CC BY
13capabilities of all branches of government on the basis of close cooperation with public organizations. In the concept of foreign policy of the Republic of Tajikistan, special attention is paid to these global problems of the modern world. In the above concept, the position of the Republic of Tajikistan is clearly defined in relation to the threats and challenges of modern times. For successful development of methods to combat extremism and terrorism, world and domestic experience of special units and organizations, cooperation between state authorities, public organizations, and the media are needed, and the position of the Republic of Tajikistan in the collective struggle against extremism and terrorism is analyzed in detail.
Key words: foreign policy, doctrine, extremism, terrorism, global problems and modern challenges.
Сведения об авторе:
Фарзонаи Шамсиддин - ассистент кафедры дипломатии и внешней политики факультета международных отношений Таджикского национального университета Тел: (+992) 918722532, E - mail: fairy-f@mail.ru
About the author:
Farzonai Shamsiddin - assistant of the department of diplomacy and foreign policy of the faculty of international relations of Tajik national University, tel. 992) 918722532, E - mail: fairy-f@mail. ru
УДК: 371. (091) (575.3) НИГОХЕ БА ТАЪРИХ ВА ТАХАВВУЛИ НИЗОМИ МАОРИФ ДАР ШАХРИ КУЛОБ
Алишери А., Ализода А. А., Муродов А. Ш.
Донишгощ давлатии Дангара
Шахри Кулоб, ки таърихи беш аз 2700-сола дорад, тули ин дар таърихи пуршебу фароз хамеша маркази тамаддун, илму маориф ва адабу хунар будааст. То таъсиси макотиби расмию давлатй марокизи аслии таълимй асосан масчидхо, бахсус масочиди чомеъ, хонахои олимон, дуконхои ашхоси бесавод, работхо, хонакоххо, суффахои назди бинохои шахсй ва чамъиятй, макотиби ибтидой барои писарон ва духтарон дар алохидагй ва мударис буданд. Олитарин макони омузишй, ки дар сатхи макотиби олй чийдоштанд, мадрасахо буда ва дар онхо танхо мардхо тахсил менамуданд.
То барпо намудани Хркимияти Шуравй дар шахри Кулоб дар радифи дигар марокизи таълимй хамчунин чандин мадраса, ки дар онхо на танхо чавонони саросари минтака, балки берун аз онхам тахсил тахсил менамуданд. Аз чумла дар мадрасаи ашитин ва ё Абдуллоххонй, ки дар охири карни XVIII аз чониби Абдуллоххон ном шахси сарватманд дар гузари Сари бозор, дар маркази Кулоби кунунй бунёд шуда буд, худуди 200 нафар толибилм тахсил менамуд. Ин мадраса дорои 40 хучра (дарсхона), китобхона, хамом ва заминхои вакф буда, дар он устодоне аз кабили муфтй Махмуд, муфтй Чалол, муфтй Абдулмумин, муфтй Махмуд, муфтй Саидкабир, ки хама хатмкардагони мадориси бузурги шахрхои Самарканду Бухоро буданд, тадрис мекарданд. Бинои мадраса то соли 1933 вучуд дошт.
Мадрасаи Тебалай дар кисмати шарки Кулоб чой дошта, дорои 17 хучра ва беш аз 200 нафар донишчуу буда, ба онхо мударисоне чун домулло Одина, домулло Наим, домулло Нор тадрис менамуданд. Ин мадраса то соли 1921 фаъолият намуда ва бинои он баъдан ба хонаи кудакони ятим бепарастор табдил дода шуд.
Мадрасаи мазор ва ё мадрасаи Х,азрати Амирчон дар пахлуи одамгохи Мир Саид Алии Х,амадонй вокеъ гашта, дар он худуди 100 нафар шогирд сабак мегирифтанд. Ин мадраса дорои 40 хучра, китобхонаи дорои беш аз 5 хазор чилд китоб ва заминхои зиёди вакф буд. Яке аз мудариссони он бо исми эшони Хон бош аз сй сол дар ин чо тадрис намуда ва охирин мудариси ин мадраса домулло Абдулвадуд ном шахс будааст.
