЙесiнiн ерекшелiктерiн зерттеу болып табылады.

Жапониядагы бiлiм беру к^рылымы келесшерден тирады (1 сурет): мiндеттi емес саты - балабакша; кiшi, орта жэне жогаргы мектеп болып бе-лiнетiн мектеп бiлiмi, онын ерекшелш - орта мектептен кейiн эр тYрлi ар-наулы мектептерге немесе технологиялык; колледждерге кетуге болатынын-да, жэне университеттер мен университет™ емес секторга белiнетiн жога-ры бшм [1, 56 б].

Бшм берудщ эр сатысын толыгырак; карастырайы;.

Мектепке дешнп бiлiм. Жапонияда балабакша бшм берудщ сатысына жатпайды. Балалар м^нда ата-аналарынын ерк1мен тYседi - кебшесе терт жасынан бастап.

Жапониядагы барлык; балабакшалар жеке меншж. Олардын iшiнде бе-делд университеттердiн камкорлыгындагы элиталы деп аталатын балаба;-шалар ерекше орын алады. Егер бала осындай балабакшага тYCсе, онын болашагын камтамасыздандырылган деп есептей беруге болады: тиiстi жас-;а жеткен сон, бала университет™ мектепке етед де, оны бiтiрiп, универ-ситетке емтихансыз тYседi. Жапонияда бшм беру саласындагы бэсекелеспк ете шиелетскен: университеттiк диплом министрлiкте немесе кандай да бiр танымал фирмада беделда, жаксы теленетш ж^мыска т^рудын кепш болып саналады. Ал б^л - ез кезепнде, мансаптын жогарылауы мен материалды; эл-аукат кепiлi. Сондыктан, университеттщ балабакшасына тYсу ете ;иын.

1 Студент.

Баласыньщ тYсуi Yшiн ата-аналар Yлкен сомалы акша телейда, ал баланын взi айтарлыктай кYрделi тестiлеуден етуi керек.

Жапондык тэрбиешшер балаларды езара эрекетгестiкке Yйрете отырып, оларды кiшiгiрiм топтарга (хан) топтастырады. Б^л мектепке дейiнгi тэрбие-т ^йымдастырудын манызды ерекшелiгi болып табылады. Б^л топтар бала-лардын кабшеттерше карай емес, олардын эрекетгерiн нэтижелендаретш нэрселерге сэйкес к¥рылады. Эр жылы топтар жанадан к¥рылады. Топ к^рамыныц жиi ауысуы баланын элеуметтенуiне кебiрек ]^мк1ндш беруь мен байланысты. Егер баланыц накты бiр топпен карым-катынасы калып-таспаса, онын баска балалар арасында достык к¥руы эбден мYмкiн [2 б].

Жапонияда к1шкентай балаларды тэрбиелеу оларды бiрден жаркын болашак Yшiн бэсекелеспкке CYHгiтедi. Ол адамныц шыгармашылык кабь леттерiнiн дамуына колайлы бола бермейдi, бiрак балада адами когамдык т^рмыс ^тымын калыптастырады, ^йгарымды накты орындап жэне кор-шагандарга кедергi келтрмей ^жымда ж^мыс жасай алатын физикалык жэне психикалык сау адамды тэрбиелейдi.

Мектеп бiлiмi. Жапониядагы мектеп Yшке белiнедi:

1. Бастауыш мектеп (1-6 сыныптар) - сёгакко.

2. Орта мектеп (7-9 сыныптар) - тюгакко.

3. Жогаргы мектеп (10-12 сыныптар) - котогакко.

Жапониядагы бастауыш жэне орта мектептер барлыгы Yшiн мiндеттi жэне акысыз. Ал жогаргы мектеп мiндеттi емес, алайда балалардын 95 % окуын жалгастырады. Жогаргы мектептi бiтiргендердiн 48 % колледжге (2 жыл оку) немесе университетке (4 жыл оку) окуга тYседi [3 б].

Барлык дзюкуге жылдык табысы акылга сиымсыз келемдеп триллион иен сомасын к^райды. Элемде осыган ^ксас жYЙе жок [4 б].

Жапония мектептерiнiн басты мэселеа - б^л эрбiрi бiрнеше сагатты алатын жэне кажырлы енбекп талап ететiн жэне оган дайындык процесше одан да кеп уакыт кететш есiндi шыгарып ж1беретш емтихандар. Уакыт ете келек олар окушылардын ез-езше кол ж^мсауына себеп болады [5 б].

Орта жэне жогары мектеп окушылары эрбiр триместрдiн сонында жэне бiрiншi екiншi триместрдiн ортасында емтихан тапсырады. Эдетте емтихандар жазбаша тест тYрiнде еткiзiледi. Емтихан багалары пайыздык жYЙе бой-ынша койылады. Ен жогары бага - 100 балл.

Yздiк окушылар беделдi мектепке, ал нашар окушылар - жогары оку орнына тYсуге ниетi жок нашар мектепке тYседi. Б^ндай окушылар YЙ ша-руашылыгы, ауыл шаруашылыгы жэне т. б. багытталады.

ТYлектердiн беделдi келешегi жок. Жогары мектепке тYCкiлерi келме-гендер бес жылдык «технологиялык колледждерге» - кэсiптiк - техникалык училищелерге тYсе алады. Алайда оган тYсi соншалыкты онай емес - олар-да Yлкен байкау болады, себебi Жапонияда бiлiктi ж^мыскерлер жогары ба-галанады. Кейбiр техникалык колледждер iрi фирмаларга тиесiлi, жэне олардын тYлектерi бiрден ж^мыска орналасады.

