Usage of safety matrix in management and coordination of rescue and firefighting activities of the State Fire Service Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

D0I:10.12845/bitp.32.4.2013.1

st. kpt. dr Marcin ANSZCZAK1

Przyjçty/Accepted/Принята: 01.12.2012; Zrecenzowany/Reviewed/Рецензирована: 04.09.2013; Opublikowany/Published/Опубликована: 20.12.2013;

WYKORZYSTANIE MATRYC BEZPIECZEÑSTWA W ZARZ^DZANIU I KOORDYNACJI DZIALAÑ RATOWNICZO-GASNICZYCH PAÑSTWOWEJ STRAZY POZARNEJ

Usage of Safety Matrix in Management and Coordination of Rescue and Firefighting Activities of the State Fire Service

Применение матриц безопасности для управления и координации спасательно-гасящих действий Государственной Пожарной Службы

Abstrakt

Cel: Celem artykulu jest prezentacja wyników badan naukowych tj. badan teoretycznych i empirycznych, które w ramach przewodu doktorskiego zostaly przeprowadzone przez autora na przelomie 2010 i 2011 roku. Ponadto opracowanie jest swoist^. prezentacja gotowego rozwi^zania w dziedzinie zarz^dzania i dowodzenia, a takze propozyj wprowadzenia nowych matryc bezpieczenstwa w struktrny Panstwowej Strazy Pozarnej przy wykorzystaniu metodologii matrycowania. Wprowadzenie: Wraz z rozwojem cywilizacji i technologii, na naszej planecie, z roku na rok, rosnie liczba zagrozen i zdarzen wywolanych przez naturç oraz czlowieka. Ludnosc od dawien dawna poszukiwala i poszukuje nadal stalych rozwi^zan, które posluzylyby zapewnieniu optymalnego bezpieczenstwa dla zycia, zdrowia i mienia. W zwi^zku z tym w latach ubieglych do zycia powolano liczne podmioty i instytucje ratownicze. Sluzby ratownicze m. in. takie jak Panstwowa Straz Pozarna musz^. d^zyc do sprostania wszelkim wyzwaniom. Glównym elementem wplywaj^cym na skutecznosc prowadzenia dzialan jest efektywne zarz^dzanie i koordynacja akcji ratowniczo-gasniczych. Wychodz^c naprzeciw oczekiwaniom specjalistów w dziedzinie zarz^dzania i dowodzenia, autor niniejszej publikacji przeprowadzil badania naukowe w obszarze sporz^dzania matryc bezpieczenstwa. Artykul pt.: „Wykorzystanie matryc bezpieczenstwa w zarz^dzaniu i koordynacji dzialan ratowniczo-gasniczych Panstwowej Strazy Pozarnej" ukazuje propozycjç matryc bezpieczenstwa, które mog^. zostac wykorzystane w trakcie akcji ratowniczo-gasniczej.

Wyniki: W artykule zaprezentowano opis potencjalu ratowniczego Panstwowej Strazy Pozarnej, rodzaje zadan, które na miejscu zdarzenia wykonuje ww. sluzba ratownicza. Przy pomocy metod i technik badawczych wyodrçbniono grupç zagrozen, w których biorç. udzial jednostki PSP, oraz przedstawiono wyniki badan ankietowych, które zostaly przeprowadzone wsród strazaków. Na podstawie ww. elementów przygotowano ryciny dwóch matryc bezpieczenstwa w ujçciu zagrozeniowym i zadaniowym ze wszystkimi podmiotami ratowniczymi oraz ryciny dwóch matryc bezpieczenstwa w ujçciu zagrozeniowym i zadaniowym dla Panstwowej Strazy Pozarnej.

Wnioski: Autor wskazuje mozliwe obszary wykorzystania nowych matryc w sferze bezpieczenstwa i koordynacji oraz dowodzenia akcjami ratowniczo-gasniczymi dla Panstwowej Strazy Pozarnej. Ponadto sugeruje, ze metodologia matrycowania i matryce bezpieczenstwa bçd^ trzonem programów komputerowych w dziedzinie zarz^dzania i dowodzenia.

Slowa kluczowe: matryca bezpieczenstwa, zarz^dzanie, zarz^dzanie bezpieczenstwem, koordynacja dzialan, Panstwowa Straz Pozarna;

Typ artykulu: oryginalny artykul naukowy;

1 Komenda Wojewódzka Panstwowej Strazy Pozarnej w Bialymstoku; Warszawska 3, 15-062 Bialystok; [email protected]/Re-gional Headquarters of State Fire Service in Bialystok, Poland; [email protected];

D01:10.12845/bitp.32.4.2013.1

Abstract

Aim: The aim of this paper is to present the theoretical and empirical results of the research that was carried out at the turn of years 2010 and 2011 during author's PhD studies. Moreover, it is a specific kind of presentation of the final solution in the field of management and command. Finally, it is a proposal for the introduction of new safety matrices for the State Fire Service with the application of matrix methodology.