Мадрасаи Сангов ва ё Мадрасаи козй бо 20 хучра ва беш аз сад донишчу дар гузари Сангови кучаи ба номи Лохутии кунуни вокеъ гашта, мударисони он домулло Набй, муфтй Нуъмон, домулло Муродча будаанд.
Мадрасаи Х,очй Рачаббой бо бист хучра ва беш аз шаст нафар донишчу дар кмсмати шимолу шаркии шахр фаъолият намуда, охирин мударриси он Мухамад Амин будааст. Ин мадраса хануз дар асри XIX аз чониби яке аз сарватмандони шахр Х,очй Рачаббой дар ду ошёна бино гашта ва бо мадрасаи боги калон низ шинохта мешуд.
Мадрасаи косимхуча ва ё Мадрасаи Мирй дар байни солхои 1915-1916 аз чониби беки Кулоб ^осимхуча дар махаллаи Тебалай бунёд ёфта, дорои 30 хучра ва 70 нафар донишчу
буда,ки бa онхо ycтодонe чун домулло Иpфон вa домулло Наз^мухамад дapc мeгyфтaнд.[1, c.97]
Maдpacaи чapмгapони поëн дap caмти чануби махаллаи Чapмгapони боло аз чониби хокими шaхp дap гол^ои 1855-1864 бо номи "Maдpacaи xиштй" бино гapдидa, дap он 50 нaфap донишчу тахоил мeнaмyдaнд. Аз мyдapиcони он муфтй Ca^Aa^ap вa муфтй Махмуд бyдaaнд.
Maдpacaи К^икона вa ë Maдpacaи Азимбой дap гyзapи Бозоpбой фaъолият намуда, доpои ^оpй Дaвлaт вa ^оpй К^ошм caбaк мeдодaнд. Аз номи мaдpaca бapмeояд, ки он acоcaн бapои ЧOмeaи онpyзa чоpиëни ^yp^pü тaйëp мeнaмyд.
nac aз бapкapоp гapдидaни хокимияти Шypaвй бо тaшaббycи чузъу томхои capбозони cypx шли 1923 нaxycтин мyaccиcaи омузишшо пapвapишй
Maктaб -интepнaт дap ша^и Кулоб тaъcиc додa шуд. Бaъдaн тaъcиcи мактабхо pохaндозй шуд. Аз чумла cоли 1930 мaктaби ибтидои бa номи К.Е. Воpошилов тaшкил кapдa шуд, ки он то шли 1937 мaктaби ибтидой вa тоголи 1947 мaктaби хафтсола буд. Дap зaминaи он холо мaктaби тaхcилоти умумии №42 фaъолият доpaд. Соли 1932 бapои фapзaндони ахолии pycзaбони ша^ низ мaктaби ибтидой тaъcиc додa шyдa, cоли 1946 бa вaй номи П.В. Чкaлов додa шуд. Ин мaктaб aз шли 1941 бa мaктaби миëнaи ro^ppa вa aз cоли 1949 бa мaктaби миëнa тaбдил ëфт. Дap зaминaи он холо мaктaби тaхcилоти умумии №1 фaъолият мeнaмояд. [2, с. 281]
Дap голхои бaъдй тaъcиcи мaкотиб дap ша^и Кулоб тибки тapтиби xpонологй чунин cypaт гиpифтaacт: cоли 1954 мaктaби №6, шли 1965 мaктaби paкaми 7,толи 1966 мaктaби №3, cоли 1971 мaктaби №8, cоли 1972 мaктaби №9, cоли 1979 мaктaби №2, шли 1989 мaктaби №40 бa фaъолият шypyъ нaмyдaaнд.
