Научная статья на тему 'ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИДА “ИЖТИМОИЙ ПРОФИЛАКТИКА” ТУШУНЧАСИ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШДАГИ ЧОРА-ТАДБИРЛАР ТИЗИМИ'

ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИДА “ИЖТИМОИЙ ПРОФИЛАКТИКА” ТУШУНЧАСИ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШДАГИ ЧОРА-ТАДБИРЛАР ТИЗИМИ Текст научной статьи по специальности «Социальные науки»

CC BY
77
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ҳуқуқбузарликлар профилактикаси / ижтимоий профилактика / профилактика инспектори / маҳаллабай ва фуқаробай ишлаш / ижтимоий профилактика субъектлари ва объектлари / маҳалла ҳуқуқ тартибот маскани / “Темир дафтар” / “Аёллар дафтари” ҳамда “Ёшлар дафтари”

Аннотация научной статьи по социальным наукам, автор научной работы — Боборахимов Аброр Бахрамович

Мақолада сўнги йилларда ҳуқуқбузарликлар профилактикаси хизматида амалга оширилган энг сўнги янгиликлар, ислоҳотлар ҳамда уларнинг истиқболлари ёритиб ўтилган бўлиб унда профилактика инспекторлари фаолиятини ташкиллаштириш маҳаллада фуқаролар тинчлигини ва жамоат тартибни сақлаш, маҳаллабай ва фуқаробай ишлаш тизимини янада такомиллаштириш бўйича қилинган ишлар кўрсатиб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИДА “ИЖТИМОИЙ ПРОФИЛАКТИКА” ТУШУНЧАСИ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШДАГИ ЧОРА-ТАДБИРЛАР ТИЗИМИ»

X,y^yK;By3AP^HKflAP nPOORflAKTHKACH^A "HWTHMOHH nPOORAAKTHKA" TymyHHACH BA yHH AMA^rA OmHPHm^ArH HOPA-TAABHP^AP TH3HMH

Bo6opaxHMOB A6pop BaxpaMOBHH Y36eKHCTOH Pecny6^HKacH HHKH Hm^ap Ba3Hp^HrH AKageMHHCH Xy^y^6y3ap^HK^ap npo^unaKTHKacH $aoAHHTH Ka$egpacH

yKHTyBHHCH

https://doi.org/10.5281/zenodo.11095781

ARTICLE INFO

Received: 24th April 2024 Accepted: 25th April 2024 Published: 30th April 2024 KEYWORDS

xyKyK,6y3apAUKAap npofiuAaKmumcu, uwmuMouu npofiuAaKmum, npo$uAaKmurn uHcneKmopu, MayaAAa6au ea $yKapo6au umAam, uwmuMouu

npo$uAaKmurn cy6beKmAapu ea o6beKmAapu, MayaAAa yyKYK mapmu6om MacKaHu, "TeMup da$map", "AeAAap da$mapu" yaMda "EmAap da$mapu".

ABSTRACT

Ma^oAada cyHeu uuAAapda %y^y^6y3apAuKAap npofiuAaKmuKacu xu3Mamuda aMaAea omupuAeaH энг cyHeu RHeuAuKAap, ucAoyomAap yaMda yAapHuHe ucmu^6oAAapu epumu6 ymuAeaH 6yAu6 yHda npo$uAaKmuKa uHcneKmopAapu fiaoAunmuHu mamKuAAammupum MayaAAada ^y^apoAap muHHAueuHu ea MaMoam mapmu6Hu ca^nam, MayaAAa6au ea $ywpo6au umAam mu3uMuHu AHada maKOMuAAammupum 6yuuna kuAuHeaH umAap Kypcamu6 ymuAeaH.

MaM^aKaTHMH3garH KeHr Ky^aM^H ucfloxpTflap goupacuga axp^HHHHr tuhh Ba ocoHumTa x,aeTHHH TaiMHH^am x,aMga ^aMHHTHMH3ga ^OHyHra HToaTKop^HK Ba ^aMoaT xaB^CH3^uru MagaHHHTHHH maK^aHTHpumra a^oxuga эгтн6oр ^apaTH^Mo^ga. ^yM^agaH, ^aMoaT xaB^CH3^uruHH TaiMHH^am HyHa^umugaru um^apHH "Xa^^ MaH^aaT^apura XH3MaT K^um" TaMOHH^u acocuga TamKH^ этнmнннг MyT^a^o HHru MexaHH3M Ba TapTu6^apu ^opufi этн^н6, gaB^aT opraH^apuHuHr ^aMoaTHu^uK Ty3u^Ma^apu 6u^aH y3apo Ma^cag^u ^aMKop^uru fiy^ra ^yнн^gн.