Introduction: With the development of civilization and technology, year by year, the number of threats and events provoked by the nature and the human beings on our planet has been increasing. From the very beginning, people have sought constant solutions which would guarantee them safety of their life, health and their possessions. Therefore, in last years, numerous entities and emergency institutions have been set up. Emergency services, inter alia, the State Fire Service, must aspire to cope with all the challenges. Effective management and coordination of rescue and firefighting actions are the main elements which influence the effectiveness of operations. Trying to face up to specialists' expectations in the field of managing and command, the author of this publication conducted research, inter alia, in the area of creating matrices of safety. The article "Usage of safety matrix in management and coordination of rescue and firefighting activities of the State Fire Service" presents the suggestion that safety matrices can be used during firefighting actions. Outcomes: The paper shows the rescue potential of the State Fire Service and types of tasks that are performed on-site of the action. Using testing methods and techniques, the group of threats which involves the firefighting units was distinguished. Moreover, the results of the survey which was conducted among firefighters were presented. Additionally, on the basis of the above mentioned elements, and in terms of safety and hazard, the drawings of two matrices for the State Fire Service and for other emergency services were demonstrated.

Conclusions: To sum up, the author indicates possible areas of the usage of new matrices by the State Fire Service in the field of safety, coordination and command during firefighting operations. Furthermore, it is suggested that matrix methodology as well as safety matrices will be the core of computer software in the field of management and command.

Keywords: safety matrix, management, safety management, coordination of activities, State Fire Service; Type of article: original scientific article;

Аннотация

Цель: Целью статьи является презентация результатов научных исследований т.е. теоретических и эмпирических исследований, которые были проведены во время адъюнктуры автора на переломе 2010 и 2011 годов. Кроме того, разработка является своеобразной презентацией готового решения в области управления и командования, а также предложением введения новых матриц безопасности в структуры Государственной Пожарной Службы при использовании методологии матрицирования.

Введение: Наряду с развитием цивилизации и технологии на нашей планете с каждым годом растёт число угроз и событий, вызванных природой и человеком. Население с далеких времен искало и ищет постоянные решения, которые послужили бы для обеспечения оптимальной безопасности для жизни, здоровья и имущества. В связи с тем в прошлых годах были созданы многие субъекты и спасательные учреждения. Спасательные службы, между прочим, такие как Государственная Пожарная Служба должны стремиться справиться со всякими препятствиями. Главным элементом влияющим на эффективность проведения действий является успешное управление и координация спасательно-гасящих действий. Выходя напротив ожиданиям специалистов в области управления и командования, автор данной публикации провёл научное исследование, среди других, в области матрицирования и матриц безопасности.

Статья под названием „Применение матриц безопасности для управления и координации спасательно-гасящих действий Государственной Пожарной Службы" указывает предложение матриц безопасности, которые могут быть использованы во время спасательно-гасящих действий.

Результаты: В статье представлено описание спасательного потенциала Государственной Пожарной Службы, а также виды задач, которые на месте события выполняет спасательная служба. При помощи метод и исследовательских техник была выделена группа угроз, в которых участвуют подразделения ГПС, а также результаты анкетных исследований, которые были проведены среди пожарных. На основе вышеприведённых элементов представлены изображения двух матриц безопасности с точки зрения угрозы и задач со всеми спасательными субъектами, а также изображения двух матриц безопасности с точки зрения угроз и задач для Государственной Пожарной Службы.

Выводы: В итоге, автор указывает возможные области использования новых матриц в сфере безопасности и координации, а также управления спасательно-гасящими действиями Государственной Пожарной Службы. Кроме того, предлагает, что методология матрицирования и матрицы безопасности будут основой компьютерных программ в области управления и командования.

Ключевые слова: матрица безопасности, управление, координация действий, Государственная Пожарная Служба; Вид статьи: оригинальная научная статья;

ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО

1. Wprowadzenie

„Czy mozliwy jest swiat bez katastrof? Czy katastro-fy, awarie, wypadki s^. ,odpadkami' powstaj^cymi w pro-cesie rozwoju cywilizacyjnego?" Trafne pytanie stawia w swojej monografii [4; s. 40] Jerzy Wolanin - jeden z nielicznych profesorow w dziedzinie bezpieczenstwa i zarz^dzania kryzysowego. Oczywiscie takiego swia-ta nie ma i nie b?dzie. W tym miejscu nalezy rowniez stwierdzic, ze gwaltowny rozwoj swiata, ktory obserwu-jemy w obecnych czasach, generuje coraz to nowe i na coraz wi?ksz^. skal? zagrozenia i zdarzenia. Rodz^. si? zatem pytania: Czy jestesmy na nie przygotowani? Czy ludzkosc zyj^ca w XXI wieku jest w stanie si? im prze-ciwstawic? W dobie dzisiejszych zagrozen Ziemia i jej mieszkancy ci^gle s^. zaskakiwani zagrozeniami pocho-dzenia naturalnego (susze, powodzie czy gradobicia) lub tymi, ktore s^. efektem bl?dnej b^dz destrukcyjnej dzialal-nosci czlowieka.