Дap шли тащили 2002-2003 дap 17 мaктaби та^ипоти умумии ша^и Кулоб 20083 нaфap xонaндa бa тaълимy тapбия фapо гиpифтa шyдa, бa онхо 928 нaфap омyзгоpон дapc мeгyфтaнд. Дap ин cоли та^ил хамчунин ду интepнaти доpои 356 нaфap тapбиятгиpaндa, як интepнaти нaздимaктaбй доpои 87 нaфap тapбиятгиpaндa, як гимнaзия вa ду литой фaъолият мeнaмyдaнд.[3, с.278]
Бояд гуфт, ки Faйp aз мaкотиби тaхcилоти умумй дap ша^и Кулоб мaкотиби гохавй низ фaъолият мeнaмоянд. Чунончй, cоли 1962 мaктaби бaчaгонaи мycикй бо фapо гиpифтaни 60 нaфap шогиpд бapои та^ил вa 4 нaфap мyaллим бapи тaдpиc бa фaъолият огоз нaмyд. Тeъдоди шогиpдони ин мyaccиcaи хyнapй дap cоли тащили 2005-2006 ;ap^ 200 нaфappо тaшкил мeдод. Дap мaктaб шуъбахои acбобхои миллй, фоpтeпиaно, бaян-aк-Коpдeон, paKc вa нaзapиявй aмaк нaмyдa, бapои оиузишгоххои мушки, Донишкaдaи дaвлaтии хyнapхои зeбои бa номи М. Тypcyнзодa, Конcepвaтоpияи миллии Точикистон вa дигap мaкотиби олии caнъaт шогиpд тaйëp мeнaмояд.
Maктaби мycикй дap xочaгихои бa номи С. Зapифов вa бa номи MKp Caид Али Хамадонй филиалхо тaъcиc нaмyдa, ки бaъдaн бa мактабхои мустакили мycикй тaбдил ëфтaaнд.
Дap cоли 1976 дap ша^ Maктaби paccомии бaчaгонa тaъcиc додa шуд, ки бa шогиpдон мaълyмоти ибтидоии paccомй мeдихaд. Тeъдоди шохи^ни ин мaктaб дap cоли тащили 20052006 150 нaфappо тaшкил мeнaмyд. Вaй дap дex,ax,ои Бога Хабиб вa Тутхои нохияи Муъминобод филиалхо доpaд.
Бapои тaъмин нaмyдaни мaкотиби ибтидоии шaхp вa вилояти Кулоб хануз cоли 1935 мyaccиcaи тaълимиe бо номи Комбинaти пeдaгогй бa фaъолият OFOЗ нaмyдa бaъдaн номи Омузишгохи пeдaгогиpо гиpифт. Ba cоли 1999 бa Коллeчи омyзгоpии Донишгохи дaвлaтии Кулоб тaбдил ëфт. Дap cоли тащили 2002-2003 дap колeч 556 нaфap донишчу аз pyи иxтиcоcхои зaбон ва aдaбиëти точик, филалогияи aнглиcй, тaъpиx, мaтeмaтикa, мeтодикaи таълими ибтидоий ба та^шл фapо гиpифтa шуда буданд.
Ба xотиpи тaйëp намудани мyтaxaccиcони доpои тaхcилоти миëнaи тиббй дap шли 1953 аз чониби Baзоpaти тaндypycти ЧТ ПС Точикиcтон мyaccиcaи тaълимиe бо номи Омузишгохи тиббии Кулоб такта дода шуд, ки мохи ceнтябpи cоли 1996 бо кapоpи Хукумати ЧТ ба Коллeчи чaхоpcолa табдил дода шуд. Дap cоли тах^ли 2003-2004 дap Коллeчи тиббй, 900 нaфap донишчу аз p^ ^тишакои хамш^аи тиббй момодоя, шуъбаи табобатй, доpycозй, дахонпизишкй, фeлдшepй, тaшxиcи лaбоpaтй тaхcил намуда, ба онхо 120 нaфap омyзгоpон таълим мeдихaнд. Ин дap холecт, ки дap шли тащили 1953-1954 дap ин мyaccиcaи таълимй хамагй 60 нaфap xонaндa танхо аз pyи як ^'raœm хaмшиpaи тиббй тaхcил мeнaмyдaнд.[4, с. 230]
Бо cyпоpиши Шypои Ваз^они Ч1ПС Точикиcтон cоли 1989 дap шaхpи Кулоб филиали Омузишгохи мушкии шaхpи Дyшaнбe ифтитох ëфт. Бо нaзapдошти дapxxоcти Шypои дeпyтaтхои xa^KH вилояти Кулоб тибки фapмони Baзоpaти фapхaнги ЧТ ин филиал шли 1991 ба омузишгохи caнъaт табдил дода шуд. Бо кapоpи Шypои дeпyтaтхои xan^ шaхpи Кулоб шли 1993 ба иcми Кapомaтyлло ^^онов номгyзоpй шуд. Дap cоли 2004 ба колeчи caнъaти шaхpи Кулоб ба номи Кapомaтyлло К^бонов табдили ном кapд. Дap cоли тах^ли 2005-2006 дap ин
мyaccиcaи таълимии мушкй 120 нaфap донишчу дap шуъбахои гозхои милли, най, дойpa,Fичaк, дyтоp, дyмpa, cypнaй, чанг, aкpдион, pyбоб, фалак (навозандахова овозxоихо), фоpтепиaно, дpaмa, китодоpй, parçra миллй, pacомй тахшл нaмyдa, ба оихо 28 нaфap мycaлмонони cохибкacб таълим медиханд.
