Научная статья на тему 'ТУХУМДОНЛАР ВАҚТИДАН ОЛДИНГИ ЕТИШМОВЧИЛИГИ МАВЖУД АЁЛЛАРДА УЛЬТРАТОВУШ ТЕКШИРИШ ЎЗИГА ХОСЛИГИ'

ТУХУМДОНЛАР ВАҚТИДАН ОЛДИНГИ ЕТИШМОВЧИЛИГИ МАВЖУД АЁЛЛАРДА УЛЬТРАТОВУШ ТЕКШИРИШ ЎЗИГА ХОСЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
506
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
Эхография / аменорея / примордиал фолликулалар / бепуштлик. / Еchography / amenorrhea / primordial follicle / infertility.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Малика Ядуллаевна Алиева

Вақтидан олдинги менопауза, бу патологик ҳолат бўлиб, 40 ёшгача бўлган аёлларда тухумдонлар функционал фаоллигининг тўхташи билан тавсифланади, ҳамда аменорея, қонда гонадотропинларнинг юқори миқдори, бепуштлик ва эстроген танқислигининг белгилари билан намоён бўлади. ТВЕ ўртача 1% аёлларда кузатилади. Касалликнинг асл юзага келиш табиати номаълум бўлиб қолмоқда. Этиологик омилга боғлиқ бўлмаган ҳолда, ушбу патология асосида, мазкур ёш даврига хос бўлмаган примордиал фолликулалар заҳирасининг тўлиқ йўқолишигача ва ТВЕнинг афолликуляр типи шаклланишигача камайиши ётади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Малика Ядуллаевна Алиева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PECULIARITIES OF ULTRASONOGRAPHY IN WOMEN WITH PREMATURE OVARIAN INSUFFICIENCY

Premature menopause is a pathological condition characterized by the cessation of functional activity of the ovaries in women under the age of 40 years and is manifested by amenorrhea, high levels of gonadotropins in the blood, infertility and symptoms of estrogen deficiency. There is a STUMP on average in 1% of women. The exact nature of the disease remains unknown. The basis of this pathology, regardless of the etiological factor, is an unusual decrease in the supply of primordial follicles during this age period, up to its complete depletion and the formation of an afollicular type of STUMP.

Текст научной работы на тему «ТУХУМДОНЛАР ВАҚТИДАН ОЛДИНГИ ЕТИШМОВЧИЛИГИ МАВЖУД АЁЛЛАРДА УЛЬТРАТОВУШ ТЕКШИРИШ ЎЗИГА ХОСЛИГИ»

ТУХУМДОНЛАР ВАЦТИДАН ОЛДИНГИ ЕТИШМОВЧИЛИГИ МАВЖУД АЁЛЛАРДА УЛЬТРАТОВУШ ТЕКШИРИШ УЗИГА ХОСЛИГИ

Малика Ядуллаевна Алиева

Самарканд давлат тиббиёт институти

АННОТАЦИЯ

Вактидан олдинги менопауза, - бу патологик холат булиб, 40 ёшгача булган аёлларда тухумдонлар функционал фаоллигининг тухташи билан тавсифланади, хамда аменорея, конда гонадотропинларнинг юкори микдори, бепуштлик ва эстроген танкислигининг белгилари билан намоён булади. ТВЕ уртача 1% аёлларда кузатилади. Касалликнинг асл юзага келиш табиати номаълум булиб колмокда. Этиологик омилга боглик булмаган холда, ушбу патология асосида, мазкур ёш даврига хос булмаган примордиал фолликулалар захирасининг тулик йуколишигача ва ТВЕнинг афолликуляр типи шаклланишигача камайиши ётади.

Калит сузлар: Эхография, аменорея, примордиал фолликулалар, бепуштлик.

PECULIARITIES OF ULTRASONOGRAPHY IN WOMEN WITH PREMATURE OVARIAN INSUFFICIENCY

ABSTRACT

Premature menopause is a pathological condition characterized by the cessation of functional activity of the ovaries in women under the age of 40 years and is manifested by amenorrhea, high levels of gonadotropins in the blood, infertility and symptoms of estrogen deficiency. There is a STUMP on average in 1% of women. The exact nature of the disease remains unknown. The basis of this pathology, regardless of the etiological factor, is an unusual decrease in the supply of primordial follicles during this age period, up to its complete depletion and the formation of an afollicular type of STUMP.

