Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА ГЕНДЕР ТЕНГЛИК БЎЙИЧА ISO ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАРИ ЖОРИЙ ҚИЛИНАДИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА ГЕНДЕР ТЕНГЛИК БЎЙИЧА ISO ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАРИ ЖОРИЙ ҚИЛИНАДИ Текст научной статьи по специальности «Социальные науки»

CC BY
32
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Oriental Conferences
Область наук
Ключевые слова
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти / Барқарор Ривожланиш мақсадлари / гендер / гендер тенглик / гендер стандартлари / ISO Халқаро Стандартлаштириш Ташкилоти / мақсад / жинс / Ҳаракатлар режаси. / United Nations / Sustainable Development Goals / gender / gender equality / gender standards / International Organization for Standardization ISO / goal / gender / Action Plan.

Аннотация научной статьи по социальным наукам, автор научной работы — Мамадалиева Наибахон Абдурашидовна

Мақолада Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан қабул қилинган принципиал жиҳатдан янги глобал мажбурият ҳисобланган Барқарор ривожланиш мақсадлари, уларда кўтарилган долзарб йўналишлар таҳлил қилинган. Ўзбекистонда 2030 йилгача бўлган даврда Барқарор ривожланиш соҳасидаги миллий мақсад ва вазифаларни амалга оширишни жадаллаштириш бўйича амалга оширилаётган ишлар, хотин-қизлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва гендер тенгликни таъминлаш бўйича қонунчиликни ривожлантириш бўйича қабул қилинган ҳуқуқий-меъёрий ҳужжатлар, фақат гендер тенгликни таъминлаш ва барча хотин-қизларнинг ҳуқуқ ва имкониятларини кенгайтириш масалаларига бағишланган 5-мақсадининг амалга оширишда ISO Халқаро Стандартлаштириш ташкилоти билан амалга ошириш копцептуал асослари ва аҳамияти ҳақида сўз юритилади. ISO Халқаро Стандартлаштириш ташкилотининг гендер тенгликни таъминлашда олиб бораётган сиёсатининг илмий аҳамиятини очиб берилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ISO INTERNATIONAL STANDARDS ON GENDER EQUALITY WILL BE INTRODUCED IN UZBEKISTAN

The article analyzes the goals of Sustainable Development, which are considered a fundamentally new global commitment adopted by the United Nations, The Current Directions that have been raised in them. The work carried out in Uzbekistan to accelerate the implementation of national goals and objectives in the field of sustainable development in the period up to 2030, legal regulations adopted for the development of legislation for the protection of women's rights and the provision of gender equality, the implementation of goal 5, dedicated only to the issues of ensuring gender equality and expanding the rights and The scientific significance of the policy of the International Organization for standardization of ISO in ensuring gender equality is revealed.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА ГЕНДЕР ТЕНГЛИК БЎЙИЧА ISO ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАРИ ЖОРИЙ ҚИЛИНАДИ»

DOI: https://doi.org/10.24412/cl-36892-2024-1-01-09

Pages: 1-9

SUSTAINABLE DEVELOPMENT: INITIATIVES OF WOMEN IN SCIENCE AND BUSINESS

4th INTERNATIONAL CONFERENCE

УЗБЕКИСТОНДА ГЕНДЕР ТЕНГЛИК БУЙИЧА ISO ХАЛЦАРО СТАНДАРТЛАРИ ЖОРИЙ ЩЛИНАДИ

Наибахон Сайдаминовна Мамадалиева

Филология фанлари доктори, профессор Узбекистон Республикаси Инвестициялар ва ташци савдо вазирлиги

Тошкент, Узбекистон E-mail: mnaihakhon a mail. ru

МА^ОЛА ^А^ИДА

Калит

Бирлашган

Ташкилоти,

Ривожланиш

сузлар:

Миллатлар Баркарор максадлари,

гендер, гендер тенглик, гендер стандартлари, ISO Халкаро Стандартлаштириш Ташкилоти, максад, жинс, Х,аракатлар режаси.