Taъcиcи нaxycтин мyaccиcaи олии кacбй дap шахрт Кулоб ба шли 1940 pоcт меояд. Дap мохи июни хамон cол бо кapоpи Шypои Комиcapони xara^ ЧИ 1С Tочикиcтон Инcтитyти муаллимоии Кулоб ибоpaт аз ду шyъбa: зaбонy aдaбиëт ва физикаю математика тaъcиc дода шуд. Ин мyaccиcaи олии таълими дap голхои Чднги Бyзypги Ватании 1941-1945 фaъолиятaшpо муваккатан катъ намуд. Аз мохи cентябpи cоли 1945 то шли 1953 ба хайш ииcтитyти дycолa фаъолият менамуд. Аз еоли 1953 то cоли 1960 ба хайш институт мустакил фаъолият менамуд. Солхои 1960-1962 ба филиали ииcтитyти давлатии педагогии Душанбе табдил дода шуд. Аз cентябpи шли 1962 бо номи Инcтитyти давлатии педагогии Кулоб ба номи А.Рудакй ба фаъолияти xyд идома бaxшид. Дap cоли тaхcили 1979-1980 он доpои панч факултет: физика, математика, педагогика, филологияи точик ва филологияи pyc буда, танхо дap шуъбаи pyзонa pyзонa беш аз 2400 нaфap донишчу тaхcил менамудан,ки ба онхо 218 нaфap ycтод дapc мегуфтаид.[5, c.595] Дap cоли 1992 ба Донишгохи давлатии Кулоб ба номи Абуабдуллохи Рудакй табдили ном кapдa, факултетхои иктгаодтат, xимия ва биология, тиб, шуъбахои тaъpиx ва забони aнглиcй ба фаъолият OFOЗ намуданд. Теъдоди донишчyëн ба 3984 нaфap ва ycтодон ба 248 нaфap pacидaнд. Соли 1994 дap 8 факултети донишгох 4429 нaфap донишчу тaхcил намуда, ба онхо 283 нaфap ycтод дapc мегуфт. Дap cоли тaхcили 2016-2017 донишгох доpои 9 факултет, 34 кафедоа буда ва pyи 36 иxтиcоc мyтaxaccиc тaйëpменaмyд. Теъдоди умумии донишчyëн беш аз 8000 нaфappо ташкил намуда, ба оихо 439 нaфap устод дapc мегуфтанд.[6, c.111]
Дигapе аз мapокизи олии шaхpи Кулоб Донишкадаи теxиология ва менечмеити инноватсионй буда, cоли 2003 ба хайш филиали Донишгохи теxнологии Tочикиcтон дap шaхpи Кулоб тaъcиc ëфтa, аз мохи мapти cоли 2015 бо номи имpyзaaш фаъолият менамояд. Дap cоли тaхcили 2016-2017 ии донишкада доpои 4 факултет (иктиcодиëт ва теxнaлогия: иктиcодиëти ииовaтcионй ва тахшлоти байналмилалй, энеpгетикa: теxиологияхои ииовaтcионии тохавй) ва 7 кaфедpa буда, бapои чомеаи имpyзaи Tочикиcтон аз p^ 23 иxтиcоc мyтaxaccиc тaйëp мекунад. Теъдоди донишчyëни он 1600 нaфappо ташкил намуда ва ба оихо 134 нaфap устодон дapc мегуфтанд.