Wobec powyzszej transformacji zagrozen i by spro-stac wyzwaniu ci^glego d^zenia ludzkosci do zapewnie-nia bezpieczenstwa, m. in. w Polsce w 1991 roku zosta-la powolana do zycia Panstwowa Straz Pozarna. Do pod-stawowych zadan powyzszej sluzby mundurowej nalezy [5; Art. 1]:

• rozpoznawanie zagrozen pozarowych i innych miej-scowych zagrozen;

• organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pozarow, kl?sk zywiolowych lub likwidacji miejscowych zagrozen;

• wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czyn-nosci ratowniczych w czasie kl?sk zywiolowych lub likwidacji miejscowych zagrozen przez inne sluzby ratownicze;

• ksztalcenie kadr dla potrzeb Panstwowej Strazy Po-zarnej i innych jednostek ochrony przeciwpozarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludnosci;

• nadzor nad przestrzeganiem przepisow przeciwpoza-rowych;

• prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpozarowej oraz ochrony ludnosci;

• wspolpraca z Szefem Krajowego Centrum Informa-cji Kryminalnych w zakresie niezb?dnym do realiza-cji jego zadan ustawowych;

• wspoldzialanie ze strazami pozarnymi i sluzbami ra-towniczymi innych panstw oraz ich organizacjami mi?dzynarodowymi na podstawie wi^z^cych Rzecz-pospolit^. Polsk^. umow mi?dzynarodowych oraz od-r?bnych przepisow;

• realizacja innych zadan wynikaj^cych z wi^z^cych Rzeczpospolit^ Polsk^. umow mi?dzynarodowych na zasadach i w zakresie w nich okreslonych.

Panstwowa Straz Pozarna jest trzonem Krajowego Systemu Ratowniczo-Gasniczego istniej^cego na tere-nie Rzeczypospolitej Polskiej [7]. Jednakze w celu elimi-nacji poszczegolnych rodzajow zagrozen, sluzba ta musi wspolpracowac z innymi podmiotami ratowniczymi. Niestety cz?sto kompetencje poszczegolnych podmio-tow ratowniczych i nieudolnosc we wspolpracy mi?dzy sob^. powoduje brak koordynacji dzialan ratowniczych na

D01:10.12845/bitp.32.4.2013.1

miejscu zdarzenia. Wyzwaniem staje si? wprowadzenie odpowiedniej metodyki koordynacji dzialan w calej sfe-rze bezpieczenstwa tj. reagowaniu na powstaj^ce zagrozenia. Jednakze metoda ta powinna byc zarazem prosta i przyst?pna dla wszystkich sluzb ratowniczych, z których sklada si? system ratowniczy. Odpowiedzi^. na powyzsze wyzwanie mog^. byc tzw. matryce bezpieczenstwa.

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarz^dzaniu kry-zysowym naklada obowi^zek tworzenia Planów Zarz^-dzania Kryzysowego na poszczególnych szczeblach tj. centralnym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Plan zarz^dzania kryzysowego powinien zawierac:

• plan glówny

• zal^czniki funkcjonalne planu glównego

• informacje dodatkowe do planu glównego

• specjalne plany operacyjne

• inne plany, wymagane przez przepisy szczególne, a w szczególnosci plany awaryjne, operacyjne plany bezpieczenstwa i ruchu zakladu, raporty bezpieczenstwa oraz plany reagowania

Jednym z elementów cz?sci glównej tego planu s^. siatki bezpieczenstwa zwane inaczej matrycami bezpie-czenstwa definiowane jako zestawienie potencjalnych za-grozen ze wskazaniem podmiotu wiod^cego przy ich usu-waniu oraz podmiotów wspólpraojcych [6; Art. 3]. Jed-nak na potrzeby zarz^dzania i koordynacji dzialan ratow-niczo-gasniczych na podstawie wyników ponizszych badan naukowych autor uwaza, ze zakres ich powinien byc znacznie szerszy.

2. Badania naukowe dotyczqce matryc

W ramach otwartego przewodu doktorskiego na te-mat metody matrycowania w zarz^dzaniu systemem bezpieczenstwa dla Panstwowej Strazy Pozarnej na Wydziale Zarz^dzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej w Warszawie [1], autor przeprowadzil badania naukowe, finansowane z budzetu wlasnego, polegaj^ce m.in. na analizie Planów Zarz^dzania Kryzysowego. Na podstawie przeprowadzonej analizy mozna wnioskowac, ze wszystkie wspólczesnie funkcjonuj^ce matryce bezpieczenstwa maj^ form? tabeli i wyst?puj^ w nich dwie lub trzy role podmiotów, tj. funkcja koordynuj^ca, wiod^ca i pomocnicza.

Dodatkowo na potrzeby dysertacji oraz konstrukcji nowych matryc bezpieczenstwa przeprowadzono takze badanie ankietowe, równiez finansowane z budzetu wlas-nego. Badania ankietowe, które zostaly przeprowadzone w styczniu i lutym 2011 r., obj?ly 200 funkcjonariuszy Panstwowej Strazy Pozarnej pelni^cych sluzb? w:

• Komendzie Wojewódzkiej PSP w Bialymstoku;

• Komendzie Miejskiej PSP w Bialymstoku;

• Komendzie Powiatowej PSP w Bielsku Podlaskim;

• Komendzie Powiatowej PSP w Sokólce;

• Komendzie Powiatowej PSP w Sejnach;

• Komendzie Powiatowej PSP w Wysokiem Mazowiec-kiem;

• Komendzie Powiatowej PSP w Siemiatyczach;