ByryHru KyHga uhku um^ap ugopa^apu Tu3uMuga ^ao^u^T ropuTaeTraH maxcuH TapKu6HuHr энг acocuH kucmuhu npo^u^aKTuKa xu3MaTu TamKu^ этн6, MaM^aKaraM^ga ^aMoaT тapтн6ннн caK^am, ^y^apo^ap хaв^cнз^нгннн TaiMuH^am, ^y^y^6y3ap^uK Ba

^uHo^T^apHuHr o^guHu o^umgaru x,uccacu 6ек;нecgнp.

My^TapaM npe3ugeHTuMu3 ToMoHugaH 2023-нн^нннг 20-HHBapuga mhku um^ap opraH^apuHu xa^^Hu^ npo^eccuoHa^ тyзн^мaгa afi^aHTupum

Ba axp^u 6u^aH HHaga hkuh x^MKop^uKga um^amra HyHa^Tupum 6yHuHa ^Sugara мaзмyнgaгн KapopHu uM3o^agu:

Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги "2022 — 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тара;;иёт стратегияси тугрисида»ги ПФ-60-сон Фармони ижросини таъминлаш, шунингдек, ички ишлар органларини ах,олининг ишончли х,имоячиси сифатида хал;чил профессионал тузилмага айлантириш, уларнинг фу;аролар, жамоат ташкилотлари х,амда кенг жамоатчилик билан я;ин х,амкорликда, узаро ишонч ва х,амжих,атлик рух,ида ишлашини таъминлаш, мах,аллаларда ва умуман юртимизда ;онун устуворлиги, тинчлик-осойишталикни янада мустах,камлаш ма;садида "Ички ишлар органларини хал;чил профессионал тузилмага айлантириш ва ах,оли билан янада я;ин х,амкорликда ишлашга йуналтириш буйича ;ушимча чора-тадбирлар тугрисида".1

Мамлакатимизда олиб борилаётган кенг куламли ислох,отлар хал;имиз томонидан куллаб-кувватланмок;да. Бу узгаришларнинг дастлабки натижалари ах,олимиз х,аёти ва кундалик турмушида узининг я;;ол ифодасини топмо;да, эл-юртимизнинг ижтимоий фаоллиги, эртанги кунга ишончи усиб бормо;да. Биз мамлакат х,аётига доир х,ар бир ;арорни хал;имиз билан маслах,атлашиб, бевосита муло;от асосида ;абул ;илмо;дамиз. «Хал; давлат идораларига эмас, балки давлат идоралари хал;имизга хизмат ;илиши керак» деган гоя фаолиятимиз мезонига айланмо;да.

Ижтимоий профилактика - ху^бузарликларнинг барва^т олдини олиш ма^садида ху^бузарлик содир этиш ва ху^бузарликдан жабрланиш эхтимоли ю^ори булган шахсларнинг ижтимоий-маиший муаммоларини манзилли хал этишга ^аратилган якка тартибдаги ташкилий, ху^ий, психологик, тиббий ва и^тисодий ёрдам курсатиш чоралари

мажмуидир.

Ижтимоий профилактикани амалга оширувчи субъектлар:2

металла раиси

профилактика (катта) инспектори

доким ердамчиси

ешлар етакчиси

хотин-кизлар фаоли

[

солик инспектори

ижтимоий ходим

Ижтимоий профилактика объектлари (хукук;бузарлик содир этиш ва ху;у;бузарликдан жабрланиш эх,тимоли ю;ори булган шахслар)га ;уйидагилар киради:

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 20 январдаги "Ички ишлар органларини халкчил профессионал тузилмага айлантириш ва адоли билан янада якин дамкорликда ишлашга йуналтириш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги ПК^-10-сон карор www.lex.uz.

2 Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Камбагалликни кискартириш ва бандлик вазирлиги, Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023 йил "30"мартдаги 10/3/0 5 -сонли кушма карори_

Volume 1, Issue 6, April 2024

Page 134

6aHg^HrH TaiMuH^aHMaraH Ba gouMuM gapoMag MaHÖaura эга öy^MaraH Mex,HaTra ^aë^aT^H maxc^ap;

hh30^h oH^a a^o^apu;

y3apo Ke^HmMOBHH^Hru ëKH x,a.fl этн^мaгaн ;ap3gop^uru MaB^yg maxc^ap;

a^Koro^b Ma^cy^oT^apu Ba ncHxoaKTHB Mogga^apra rçapaM öy^uö ^o^raH maxc^ap;