Keywords: Echography, amenorrhea, primordial follicle, infertility.

Долзарблиги. Тухумдонлар функциясининг вактидан олдинги сусайиши -мураккаб, куп омилли ва давомли жараёндир. "Тухумдонларнинг вактидан олдинги етишмовчилиги" (ТВЕ) атамаси 40 ёшгача булган аёлларда шаклланувчи белгилар комплекси билан белгиланади хамда узида аменорея, гонадотропинларнинг (ФСГ, ЛГ) конда юкори микдори фонида кузатилувчи ифодаланган эстрогенли танкислик белгилари ва бепуштликни мужассам этади [1, 2]. Адабиётда тухумдонларнинг вактидан олдинги етишмовчилиги ташхисининг

куйилишини конуний холга келтирувчи ёш кулами мухокама килинган. ТВЕнинг шаклланиш ёши булиб 35-43 ёш хисобланади [3, 7], аммо купчилик тадкикотчилар 40 ёшгача булган ёшни курсатишади [6].

Этиологик омилга боглик булмаган холда, ушбу патология асосида, мазкур ёш даврига хос булмаган примордиал фолликулалар захирасининг тулик йуколишигача ва ТВЕнинг афолликуляр типи шаклланишигача камайиши ётади. Бу холат "куп омилли синдром" сифатида таърифланади ва хромосомали аномалиялар, генетик бузилишлар, ферментопатиялар, инфекцион ва ятроген омиллар билан боглик [1, 4]. Премордиал фолликулалар захираси ва усувчи фолликулалар сони уртасида тугри пропорционал богликлик мавжуд, шу сабабли захиралар сони камайиши билан хар ойда овулятор циклда танлаб олинадиган фолликулалар когортасининг улчами хам кичрайиб бораверади.

Хрзирги вактда ТВЕга хос эрта, урта муддатли ва кечки алмашинув бузилишларини [1] тугирлаш учун уринбосар гормонал терапия буюрилади. Бунда таркибида хайз даврининг эрта фолликуляр боскичида кон зардобида табиий эстрогенларнинг концентрациясини вактинча таъминловчи дозаларда ушлаб турувчи воситалар кулланилади.

Тадкикот максади: ТВЕли аёлларда сонография ёрдамида кичик чанок аъзоларининг эхографик курсаткичлари узгаришларини бахолашдан иборат. Тадкикот усули: Уринбосар гормонотерапия кабулидан олдин ва 12 ой кейин, 18 ёшдан 40 ёшгача булган (урта ёш 36,4±2,8), тухумдонларнинг вактидан олдинги етишмовчилиги кузатиладиган 35 нафар аёллар текширилган. Назорат гурухига хайз ритми сакланган репродуктив ёшдаги 30 нафар аёллар киритилган, уларда кичик чанок аъзолари эхографияси хайз даврининг 3-чи куни утказилган. Гормонлар (ФСГ, ЛГ, Е2 ва Т) микдори тегишли тест-тизимлар ёрдамида ИФА усулида аникланган. Кичик чанок аъзоларининг трансвагинал ультратовушли текшируви частотаси 8-6-4 МГц булган мультичастотали трансвагинал датчик кулланилган. Кичик чанок аъзоларининг трансвагинал эхографиясида тухумдонларнинг хажми аникланган ва улардаги антрал фолликулалар сони саналган, бундан ташкари, бачадон танасининг улчамлари улчанган ва эндометрийнинг холати урганилган.

Тухумдонларнинг вактидан олдинги етишмовчилиги кузатиладиган аёлларда уринбосар гормонотерапия «Lenzetto» (спрей, трансдермал, 1,53 мл/1 доза, ("Гедеон Рихтер" фирмаси, Венгрия давлати) воситаси билан утказилган. Ундаги эстроген компоненти эстрадиол гемигидратдан ташкил топган. «Lenzetto» Дюфастон (10 мг) билан комбинацияда узлуксиз кетма-кетликдаги тартибда, суткасига бир марта кулланилган. Дюфастон 14 кун давомида буюрилган.