Wyzej wymienionym respondentom zadano pytanie „Czy slyszal/a Pan/Pani o matrycy bezpieczenstwa zwa-

nej inaczej siatk^. bezpieczenstwa". Pytanie to pozwoli-

10 na wyodr?bnienie grupy respondentow, ktorzy widzie-

11 siatki bezpieczenstwa - matryce bezpieczenstwa i znali t metod?. Analiza wyniku pytania ankietowego okreslila grup? 42 funkcjonariuszy, ktorych wzi?li udzial w dalszej cz?sci badania. Ponadto wynik badan moze swiadczyc o fakcie, ze metody matrycowania i matryc bezpieczenstwa nie s^. wykorzystywane w Panstwowej Strazy Pozar-nej. Wszystkich respondentow podzielono ze wzgl?du na ponizsze kryteria:

• stopien sluzbowy;

• ukonczon^. szkol? pozarnicz^;

• zajmowane stanowisko sluzbowe;

• na staz sluzby;

• na udzial w dzialaniach ratowniczo-gasniczych;

Aby ustalic jakiego rodzaju matryce bezpieczenstwa powinny funkcjonowaC w Panstwowej Strazy Pozarnej, grupie 42 respondentow - strazakow PSP zadano 8 pytan:

1. Jakie wedlug Pana/Pani mozemy wyroznic role pod-miotow ratowniczych w dzialaniach ratowniczych?

Badanie ankietowe wykazaly, ze 40,48% respondentow wskazalo rol? koordynuj^c^, 30,95% respondentow wy-mienilo rol? wiod^c^, 21,43% wspoldzialaj^c^, zas tylko 7,14% podalo rol? pomocnicz^.

2. Co powinna wedlug Pana/Pani zawierac matryca bez-pieczenstwa?

Kolejne pytanie uwodnilo, ze matryce bezpieczenstwa powinny zawierac m.in. role poszczegolnych sluzb w dzialaniach (57,14% badanych strazakow wskazalo t? odpowiedz). Oprocz ww. elementu w matrycy powinny byc uwzgl?dnione nazwy podmiotow ratowniczych (14,29% respondentow wskazalo t? odpowiedz), nazwy zagrozen i zadan do wykonania (9,52% badanych zazna-czylo t? odpowiedz).

3. Jak^. form? powinna miec wedlug Pana/Pani matryca bezpieczenstwa?

Na podstawie analizy wynikow (zaznaczonych odpowie-dzi) mozna wyprowadzic wniosek, ze matryce bezpieczenstwa powinny miec form? tabeli (66,67% odpowie-dzi), pozostale sugestie ukierunkowane byly na ksztalt matrycy w postaci procedury post?powania oraz diagra-my (11,9% oraz 21,43%).

4. Jakiego rodzaju matryca bezpieczenstwa, wedlug Pana/Pani, powinna funkcjonowac w Panstwowej Strazy Pozarnej?

Nastepne pytanie ankietowe pokazalo, ze w Panstwowej Sttrazy Pozarnej powinny funkcjonowaC matryce bezpieczenstwa wg rodzaju zagrozen (52,35% badanych widzialoby t? matryc?), wg rodzaju zdarzen (23,81% re-spondentow zaznaczylo t? odpowiedz) oraz wg rodzaju zadan (21,43% badanych strazakow wyrazilo opini?).

5. Ktora wedlug Pana/Pani matryca bezpieczenstwa moze miec istotn^. rol? w powodzeniu akcji ratowni-czej prowadzonej przez PSP?

DOI:10.12845/bitp.32.4.2013.1

W trakcie prowadzonych badan polowa respondentów (50,00%) uznala matryc? bezpieczenstwa wedlug rodzaju zagrozenia, która moze miec istotn^. rol? w powodzeniu akcji ratowniczej prowadzonej przez Panstwow^. Straz Pozarn^. Kolejna grupa strazaków (21,43%) uznala za tak^. matryc? bezpieczenstwa wedlug rodzaju zdarzen, natomiast 19,05% funkcjonariuszy uznalo matryc? bezpieczenstwa wedlug rodzaju zadan, 7,14% wedlug rodzaju obiektu i 2,38% wedlug rodzaju podmiotu.

6. Która wedlug Pana matryca bezpieczenstwa powinna byc najwazniejsz^. w powodzeniu akcji ratowniczej prowadzonej przez PSP?

Wyniki na zadane pytanie ankietowe wskazaly, ze po-nad polowa badanych, bo az 52,38% respondentów uwa-za za najwazniejsz^. matryc? bezpieczenstwa wg rodzaju zagrozen, inna grupa strazaków (21,43% respondentów) stwierdzila, ze najwazniejsz^. matrycy powinna byc matryca wg rodzaju zdarzen, z kolei 11,90% badanych opo-wiedzialo si? za matrycami bezpieczenstwa wg rodzaju zadan, natomiast 9,52% za matrycami wg rodzaju obiektu i 4,76% rodzaju podmiotu.

7. W jakim zestawieniu, wedlug Pana/Pani, powinny funkcjonowac matryce bezpieczenstwa w Panstwo-wej Strazy Pozarnej?

40,48% badanych funkcjonariuszy wybralo matryc? bez-pieczenstwa w zestawieniu zagrozenie - podmiot, 21,43% respondentów uznalo matryce bezpieczenstwa w zesta-wieniu zdarzenie - podmiot, 14,29% wskazalo zestawie-nie zadanie - podmiot, 7,14% - zestawienie zagrozenie - sily i srodki, zdarzenie - sily i srodki, zagrozenie - ro-dzaj obiektu oraz 2,38% wybralo zadanie - sily i srodki.

