Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life
Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va _farovon hayotimiz kafolati
ХУКУЦИЙ ДАВЛАТ ВА ФУКАРОЛИК ЖАМИЯТИНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ, ФУНКЦИЯЛАРИ
Ж. Н. Абдурахманова
Чирчи; давлат педагогика университети доценти
Узбекистан Республикаси истиклолга эришган кундан бошлабок, мустакил суверен мамлакат сифатида демократик хукукий давлат ва фукаролик жамияти куришни уз олдига максад килиб куйди.
Узбекистон Республикасида адолатли фукаролик жамияти ва демократик хукукий давлат барпо этиш энг олий максаддир. Мамлакатимизда фукаролик жамияти - демократия ва адолат принципларига таянувчи эркин инсонлар жамиятидир.
Фукаролик жамияти ижтимоий макон хисобланади. Фукаролик жамиятида конун устувор булади. Шахснинг эркинликлари, манфаатлари, хукук ва бурчлари конун билан кафолатланади. Уз навбатида бошка одамларнинг хукук ва эркинликлари камситилишига йул куйилмайди.
Фукаролик жамияти бу узини узи ривожлантириб, узини узи бошкариб борувчи тизимдир. Фукаролик жамияти хукукий демократик давлат билан уйгунликда яшайди.
Хукущй давлат - давлат тузилиши ва фаолиятининг ууцуща асосланган фуцаролик жамиятининг сиёсий шакли булиб, жамият уаётида демократик институтларнинг ривож топиши, фуцароларнинг узини узи бошцариш тизими мавжудлиги билан тавсифланадиган, инсон ууцуц ва манфаатларини устувор таъминлайдиган давлатдир.
Хукукий давлатда куйидаги принциплар асосида фаолият юритиш ва унга амал килиш шарт хисобланади:
> халк суверенитети;
> шахснинг хукук ва эркинликларининг хеч ким, шу жумладан, давлат томонидан хам хар кандай холда бузилмаслиги;
> Конституция ва конуннинг устунлиги;
> хокимиятнинг булиниши тамойилига амал килиш;
> судларнинг мустакиллиги;
> халкаро хукук нормаларининг миллий хукук нормаларидан устун булиши.
December 1
Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life
Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va _farovon hayotimiz kafolati
Хукукий давлатда хукук нормаларига биноан ва улар доирасида иш олиб борилади.
Хукукий давлатни фукаролик жамиятининг ривожланиш натижаси, янада такомиллаштирилиши деб караш мумкин. Етук фукаролик жамиятисиз хукукий давлат куриб булмайди.
Уз навбатида "Хукукий давлат" тушунчаси "фукаролик жамияти" тушунчаси билан чамбарчас богликдир.
Хукукий давлатда энг олий кадрият инсон хисобланади. Давлат факат хукук нормаларини яратиб колмай, узи хам уларга амал килиши хукукий давлатнинг энг мухим хусусиятидир. Хукукий давлат демократиянинг ажралмас белгисидир.
Фукаролик жамиятини шакллантиришда иктисодий, сиёсий, хукукий негизлар билан бирга маънавий асос хам гоят мухим ахамият касб этади. Жамият ривожида факат сиёсий, иктисодий сохага катта эътиборнинг каратилиши, маънавий - ахлокий масалаларнинг четда колиши маданий -маънавий хаётда салбий окибатларни келтириши мумкин. "Бугунги кунда дунёнинг айрим худудларида ана шундай харакатлар натижасида катта маънавий йукотишлар юз бераётган, миллатнинг асрий кадриятлари, миллий тафаккури ва турмуш тарзи жиддий хавф остида колаётганини кузатиш мумкин"1.
Фукаролик жамиятининг энг мухим вазифаларидан бири одамлар онги ва маънавиятини узгартиришдир.
Фукаролик жамиятида эркинлик, конун олдида барчанинг тенглиги, ижтимоий адолатнинг таъминланиши, хамма фукароларнинг ижодий салохияти ва истеъдодининг бевосита руёбга чикарилишига имконият яратилади. Фукаролик жамияти хукук ва адолат мезонлари билан улчанади.
Биринчи мезон: Халкнинг карорлар кабул килиш жараёнларидан хабардорлиги;
Иккинчи мезон: Хукумат карорларининг халк томонидан назорат килиниши;
Учинчи мезон: Фукароларнинг давлатни бошкарувидаги иштироки.
