CC BY
3УДК 33
КенжеF¥л М.О.
Казахстан Республикасы Гылым жэне жогары бiлiм министрлiгi, Гылым комитетi (Астана, Казахстан)
ТУРИЗМ САЛАСЫНДАГЫ КАДРЛАРДЫ ДАЯРЛАУ ЖЭНЕ ДАМЫТУ: НЕГ1ЗГ1 АСПЕКТ1ЛЕР1 МЕН М1НДЕТТЕР1
Кр^пе: Казацстандагы туризм мэдени мураны сацтауга жэне инфрацурылымды дамытуга ыцпал ететт экономиканыц мацызды цурамдас бвлггг болып табылады. Жаhандану жэне взгермел1 тутынушылыц цажеттшктер жагдайында туристы индустрияныц турацты дамуы бшкт1 мамандардыц болуын талап етед1. Б1л1м беру жэне жумыс кушш дамыту узац мерзгмдг перспективада саланыц табыстылыгын аныцтайтын нег1зг1 аспектшерге айналуда.
Клт свздер: Туризм, персоналды дамыту, кэсттгк оцыту, туризм индустриясы. даму стратегиялары.
Бшм беру багдарламаларын заманауи ецбек нарыгыныц талаптарына бешмдеу, кэшби к^зыреттшк децгешн арттыру жэне окытудын, инновациялык эдютерш тиiмдi пайдалану кажеттшп бiлiм беру ^йымдарынын, кезек кутлрмейтш мiндеттерiне айналуда. Сонымен катар, туризм саласына жас мамандарды тарту жэне бшм мен бизнес арасындагы сер^еслкл ныгайту элемдiк аренада теракты даму мен бэсекеге кабшеттшкке кол жетюзудщ iргелi элементтерi болып табылады.
Б^л макалада Казакстандагы туристiк бiлiм беру жуйесшщ казiргi жагдайы талданады, непзп мiндеттер айкындалады жэне елдiц туристж индустриясыныц ^зак мерзiмдi т^рактылыгы мен еркендеуше кол жеткiзу Yшiн
кажетл бшм беру тэж1рибесш жетiлдiру жэне ж^мыс кYшiн дамыту стратегиялары ^сынылады.
Туризмдеп мамандарды дайындаудыц мацызы.
Туризм езшщ бай мэдени м^расы, бiрегей табиги ресурстары жэне жергiлiктi халыктын конакжайлылыгы аркасында кептеген елдер Yшiн, сонын, iшiнде Казакстан Yшiн де непзп табыс кезi болып табылады. Туризм инфрак^рылымын дамыту келушiлерге кызмет керсету мен каушс1зд1ктщ жогары денгейiн камтамасыз етуге кабiлеттi бiлiктi мамандардын болуын талап етедi.
Керсетк1ш 2023 жыл 2024 жыл
Оку орындарынын саны 35 40
Окушылар саны 12000 13500
ТYлектер (жылына) 3000 3500
Ж^мыспен камтылган тYлектердiн Yлесi (%) 75 78
Бшм беру багдарламаларыньщ саны 50 55
Хальщаралык; уйымдармен ынтымактастык (келiсiм саны) 15 18
Стипендиялар мен гранттар (миллион АКШ доллары) 1,2 1,5
Тагылымдама багдарламалары (саны) 20 25
Бiлiктiлiктi арттыру курстары (саны) 25 30
МYFалiмдер саны 500 550
1-кесте. 2023 жэне 2024 жылдарга арналган Казакстандагы туризм секторындагы кадрларды дайындау бойынша салыстырмалы деректер.
Бул деректер К&закстандагы туризм индустриясы Yшiн кадрлар даярлаудагы он езгерютерд^ сонын шшде оку орындарынын, студенттер мен багдарламалардын санынын у^аюын, сондай-ак тулектерд1 жумыска орналастырудын жаксарганын жэне халыкаралык ынтымактастыкты арттыруды керсетедг
Туризм саласындагы бшм беру жYЙесiнiн каз1рг1 жагдайы.
Казакстанда туристж бiлiм беру жYЙесi жогары оку орындарын да, арнайы курстар мен тренингтердi де камтиды. Алайда, колданыстагы багдарламаларга карамастан, бiлiм беру багдарламаларын казiргi замангы енбек нарыгынын талаптарына бейiмдеу, бiлiм мен дагдыларды жеткшкшз жанарту, сондай-ак сапалы бiлiм беру ресурстарына колжетiмдiлiктiн шектелуiне байланысты мэселелер туындайды.
Туризм саласындагы мамандарды дайындаудын киындыктары мен проблемалары.
Казакстаннын туризм секторындагы бiлiм беру жYЙесiнiн алдында турган негiзгi мiндеттер:
1. Курстар мен багдарламаларды жанарту кажеттшп: Колданыстагы оку багдарламалары кебiнесе туристiк индустриянын заманауи талаптарына сэйкес келмейдi, бул Yнемi жанартуды жэне бейiмдеудi кажет етедi.