[7, c.136] Аз мaвpиди тахлилу бappacй Kapwp додани мacоили тaъpиxи такта ва pym^y нумуи мyaccиcaхои омузишии шaхpи Кулоб метавон чунии натачаг^® кapд, ки онхо тахаввулоти мyхимеpо аз cap гyзapонидaнд. Чунончй, то бapкapоp гapдидaни Х,окимияти Шypaвй дap шaхpи Кулоб мapокизи гуногуни таълимй, аз чумла макотибу мaдоpиc фаъолият менамуданд, ки хама xycyrä буда, теъдоди донишомузон ва донишчyëни оихо xеле ва xеле кам буданд. Аз чумла дap 8 мaдpaca, яъне мapокизи омузиши олии шaхp хамагй бештap аз 800 нaфap донишчу тaхcил менамуданд, ки ин микдоp аз xонaндaгони як мактаби тахшлоти умумй низ кaмтap аст. Чй чои мукодаа бо Донишгохи давлатии Кулоб, ки теъдоди донишчyëни он беш аз хашт хaзоppо ташкил медихад.
Дap cолхои Х,окимияти Шypaвй aлоpaFии то дaвpaи шypaвй дap шaхp макотиби зиëде такта ëфтa ва кулли aшxоcи шнутоли дaвpви мактабй ба тaхcил фapо гиpифтa шуда буд.
Дap дaвpони cохибиcтиклолии Чyмхypии Tочикиcтон чун .n^rap гушаю кaноpи он дap шaхpи Кулоб низ мyaccиcaхои нави таълимй аз кабили макотиби xycycй, гимназияхо, колечхо тaъcиc ëфтa, шapоити xyб бapои тaхcил фapохaм овapдa шудааст.
АДАБИЁТ
1. Азизи М. Myxтacapи тaъpиxи Кулоб. - Кулоб - 1999.
2. Дифи caxобaxшy ш^^з (Очеpки мyxтacapи Кулоб). - Кулоб, 1990.
3. Иcтоpия и кyльтypa Куляба (Настоящее и пpошлое).-Кyлябе - 1988.
4. Колпаков А.П. ^^TOph® шедения о квapтaлax доpеволюционного г Куляба 11 Изв. АН Тадж. ССР.
Вып.5.-Сталинабод - 1954.
5. Кулоб.-Душанбе - 2006.
6. Pacyлиëн К. Maоpиф ва матбуоти точик дap ибтидои acpи XX. - Душанбе, 2011.
7. Хатлон ва инкишофи тамадуни xaлки точик.-Кулоб - 1994.
8. Шapифов Д. Аз тaъpиxи мaоpиф, маданият ва мyaccиcaхои тaндypyстии вилояти Кулоб.-Кулоб,1991.
9. Шapифов Д. Taъpиxи Унивеpcитети давлатии Кулоб.-Кулоб, 1991
10. Энсиклопедияи миллии точик. Ч,.4.-Душанбе - 2016.
11. Энсиклопедияи советии точик. Ч,.2.-Душанбе - 1980.
ВЗГЛЯД НА ИСТОРИЮ И ФОРМИРОВАНИЕ СИСТЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ В ГОРОДЕ КУЛОБ
В статье исследуется история развития и становления различных учебных заведений города Куляба. Говорят, что Куляб имеет более 2700летной истории и был центром цивилизации, науки, образования и искусства. До основания формальных учебных заведений образовательными центрами были мечети, в частности общинные мечети, дома ученых, мастерские мудрецов, дачи, часовни, дворы частных и общественных домов, уникальные начальные школы для девочек и мальчиков и медресе. Самыми популярными местами обучения были медресе, там учили только мужчины.