60

НАУКА И СОВРЕМЕННОСТЬ - 2017

ЖоFары бШм: Жогары бiлiм беру жYЙесi оку орындарынын мынадай непзп терт тYрiн камтиды:

1) толык циклдi (4 жыл) жэне жеделдеплген циклдi (2 жыл) универ-ситеттер;

2) кэсiптiк колледждер;

3) арнайы дайындык мектептер^техникалык институттар);

4) диплом алганнан кейiнгi мектептер(магистратуралар).

Жапониянын бшм беру жYЙесiнiн негiзгi ерекшелiгiнiн бiрi ол - иерар-

хиялыгы. Катыгез иерархия (жиi «киылыспайтын», т.б. автономды жэне бiр-бiрiне тэуелсiз) университет пен университетке жатпайтын секторларга да катысты.

Университетке жатпайтын секторлар - б^л негiзiнен бiлiм беру жуйесь не караганда элеуметтiк кызмет аткаратын «екiншi денгейлi жогары оку орындары». Оку курсы екi-Yш жылдык зан бойынша шагын колледждер, толыкканды жогары оку орындары болып саналады, алайда олардын дипломдарынын беделi мен окыту даярлыгы жогары мектептщ денгейiне сай келмейдi [6 б].

Технологиялык колледждер мшдетп тогыз жылдык мектепгiн базасы непзвде орта техникалык кадрларды даярлауды жYргiзедi жэне кептеген параметрлер бойынша бiзден техникамызга сэйкес келедi.

Негiзiнде, тYлектерi кемсiтушiлкке ^шырамайтын жэне енбек нарыгын-да багаланатын жалгыз толыкканды жогары оку орны болып саналатыны ол -толык циквд университетi. Б^л жогары оку орындарынын иерархиясы ке-лесi сатыларды камтиды:

1. Бiрнеше беделдi жекеменшiк университеттер, олар Нихон, Васэда, Кеой немесе Токай университета Олардын тYлектерi жапон мене-джментшщ немесе саясатынын жогары классын к¥райды. Б^ндай университетке арнайы дайындыксыз немесе ^сынымсыз тYсу мул-дем мYмкiн емес, бiрак олардын дипломы багалары мен мамандыгына карамастан ж^мыска сэтп орналасуга жYЗ пайыз кепiлдiк береда.

2. Рейтингтерде бiрiншi орын алатын мемлекетпк университеттер (Токио технологиялык институты немесе Йокогама мемлекетгiк университет^. Окудын телемi б^л жерде темен, алайда байкаудын ден-гей жогары болып табылады.

3. взге де мемлекетгiк университеттер, олар кебше префектура мен жергiлiктi Yкiмет органдарына тиесiлi болып табылады. Окудын багасы темен байкау орташа.

4. Шагын жекеменшш университеттер. Окуга телейтiн акшасы жогары - байкаудын денгеш темен, дипломы беделсiз жэне ж^мыска орналасуга кепiлдiк жок.

Жапонияда магистратура мен аспирантура жогары оку орнынан кетнп бiлiм беру мектептерiне бiрiктiрiлген, университеттерде орналаскан жэне салыстырмалы турде автономдыкка ие. Бiр кызыгы, бакалавриатта сабак

беру децгей темен болып калса да Жапониядагы непзп гылыми ресурстар мемлекетпк магистратураларда окытуга колданылды.

Жапонияда бакалавриат жYЙенi камтамасыз етуге кажетп бiлiктi маман-дардыц «арналы» шыгарылуына негiзделген, ал магистратура болса - жоба-лау мен дамытуга кабшетп жеке сарапшыларды шыгаруга негiзделген.

Сондыктанда б^л мемлекеттiц экономикалык жэне элеуметтiк дамуы-ныц ец кеп Yлесi - б^л бшм беру жYЙелiсiнiц сауатты к¥рылгандыгыныц нэтижесшде деп нык сенiммен айта аламыз.

Эдебиеттер тшмк

1. Муханов В. Образование в Японии [Электронный ресурс] // Образование: все для поступающих. - 2008. - Режим доступа: www.edunews.ru/ (дата обращения: 20.03.2011).

2. Бордовская Н., Реан А. Педагогика. Гл. IV: Образование в мире: история и современность [Электронный ресурс] // Электронная библиотека Гу-мер. - 2008. - Режим доступа: www. gumer.info/ (дата обращения: 17.02.2011).

3. Салимова К. И. Общеобразовательная школа Японии в XXI в. // Педагогика. - 2006. - № 8. - С. 88-96.

4. Бондаренко А. Японская школа глазами русского // Начальная школа. -2005. - № 5. - С. 120-126.

5. Плаксий С.И. Качественные параметры высшего образования [Электронный ресурс] // Знание. Понимание. Умение. Информационный гуманитарный портал. - 2004. - Режим доступа: http://www.zpu-journal.ru/ (дата обращения: 21. 02. 2011).

6. Анализ системы оценки высшего образования в мире [Электронный ресурс] // Информационно-справочный портал поддержки систем управления качеством. - 2006. - Режим доступа: http://www.quality.edu.ru/ (дата обращения: 10. 02. 2011).

СИСТЕМА АДЕКВАТНЫХ КОРРЕКЦИЙ ИСПОЛНИТЕЛЬСКИХ ДЕЙСТВИЙ ОРКЕСТРАНТОВ

© Егорова Н.А.1

Московский государственный институт музыки имени А.Г. Шнитке,

г. Москва

Статья посвящена описанию и возможности использования авторского метода Н.А. Егоровой, применяемого в педагогической работе в дирижерском классе в среднем и высшем звене профессионального музыкального образования.

1 Профессор кафедры Дирижерского искусства, кандидат педагогических наук, доцент.