2.Сапалы муFалiмдер мен сарапшыларга колжетiмдiлiк: Туризм секторында практикалык тэжiрибесi бар тэжiрибелi муFалiмдердiн жетiспеушiлiгi.
3. Студенттердi тартудаFы мэселелер: Мамандык беделшщ темендiгiнен жэне мансаптык перспективаны тусшбеушен кэсiби сала ретiнде туризмнiн тартымдылы^ынын жоктыFы.
Туризм саласындаFы адам ресурстарын дамыту: усыныстар мен стратегиялар.
Казакстаннын туризм секторында бшм беру жYЙесiн жетiлдiру жэне кадрларды дамыту ушш келесi стратегияларды карастыру кажет:
1. Окытудыц инновациялык багдарламаларын к¥ру: Ецбек нарыгынын, агымдагы тенденциялары мен талаптарын ескере отырып, заманауи оку багдарламаларын эзiрлеу.
2. М^ташмдердщ бiлiктiлiгiн арттыру: Туризм секторындагы м^ашмдер мен сарапшылардыц бiлiктiлiгiн арттыру багдарламаларын колдау.
3. Энеркэсiптi оку процесше тарту: Туристiк компаниялармен студенттердщ практика мен тэжiрибелерiн ^йымдастыру ушш серiктестiк орнату.
4. Когамдык колдау жэне кэсшт насихаттау: Туризм саласындагы мансаптык перспективалар туралы акпараттык наукандарды к¥ру.
Корытынды.
Туризм саласындагы кадрларды даярлау жэне дамыту Казакстандагы туризмнщ есуi мен дамуын ынталандыруда шешушi рел аткарады. Агымдагы киындыктар мен проблемаларга, соныц iшiнде бiлiм беру багдарламаларын заманауи ецбек нарыгынын, талаптарына бешмдеу кажеттiлiгiне жэне бiлiктi м^гаимдерге колжетiмдiлiктiц шектеулiлiгiне карамастан, жагдайды жаксарту Yшiн бiркатар стратегияларды iске асыруга болады.
Инновациялык оку жоспарларын енпзу, м^аимдердщ бiлiктiлiгiн арттыру баFдарламаларын колдау жэне саламен белсендi езара ю-кимыл туризм секторындаFы бiлiм сапасын арттыруFа ыкпал етедi. Туризмдегi мансаптык перспективалар туралы акпараттык наукандар аркылы студенттердi тарту саланыц болашак дамуында да мацызды рел аткарады.
АталFан ю-шараларды жузеге асыру мемлекеттiк органдардыц, оку орындарыныц, жеке сектордыц жэне халыкаралык серiктестердiц бiрлескен куш-жiгерiн кажет етедi. Тек осылай Fана Казакстанныц туристiк индустриясыныц теракты жэне ^зак мерзiмдi есуiн камтамасыз етуге, сол аркылы елдiц экономикалык дамуына жэне оныц азаматтарыныц емiр CYPУ сапасын жаксартуFа ыкпал етуге болады.
Сонымен катар, туризм саласында бiлiм беру жэне ж^мыс кYшiн дамыту саласындаFы халыкаралык тэжiрибе мен озык тэжiрибенi ескеру мацызды. Баска елдердiц табысты Yлгiлерiн бейiмдеу Казакстанныц бiлiм беру жуйесш жацFырту
Yдерiсiн айтарлыктай жылдамдат^а жэне онын туристш енiмiнiн элемдш нарыкта бэсекеге кабiлеттiлiгiн арттыруFа мYмкiндiк бередi.
Болашак дамудын негiзгi аспектiлерi кэсiби кадрларды даярлауды жYЙелi колдау, бiлiм берудегi инновацияны ынталандыру жэне оку орындары мен бизнес арасында узак мерзiмдi серiктестiк орнату болуы тиiс. Тек осылай Fана КазакстандаFы туризмнщ туракты дамуын камтамасыз етуге, онын географиялык камтуын кенейтуге жэне шю жэне халыкаралык туристер Yшiн тартымдылыFын арттыруFа болады.
ПАЙДАЛАНГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. ДYниежYзiлiк туристiк уйымнын (UNWTO) веб-сайты: www.unwto.org
2. А.А.Жолдасбеков, А.Н.Пыхарев, М.Д.Мамадияров. Организационно правовые основы туристской деятельности в РК. Учеб. метод. пособие - Алматы: Гылым,1998ж
3. Казакстан РеспубликасындаFа 2002 жылFы туризм. Статистикалык жинак. Алматы, 2003ж
4. Казакстан РеспубликасындаFы 2004 жылдын 1 жартыжылды^ынын статистикасы. Интернет
5. Казакстан Республикасынын Туристiк кызмет туралы заны. Алматы, 2001, 13 маусым
6. Казакстан Республикасынын туризмшщ даму концепциясы
7. Р.Курбанова. Современное состояние туризма в Казахстане: Проблемы и перспективы развития. Транзитная экономика №6 2000г. -104-108 стр
8. О развитии туризма как доходной отрасли Республики Казахстан. Официальные материалы. Алматы. Раритет. 2001г.
