CC BY
21
Barbara Biesiada-Drzazga1, Stefan Kostiuk2, Justyna Lçczycka1, Michalina Zowczak1©
1 Instytut Bioinzynierii i Hodowli Zwierzqt, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny
w Siedlcach, Polska
2 Instytut Badawczy Fiziologii i Tkoimmulogii Zwierzat i Ptakow Uniwersytetu Medycyny wetrynaryjnej i Biotechnologij we Lvovie imienia S. Gzyckiego
WARTOSC RZEZNA I JAKOSC MIÇSA BAZANTÓW LOWNYCH
(PHASIANUS COLCHICUS)
W wieku 20 tygodni kury osiqgnçfy sredniq masç ciafa 813 g, a koguty 1039 g. Samce charakteryzowala istotnie wiçksza wydajnosc rzezna niz samice (71,8 i 68,9 %) oraz masa tuszki patroszonej (735,7 i 550,4 g). Niezaleznie od plci ptaki charakteryzowalo zblizone umiçsnienie piersi (27,5 i 27,7 %) i nóg (19,3 i 19,1 %), i jednoczesnie nieco mniejsze otluszczenie tuszki kogutów (6,6 %) w porównaniu z kurami (7,8 %).
Slowa kluczowe : bazanty, , wartosc rzezna, tuszka patroszona
Wprowadzenie. Podstawowym celem hodowli bazantów w Polsce jest introdukcja do naturalnego srodowiska bytowania ptaków, w celach hobbistycznych lub kulinarnych. Odchów bazantów rzeznych moze byc zakonczony miçdzy 11 a 24 tygodniem zycia. Termin zakonczenia odchowu podyktowany jest mas^ ciala uzyskan^ przez ptaki, która powinna wynosic 1kg, i pelnym upierzeniem. Spelnienie tych warunków zalezy od zywienia i utrzymania ptaków, odmiany i plci [1, 3]. W srodowisku naturalnym bazant uchodzi za ptaka wszystkozernego. Przy utrzymywaniu bazantów w chowie zamkniçtym stosuje siç w zasadzie dwa sposoby ich zywienia: intensywny i ekstensywny. Przy odchowie bazantów przeznaczonych do zasiedlen lowisk stosuje siç najczçsciej ekstensywny sposób zywienia. Pozwala on na uzyskanie ptaków stosunkowo lekkich, ale bardzo odpornych i zywotnych, latwo adaptuj^cych siç do naturalnych warunków zycia [5, б]. W uzytkowaniu rzeznym bazanty zywi siç najczçsciej mieszankami tresciwymi, zawieraj^cymi w pocz^tkowym okresie odchowu (do 4 tyg.) okolo 25-2б % bialka ogólnego, nastçpnie do В tygodnia okolo 20-21,5 %, a potem mieszankami o zawartosci 1б-17 % tego skladnika [2, 9]. Stosunkowo niewielka ilosc badan dotycz^cych oceny skladu tkankowego tuszek bazantów [1, 3, 7] sklonilo do podjçcia niniejszych badan. Ich celem bylo okreslenie wartosci rzeznej bazantów odchowywanych w systemie wolierowym.
Material i metody badan. Material badawczy stanowily bazanty lowne (Phasianus colchicus) uzytkowane w kierunku miçsnym. Ptaki utrzymywano w cz çsciowo zadaszonych wolierach na piaszczysto-zwirowym pod loz u. Zywiono je do woli, stosuj^c w pierwszych 4 tygodniach zycia mieszanki tresciwe zawieraj^ce 29 % bialka ogólnego, 11,5 MJ energii metabolicznej i 3,б % wlókna surowego, a w
© Barbara Biesiada-Drzazga1, Stefan Kostiuk2, Justyna Lçczycka1, Michalina Zowczak, 2012
391
okresie do 10 tygodnia odpowiednio 23 %, 11,5 MJ i 4 %. Powyzej tego wieku do koñca odchowu stosowano zywienie paszami gospodarskimi tj. dziennie ptakom podawano do 50 g ziarna pszenicy i kukurydzy oraz do woli zielonk^, któr^ stanowila mieszanka kukurydzy, slonecznika, lucerny, traw i kapusty pastewnej.
W czasie odchowu kontrolowano mas$ ciala ptaków i upadki oraz rejestrowano ilosc i rodzaj podawanych pasz. Ptaki odchowywano 20 tygodni. Potem losowo wybrano i ubito po 10 kur i 10 kogutów, a nast^pnie przeprowadzono ich analiza rzezn^ wedlug metodyki podanej przez Zioleckiego i Doruchowskiego [10]. Wazono z dokladnosci^ do 0,1 g podroby (oddzielnie serce, w^trob^ i zol^dek), wn^trznosci niejadalne, glow$ i skoki, a nast^pnie okreslano wydajnosc rzezn^ ptaków. Tuszki chlodzono w temperaturze okolo 8-10oC i po 24h dysekowano. Z kazdej tuszki oddzielano i wazono skór§ z tluszczem podskórnym, mi^snie piersiowe, mi^snie nóg oraz tzw. pozostalosc tuszki. Uzyskane w badaniach wyniki opracowano statystycznie (StatSoft, 2001).
