Научная статья на тему '“ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТ” НИНГ АСОСИ –ҚАЙТА ТИКЛАНУВЧИ ЭНЕРГИЯДАН САМАРАЛИ ФОЙДАЛАНИШ'

“ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТ” НИНГ АСОСИ –ҚАЙТА ТИКЛАНУВЧИ ЭНЕРГИЯДАН САМАРАЛИ ФОЙДАЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
3
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
“Ўзбекистон -2030” стратегияси / яшил иқтисодиёт / муқобил энергия манбалари / электр энергия / олий таълим / консепция / ўқув режа / силлабус

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — А И. Худайбердиева

Ушбу мақолада “Ўзбекистон -2030” стратегиясининг қабул қилиниш зврурати, стратегияда келтирилган асосий мақсадлар, жумладан, “Яшил иқтисодиёт”га ўтиш, унинг асоси бўлган қайта тикланувчи энергиядан фойдаланиш кўрсаткичларини кескин ошириш бўйича белгилаб ўтилган вазифалар баён қилинган.Бундан ташқари, Вазирлар Маҳкамаси томонидан “2020-2030 йиллардаЎзбекистон Республикасини электр энергия билан таъминлаш консепцияси” мазмун-моҳияти, мақсади келтирилган. Олий таълим тизимида “Ўзбекистон -2030” стратегиясида белгиланган мақсадларга мувофиқ тайёрланаётган кадрлар тўғрисида маълумотлар берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «“ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТ” НИНГ АСОСИ –ҚАЙТА ТИКЛАНУВЧИ ЭНЕРГИЯДАН САМАРАЛИ ФОЙДАЛАНИШ»

YANGI OZBEKISTON PEDAGOGLARI AXBOROTNOMASI SJIF: 5.141

I insovativs ISSN 2I81-4SI

деламn Impakl faklor 5.1

"ЯШИЛ И^ТИСОДИЁТ" НИНГ АСОСИ - ЦАЙТА ТИКЛАНУВЧИ ЭНЕРГИЯДАН САМАРАЛИ ФОЙДАЛАНИШ

А.И.Худайбердиева

Тошкент кимё-технология институти, Физика ва энергетика кафедраси мудири

ABSTRACT

Ушбу мацолада "Узбекистон - 2030" стратегиясининг цабул цилиниш зврурати, стратегияда келтирилган асосий мацсадлар, жумладан, "Яшил ицтисодиёт"гаутиш,унинг асоси булган цайта тикланувчи энергиядан фойдаланиш курсаткичларини кескин ошириш буйича белгилаб утилган вазифалар баён цилинган. Бундан ташцари, Вазирлар Ма^камаси томонидан "2020-2030 йилларда Узбекистон Республикасини электр энергия билан таъминлаш консепцияси" мазмун-мощяти, мацсади нкелтирилган. Олий таълим тизимида "Узбекистон - 2030" стратегиясида белгиланган мацсадларга мувофиц тайёрланаётган кадрлар тугрисида маълумотлар берилган.

Бугун юртимиз х,аётининг барча жабх,аларида узгариш, ислох,отлар ривожи кузатилмо;да. Янги замон рух,и кириб бормаган, инсон манфаатига устувор ах,амият ;аратилмаётган бирор-бир сох,а йу;. Айни;са, сунгги етти йилдаги тадрижий ривожланиш бос;ичларига назар солсак, уларнинг мазмун-мох,иятида хал;имиз хох,иш-иродаси, йиллар давомида фу;ароларнинг тинчлик-хотиржамлигига туси; булаётган огри;ли муаммолар ечими тургани янада ах,амиятлидир. Бир суз билан айтганда, бундай тарихий эврилишлар уз-узидан содир булмайди. Мазкур ислох,отлар замирида ани; ва режали ма;сад, ;атъият, кучли сиёсий ирода мужассам. Президентимиз таъбири билан айтганда, Янги Узбекистонни барпо этиш — бу шунчаки хох,иш-истак, субъектив хддиса эмас, балки туб тарихий асосларга эга булган, мамлакатимиздаги мавжуд сиёсий-хук;ук;ий, ижтимоий-и;тисодий, маънавий-маърифий вазиятнинг узи та;озо этаётган, хал;имизнинг асрий интилишларига мос, унинг миллий манфаатларига тула жавоб берадиган объектив заруратдир. Биз бу йулда ислох,отларимизнинг асосий х,аракатлантирувчи кучи булган жамиятимиз аъзоларининг бор билим ва салох,ияти, куч ва имкониятларини, бутун азму шижоатимизни ишга солишимиз зарур. Шундагина Янги Узбекистон жах,он майдонида

ARTICLE INFO

Qabul qilindi: 01-February 2024 yil Ma'qullandi: 04- February 2024 yil Nashr qilindi: 09- February 2024 yil

KEY WORDS

"Узбекистон - 2030"

стратегияси, яшил ицтисодиёт, муцобил энергия манбалари, электр энергия, олий таълим, консепция,уцув режа, силлабус.