Аннотация: Маколада Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан кабул килинган принципиал жихатдан янги глобал мажбурият хисобланган Баркарор ривожланиш максадлари, уларда кутарилган долзарб йуналишлар тахлил килинган. Узбекистонда 2030 йилгача булган даврда Баркарор ривожланиш сохасидаги миллий максад ва вазифаларни амалга оширишни жадаллаштириш буйича амалга оширилаётган ишлар, хотин-кизлар хукукларини химоя килиш ва гендер тенгликни таъминлаш буйича конунчиликни ривожлантириш буйича кабул килинган хукукий-меъёрий хужжатлар, факат гендер тенгликни таъминлаш ва барча хотин-кизларнинг хукук ва имкониятларини кенгайтириш масалаларига багишланган 5-максадининг амалга оширишда ISO Халкаро Стандартлаштириш ташкилоти билан амалга ошириш копцептуал асослари ва ахамияти хакида суз юритилади. ISO Халкаро Стандартлаштириш ташкилотининг гендер тенгликни таъминлашда олиб бораётган сиёсатининг илмий ахамиятини очиб берилади.

ISO INTERNATIONAL STANDARDS ON GENDER EQUALITY WILL BE

INTRODUCED IN UZBEKISTAN

Naibakhan Saidaminovna Mamadalieva

Doctor of philological sciences, professor Ministry of Investments and Foreign Trade of the Republic of Uzbekistan

Tashkent, Uzbekistan E-mail: mnaihakhon amail. ru

ABOUT ATRICLE_

Abstract: The article analyzes the goals of Sustainable Development, which are considered a fundamentally new global commitment adopted by the United Nations, The Current Directions that have been raised in them. The work carried out in Uzbekistan to accelerate the implementation of national goals and objectives in the field of sustainable development in the period up to 2030, legal regulations adopted for the development of legislation for the protection of women's rights and the provision of gender equality, the implementation of goal 5, dedicated only to the issues of ensuring gender equality and expanding the rights and The scientific significance of the policy of the International Organization for standardization of ISO in ensuring gender equality is revealed._

В УЗБЕКИСТАНЕ БУДУТ ВНЕДРЕНЫ МЕЖДУНАРОДНЫЕ СТАНДАРТЫ ISO

ПО ГЕНДЕРНОМУ РАВЕНСТВУ

Наибахан Сайдаминовна Мамадалиева

доктор филологических наук, профессор Министерство инвестиций и внешней торговли Республики Узбекистан

Ташкент, Узбекистан E-mail: mnaihakhona mail. ru

О СТАТЬЕ_

Аннотация: В статье анализируются Цели Устойчивого Развития, которые считаются принципиально новым глобальным обязательством, принятым Организацией Объединенных Наций, текущие направления, которые были затронуты в них. Работа, проводимая в Узбекистане по ускорению реализации национальных целей и задач в области устойчивого развития на период до 2030 года, нормативно-правовые акты, принятые для развития законодательства по защите прав женщин и обеспечению гендерного равенства, реализация цели 5, посвященной только вопросы обеспечения гендерного равенства и расширения прав и раскрывается научное значение политики Международной организации по стандартизации ИСО в обеспечении гендерного равенства._

Кириш. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 2015 йилнинг сентябрида Баркарор ривожланиш буйича утказилган саммитида 70-сон резолюциясига мувофик кабул килинган 2030 йилгача булган даврда БМТ Глобал кун тартибининг Баркарор Ривожланиш Максадлари [1] принципиал жихдтдан янги глобал мажбурият х,исобланади. Унда иктисодий, ижтимоий ва экологик масалаларга оид 17 та глобал максад

Key words: United Nations, Sustainable

Development Goals, gender, gender equality, gender standards, International

Organization for

Standardization ISO, goal, gender, Action Plan.

Ключевые слова:

Организация Объединенных Наций, Цели Устойчивого Развития, гендер, гендерное равенство, гендерные

стандарты, Международная организация по

стандартизации ISO, цель, гендер, План действий.

ва 169 та вазифадан иборат 2030 йилга кадар баркарор ривожланишнинг yзига хос харакатлар режаси киритилган.