^HMop Ba TaBaKKa^HH^HKKa acoc^aHraH yñHH^apra py^y KyñraH maxc^ap;

FañpHH^THMoHH xy^^-aTBopra эгa öy^raH xoTHH-^H3^ap;

$ap3aHg Tapöuflcura ca^ÖHH Taicup KypcaTyBHu FañpHH^THMoHH xy^^-aTBop^H oTa-oHa^ap;

TH^aHHH^HK 6u^aH myFy^aHyBHu maxc^ap;

oTa-oHacu y3o; MyggaTra xopu^HH gaB^aT^apra KeTraH Bonra eTMaraH^ap;

TypMymugaH a^pamuö, H^THMoHH-H^TucoguH ^ux,aTgaH oFup a^Bo^ra Tymuö ^o^raH aë^ap;

MyHTa3aM Ta3Hu; Ba 3ypaBoH^HKKa yHpaö Ke^aëTraH maxc^ap;

6o;yBHHcu Ba ^apoBHucu 6y^MaraH 60 ëmgaH omraH эpкaк^ap Ba 55 ëmgaH omraH aë^ap;

6omnaHacu3, oFup TypMym mapouTura Tymuö ^o^raH maxc^ap.

"Ma^a^^a6añ" Ba "Ou^aóañ" x,aMga "Oy;apo6añ" um^am TapTuöuHH ^opuñ этн^нmн MaM^aKaTHMH3 a^o^ucuHHHr op3y yMug^apu Ba Ke^a^aKKa umoHHHHH y3uga aKc эттнpagн.

WpTHMH3HHHr cTpaTeruK puBo^^aHumuga "flHru Y36eKucToH - HHruHa gyHërçapam", "BemTa Myx,uM Tamaööyc - Ma^a^^a^apga", "mr^um TuK^aHumgaH - mu^um roKca^um capu", "Oöog Ba xaB$cu3 Ma^a^^a", "cof^om ou^a — cof^om ^muht", ou^aga reHgep TeHr^uK, yhuhhu peHeccaHc Fon^apu yMyMxa^K; x,apaKara cu^araga эlтнpo$ этн^мo;ga. fflyHuHrgeK, xygyg^apgaru u^tumouh KyMaK, KaMÖaFa^^uKHu o^guHu o^um, 6aHg^uKHu TaiMuH^am, TapFuôoT-TamBurçoT um^apuHu "Oy;apo6añ" TamKu^ Ku^um ycy^apu gaB^aT Ba ^muht Ma^cag^apuHu y3apo öup^amTupagu, y^apHuHr y3BuH^amyBu x,aMga Hx^uT^amyBura xu3MaT ^u^agu.

Ma3Kyp "Oy;apo6añ" um^am HHru tu3um 6y^u6 ^y^apo^apHu u^tumouh, xyKyrçuM, Mogguñ Ba py^un-ncuxo^oruK ^y^^aö-^yBBaT^amra MyHa^Tupu^raH. Y^ap MaH^aaT^apuHu Myx,o$a3a Ku^um, эx,тнë^flapннн pyëôra Hurçapum yHyH y^apra uMKoHu^T^ap HpaTum, xygyg^apga yз-yзннн öaHg rçu^um ^ao^uHTuHu KeHr ñy^ra Kyñum, y^apHuHr KacöuM Ma^aKa^apuHu ycTupum, MyaMMo^apuHu öe^ru^am Ba MapKep^am acocuga ^uRuH^u^uK^apHu öapTapa^ этнm ñy^ xapuTa^apu um^aö nu^um, u^tumouh ^ao^uKHu TaiMuH^amra Kjapara^raH Myx,uM Hopa-Tagöup öy^gu. "Max,a^^a0añ" Ba "Ou^aöan" x,aMga "Oy;apoöaM"um^am MexaHu3Mu ^y^apo^apHu u^tumouh x,umoh öyMuHa gaB^aT

cuëcaTHHH aMa^ra omupumga y3 aHgo3acura эга öy^uö xa^K MaH$aaT.flapHHH Ta^MHH^amHHHr caMapa^H th3hmh cu^araga By^ygra Ke^gu.3

AMa^ra omupu^aëTraH Ma3Kyp AHru^HK aë^ap Ba ëm^ap, pyx,HH Kaca^ap MyrçaggaM cyg^aHraH^apHHHr ^mhat x,aëTHra a.floK;agop.flHrHHH, y^apHHHr H^THMOHH^amyBH Ba ^ao^amyBHHH, y^apHHHr HHru Y36eKHCTOH ^ypu^umura gax^gop экaн^нгннн, Ma3Kyp h^thmohh ^aT^aM^ap BaKH^apHHUHr gaB^aT cuëcaTHgaH MaH^aaTgop^uruHH Ta^MHH^añgu.