Фукароларнинг уз карашлари ва эътикодлари конун доирасида химоя килинадиган, инсон хукук ва эркинликлари, хокимиятни амалга оширишда халкнинг иштироки таъминланадиган демократик давлатда
Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: "Маънавият". 2008.
December 1
юксак хукукий ва сиёсий маданият, ривожланган фукаролик жамияти шаклланади.
Фукаролик жамияти уз мазмун мохиятидан келиб чикиб, иктисодий, сиёсий, маънавий-ахлокий жихатларга эга булиб, уларнинг хар бири маълум бир вазифага каратилгандир.
> Ицтисодий жщати - фукаролик жамияти хусусий мулкчиликка кенг йул берувчи ва унга асосланувчи бозор иктисодиёти муносабатларига, эркин иктисодий фаолиятга замин яратувчи шарт-шароитга таянади. Унда хужалик хаёти ташкил этилади, унинг турли тармокларининг узаро богликлиги хамда халкаро иктисодий хамкорлик амалга оширилади Бу жамият тараккиёти учун энг асосий сохадир.
> Сиёсий жщати - фукаролик жамиятидаги сиёсий тизим ва сиёсий бошкарувнинг мазмун-мохиятини хукукий давлатчилик ифода этади. Хукукий давлат фукаролик жамиятининг сиёсий мохиятини, сиёсий шаклини ташкил этади. Фукаролик жамияти тула маънода мавжуд булиш шарти бу хукукий давлатнинг мавжудлигидир. Хукукий давлат фукаролик жамиятида карор топади ва фаолият юритади.
> Маънавий ахдокцй жираты - фукаролик жамияти чукур маънавий, юксак маданий инсоний муносабатлар замирига таянади. Фукаролик жамияти маънавий хаётида инсоннинг бенихоя улугланиши, умуминсоний кадриятларнинг эъзозланиши, улар муътабар ва мукаддас саналиши устуворлик килади. Фукаролик жамиятида инсоннинг кадр-киммати, мехр-окибат, ахлокий поклик, адолатпарварлик, инсонпарварлик каби олий кадриятлар одамлар уртасидаги муносабатларни белгиловчи мезон сифатида юзага келади.
Ушбу жихатлар фукаролик жамиятини шакллантириш ва унинг ривожида мухим ахамият касб этади.
Фукаролик жамиятига хос жихатларидан келиб чикиб, Узбекистонда фукаролик жамияти шаклланишининг хусусияти мамлакатимиз ижтимоий тараккиётнинг узига хос ва узига мос йулини танлаганлигидадир. Фукаролик жамияти шаклланишидаги хусусиятлар мамлакатимиз тарихи, миллий маданияти ва маънавияти хамда турмуш тарзидаги узига хослик билан белгиланади.
Биринчи хусусияти: Фукароларнинг хукуклари конун билан кафолатланади;
Иккинчи хусусияти: Давлат ва мансабдор шахслар
конунга итоат этади;
December 1
Учинчи хусусияти: Шахс эркинлиги конун асосида кафолатланади ва химояланади.
Узбекистонда фукаролик жамиятини куриш жахон давлатчилигининг илгор тажрибалари ва куп минг йиллик миллий анъаналарнинг тахлили сифатида дунёга келмокда. Яъни эркинлик ва ахлок, озодлик ва тарбия, конунга итоаткорлик ва сиёсий-хукукий фаоллик, хуррият ва катьий тартиб-интизом уйгунлигида фукаролик жамияти шакллантирилмокда.
"Мустакил тараккиёт йилларида Конституциямиз юртимизда хукукий демократик давлат, кучли фукаролик жамияти, эркин бозор муносабатлари ва хусусий мулк устуворлигига асосланган иктисодиётни куриш, халкимиз учун тинч, обод ва фарован хаётни барпо этиш, Узбекистоннинг халкаро майдонда муносиб урин эгаллашида мустахкам пойдевор булиб хизмат килмокда"2.
Фукаролик жамиятида эркинлик, конуннинг устуворлиги, ижтимоий адолатнинг таъминланиши, хамма фукароларнинг ижодий салохияти ва истеъдодининг бевосита руёбга чикарилишига имконият яратилади.