Баркарор ривожланиш максадларида нафакат турли сохаларда устувор йyналишлар, янги кенг кyламли вазифалар белгилаб олинаяпти, балки уларда янги уфклар хам Уз ифодасини топмокда. Баркарор ривожланишининг 17 максади ва тегишли вазифалар кенг микёсли масалаларни, яъни соFлик ва фаровонликдан тортиб то иклим узгаришларигача, гендер тенглигидан тортиб истеъмол ва ишлаб чикариш моделлари узгаришларигача булган жараённи камраб олган.

Асосий кием. Янги Узбекистон рахбарияти "ижтимоий давлат" куриш тамойилига катъий амал килади. Бу фукароларнинг салохиятини руёбга чикариш учун жамиятда тенг имкониятлар яратиш, муносиб хаёт кечириш ва камбаFалликни камайтириш учун зарур шарт-шароитларни яратиш демакдир. Баркарор ривожланиш максадларини Узбекистонда амалга ошириш даври мамлакатда 2017-2021 йилларга мулжалланган Х,аракатлар стратегияси[2] ва 2G22-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси[3] асосида олиб борилаётган кенг камровли ислохотларга мос келади. Бу борада мамлакатимиз хар доим халкаро хукукнинг умумэътироф этилган принциплари ва нормаларига узининг содиклигини намоён этиб келган. Узбекистон Баркарор ривожланиш максадларига эришишда хам узининг катъий тарафдор эканлигини бир неча маротаба маълум килган. Энг асосийси, Баркарор ривожланиш максадларига эришиш йулида мухим ташаббусларни илгари сурган.

Макроиктисодий баркарорликни таъминлаш ва миллий баркарор ривожланиш максадларини амалга оширишда коронавирус пандемиясининг ижтимоий-иктисодий окибатларини бартараф этиш хамда миллий баркарор ривожланиш максадларида назарда тутилган курсаткичларнинг сифатли бажарилиши, шунингдек, 2030 йилгача булган даврда баркарор ривожланиш сохасидаги миллий максад ва вазифаларга эришилишини таъминлаш максадида Вазирлар Махкамаси "2030 йилгача булган даврда баркарор ривожланиш сохасидаги миллий максад ва вазифаларни амалга оширишни жадаллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлар тyFрисида" 2022 йил 21 февралда 83-сон карори[4] эълон килинди.

^арорнинг 1-иловасида "2030 йилгача булган даврда баркарор ривожланиш сохасидаги миллий максад ва вазифалар" белгилаб берилган. Унинг 1-максадидаги "Ахолининг камбаFаллик даражасини кискартириш буйича тадбирларга тезкор сармоя киритилишига кумаклашиш учун кам таъминланган фукароларнинг манфаатлари хамда гендер жихатларни инобатга оладиган ривожланиш, мониторинг ва бахолашни стратегик

прогнозлаштириш механизмларини такомиллаштириш"дир[5]. 5-максади эса факат гендер тенгликни таъминлаш ва барча хотин-кизларнинг хукук ва имкониятларини кенгайтириш масалаларига багишланган. Унга кура, хамма жойда барча хотин-кизларга нисбатан камситишнинг барча шаклларига бардам бериш, хотин-кизларга нисбатан зуравонликнинг барча шаклларини, шу жумладан, одам савдоси, жинсий эксплуатация хамда эксплуатациянинг бошка шаклларини тугатиш, эрта никохлар ва зурлаб никохлашни тугатиш, хотин-кизларнинг сиёсий, иктисодий ва ижтимоий хаётнинг барча боскичларида хар томонлама иштирок этишларини хдмда карор кабул килишда етакчилик килишлари учун тенг имкониятларни таъминлаш, хотин-кизларни уларнинг хукук ва манфаатларини ижтимоий-иктисодий сохада амалга оширишларида куллаб-кувватлайдиган дастурларни кенгайтириш, гендер тенглик тамойилларини бошкарувнинг турли боскичларида давлат дастурларини кабул килиш жараёнига тула сингдириш юзасдан мутасадди ташкилотларга тегишли вазифалар куйилган[6].