Wyniki i dyskusja. W 20 tygodniu zycia kury bazantów wazyly srednio 813 g, a koguty 1039 g (tab. 1). Uzyskane wyniki masy ciala kur i kogutków okazafy si$ wyraznie mniejsze od rezultatów innych badan [1]. Koguty o istotnie wi^kszej masie ciala wykazywaly równiez istotnie wi^ksz^ mas$ podrobów (serce, zol^dek, w^troba) oraz mas$ odpadów poubojowych i wn^trznosci niejadalnych. Mimo to stwierdzono istotnie (P< 0,05) wi^ksz^ wydajnosc rzezn^ kogutów w porównaniu z kurami (odpowiednio 71,8 i 68,9 %). Uzyskana w badaniach wlasnych wydajnosc rzezna bazantów byla zblizona do wyników otrzymanych przez Kokoszyñskiego i Korytkowsk^ [1]. Podobnie jak w badaniach cytowanych autorów, tak i w badaniach wlasnych wydajnosc rzezna byla wi^ksza kogutów niz kur.
T a b e l a 1
Wartosci srednie [x] i odchylenie standardowe [s] wyników analizy rzeznej
bazantów
Mean values [x] and stand ard deviation [s] f pheasants slaughter analysis
Cecha Trait Miary statystyczne Statistical volues Samce Males Samice Females L^cznie Total
Masa ciala przed ubojem Body weight before slaughter X [g] s [g] [%] 1039,0a 25,12 100,0 813,0b 6,88 100,0 926,0 11,76 100,0
Krew i pierze Blood and feathering X [g] s[g] [%] 94,6b 3,26 9,1 104,5a 7,11 12,9 99.7 4,61 10.8
Glowa Head X [g] s [g] [%] 52,2a 3,12 5,0 35,0B 2,11 4,3 43,6 2,63 4,7
Skoki Shank X [g] s [g] [%] 19,0 2,02 1,8 17,2 3.00 2.1 18,1 2,54 2,0
392
Wn^trznosci niejadalne X [g] 81,5a 55,5B 68,3
Not edible entrials s [g] 4,11 4,12 4,00
[%] 7,8 6,8 7,4
Serce X [g] 5,5 4,3 4,9
Heart s [g] 0,71 0,63 0,53
[%] 0,50 0,5 0,5
W^troba X [g] 21,0a 16,2B 18,6
Liver s [g] 1,11 2,01 2,00
[%] 2,0 2,4 2,0
Zondek X [g] 19,5 19,8 19,7
Gizzard s [g] 2,11 0,98 2,63
[%] 1,9 2,4 2,1
Podroby X [g] 46,0a 40,4b 43,2
Gibletes s [g] 2,13 3,01 2,63
[%] 4,4 5,0 4,7
Wn^trznosci niejadalne i X [g] 247,3 212,2 229,7
odpady poubojowe s [g] 5,87 9,11 7,98
Not edible entrails and offals [%] 23,8 26,1 24,8
Wydajnosc rzezna X [%] 71,8a 68,9b 70,5
Dressing percentage s[%] 5,22 3,98 4,07
Objasnienia : / Explanatory notes :
a'b - statystycznie istotne roznice mi^dzy samcami i samicami przy P<0,05/ significant differences between males and females at P<0,05
A'B - statystycznie istotne roznice mi^dzy samcami i samicami przy P<0,01/ significant differences between males and females at P<0,01
W tab. 2 zestawiono wartosci srednie masy tuszki i jej skladnikow tkankowych. Srednia masa tuszki patroszonej obu plci wynosila 643,2 g i roznila si$ istotnie w zaleznosci od plci. Koguty wykazywaly istotnie wi^ksz^ mas$ tuszki oraz mas$ wszystkich jej skladnikow tkankowych. Srednia masa mi^sni piersiowych i mi^sni nog wynosila u nich 344 g, skory z tluszczem podskornym 49 g, a tzw. pozostalosci tuszki 343 g, natomiast w tuszkach kurek odpowiednio 258, 43 i 249 g. Tuszki kogutow charakteryzowaly si$ zblizonym umi^snieniem w porownaniu z tuszkami kurek i jednoczesnie nieco mniejszym otluszczeniem. Stosunek mi^sni do tluszczu w tuszce, wynosz^cy srednio 7,1:1 - 6:1 wskazuje na wyj^tkowo korzystny stosunek obu tych tkanek.