Маълумотларнинг статистик ишлови "Microsoft Excel" электрон жадвали ва "Statistica for Windows" v. 7.0, StatSoft Inc. (АКЩ) амалий дастурлар туплами ёрдамида компьютерда бажарилган.

Олинган натижалар ва уларнинг мухокамаси. ТВЕли 35 нафар аёлларда клиник-лаборатор текшириш утказилган (урта ёш 36,4±2,8 ёш). Текширишнинг утказилиш даврига келиб, касалликнинг давомийлиги 4,7±1,4 йилни, касалликнинг бошланиш ёши эса 30,2±2,6 ёшни ташкил этган. Х,айз ритми бузилишининг бошланиши 29,3±1,3 ёшга тугри келган.

Аёллар ТВЕ ривожланишига олиб келувчи сабаблар орасида стрессли омилларни (26,92%) кайд этишган, гарчи купчилик беморларда (53,85%) ТВЕ юзага келишининг бевосита сабабини аниклашнинг имкони булмади.

Касалликнинг олигоаменорея типида бошланиши купгина аёлларда (92,3%) аникланган, факатгина 7,7% холатда хайзнинг тургун аменорея типида тусатдан тухташи кузатилган.

ТВЕли барча беморлар иккиламчи аменореяга, 25 нафари (71,4%) - тез чарчашга, 23 нафари (65,7%) - кизиб кетишларга, 21 нафари (60% ) бепуштликка, 16 нафари (45,7%) - либидонинг пасайишига, 7 нафари (20%) - кин сохасида курукликка, 5 нафари (14,3%) - бош айланишига, 3 нафари (8,6%) - тез-тез сийишга, 2 нафари (5,71%) - тана вазни ортишига, 2 нафари (5,71%) - артериал босим кутарилишига шикоят билдиришган.

Купперман индекси буйича жинсий гормонларнинг танкислиги белгиларини ифодаланганлиги (16,1±1,6 балл) урта огир сифатида бахоланган. ТВЕли беморларда, ЛГ ва ФСГнинг уртача микдори, репродуктив ёшдаги аёллар учун меъёрий булган курсаткичларга нисбатан сезиларли даражада юкори булган ва мос равишда 92,6±4,8 ва 117,8±4,2 МЕ/л ни ташкил этган. ТВЕли аёлларда эстрадиолнинг концентрацияси (75,4±9,6 пмоль/л) хайз даври мунтазам булган аёлларда эрта фолликуляр боскичдаги меъёрий курсаткичлардан анча паст булган, бунда 24 нафар (68,6%) аёлларда эстрадиолнинг микдори 69 пмоль/л дан юкори булмаган ва уртача 54,6±12,7 пмоль/л ни ташкил этган. Шуни кайд этиш лозимки, ТВЕли аёлларда гурух буйича тестостерон микдори уртача 1,1±0,07 нмоль/л ни ташкил этган, 21 нафар (60%) беморларда эса 0,3-0,8 нмоль/л чегарасида булиб, 0,71±0,2 нмоль/л ни ташкил этган, бу тургун гипоандроген холат сифатида бахоланади.

Тухумдонларнинг улчамлари ва ички тузилишини урганиш учун 35 нафар ТВЕли аёлларда кичик чанок аъзоларининг трансвагинал эхографияси амалга оширилган.

ТВЕли барча 35 нафар аёлларда жинсий гормонлар танкислигининг эрта (ва катор холатларда кечки) белгиларини йукотиш учун уринбосар гормонотерапия тавсия этилган. Восита кабули вактида барча аёлларда конуниятга асосланган

хайзга ухшаш жавоб реакцияси содир булган, ациклик конли ажралмалар кузатилмаган.