Юкорида келтирилган маълумотлар республикамизда гендер тенгликни таъминлаш юзасидан амалга оширилаётган ишлар, конунчиликдаги янгиликлар. Лекин дунёда, хусусан Халкаро Стандартлаштириш Ташкилоти ISO[7] бу борада нима дейиши ва айнан гендер тенглик масалалари буйича хам стандартлар мавжудмикин деган савол тугилади.

Маълумки, Халкаро Стандартлаштириш Ташкилоти ISOra 1946 йил асос солинган булиб, халкаро стандартларни ишлаб чикиш билан шугулланувчи энг йирик ва мухим ахамиятли ташкилотлардан бири хисобланади. 163 та давлатларнинг стандартлаштириш буйича Миллий органлари Халкаро стандартлар ISO ташкилотининг таркибига киради. "Узстандарт" агентлиги, хозирги Узбекистон техник жихатдан тартибга солиш агентлиги 1993 йилдан бери КОнинг тула хукукли аъзосидир. ISO нинг марказий котибиати Швецариянинг Женева шахрида жойлашган булиб, ISO фаолияти даврида 20 мингдан ортик стандартларни кабул килган. Стандартларни яратиш дастури ишлаб чикариш, кишлок хужалиги, курилиш, транспорт, атроф-мухит, информацион технологиялари каби сохаларни уз ичига олади. ISO стандартларни яратиш тизими 3 мингдан ортик техник органлар, шунингдек 200 дан ортик ISO техник комитетлардан иборат.

Миллий ишлаб чикарувчиларнинг махсулотларини халкаро стандартларга мувофиклаштириш жахон бозорига чикишда катта ёрдам берувчи омиллардан хисобланади. Бу эса уз навбатида, махсулотларнинг ракобатбардошлигига булган талабни кучайтиради. Халкаро стандартлар, шунингдек, харидорларнинг хам танловига таъсир килади. Зеро, у ёки бу махсулотнинг муайян халкаро стандартга мувофиклиги, харидорнинг ушбу махсулотнинг сифат курсаткичларига булган ишончни орттиради. Шу

нуктаи назардан, халкаро стандартларга мувофик махсулот ишлаб чикариш, энг аввало, ишлаб чикарувчининг узига фойда келтиради ва унинг экспорт салохиятини ошишига хизмат килади.

Мамлакатимизда халкаро (давлатлараро, минтакавий) стандартлар ва хорижий мамлакатларнинг миллий стандартлари, шунингдек, халкаро коидалар ва нормалар Узбекистон Республикаси иштирок этган шартнома ёки битимларга мувофик кулланилади.

Ушбу стандартлар, коидалар ва нормаларни республика худудида куллаш тартибини Узбекистон техник жихатдан тартибга солиш агентлиги ва давлат бошкарувининг бошка органлари уз ваколатлари доирасида белгилайдилар. Узбекистон хам 165 мамлакат каторида ISO ташкилотининг тулаконли аъзоси хисобланади. Ушбу ташкилотда мамлакат номидан Узбекистон техник жихатдан тартибга солиш агентлиги иштирок этади.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Баркарор Ривожланиш Максадлари дунёдаги мавжуд ижтимоий, иктисодий ва экологик масалалар буйича халкаро микёсда жамоавий иш олиб бориш ва такомиллаштириш учун платформа булиб хизмат килар экан, ISO стандартлари ушбу Баркарор Ривожланиш Максадларига эришишда хал килувчи роль уйнайди, яъни улар эркин ва адолатли булиш учун шароит яратади, халкаро савдо, инновация ва технологик ривожланишни рагбатлантириш ва келишилганларни таъминлаш оркали ишончни мустахкамлаш

ISO фаолияти доираси халкаро электротехника комиссияси (МЭК, IEC) ваколатига кирадиган электротехника ва электроникадан ташкари барча сохаларда стандартлаштириш билан боглик. Шуниси мухимки, ISO уз ваколати доирасида нафакат товарлар ва хизматларнинг халкаро алмашинувини таъминлайди, балки интеллектуал, илмий, техник ва иктисодий сохаларда хамкорликни ривожлантириш максадида дунёда стандартлаштириш ва тегишли фаолиятни ривожлантиришга кумаклашишни хам амалга оширади. Шундай экан, бу халкаро ташкилот айнан гендер тенглик масалаларига хам халкаро стандартларни жорий этишни йулга куйган.