До основания СССР в городе Кулябе действовало несколько медресе, где учились молодые люди из города Куляба и соседних районов и поселков. Изучив вопросы, связанные с историческим основанием образовательных центров и их развитием в городе Кулоб, мы можем сделать вывод, что Куляб имеет большую историю в системе образования. Например, до образования СССР существовали частные образовательные центры, количество образовательных центров было ограничено, например, в 8 медресе было 800 учеников, что меньше, чем число учеников одной сегодняшней общеобразовательной школы или Кулобского государственного университета, на данный момент в нем учатся более 800 студентов.
За период существования власти СССР было создано много учебных заведений, все учащиеся школьного возраста были привлечены к учебе.
В период независимости Республики Таджикистан, как и в других местах Таджикистана, были учреждены новые учебные заведения, такие как частные школы, гимназии, колледжи с хорошим состоянием, где им были предоставлены хорошие условия для учебы.
Ключевые слова: образование, школа, медресе, Куляб, учитель, студент, университет, профессионально-техническое училище, колледж.
A VIEW TO THE HISTORY AND FORMATION OF EDUCATION SYSTEM IN KULOB TOWN
The article explores the history of development and formation of different educational institutions in Kulob town. It is said that Kulob has more than 2,700 years history, and it was a center of civilization, science, education and art. Up to the foundation of formal educational institutions, education centers were mosques, in particular community mosques, scientists' houses, workshops of sages, summer houses, chapels, yards ofprivate and community houses, unique primary schools for girls and boys and medreses. The most popular places ofeducation were medreses, there were only men.
Until foundation of the USSR in Kulob town operated several medreses, where had studied young people from Kulob town and from neighbouring districts and towns. After investigation of issues related to the history foundation of educational centers and their development in Kulob town, we can make a conclusion that Kulob has a great deal of history in education system. For instance, until establishment of USSR there were private educational centers, the number of education centers were limited, for example, there were 800 students in 8 medreses, which is less than the number pupils of one today's secondary comprehensive school or Kulob State University, there are more than 800 students studying at the moment in it.
During the period of existence of USSR power, there were founded a lot educational institutions, all persons having a school age were involved in studying.
In the period of independence of the Republic of Tajikistan, as in other places of Tajikistan, there were founded new educational institutions such as private schools, gymnasiums, colleges with good condition, where they were provided good conditions for studying.
Key words: education, school, medrese, Kulob, teacher, student, university, vocational school, college.
Сведение об авторах:
Алишери Амирхон - старший преподаватель кафедры муниципального управления и всеобщей истории Дангхарского государственного университета, тел .: (+992) 90 900 03 06
Ализода Алижон Анвар - ассистент кафедры муниципального управления и всеобщей истории Дангхарского государственного университета, тел.: (+992) 90 477 77 48 Муродов Алихон Шодихонович - ассистент кафедры муниципального управления и всеобщей истории Дангхарского государственного университета, тел .: (+992) 904 77 77 48
About the authors:
Alisheri Amirkhon - senior teacher in the Department Municipal Administration and General History of Danghara State University, Tel.: (+992) 90900 03 06
Alizoda Alijon Anvar - assistant in the Department Municipal Administration and General History of Danghara State University, Tel.: (+992) 90477 7748
Murodov Alikhon Shodikhonovich - assistant in the Department Municipal Administration and General History of Danghara State University, Tel.: (+992) 904 77 77 48
ВАЗЪИ МАОРИФИ ШАХРИ КУЛОБ ДАР ЗАМОНИ ИСГИКЛОЛИЯТ
Бобоев Ш., Махмадов У.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Маориф яке аз сохахои афзалиятноки чомеа ба хисоб меравад. Албатта бо рушд ва пешрафти маориф чомеа низ ру ба тараккй менихдц. Масъалаи тараккй ва рушд додани сохаи маориф ин аз равшанфикрон, маорифпарварон ва умуман шахсони масъули чомеа вобаста мебошад. Рушди сохаи маориф гуфта, пешбурди кори таълиму тарбия, донишу маърифат дар тамоми макотиби миёна ва олй дар назар дошта мешавад.