> "Oy^apoöaft" TH3HMHHH ^opuH STHm op^a^H öapna axp^HHH Mex,HaT KH-flum Ba y3 Ma^aKacHHH omHpHm umTHëKH 6op 6y^raH ^y^apo^apHH ^aga^amTHpH^raH Ta^HM TH3HM^apH op^a^H 6o3op6on Kac6 Ba xyHap^apra yKHTum, cepTH^HKaT^ap öu^aH TaiMHH^am HmHra acoc co^HHagu. Y^apHHHr KacöHH Ma.flaKa.flapHHH, Typ^H Kacö-Kop Ba xyHap^ap 6yHHHa Ma^opaT^apHHH ycTHpum, gyHë MHKëcuga Ta^aö rorçopu 6y^raH Ba pa^o6aT6apgom KacöHH кoмпeтeнцнн^apнн a^o^H ypTacuga puBo^aHTupum, HmcH3 aë^ap Ba ëm^apHH TagÖHpKop^HKKa, xycycaH, ou^aBUH TagÖHpKop^HKKa, y3-y3HHH öaHg ^H^Hm um^apura KeHr этнm, Maxa^aga ropHTH^raH ga^Tapra KHpHTH^raH ^y^apo^ap HHHgaH HHru My^Kgop^ap ^aT^aMHHH maK^aHTupum KaÖH^ap Ma3Kyp ga^Tap^apHHHr Ma^cag^apHgaH öupu ^Hcoö^aHagH.

> "Ma^a^^aöaft" um^ap TH3HMHga Maxa^aga ucTHrçoMaT ^H^yBHH ^y^apo^apHHHr TypMym Tap3Hra ca^ÖHH Ta^cup KypcaTyBHH MaB^yg MyaMMo^apHH aHH^^am Ba y^apHH 6apTapa^ STHm ^ao^HHTH. Maca^aH, Maxa^a ax,o.flHcHHH hhhm^hk cyBH, ra3, э^eктp tokh ÖH^aH Ta^MHH^amgaru KaMHH^HK^ap, Maxa^agaru ñy^ KypuflumH HH^paTy3H^MacugarH Hoco3^HK^ap, a^o^ura MaumHH-xH3MaT KypcaTumHHHr eTap^H gapa^aga TamKH^ этн^мaгaн^нгн Ba Öom^a^ap.

> "OH^aöaft" um^am TH3HMuga ou^a^apgaru MaB^yg MyaMMo^apHH aHH^^am Ba y^apHH 6apTapa$ этнm ^ao^HHTH. By MyaMMo^ap Öup ou^a öy^uö amoBHH yHHHr a^3o^apu TypMym Tap3Hra öup xh^ ca^ÖHH Ta^cup KypcaTHÖ, y^ap ypTacugaru h^thmohh MyHocaöaT^apHH ëMoH^amumura caöaö öy^agu Ba MycTax,KaM^urura nyTyp eTKa3agu. By ^apaëHga ou^a a^3o^apuHHHr TypMym Tap3Hra ca^ÖHH Ta^cup KypcaTyBHH MyaMMo^ap, ^yM^agaH, ou^a a^3o^apuHHHr yñ-^oñra Myx,To^flHrHHH HHoöaTra o^uö ep a^param, HMTHë3^H KpegHT^ap acocuga yñ o^um^apura aMa^HH ëpgaM KypcaTHm Ba öom^a^ap.

> "OyrçapoôaH" um^am TH3HMuga ^y^apo^apHHHr añHaH y3Hra Taa^yK^H MyaMMo^apHH ^a^ этнm^apнga aMa^HH ëpgaM KypcaTHm ^ao^HHTHgup. Maca^aH, ^yKapo^ap, my ^yM^agaH yromMaraH ëm^apHH yKHm Ba umra ^oñ^amTHpum, Kacöra ypraTHmra HyHa^THpum, HorupoH^uru öy^raH maxc^apra Ha^aKa TañHH^am Ba HorupoH^HK apaBacHHH o^um^apuga aMa^HH ëpgaM KypcaTHm, xycycuñ TagöupKop^HK Ba KHHHK ÖH3Hecra HyHa^THpum, öyHga y^apra HMTHë3^H KpegHT^ap o^um^apuga ëpgaM^amum Ba öomKa^ap.