ISO жинсларнинг гендер тенглигини юкори погонада мустахкамлади ва гендер буйича кенг камровли харакатлар режаси оркали ушбу йуналиш ва тараккиётни ривожлантиришда катта кадам ташлади. Чунки хар бир воке, ходиса, нарса уз стандартига эга булгандагина у самарали, фойдали булади. Жамиятда кабул килинган эркак ва аёл тушунчаларига асосланган гендер тенглиги ва стереотиплари баркарор ва инклюзив ривожланиш учун зарурдир, шунинг учун унинг узига хос баркарор ривожланиш максади борлиги ажабланарли эмас.

Гендер тенглиги нафакат инсоннинг асосий хукукини акс эттиради, балки гендер тенглигини яхшилашнинг иктисодий фойдалари хам аник ва равшан. ISO ташкилотининг маълумоти кура, Европа гендер тенглиги институти 2050 йилга келиб гендер тенглигининг яхшиланиши Европа Иттифокининг жон бошига ЯИМ 6,1 % - 9,6% га усишига олиб келади, бу 1,95 - 3,15 триллион еврони ташкил этади. Яхшиланган гендер тенглиги стратегияси, шунингдек, 2050 йилда аёллар ва эркаклар фойда курадиган кушимча 10,5 миллион иш уринларини яратади[8].

Бунинг ахамияти 2015 йилда "халкаро гендер чемпионлари" ташаббуси доирасида таъкидланган. ISO Бош котиби Серхио Мухикани уз ичига олган 60 дан ортик мамлакатлардан келган ушбу рахбарлар тармоги уз сохаларида ёки таъсир доираларида гендер тенглигини хакикатга айлантиришга интилаётган аёллар ва карор кабул килувчи эркакларни бирлаштиради.

Стандартлар хаётимизнинг деярли барча жабхаларига таъсир килганлиги сабабли ISO гендер тенглигини таргиб килишда мухим роль уйнаши кераклигини кайта-кайта таъкидлайди. Стандартлар савдони осонлаштиради, харажатларни камайтиради ва инновацияларни куллаб-кувватлайди, аммо хозирги ва келажакдаги муаммоларга самарали жавоб бериш учун гендер хавфсизлик нуктаи назаридан стандартлаштиришнинг ажралмас кисмига айланиши керак. ISO Бош котиби Серхио Мухика бу хакида шундай дейди: "Биз ISO халкаро стандартлар тенгсизликни камайтириш, баркарорликни ошириш ва инклюзив иктисодий усишни рагбатлантириш учун мухим восита эканлигини тан оламиз, бу БМТнинг баркарор ривожланиш максадларига, шу жумладан гендер тенглиги максадларига катта хисса кушади"[9].

ISO ташкилоти гендер тенглиги стандартларини ошириш буйича кейинги харакатлари хакида берган маълумотларида энг катта муаммолар катта имкониятларни келтириб чикариши мумкинлиги хакида суз юритиб, утказилган суров натижалари стандартлаштиришда гендер масалаларининг ахамияти тугрисида хабардорликни ошириш зарурлигини тасдиклагани ва ISO муаммолар куламини яхширок тушуниш учун гендер вакиллик маълумотларини туплашни давом эттирлишини, ташкилотнинг глобал аъзоларига билимларни таркатиш ва илгор тажрибаларни алмашиш жуда мухим ва бунга кумаклашиш учун гендер харакатлари режасининг яна бир мухим таркибий кисми -гендер координаторлари тармоги ишга туширилгани хакида таъкидлайди.

ISO/ТС 272 "Суд экспертизаси" техник кумитаси рахбари Кайли Шумахер "мен хилма-хиллик ва тенгликни куллаб-кувватловчи жамоат ишларида катнашганимдан жуда фахрланаман ва келгуси йилларда стандартлаштириш сохасида янада купрок ёш

профессионал аёллар билан ишлашни орзикиб кутаман, бирок, аёллар илм-фаннинг куплаб сохаларида тобора купрок ривожланиб бораётгани тан олинган булсада, уларнинг салохияти хали тулик очиб берилмаган" дейди.