8. Jakie oznaczenia roli podmiotów wedlug Pana/Pani powinny si? znalezc w matrycy bezpieczenstwa?

W tym pytaniu 76,19% badanych opowiedzialo si? za czteroliterowym oznaczeniem roli podmiotów w matrycy bezpieczenstwa, mianowicie: rol^. Wiod^c^, Wspóldzia-laj^c^, Pomocnicz^. i Koordymjc^. Natomiast pozosta-la grupa respondentów (23,81%) byla za oznaczeniem cy-frowym.

W tym miejscu nalezy przypomniec, czym s^. matryce bezpieczenstwa i co to jest metoda matrycowania. Szero-ko i bardzo szczególowo metoda ta i matryce bezpieczen-stwa zostaly opisane w artykule, który zostal opublikowa-ny w Kwartalniku CNBOP [2]. Dlatego tez autor skupi si? na tym, co powinna zawierac matryca bezpieczenstwa dla Panstwowej Strazy Pozarnej.

Formacja ta, jak kazda inna sluzba, dysponuje odpo-wiednim potencjalem sprz?towym. Ponizej zostaly zapre-zentowane rodzaje pojazdów pozarniczych b?d^cych na wyposazeniu Panstwowej Strazy Pozarnej:

• samochody osobowe oznakowane i nieoznakowane;

• samochody operacyjne w tym z nap?dem terenowym;

• samochody sanitarki;

• mikrobusy oznakowane i nieoznakowane;

• autobusy oznakowane i nieoznakowane do przewozu do 29 osób;

ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО

• autobusy oznakowane i nieoznakowane do przewozu 30 i wiçcej osob;

• samochody dostawcze o m. calk. do 3,5 t. - oznakowane i nieoznakowane;

• samochody dostawcze - izotermiczne;

• samochody ciçzarowe uniwersalne o m. calk. pow. 3,5 t. - nieoznakowane i oznakowane;

• samochody dostawcze - izotermiczne;

• samochody ciçzarowe - wywrotki;

• samochody cysterny paliwowe;

• samochody warsztaty ruchome o m. calk. do 3,5 t. (w tym oznakowane);

• samochody warsztaty ruchome o m. calk. pow. 3,5 t. (w tym oznakowane);

• samochody gasnicze lekkie;

• samochody gasnicze srednie: wodno-pianowe z napç-dem 4x2;

• samochody gasnicze srednie: wodno-pianowe z napç-dem 4x4 i powyzej;

• samochody gasnicze srednie: wodno-pianowo-prosz-kowe;

• samochody gasnicze ciçzkie: wodno-pianowe o po-jemnosci zbiornika wody do 5 m3;

• samochody gasnicze ciçzkie: wodno-pianowe o po-jemnosci zbiornika wody od 5,1 do 8 m3;

• samochody gasnicze ciçzkie: wodno-pianowe o po-jemnosci zbiornika wody pow. 8 m3;

• samochody gasnicze ciçzkie: wodno-pianowe o po-jemnosci zbiornika srodka pianotworczego 4 m3 i pow.;

• samochod gasniczy - cysterna (naczepa) do wody o pojemnosci min.15m3;

• samochod gasniczy sredni proszkowy;

• samochod gasniczy ciçzki proszkowy;

• samochody gasnicze pozostale (bez wymienionych wyzej);

• samochod drabina mechaniczna SD-30;

• samochod drabina mechaniczna SD-37;

• samochod drabina mechaniczna SD-44;

• samochod drabina mechaniczna SD-50;

• samochod podnosnik hydrauliczny SH-18;

• samochod podnosnik hydrauliczny SH-21;

• samochod podnosnik hydrauliczny SH-24 (PMT-25);

• samochod podnosnik hydrauliczny inny niz w/w od SH-18 do SH-29;

• samochod podnosnik hydrauliczny od SH-30 do SH-39;

• samochod podnosnik hydrauliczny od SH-40 do SH-49;

• samochod podnosnik hydrauliczny od SH-50 do SH-59;

• samochod podnosnik hydrauliczny SH-60 i wyzej;

• samochod lekki ratownictwa technicznego (w tym SLRd);

• samochod sredni ratownictwa technicznego;

• samochod ciçzki ratownictwa technicznego;

• samochod lekki ratownictwa chemiczno-ekologiczne-

go;

• samochod sredni ratownictwa chemiczno-ekologicz-nego;

• samochod ciçzki ratownictwa chemiczno-ekologicz-nego;

• samochod lekki ratownictwa wodnego;

D01:10.12845/bitp.32.4.2013.1

y samochód sredni ratownictwa wodnego; y samochód ciçzki ratownictwa wodnego; y samochód dzwig (udzwig do 19,9 t.); y samochód dzwig (udzwig od 20 t. do 30 t.); y samochód dzwig (udzwig 40 t. i wyzej); y samochód wçzowy do 3000 m.b. wçzy W-110; y samochód wçzowy od 3000 do 5000 m.b. wçzy W-110;

y samochód rozpoznawczo - ratowniczy; y samochód dowodzenia i l^cznosci kompanijny; y samochód dowodzenia i l^cznosci batalionowy; y samochód pgaz.; y samochód oswietleniowy;

y samochód ratownictwa medycznego (w podziale bo-jowym);

y samochód ratownictwa wysokosciowego (z linkami

rat., skokochronem itp.); y samochód przystosowany do przewozu nadwozi wy-

miennych - kontenerów; y samochody specjalne pozostale (bez wymienionych wyzej);

Z punktu widzenia koordynacji i reagowania tej sluz-by na okreslone zagrozenie w matrycy bezpieczenstwa powinny byc zestawione rodzaje pojazdów pozarniczych z zagrozeniami. Jednakze zamiast ról pomiotów ratowniczych wg licznych ekspertów m.in. dr. prof. WSZiP Ry-szarda Grosseta czy dr. Marcina Mieczyslawa Smolarkie-wicza w matrycy bezpieczenstwa powinny znalezc siç ko-lejnosci dysponowania poszczególnych rodzajów zastç-pów tj. I rzutu, II rzutu czy III rzutu.