Xy^oca kh^hö myHH aHTHm ^oh3kh, öyryHru KyHga hhkh um^ap opraH^apuHH xa^K^H^ npo^eccuoHa^ Ty3H^Mara aH^aHTupum Ba x,ap öup hhkh um^ap xoguMH xa^K

3 BoöopaxHMOB A.B. HHKH nm^ap opraH^apn Ba ^yrçapo^apHHHr y3HHH-y3H Gom^apum opraH^apn xaMKop^HrHHH "XaB$CH3 Maxa^^a" TaMOHH^H acocnga caMapa^H TamKH^ этнm MexaHH3Mnapn//HHTepHeTga cognp этнflaётгaн xyKyKÖy3ap^HK^apHHHr npo^nnaKTHKacH Ba KH6epxaB$CH3^HKHH TaiMHH^amHHHr gomapö Maca^a^apH" MaB3ycngarH Pecny6^HKa H^MHH-aMa^HH кон$еpенцн.raapн Tyn^aMH - T.: Y36eKHCT0H Pecny6^HKacn HHB AKageMHacH, 2022. 110-114 6

мaнфaaтлaри йyлидa хизмaт килиши энг олий бурч хисоблaнaди. Шундaй экaн профилaктикa инспекторлaри уз худудини жиноятдaн холи мaскaнгa aйлaнтирсa Ba турли к;aтлaмдaги шaхслaр билaн ижтимоий профилaктикa чорa-тaдбирлaрини aмaлгa оширсa, кyзлaнгaн мaк;сaдгa эришилaди Ba aхолининг бaндлиги тaъминлaнaди. Бу эта уз Урнидa жиноят ёки хук;ук;бузaрлик содир этилишини aH4a кaмaйтирaди Ba уз ижобий сaмaрaсини берaди. Янги Узбекистон шaроитидa ички ишлaр оргaнлaри ходимлaри, aйник;сa, хaл;;a энг я;ин бyлгaн профилaктикa инспекторлaри олдидa мухим вaзифaлaр турибди. Бу вaзифaлaрни сaмaрaли бaжaриш эсa улaрдaн ^сбий мaхорaт, бой тaжрибaдaн тaшк;aри чукур хукукий билимни хaм тaлaб этaди. Президентнинг юк;оридa тилгa олингaн фaрмон Ba к;aрорлaри aнa шу эx,тиёжлaрни кондиришга хизмaт к;илaди. ^олaверсa, х^р томонлaмa билимли профилaктикa инспекторлaригинa дaвлaтимиз рaхбaри тaъбири билaн aйтгaндa, мaхaллaнинг ички ишлaр оргaнлaридaги хзкикий вaкили бyлa олaди.4

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Узбекистон Республи^си Президентининг 2023 йил 2Q янвaрдaги "Ички ишлaр оргaнлaрини хaлк;чил профессионaл тузилмaгa aйлaнтириш Ba aхоли билaн янaдa я;ин хaмкорликдa ишлaшгa йyнaлтириш бyйичa кyшимчa чорa-тaдбирлaр тyFрисидa"ги П^-10-сон к^рор www.lex.uz.

2. Узбекистон Республи^си Ички ишлaр вaзирлиги, KaмбaFaлликни киск^ртириш Ba бaндлик вaзирлиги, Ёшлaр сиёсaти Ba спорт вaзирлигининг 2023 йил "30"мaртдaги 10/3/05-сонли кyшмa к^рори

3. Боборaхимов А.Б. Ички ишлaр оргaнлaри Ba фук;aролaрнинг узини-узи бошк^риш оргaнлaри хaмкорлигини "Хaвфсиз мaхaллa" тaмойили aсосидa сaмaрaли тaшкил этиш мехaнизмлaри//Интернетдa содир этилaётгaн хукукбузaрликлaрнинг профилaктикaси Ba киберхaвфсизликни тaъминлaшнинг долзaрб мaсaлaлaри" мaвзусидaги Республикa илмий-aмaлий конференциялaри тyплaми - Т.: Узбекистон Республикaси ИИВ А^демияси, 2022. 110-114 б

4. Президент Шaвкaт Mирзиёев рaислигидa мaхaллaбaй ишлaш тизимини янaдa кучaйтириш мaсaлaлaри юзaсидaн видеоселектор йиFилиши yткaзилди. https://uza.uz/posts/S23491

4 Президент Шлвгат Мирзиёев pan^m^a мaxaллaбaй ишлaш тизимини янaдa кyчaйтириш мaсaлaлaри юзaсидaн видеоселектор йигилиши yткaзилди. https://uza.uz/posts/52349i

Volume 1, Issue 6, April 2024

Page 137

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.