ISOнинг ривожланаётган мамлакатлар учун 2021-2025 йилларга мулжалланган Х,аракатлар режаси ижроси буйича 5-оралик хисоботида аъзо давлатлар орасидан гендер нейтрал мухитни яратилгани учун ISO томонидан рагбатлантирилгани хакида маълум килади. Гендер тенглиги ва аёлларнинг имкониятларини кенгайтириш иктисодий усиш ва тадбиркорлик фаолиятини ривожлантириш ва самарадорлигини оширишга хизмат килишини алохида таъкидлайди Х,аракатлар режаси аъзо давлатлар томонидан гендер тамойилларини хисобга олиш буйича катъий мажбуриятни уз ичига олади. Шунингдек, ISOra аъзо давлатларга гендер жихатларини янги ва мавжуд стандартлар билан интеграциялашда ёрдам бериш, стандартлаштириш жараёнларида, шунингдек, аник стандартларни ишлаб чикишда хар иккала жинснинг хам мувозанатли иштирокини таъминлашга ёрдам беради. Ва, натижада, гендер омилини хисобга олувчи стандартлар ва гендер масалаларини урганишга каратилган сиёсат, процедура ва тадбирларни амалга оширади.

Шуни мухимки, ривожланаётган мамлакатлар аъзоларининг 86% Гендер Х,аракатлари Миллий Режасидан (GAP) келиб чикиб, 2022 йил учун салохиятни оширишга булган эхтиёжларни бахолаш сурови асосида Ривожланаётган мамлакатлар учун 2021 -2025 йилларга мулжалланган ISO Х,аракат режаси доирасида ISO аъзоларига узларининг ташкилий гендер харакатлар режаларини ишлаб чикишда ёрдам бериш учун шу йилнинг июнь ойида семинар утказишни режалаштиргани хакида маълум килган эди[10].

Семинарнинг максади ривожланаётган мамлакатлардаги ISO аъзоларига Гендер Х,аракатлари Миллий Режаси (GAP)ни ишлаб чикиш ва амалга ошириш оркали аник гендер максадларига эришиш имконини беришдан иборат. Семинар иштирокчиларига узок муддатли миллий салохиятни ривожлантириш учун уз Гендер Х,аракатлари Миллий Режаси (GAP)ини мустакил равишда яратиш, амалга ошириш ва улчаш учун билим билан таъминланишини таъминлайди. ISO нинг якин кунларидаги маълумотига кура, ушбу семинарни айнан Узбекистонда утказиш хакида карор килинган ва шу мурожаатни йуллаган. Бу эътироф, албатта, Узбекистон томонни хурсанд килди ва мамнуният билан 2023 йилнинг июль ойида халыаро семинарни утказди. Зеро, ISO халкаро ташкилотининг Узбекистон учун бу муносабати юртимизда гендер тенгликни таъминлашда олиб борилаётган сиёсат ва ишларнинг ижобий натижасидир.

Бунда Гендер Харакатлари Миллий Режаси GAPнинг асосий максадлари гендер муаммоси ва стандартлаштириш билан богликлигини тушунишни ривожлантириш ёки чукурлаштириш, сиёсатлар, дастурлар ва тадбирлар гендерга нисбатан сезгир булишини таъминлаш, институтнинг барча даражаларида гендер масалаларини куриб чикишга кумаклашишдан иборат. Кутилаётган якуний натижа зарур манфаатдор томонларнинг иштироки ва тушунишини курсатадиган амалий ва фойдаланиш мумкин булган гендер харакатлар режасидир. Натижада Баркарор ривожланиш максадларининг 5-максади ва стандартларга эришишга хисса кушишда НСБ ролини чукуррок тушуниш имкони пайдо булади.

Халкаро тадбирда ИСО ташкилотининг Америка ^ушма Штатлари, Швейтсария, Канада, Швециалик 4та халкаро эхпертлари, Грузиа, ^озогистон, ^иргизистон, Шимолий Македония, Озарбайжон, Монтенегро, Молдова, Босниа анд Х,ерзеговина, Сербия, Лесотхо, Эфиопия, Чехия, Тожикистон, Мали ва Узбекистон давлатларининг 40дан ортик стандартлаштириш сохасидаги мутахассислари иштирок этди.