393
T a b e l a 2
Wartosci srednie (x) i odchylenie standardowe (s) wyników analizy dysekcyjnej
bazantów
Cecha Miary Samce Samice L^cznie
Trait statystyczne Statistical volues Males Females Total
Tuszka patroszona x [g] 735,7a 550,4B 643,2
Eviscerated carcass s[g] 13,75 19,21 17,63
[%] 100,0 100,0 100,0
Miçsnie piersiowe x [g] 202,1a 152,6a 177,4
Breast muscles s[g] 4,71 9,13 8,77
[%] 27,5 27,7 27,6
Miçsnie nog x [g] 141,8a 105,4b 123,6
Muscles of leg s[g] 2,95 4,98 4,90
[%] 19,3 19,1 19,2
Miçsnie ogolem x [g] 343,9a 258,0B 301,0
Muscles of total s[g] 11,00 12,62 10,92
[%] 46,8 46,9 46,8
Skora z tluszczem podskornym x [g] 48,7a 43,2b 46,0
Skin with subcutaneous s[g] 2,61 4,63 4,02
[%] 6,6 7,9 7,2
Pozostalosc tuszki x [g] 343,1a 249,2b 296,2
Carcass remainder s[g] 19,10 9,23 10,62
[%] 46,6 45,3 46,1
Miçsnie : Tluszcz x 7,1:1 6:1 6,5:1
Muscles : Fat
Miçsnie : Pozostalosc tuszki x 1:1 1:1 1:1
Muscles : Carcass remainder
Objasnienia jak w tab. 1. / Explanatory notes as in Tab. 1.
Wnioski
1. Odchów bazantów systemem wolierowym do wieku 20 tygodni pozwala na uzyskiwanie ptaków o stosunkowo wysokiej masie ciala (<$ 1038 g, $ 813 g) i dobrej wydajnosci rzeznej (odpowiednio 71,8 i 68,9 %).
2. W tuszkach bazantów rzeznych mi^snie piersiowe stanowily srednio 27,6 %, mi^snie nóg 19,2 %, a skóra z tluszczem podskórnym 7,2 % masy tuszki.
Literatura
1. Kokoszynski D., Korytkowska H.:Wp lyw stosowania ziarna pszenicy na cechy poubojowe bazantów lownych. Mat. XX Int. Poultry Symp. PB WPSA, 2008, ss.111-112.
2. Kruszewicz A.G., Manelski B.: Bazanty : gatunek, piel^gnacja, choroby. Woliera, 2002, ss. 7-95.
394
3. Krystianiak S., Targowski J.: Wpfyw dwoch systemow zywienia na wyniki odchowu bazantow lownych (Phasianus colchicus L.) odmiany polskiej i francuskiej. Zeszyty Naukowe Przegl^du Hodowlanego, 1998, 36, ss. 201-209.
4. Matyka S.: Rutynowa metoda oznaczania skladu i zawartosci kwasow tluszczowych w mieszankach i komponentach paszowych. Biuletyn Informacyjny Przemyslu Paszowego, 1976, 15, ss. 38-42.
5. Mroz E.: Bazanty. Ogolnopolski Informator Drobiarski, 1998, 29,ss. 4-28.
6. Nowaczewski S.: Bazant lowny - ptak godny uwagi. Poradnik Gospodarski, 2000, 7-8, ss. 44-45.
7. Nowaczewski S., Krystiania S., Kontecka H., Targowski J.: Charakterystyka wybranych cech genotypowych bazantow lownych utrzymywanych na fermie w Gorzeniu. Zeszyty Naukowe Przegl^du Hodowlanego, 1999, 45, ss. 183184.
8. Tr^towski J., Wojcik A.: Metodyka doswiadczen rolniczych. Wyd. WSR-P, Siedlce, 1991.
9. Zalecenia Zywieniowe i wartosc pokarmowa pasz.: Wyd. PAN, Jablonna,
2005.
10.Ziolecki J., Doruchowski W.: Metodyka oceny wartosci rzeznej drobiu. Wyd. COBRD, Poznan 1989.
Summary
ESTIMATION OF SLAUGHTER VALUE IN PHEASANTS
Hens weighed 813 g and cocks 1039 g at the age of 20 weeks. Males compared to females were characterized by significantly larger slaughter value (71.8 and 68.9 %, respectively) and eviscerated carcass weight (735.7 and 550.4 g, respectively). The males and females were typified by similar breast musculature (27.5 and 27.7 %, respectively) and leg musculature (19.3 and 19.1%, respectively), however, lower fatness of cock carcasses (6.6%) than that of hen carcasses (7.8%) was found.
Key words: pheasants, slaughter value, eviscerated carcass
395