Аз замони ба даст овардани истакдолияти давлатй Пешвои миллат, Президента мамлакат Эмомалй Рахмон масъалаи пешбурди сохди маорифро х,адафи асосии сиёсати худ карор додааст. Чуноне худи у дар Паёми худ ба Мачлиси Олй кайд кард: Хукумати мамлакат бо максади рушди босуботи сохаи маориф хамчун самти афзалиятноки сиёсати ичтимой тамоми тадбирхои заруриро амалй менамояд.[7]
Бешубха сиёсати пешгирифтаи сарвари давлат дар сохаи маориф назаррас мебошад. Хукумати Чумхурй барои дар сатхи баланд карор додани сохаи маорифи халки Кулоб кушишхои зиёдеро ба харч дода истодааст.
Вакте ки дар бораи маорифи халки Кулоб дар замони сохибистакдолй сухан меравад, хатман вазъи мактабу маориф, камбудихо ва пешравихои мактабхоитахсилоти хамагонй, мактабинтернатхо, кудакистонхо, донишгоххову донишкадахо, омузишгоххои техникии шахр мавриди баррасй карор мегирад.
Ниёзи мактабу маориф ба кадрхои бомахорату кордону баландихтисос хануз дар солхои 40 -уми асри XX дар чануби Точикистон - дар шахри Кулоб зарурати ташкил намудани донишкадаи олиро ба миён гузошт.[8]
Албатта ташкили чунин донишкада ба хотири тайёр кардани кадрхои ихтисосманди омузгорй буд. Минбаъд хатыкунандагони ин донишкада дар тамоми макотиби миёна ва муассисахои томактабй кор мекарданд.
Дар давраи истакдолият шумораи муассисахои тахсилоти умумй дар шахри Кулоб солхои 90 -ум 47 ададро ташкил медод, ки ин шумора то соли 2000 - ум ба 54 адад расид. Шумораи хонандагон бошад, соли 1992 30,5 хазор нафарро ташкил дода, дар соли 2000-ум ба 40,0 хазор нафар расидааст.[5, с 16]
Ин нишондихандахо аз он шаходат медиханд, ки баъди 10 соли аввали истиклолият, яъне пас аз солхои 90 -ум сохаи маориф дар шахри Кулоб ба пешрафту тараккиёт ноил гаштааст. Шумораи муассисахои тахсилоти умумй ва шумораи хонандагони онх,о дар солхои 2000-ум афзудааст.
Дар солхои 90 - уми асри гузашта вазъи илму маориф хеле бад буд чаро, ки дар он солхо Чумхурии Точикистон ба оташи чанги шахрвандй кашида шуда буд ва хеч кас ба илму маориф диккат намедод. Ин холат дар шахри Кулоб хеле вазнин гузашт. Бинобар хамин мактабу маориф аз ин давра сар карда, ру ба пастравй нихода буд. Бо вучуди ин ахли илму маданияти Кулоб дар ин даврахои душвор сатхи таълиму тарбияро то дарачае нигох доштанд. Дар ин солхо дар шахри Кулоб муассисахои таълимй: муассисахои томактабй, муассисахои тахсилоти умумй, муассисахои олии касбй фаъолият мекарданд.
Дар арафаи бархамхурии Иттиходи Шуравй дар собик вилояти Кулоб донишкадаи омузгорй, омузишгоххои тиббй, омузгорй ва касбхои техникй фаъолият мекарданд. Дар худуди собикк вилояти Кулоб 407 мактаби тахсилоти умумй мавчуд буд, ки дар онхо 165208 нафар хонанда тахсил мекард. Соли 1990 мактаби нухсоларо 14945 нафар талаба хатм кард, ки 83,6% тахсилро дар мактабхои миёна ва омузишгоххои касбхои техникй идома доданд[10, с.41].
Аз сабаби нихоят бад шудани вазъи маорифи халки Кулоб миёни маорифчиёни шахру нохияхои вилояти Кулоб тез - тез мачлисхо гузаронида мешуд. Масъалаи вазъияти маорифи шахри Кулобро соли 1991 маорифчиёни шахру нохияхои вилояти Кулоб дар конференсияи чамъбастии мохи август баррасй намуданд. Дар конференсияи мазкур масоили марбут ба пешрафту камбудихои сохаи маориф мавриди баррасй карор гирифта буд. Маорифчиёни вилоят вазъи маорифро дар соли