Гендер тенглик тушунчаси ва гендер тенгликни таъминлашнинг асосий тамойиллари, гендер тенгликни стандартлар билан богликлилиги ва халкаро тажриба асосида ривожлантириб борилиши, мазкур сохада БМТ ва ИСО ташкилотлари хамкорлиги, хорижий давлатларнинг Гендер Х,аракат Дастури буйича узаро тажриба алмашилди. Тадбир якуни буйича иштирокчиларга сертификат такдим килинди. Албатта, бугунги кунда Агентликнинг Стандартлар институти томонидан халкаро гендер стандартларининг миллий кадриятларимизга мос равишда ишлаб чикиш ишлари олиб борилмокда.

Хулоса. Х,озир узаро мулокотда фаол кулланилаётган гендер тенгликни таъминлаш ибораси мохиятини хар ким турлича тушунади ва кабул килади. Масалан, кимдир уни хотинкизларни зуравонлик ва тазйикдан химоялаш, мехнат фаолиятида эркаклар билан тенг хукук ва шароит яратиб бериш, деб тушунса, бошкалар бунинг замирида келажак учун хар томонлама баркамол авлодни тарбиялашдек мухим максад мужассам эканини таъкидлайди. Бу уринда хар икки томонни хам инкор этмаган холда айтиш мумкинки, гендер тенглик бу аввало, опа-сингилларимизга иктидорларини намоён этишлари учун тенг шароит яратиш билан бир каторда, укимишли, билимли хотин-кизлар, яъни зиёли оналар жамиятини яратиш оркали хар томонлама соглом, юксак тафаккурли, Учинчи Ренессанс пойдеворини куйишга кодир билимдон, иктидорли авлодни вояга етказишдек улуг максадимизга хизмат килувчи мухим омил хамдир.

Х,озирги вактда эркаклар ва аёллар уртасидаги тенглик дунёнинг деярли барча мамлакатлари томонидан тан олинган деган хулосага келишимиз мумкин. Лекин айрим холларда Узбекистон Конституциясига эркаклар ва аёллар тенглигини таъминлаш, халкаро хамжамият тавсияларига мувофик жинси буйича камситишни такиклаш каби коидаларни киритилганига карамай, турли омиллар, яъни нотyFри карашлар, стереотипларга олиб келадиган гендер тенгсизлиги холларини олдини олиш учун янада катъийрок курашиш талаб этилади. Биз куриб чиккан инсон хукуклари буйича халкаро хужжатлар гендер тенглиги ва гендер камситилишига йул куймаслик каби мухим тамойилларга асосланади. Бизнинг фикримизча, гендер тенглигига эришиш эркаклар ва аёллар уртасидаги тенгликни таъминлаш сохасида ишлаб чикилган миллий конунчиликка риоя килиш оркали халкаро стандартларни бирлаштириш оркали мумкин.

Энг асосийси, гендер стандартларини кабул килиш оркали иш жойидаги мехнат конунчилиги билан кафолатланган шарт-шароитлар таъминланиши даражаси яхшиланади, барча учун иш режими, иш юкламаларининг мувофиклиги, корпоратив мухит хамда кадрлар сиёсати буйича конунчилик нормаларининг ижро этилиши устидан кенг жамоатчилик назорати кучайтирилади.

АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. https://www.un.org/sustainabledevelopment/ru/sustainable-development-goals/

2. https://lex.uz/acts/31G7G36. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947-сон Фармони.

3. https://lex.uz/docs/5841G63. Узбекистон Республикаси Президентининг 2G22 йил 28 январдаги ПФ^-сон Фармони.

4. https://lex.uz/docs/587G397. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "2030 йилгача булган даврда Баркарор Ривожланиш сохасидаги миллий максад ва вазифаларни амалга оширишни жадаллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлар тyFрисида" 2022 йил 21 февралдаги 83-сон карори.

5. https://www.iso.org/ru/home.html

6. https://www.iso.org/files/live/sites/isoorg/files/store/ru/PUB1GG374_ru.pdf

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.