Nie mozna równiez zapomniec o fakcie, ze po przy-jezdzie Panstwowej Strazy Pozarnej na miejsce zdarzenia formacja ta aby zlikwidowac okreslone zagrozenia musi wykonac szereg zadan. Dlatego tez ponizej zostaly zapre-zentowane glówne czynnosci, które wykonuje Panstwo-wa Straz Pozarna:

y podawanie srodków gasniczych w natarciu; y podawanie srodków gasniczych w obronie; y schladzanie obiektów, urz^dzen itp.; y uwalnianie ludzi; y uwalnianie zwierz^t; y ewakuacja ludzi; y ewakuacja zwierz^t; y ewakuacja mienia;

y transport poszkodowanych w strefie zagrozenia; y zabezpieczanie miejsca zdarzenia; y zabezpieczenie imprez masowych; y rozcinanie, rozginanie konstrukcji, urz^dzen, maszyn; y prace rozbiórkowe konstrukcji budowlanych; y podnoszenie elementów, konstrukcji, maszyn, urz^-dzen;

y przemieszczanie elementów, konstrukcji, maszyn,

urz^dzen; y odgruzowywanie, odkopywanie; y wykopywanie wykopów, podkopów, przebic; y otwieranie pomieszczen; y oddymianie, przewietrzanie; y ustalanie, rozpoznawanie substancji chemicznych; y okreslanie stref zagrozenia;

• neutralizacja, sorpcja substancji chemicznych i in-nych;

• uszczelnianie zbiorników, cystern, ruroci^gów;

• zbieranie, usuwanie, zmywanie substancji chemicz-nych i innych;

• ograniczanie rozlewów, wycieków;

• pompowanie substancji chemicznych i innych;

• wypompowywanie wody i innych plynów z obiektów;

• wykonywanie pasów ochronnych, przecinek;

• wycinanie, usuwanie drzew i innych obiektów przy-rody;

• przetlaczanie wody na duze odleglosci przy pozarach;

• dowozenie, dostarczanie wody przy pozarach;

• dostarczanie wody dla ludnosci lub dla podtrzymania procesów technologicznych;

• przywracanie lub/i utrzymywanie droznosci dróg od-dechowych;

• wykonywanie resuscytacji;

• tamowanie krwotoków zewnçtrznych i opatrywanie ran;

• tlenoterapia 100% tlenem;

DÜI:10.12845/bitp.32.4.2013.1

• unieruchamianie zlaman i podejrzen zlaman oraz zwichniçc;

• schladzanie oparzen;

• zabezpieczenie przed utrat^. ciepla;

• prowadzenie postçpowania przeciwwstrz^sowego;

• przemieszczanie agresywnie lub nietypowo zachowu-j^cych siç owadów lub zwierz^t;

• poszukiwanie osób zaginionych;

• alarmowanie, ostrzeganie i informowanie zagrozonej ludnosci;

• wytyczenie objazdów do strefy dzialan;

• zapewnienie dostawy gazu do celów ratowniczo-ga-sniczych;

• zapewnienie dostawy energii elektrycznej do celów ratowniczo-gasniczych;

• zapewnienie dostawy energii cieplnej do celów ratow-niczo-gasniczych;

• zapewnienie opieki medycznej ratownikom;

• rozbrajanie/usuwanie materialów wybuchowych.

Tabela 1.

Fragment matrycy bezpieczeñstwa w ujçciu zagrozeniowym z innymi podmiotami [1]

Podmiot . s s s N ■o № N 1- © « M N » s ! S £ Zagrozenie g ^ u x z a * £ ¡ b oa £ £ -S .g ao PH - Ochotnicza Straz Pozarna (OSP) i jednostki ochrony ppoz. Policja Straz Miejska/Gminna Straz Graniczna Pogotowie Ratunkowe, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe Szpitale (SOR)

|Pozary K Ws Ws Ws P Ws P

Zagrozenia zwiqzane ze zjawiskami atmosferycznymi Silne wiatry K Ws Ws Ws P Ws P

Opady deszczu K Ws Ws Ws P P P

|Opady sniegu Ws Ws Ws Ws P P P

Gradobicie K Ws Ws Ws P P P

Mrozy K Ws Ws Ws P Ws Ws

|Upaty i susze ^Ws Ws Ws Ws P Ws Ws

|Wyladowania atmosferyczne K Ws Ws Ws P Ws P

|Powodzie, podtopienia i zalania K Ws Ws Ws P Ws Ws

Zagrozenia biolo-giczne Epidemie i pandemie K Ws P Ws P Ws Ws Ws

Epizootie K P P Ws Ws P Ws

Epifitozy K P P Ws Ws P

...........................................................................