2-JILD, 2-SON (YO'PA)

YANGI O'ZBEKISTON PEDAGOGLARI AXBOROTNOMASI БЦР: 5.141

кучли салохият, муносиб обру-эътиборга эга булган, хар томонлама обод ва фаровон мамлакатга айланади [1].

Юцоридаги мацсадлар ва вазифаларни амалга ошириш учун Президентимиз Шавкат Мирзиёев Янги Узбекистонни ривожлантириш стратегиясини амалга ошириш жараёнида тупланган тажриба ва жамоатчилик мухокамаси натижалари асосида «Узбекистон — 2030» стратегиясини тасдицлади. "Узбекистон — 2030" стратегияси келгуси етти йилда ицтисодиёт, ижтимоий фаровонлик, сиёсат ва хавфсизлик сохаларида куп циррали ислохотларни режалаштиришнинг асосий платформасига айланди. Унда жамиятда интеллектуал ресурсларни бирлаштириш, сохавий ва тармоц режа ва дастурларини мувофицлаштириш, халцаро хамжамият билан хамкорликни тацозо этувчи улкан мацсадлар цуйилди.

Узбекистонда узгаришлар марказида инсон, унинг хуцуц ва цонуний манфаатлари турибди. Инсон капиталига, билим ва инновацияларга йуналтирилган инвестициялар, "яшил" ицтисодиётга утиш ицтисодиётни ривожлантиришнинг устувор йуналишларидан бири, унинг рацобатбардошлигини ошириш ва мамлакатни барцарор ривожлантириш шарти сифатида царалмоцда.

Бугун инсоният янги тахдидлар олдида турибди. Ер шари ахолиси купайишда давом этмоцда, табиий ресурслар захираси эса муттасил равишда цисцармоцда. Стратегияда алохида таъкидланганидек, "Яшил ицтисодиёт"нинг асоси - цайта тикланувчи энергиядан фойдаланиш самарадорлигини оширишдир.

"Узбекистон - 2030" стратегиясида цайта тикланувчи энергия манбаларидан фойдаланиш курсаткичлари кескин оширилиши тугрисида курсатмалар берилган. Жумладан, стратегиянинг 51-мацсадида "Яшил ицтисодиёт"га утиш, унинг асоси булган цайта тикланувчи энергиядан фойдаланиш курсаткичларини кескин оширишга йуналтирилган. Бу мацсадга эришиш учун цуйидаги ишлар амалга оширилади: -Кайта тикланувчи энергия манбалари 25 минг МВт хамда жами истеъмолдаги улуши 40 фоизга етказилади.

-Саноатда "яшил сертификат"лар бозори ривожлантирилади ва "экологик маркировкалаш" амалиёти жорий цилинади.

-3 ГВт цувватли 3 та иссицлик электр станциясини модернизация цилиш орцали табиий газ сарфи камайтирилади.

-Куп цаватли уй-жойлардаги хонадонларнинг энергия самарадорлиги (энергоаудит)ни бахолаш тизими жорий этилади.

-Шахарларда жамоат транспорти экологик тоза ёцилгига утказилади.

-Ицлим узгариши сохасида барча иссицхона газларини цамраб олувчи мониторинг

тизими (МРВ) яратилади.

-Иссицхона газларининг ялпи ички махсулот бирлигига нисбатан 2010-йилдаги даражадан 30 фоизга цисцартирилади.