REFERENCES
1. Мухамедова, З. М., Саттарова, Д. Г., & Худайбергенова, П. Т. (2019). РОЛЬ ГУМАНИСТИКИ В МЕДИЦИНСКОМ ОБРАЗОВАНИИ И СОВЕРШЕНСТВОВАНИИ ПРОФЕССИОНАЛИЗМА ВРАЧЕЙ. Гуманитарный трактат, (52), 19-23.
2. Gapparovna, S. D., & Toshpulatovna, X. P. (2021). IMPROVING THE QUALITY OF MEDICAL SERVICES IN IMPROVING THE GENE POOL OF THE POPULATION IN OUR COUNTRY. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, -9(10), 138-141.
3. Умирзакова, Н. А., Худойбергенова, П. Т., & Курбанова, Е. (2020). БИОЭТИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ ТРАНСПЛАНТОЛОГИИ. Гуманитарный трактат, (97), 13-14.
4. Худайбергенова, П. Т. (2018). ОБРАЗ МАВЛОНО ДЖАЛОЛИДДИНА РУМИ В КОНТЕКСТЕ ГУМАНИСТИЧЕСКИХ ТРАДИЦИЙ ВОСТОКА И МУСУЛЬМАНСКОЙ БИОЭТИКИ. Гуманитарный трактат, (33), 28-30.
5. Атамуратова, Ф. С., & Мисирова, Ш. А. (2021). Значение изучения биоэтики в медицинских вузах: международный опыт.
2 Мирзиёев Ш.М. Крнун устуворлигини ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тара;; фаровонлигининг гарови. - Т.: "Узбекистан". 2017. 6-бет.
December 1
543
Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life
Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va farovon hayotimiz kafolati
6. Мухамедов, А. Р (2021). «Вопросы совершенствования законодательства Узбекистана о преступлениях в сфере трансплантологии с учетом зарубежного опыта», Биоэтика и право
7. Mukhamedzhanovna, M. Z., Akmalovna, U. N., Abdusamatovich, K. S., Gapparovna, S. D., Arifovna, U. D., & Tashpulatovna, K. P. (2021). Bioethics-Paradigm of Humanization of Medical Education. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 125-133.
8. Мухамедова, З. М. (2019). Умирзакова Н. А. Феномен медицинских гуманитарных наук и международный опыт интеграции гуманитарных наук в медицинском образовании. Философские проблемы биологии и медицины: феномен биорациональности, (13), 304.
9. Мухамедова, З. М. (2019). Интеграция гуманитарных наук в медицинское образование: проблемы и перспективы. Journal of Health Development, (1 (30)),
10.Мухамедова, З. М. (2009). Биоэтика. Учебное пособие. Ташкент.
11. Мухамедова, З. М., & Умирзакова, Н. А. (2021). АКТУАЛЬНОСТЬ ФОРМИРОВАНИЯ СОЦИАЛЬНОГО КОНТЕКСТА БИОЭТИЧЕСКИХ ПРОБЛЕМ В УЗБЕКИСТАНЕ. Гуманитарный трактат, (99), 7-15.
12.Mukhamedova, Z. M., & Umirzakova, N. A. (2019). The phenomenon of medical humanities and the international experience of integrating the humanities in medical education. Philosophical problems of biology and medicine: the phenomenon of biorationality, (13).
13.Мухамедова, З. М., & Умирзакова, Н. А. (2018). Паллиативная помощь: современость и традиции мусульманской биомедицинской этики. Гуманитарный трактат, (21), 38-40.
14.Mukhamedova, Z. M. (2006, October). Issues and contradictions in bioethics of 21st century: Islamic prospects. In Abstract book, First sub-regional expert meeting on ethics education in science and technology, Iran, Tehran (pp. 28-29).
15. Мухамедова, З. М. (2005). Исламская биоэтика в историческом аспекте. Сайт Ташкентской Медицинской Академии: www. rpam. uzsci. net.
16.Мухамедова, З. М. (2004). Введение в биоэтику. Т., Уч. пособие-2004.-120с.; Мухамедова ЗМБиоэтика. Т. УзМУ Ресурс маркази. Укув кулланма-2006. 144б; Мухамедова ЗМ и др. Биоэтика. Т. Уч. пособие-2009.163 с.
37-45.