K - Koordynujacy Ws - Wspóldzialajgcy P - Pomocniczy

Table 1.

Fragment of the safety matrix in the danger presentation with other entities [1]

a » z ss "l c. E B Crisis Management Centre e ic *> r S e ir £ te ta « Volunteer Fire Department and Fire protection units Police Municipal Guard The border guards Guard and Emergency Service, Air Guard and Emergency Service Hospitals

| Fires C Co Co Co P Co P

Hazards associated with extreme weather events Winds C Co Co Co P Co P

Rain C Co Co Co P P P

| Snowfalls Co Co Co Co P P P

Hailstorm C H9 Co Co Co P P P

Frost C Co Co Co Co P Co Co

|Hot weather and drought Co Co Co Co P Co Co

¡Atmospheric discharges C Ki Co Co Co P Co P

|Floods, undercuts and water damage C Co Co Co P Co Co

Biological hazards Epidemics and pandemics C Co P Co P Co Co Co

Epizootic C P P Co Co P Co

Epiphytoses C P P Co Co P

...........................................................................

C - Coordination Co - Cooperation A - Assist

OPrAHH3AU,HE H CTPATErMECKOE PyKOBOßCTBO D01:10.12845/bitp.32.4.2013.1

Tabela 2.

Fragment matrycy bezpieczenstwa w ujçciu zagrozeniowym z innymi podmiotami [1]

Podmiot

Zadanie Centrum Zarzqdzania Kryzysowego Panstwowa Straz Pozarna (PSP) Ochotnicza Straz Pozarna (OSP) i jednostki ochrony ppoz. Policja Straz Miejska/Gminna Straz Graniczna Pogotowie Ratunkowe, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe Szpitale (SOR)

Podawanie srodków gasniczych w natarciu K W Ws P P P P

Podawanie srodków gasniczych w obronie K W Ws P P P P

Schtadzanie obiektów K W Ws P P P P

Uwalnianie ludzi K W Ws Ws P Ws P ...

Uwalnianie zwierzqt K W Ws P P

Ewakuacja ludzi K W Ws Ws Ws P Ws ...

Ewakuacja zwierzqt K W Ws P P P

Ewakuacja i zabezpieczanie mienia K Ws Ws P

Transport poszkodowanych w strefie zagrozenia K W Ws Ws Ws P Ws

K - Koordynujqcy W - Wiodqcy Ws - Wspóldzialajqcy P - Pomocniczy

Table 2.

Fragment of the safety matrix in the danger presentation with other entities [2]

Entity The task Crisis Management Centre State Fire Service Volunteer Fire Department and Fire protection units Police Municipal Guard The border guards Guard and Emergency Service, Air Guard and Emergency Service Hospitals

The administration of extinguishing agents on the offensive C L Co A A A A

The administration of extinguishing agents in defense C L Co A A A A

Cooling of objects C L Co A A A A

Release people C L Co Co A Co

Release of animals C L Co A A

Evacuate people C L Co Co Co A Co

Evacuate of animals C L Co A A A

Evacuation of and securing assets C Co L Co A

Transport injured in the danger zone C L Co Co Co A Co

C - Coordination L — The leading Co - Cooperation A - Assist

3. Podsumowanie - wyniki badan

Na podstawie tak wyprowadzonych grup zadan do wykonania przez sluzbç, potencjalu sprzçtowego, ja-kim dysponuje Panstwowa Straz Pozarna, oraz m.in. badan teoretycznych (analizy, porównan itp.) dokumentów, badan ankietowych i wywiadów eksperckich, w ramach rozprawy doktorskiej [1] stworzono cztery nowe matryce bezpieczenstwa dla Panstwowej Strazy Pozarnej w sferze

koordynacji i zarz^dzania podczas dzialan ratowniczo-ga-sniczych. Fragmenty ich zostaly zaprezentowane ponizej: Analizuj^c przedstawione w artykule matryce, moz-na stwierdzic, ze ujçte w nich wszystkie zagrozenia „pier-wotne", okreslone zadania do wykonania na miejscu zda-rzenia wraz ze wszystkimi - obecnie wystçpuj^cymi sluz-bami z okreslon^ ich rol% pozwol^. na skuteczniejsze za-rz^dzanie i koordynacjç dzialan ratowniczo-gasniczych.

D01:10.12845/bitp.32.4.2013.1 Tabela 3.

Fragment matrycy bezpieczenstwa w ujçciu zagrozeniowym z potencjalem sprzçtowym Panstwowej Strazy Pozarnej [1]

PotencjaJ Sprzçtowy PSP

Zagrozenia

Pozary

•ST S

ia

Silne wiatry

Opady deszczu

Opady sniegu

Gradobicie

Mrozy

Upaly i susze

Wyladowania atmosferyczne

Powodzie, podtopienia i zalania

Epidemie i pandemie

Epizootie

Epifitozy

4 4 4

1 \ 4 \ 4

Table 3.

Fragment of the safety matrix in the danger presentation with the equipment potential of the State Fire Service [1] The potential of a hardware State Fire Service

Tabela 4.

Fragment matrycy bezpieczenstwa w ujçciu zadaniowym z potencjalem sprzçtowym Panstwowej Strazy Pozarnej [1]

2

3

4

2

3

4

3

2

4

4

2

4

4

3

2

3

4

2

3

3

2

3

3

2

4

4

2

4

4

3

4

4

4

4

ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО D01:10.12845/bitp.32.4.2013.1

Table 4.