Бундан ташцари, стратегиянинг 52-мацсадида келтирилган ицтисодиёт тармоцлари ва ахолини зарур энергия ресурслари билан узлуксиз таъминлаш учун цуйидагилар амалга ошириш режалаштирилган:

-Ицтисодиёт тармоцлари ва ахоли эхтиёжи учун етказиб бериладиган электр энергия мицдорини 120 миллиард кВтга етказиш;

-Табиий газ цазиб олиш хажмини 62 миллиард куб метрга етказиш;

2-SON (YO'PA)

18

YANGI O'ZBEKISTON PEDAGOGLARI AXBOROTNOMASI БЦР: 5.141

-Ицтисодиёт тармоцларининг энергия самарадорлигини 2 баробарга ошириш; -Энергия ресурслари бозорини тартибга солиш буйича мустацил регуляторни ташкил этиш, электр энергиясини сотиб олиш, сотиш ва етказиб бериш функцияларини ажратиш;

-Электр энергияси ва табиий газни тацсимлаш, генерация цилиш ва истеъмолчига етказиш инфратузилмасини модернизация цилиш;

-Углеводородлар хомашёси захираларини купайтиришга царатилган геология-цидирув ишларига хорижий инвесторларни жалб цилиш;

-Барча турдаги энергия ресурсларни хисобини юритишни тулиц рацамлаштириш; -Узбекистон энергетика тизимининг цушни давлатлар энергетика тизимлари билан барцарор ишлашига эришиш.

Бу стратегияда белгилаб утилган курсатмалар Вазирлар Махкамаси томонидан "2020 — 2030 йилларда Узбекистон Республикасини электр энергия билан таъминлаш консепцияси" нинг узвий давоми булди, десак янглишмаймиз. Мазкур стратегия 2020 йилдан 2030 йилгача булган даврда мамлакатда электр энергия билан таъминлаш масаласи буйича урта муддатли ва узоц муддатли мацсадларни белгилайди хамда доимий тахлил асосида заруриятга кура тахлил цилинади [2].

Хужжатнинг стратегик мацсади —Узбекистон ахолисини ва ицтисодиётини рацобатбардош нархлар асосида электр энергия билан таъминлаш, энг яхши жахон амалиётлари ва жахон электр энергетикасидаги замонавий тенденцияларни цамраб олувчи мувозанатланган энергетика секторни ривожлантиришдир. Консепцияда цуйидаги йуналишлар устувор сифатида белгиланган: •мавжуд электрстансияларини модернизация ва реконструкция цилиш, электр энергия ишлаб чицариш буйича энергия самарадор технологиялардан фойдаланган холда янги электр станцияларини цуриш;

•электр энергияси хисобини юритиш тизимини такомиллаштириш; •цайта тикланадиган, айницса, цуёш энергияси манбаларини ривожлантириш; тариф сиёсатини такомиллаштириш ва улгуржи бозорга чицишни таъминлаш буйича хуцуций ислохотларни амалга ошириш.

Шунингдек, мазкур стратегияда цайта тикланадиган энергия манбаларини ривожлантиришда хозирги пайтда электр энергияси тацчил булган худудларни энергия таъминотини яхшилашга алохида эътибор царатилади. Бунинг учун, ушбу сохада давлат-хусусий шерикчилигини кенг цуллаш чоралари стратегияда белгилаб утилган.

Бундан ташцари, "Узбекистон - 2030" стратегиясида Олий таълим цамровини кенгайтириш, олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишга хам алохида эътибор царатилмоцда. Мамлакатимиз саноатининг тезкор суратлар билан ривожланиши саноатнинг алохида тармоцлари учун тор соха мутахассисликларини тайёрлаш заруратини келтириб чицармоцда. Шу уринда Тошкент кимё-технология институти хам кимё ва озиц овцат саноати учун энергетика мутахассисларини тайёрлашни йулга цуймоцда. Ушбу соха битирувчилари стратегияда белгилаб утилган электр энергияси ва табиий газни тацсимлаш, генерация цилиш ва истеъмолчига етказишнинг цуйидаги йуналишларда фаолият курсатади: -Корхоналарда энргетик самарадорликнинг амалий масалалари;

2-SON (YO'PA)

YANGI O'ZBEKISTON PEDAGOGLARI AXBOROTNOMASI SJIF: 5.141

-Кимё саноати корхоналарида технологии курилмаларнинг энергетика самарадорликлари;

-Корхоналарнинг электр ва бошка турдаги энергетика таъминоти ва корхона имкониятлари асосида ички таъминот учун энергия ишлаб чикариш масалалари. Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини ошириш максадида ушбу таълим йуналиши учун намунавий укув режа ва силлабуслар ишлаб чикиш корхоналардаги мавжуд муаммоларни бартараф этиш муаммоларига асосланган х,олда яратилган.

Фойдаланилган адабиётлар руй;ати:

1. "Узбекистон - 2030" стратегияси. 11.09.2023 йил.

2. 2020 — 2030 йилларда Узбекистон Республикасини электр энергия билан таъминлаш консепсияси.

т

тсм/лтп/=

Л С Л Э ЕIV У

2-JILD, 2-SON (YO'PA)

20

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.