Аёлларда уринбосар гормонал терапия кабулидан 12 ой утгач, Купперман индекси аникланган. У 5,6±1,6 баллни ташкил этган ва етишмаётган жинсий гормонлар урнини тулдириш хакида сузлайди. Бу,шунингдек, гормонал текширишлар билан тасдикланган.

УГТ кабулидан 12 ой утгач ЛГ микдори карийб 2 маротаба пасайган ва 50,2+8,1 МЕ/л ни ташкил этган, ФСГ 2 баравардан зиёдга камайган (49,2+9,64 МЕ/л).

Гонадотропинларнинг микдори камайиши билан бир вактда, Е2 микдори 2,3 мартага (178,4+30,1 пмоль/л) ортган. Терапия фонида, биз, тестостеронлар микдорининг карийб 20% га (0,9+0,18 дан 1,2+0,2 нмоль/л гача) ошишига эришдик.

Уринбосар гормонотерапия утказилгандан кейин 28 нафар ТВЕли аёлларда кичик чанок аъзоларининг динамик трансвагинал эхографияси утказилган. Бунда тухумдонлар хажмининг 32-80%га, бачадон танасининг 35%га катталашиши, шунингдек, овариал захира курсаткичларининг нисбатан яхшиланиши аникланган.

Хулоса. Шундай килиб, трансвагинал эхография уринбосар гормонотерапияни кабул киладиган ТВЕли аёллар устидан динамик назоратни амалга оширишга имкон берувчи, ноинвазив юкори маълумот берадиган усул булиб хисобланади. ТВЕли беморларда гормонотерапия самарадорлигини ошириш учун юрак-томир хавфининг мавжуд хавф омилларини хисобга олиб, уларнинг хаёт тарзини узгартиришни тавсия этиш лозим.

REFERENCES

1. Игнатьева Р. Е., Густоварова Т. А., Дмитриева Е. В. Способ оценки состояния овариального резерва яичников. - 2018.

2. Кравцова О. А. и др. Соно-морфологические критерии готовности эндометрия к имплантации при проведении ЭКО //Аспирантские чтения-2017. - 2017. - С. 110111.

3. Насирова З. А., Агабабян Л. Р. Постплацентарное введение внутриматочных спиралей у женщин, родоразрешенных абдоминальным путем //Problemy Reproduktsii. - 2017. - Т. 23. - №. 2.

4. Подзолкова Н. М. и др. Дискуссионные вопросы клинической, лабораторной и инструментальной диагностики опухолей яичников у женщин репродуктивного возраста (обзор литературы) //Гинекология. - 2020. - Т. 22. - №. 1.

5. Соломатина А. А. и др. Ультразвуковые индикаторы овариального резерва при впервые выявленных и рецидивирующих эндометриоидных образованиях

яичников //Российский вестник акушера-гинеколога. - 2017. - Т. 17. - №. 4. - С. 43-48.

6. Cekici Y. et al. Prediction of Lipoprotein-Associated Phospholipase A2 and Inflammatory Markers in Subclinical Atherosclerosis in Premature Ovarian Failure Patients //Acta Cardiologica Sinica. - 2021. - Т. 37. - №. 1. - С. 30.

7. Makhmudova S. E., Agababyan L. R. Effectiveness and acceptability of the prolonged combined oral contraceptives in women with anemia //Новый вектор развития научной деятельности. Вызовы и решения. - 2016. - С. 35-37.

8. Eleazu I. C., Jones-O'Connor M., Honigberg M. C. The Impact of Premature Menopause on Future Risk of Cardiovascular Disease //Current Treatment Options in Cardiovascular Medicine. - 2020. - Т. 22. - №. 12. - С. 1-11.

9. Sevara M., Larisa A. Contraceptive efficiency and not contraceptive advantages of a continuous regimen of reception of the combined oral contraceptives at women with iron deficiency anemia //European research. - 2016. - №. 11 (22).

10. Xu H. et al. Effects of Low Intensity Pulsed Ultrasound on Expression of Bax and Bcl-2 in Premature Ovarian Failure Mice Induced by 4-Vinylcyclohexene Diepoxide. -2021.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.