Fragment of the safety matrix in the danger presentation with the equipment potential of the State Fire Service [1]

The potential of a hardware s al rs e ks g in g in

State Fire Service ar c ng es m r e p ip n ta el g ins а ht g fi ht g fi avy ing

at r e b o r es s H ies ri ies ri fu о о £ Ъ rs rk r fi r fi S iu di ai .с £ hg £ С

The task p О § us м £ ¡s or J or J ar и я о U É rh и 1 ar C e me « £ и е

The administration of extinguishing agents on the offensive 2 4 4 4 4

The administration of extinguishing agents in defense 2 4 4 4 4

Cooling of objects 2 4 4 4 4

Release people 2 з

Release of animals 2 з

Evacuate people 2 2 2 4 з

Evacuate of animals 2 з 4 з

Evacuation of and securing assets 2 з 4 4 4 з 2 з

Transport injured in the danger zone 2 з з 4 4 4 4 2

Ponadto wydaje siç, ze zabranie w jednq matrycç wszyst-kich sluzb bçdzie dobrq „sci^gawkq" w przypadku wystq-pienia „zdarzenia kryzysowego".

Mozna przypuszczac, ze ww. matryce moglyby byc wykorzystane do aktualizacji „Zasad dysponowania sil i srodków jednostek ochrony przeciwpozarowej...". Ponadto kolejnosc dysponowania do poszczególnych ro-dzajów zagrozen, jak równiez do okreslonych zadan ra-towniczo-gasniczych autor okreslil na podstawie wlasne-go doswiadczenia praktycznego w kierowaniu dzialania-mi ratowniczo-gasniczymi. W tym miejscu równiez nale-zy zaznaczyc, ze ww. matryce mogq byc bardzo pomocne Dyzurnym Operacyjnym Powiatu pelniqcych sluzbç na stanowiskach kierowania.

4. Wnioski

Podsumowujqc, autor stwierdza, ze opracowane matryce pozwolq na skuteczniejsze i efektywniejsze zarzq-dzanie i koordynowanie dzialaniami ratowniczo-gasni-czymi w Panstwowej Strazy Pozarnej. Mozna siç spo-dziewac, ze w przyszlosci metodologia matrycowania oraz opracowane matryce bezpieczenstwa bçdq trzonem i rdzeniem programów komputerowych poswiçconych zarzqdzaniu w sferze bezpieczenstwa, dowodzeniu, a tak-ze koordynacji dzialan ratowniczo-gasniczych dla Pan-stwowej Strazy Pozarnej.

Literatura

1. Anszczak M. Zastosowanie metody matrycowania w zarzq-dzaniu systemem bezpieczenstwa dla panstwowej strazy pozarnej, Rozprawa doktorska pod kierownictwem naukowym plk. prof. dr. hab. inz. Jaroslawa Wolejszy, AON, Warsza-wa 2011;

2. Anszczak M., Grosset R., Zastosowanie metody matrycowania jako droga do sprawnego systemu bezpieczenstwa wewnçtrznego, „Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza" nr 3/2009; CNBOP, Józefów 2009;

3. Smolarkiewicz M. M., Metody matrycowe w zarzqdzaniu bezpieczenstwem publicznym na potrzeby Centrów Powia-damiania Ratunkowego - podejscie funkcyjne do konstru-owania N-wymiarowej Matrycy Bezpieczenstwa, w: Infra-struktura bezpieczenstwa publicznego - Ogólnokrajowe i lokalne wyzwania cywilizacyjne, Z. Ciekanowski (red.), WSZiP, Warszawa 2010;

4. Wolanin J., Zarys teorii bezpieczenstwa obywateli. Ochrona ludnosci na czas pokoju, Warszawa 2005;

5. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Panstwowej Strazy Pozarnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 z pózn. zm.);

6. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzqdzaniu kryzyso-wym (Dz. U. Nr 131, poz. 1076 z 2009 r. z pózn. zm.);

7. Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Admini-stracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczególowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gasniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239, z 2011 r.);

st. kpt. dr Marcin Anszczak - absolwent SGSP w War-szawie, w 2011 roku obronil doktorat na Wydziale Za-rzqdzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej w Warszawie. Obecnie pelni sluzbç w Komendzie Wo-jewódzkiej Panstwowej Strazy Pozarnej w Bialymstoku w Wydziale Operacyjnym, jako Starszy Specjalista i Ko-ordynator ds. Ratownictwa Chemicznego i Ekologiczne-go. Adiunkt w Wyzszej Szkole Zarzqdzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie, autor wielu publi-kacji naukowo-dydaktycznych i wyst^pien na miçdzyna-rodowych konferencjach naukowych, ekspert z dziedziny zarzqdzania bezpieczenstwem m.in. w projekcie naukowym Nr O R 00 0032 09 ,,Instytucjonalizacja i optyma-lizacja hierarchicznego modelu matryc bezpieczenstwa oraz systemu zarzqdzania zasobami i dzialaniami ratow-niczymi", w projekcie naukowym „Zaawansowane technologie teleinformatyczne wspomagajqce projektowanie systemu ratowniczego na poziomach: gmina, powiat, wo-jewództwo".