17.Сатарова, Д. Г., & Умирзакова, Н. А. (2016). РАЗВИТИЕ ГЛОБАЛЬНОЙ ЭТИКИ И ВСЕОБЩАЯ ДЕКЛАРАЦИЯ О
December 1
БИОЭТИКЕ И ПРАВАХ ЧЕЛОВЕКА. In Этика и история философии (pp. 202207).
18.Саттарова, Д. Г. (2015). СТРАТЕГИЯ КОМПЬЮТЕРИЗАЦИИ И ИНФОРМАТИЗАЦИИ И ПРОБЛЕМА ГУМАНИЗАЦИИ ОБРАЗОВАНИЯ. гааеёегёааО feANanaa а ёе^еОаОддеёш, 116.
19. Сатарова, Д. Г. (2014). СОЦИАЛЬНЫЙ ИДЕАЛ И ПОСТКОЛОНИАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ ДЛЯ" ПОНИМАЮЩЕГО КОНТРОЛЯ". Журнал научных публикаций аспирантов и докторантов, (1), 106-108.
20. Sadullaevna, Y. L., & Baratovna, A. G. (2021). LOGICAL PRINCIPLES IN THE DOCTRINE OF IBN SINA AND THEIR FORMATION CHARACTERISTICS.
21.Юлдашева, Л. С., & Абдурахимова, Д. М. (2021). ЖАМИЯТДА ОДОБ-АХДОК МЕЪЁРЛАРИНИ БУЗИЛИШИНИНГ ИЖТИМОИЙ ОМИЛЛАРИ. Журнал Социальных Исследований, 4(4).
22.Yuldasheva, L. S., Khashimova, G. F., & Khosilova, A. A. (2020). THE CONCEPT OF TRUTH IN KANT AND HEGEL. Theoretical & Applied Science, (2), 451-454.
23.Il'ina, G. V., Berezhnaya, I. A., & Yuldasheva, L. S. (2019). Formirovanie gotovnosti pedagogov k realizatsii so-vremennykh zdorov'esberegayushchikh tekhnologii s det'mi doshkol'nogo vozrasta: monografiya, Magnitogorsk, Izd-vo Magnitogorsk. gos. tekhn. un-ta im. GI Nosova.
24.Obol'nikova, E. A., & Yuldasheva, L. S. (1973). Isolation and identification of the ubiquinone synthesized by the fungus Blakeslea trispora. Applied Biochemistry and Microbiology, 7(1), 38-40.
25.Akkazieva, B., Tello, J., Smith, B., Jakab, M., Krasovsky, K., Sautenkova, N., ... & Shoismatuloeva, M. (2015). Better noncommunicable disease outcomes: challenges and opportunities for health systems. Tajikistan country assessment. Geneva: WHO.
26.Умирзакова, Н. А. (2019). Репродуктивные технологии в системе здравоохранения Узбекистана в качестве социальной инновации. In Наука, образование, инновации: апробация результатов исследований (pp. 884-888).
27.Умирзакова, Н. А. (2022). СТОМАТОЛОГИК ТАЪЛИМДА БИОЭТИКАВИЙ МУАММОЛАРНИ УРГАНИШ ДОЛЗАРБЛИГИ. Academic research in educational sciences, (2), 69-72.
28.Умирзакова, Н. А. Востребованность биоэтики для гуманизации медицинского образования в Узбекистане. IX М1ЖНАРОДНОГО СИМПОЗ1 УМУ З БЮЕТИКИ ЗДОРОВ'Я, МЕДИЦИНА ТА ФШОСОФШ: СТРАТЕГИВИЖИВАННЯ, 15-16.
December 1
Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life
Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va farovon hayotimiz kafolati
29.Умирзакова, Н. А. (2020). Значение изучения биоэтики в формировании профессиональной компетентности у студентов медицинских ВУЗов. Научные исследования XXI века.-Нефтекамск, (5), 7.
30.Умирзакова, Н. А. (2020). БИОЭТИКА КАК ЦЕННОСТНАЯ ОРИЕНТАЦИЯ В ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ ВРАЧЕЙ. Гуманитарный трактат, (77), 4-7.
31.Мухамедова, З. М., Умирзакова, Н. А., & Бабаджанов, Ж. (2017). Проблема смерти мозга в исламской биоэтике. Гуманитарный трактат, (17), 15-18.
December 1