Научная статья на тему '“ТРАНСПОРТ ҲАРАКАТИ ВА УНДАН ФОЙДАЛАНИШ ХАВФСИЗЛИГИГА ҚАРШИЖИНОЯТЛАРИНИНГ УМУМИЙ ТАВСИФИ”'

“ТРАНСПОРТ ҲАРАКАТИ ВА УНДАН ФОЙДАЛАНИШ ХАВФСИЗЛИГИГА ҚАРШИЖИНОЯТЛАРИНИНГ УМУМИЙ ТАВСИФИ” Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
6
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Олий суди пленуми қарори / транспорт воситаси / ҳалокат / бошқа оғир оқибатлар / субъекти. / Decision of the Plenum of the Supreme Court / vehicle / accident / other serious consequences / subject.

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Shodmonov Sarkor Mirjahonovich

Ушбу мақолада транспорт ҳаракати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига қарши жиноятлар учун жавобгарлик масалалари, ушбу жиноятлар бўйича Ўзбекистон Республикаси Олий суди пленумларининг ўрни таҳлил қилинган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

"GENERAL DESCRIPTION OF CRIMES AGAINST THE SAFETY OF TRANSPORT AND ITS USE"

This article analyzes the issues of responsibility for crimes against the safety of traffic and its use, the role of the plenums of the SupremeCourt of the Republic of Uzbekistan on these crimes

Текст научной работы на тему «“ТРАНСПОРТ ҲАРАКАТИ ВА УНДАН ФОЙДАЛАНИШ ХАВФСИЗЛИГИГА ҚАРШИЖИНОЯТЛАРИНИНГ УМУМИЙ ТАВСИФИ”»

EURASIAN JOURNAL OF ACADEMIC RESEARCH

Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz

INFO

GENERAL DESCRIPTION OF CRIMES AGAINST THE SAFETY OF TRANSPORT AND ITS USE" Shodmonov Sarkor Mirjahonovich

Independent researcher https://doi.org/10.5281/zenodo.14513391

ABSTRACT

This article analyzes the issues of responsibility for crimes against the safety of traffic and its use, the role of the plenums of the Supreme Court of the Republic of Uzbekistan on these crimes.

Received: 11th December 2024 Accepted: 17th December 2024 Online: 18th December 2024

KEYWORDS Decision of the Plenum of the Supreme Court, vehicle, accident, other serious consequences, subject.

«ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕСТУПЛЕНИЙ ПРОТИВ БЕЗОПАСНОСТИ ТРАНСПОРТА И ЕГО ИСПОЛЬЗОВАНИЯ»

Шодмонов Саркор Мирджахонович

Независимый искатель https://doi.org/10.5281/zenodo.14513391

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 11th December 2024 Accepted: 17th December 2024 Online: 18th December 2024

KEYWORDS Решение Пленума Верховного Суда, транспортное

средство, ДТП, иные тяжкие последствия, предмет.

В данной статье анализируются вопросы ответственности за преступления против безопасности дорожного движения и его использования, роль пленумов Верховного суда Республики Узбекистан по этим преступлениям.

"ТРАНСПОРТ ХДРАКАТИ ВА УНДАН ФОЙДАЛАНИШ ХАВФСИЗЛИГИГА ЦАРШИ ЖИНОЯТЛАРИНИНГ УМУМИЙ ТАВСИФИ" Шодмонов Саркор Миржа^онович

Мустакил изланувчи https://doi.org/10.5281/zenodo.14513391

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 11th December 2024 Accepted: 17th December 2024 Online: 18th December 2024

KEYWORDS Олий суди пленуми царори, транспорт воситаси,

уалокат, бошца огир оцибатлар, субъекти.

Ушбу мацолада транспорт харакати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига царши жиноятлар учун жавобгарлик масалалари, ушбу жиноятлар буйича Узбекистон Республикаси Олий суди пленумларининг урни тахлил цилинган.

é

ш

IF = 7.899

www.in-academy.uz

Аввало, шуни алохдда таъкидлаш жоизки, х,озирги х,аётимизни гаджетлар, интернет ва транспорт воситаларисиз бир да;и;а х,ам тасаввур ;ила олмаймиз.

Ички ишлар вазирлиги Йул х,аракати хавфсизлиги бош бош;армасига кура, республикадаги транспорт воситалари сони 2001 йилдагига нисбатан 2 млн 575 мингтага купайган. Х,ар учинчи оилада шахсий автомобиль мавжуд.

Шу билан бирга транспорт х,аракати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига амал ;илиш масаласи кун мавзусига айланмо;да. Йул-х,аракати ;оидаларига амал ;илмасдан нафа;ат узининг, балки узгалар х,аётига х,ам зомин булаётганлар кун сайин ортиб бормо;да.

Йул-транспорт х,одисалари ортидан улим х,олатларнининг на;адар дахшатли тус олганлигини биргина статистик малумотда куришимиз мумкин.

Хусусан, 2020 йилда бутун дунё буйлаб тар;алган Коронавирус пандемиясидан республикамизда умумий х,исобда 621 киши вафот этган булса, ЙТХлар о;ибатида вафот этганлар сони эса 1962 нафар кишини ташкил этди. (3 баравар купро;).1

Шунингдек, х,исобот даврида йул-транспорт х,одисаларининг асосий сабаблари ;аторида пиёдалар йулнинг белгиланмаган жойидан утиши (26,2 фоиз), белгиланган тезликка риоя ;илмаслик (14,5 фоиз), пиёда йулга тусатдан чи;иб ;олиши (10,3 фоиз), кувиб утиш ёки ;арама-;арши йуналишга чи;иш (7 фоиз), велосипедлар йулнинг ;атнов ;исмида х,аракатланиши (5,3 фоиз), х,айдовчиларни рулда ухлаб ;олиши (5,1 фоиз) ва автомобильни маст х,олатда бош;ариш (4,2) каби х,олатлар булган.

Йул транспорт х,одисалари содир этилиш ва;ти асосан кундузги (61 фоиз), ;олган 39 фоизи тунги ва;тга тугри келади.

Маълум ;илинишича, Республика буйлаб энг куп ЙТХ Фаргона вилоятида — 357 та, Тошкент вилоятида — 304 та ва Тошкент шах,рида — 274, энг ками эса Сирдарё (55 та), Жиззах (59 та) ва Навоий (78 та) вилоятларида ;айд этилди. Ушбу сох,адаги хуку;бузарликлар сонининг кун сайин ортиб боришига сифатсиз ва коррупциялашган автомактаблар тизими х,ам сабаб булмо;да.

Умуман олганда, транспорт воситаси нима эканлиги, турлари, тушунчаси ;онунчилигимизда турли хил куринишда берилган.

Хусусан, 2008 йил 21 апрелдаги "Транспорт воситалари эгаларининг фу;аролик жавобгарлигини мажбурий сугурта ;илиш тугрисида" К^онунда транспорт воситаси бу — йулларда одамларни, багажни, юкларни ёки узига урнатилган ускуналарни ташиш учун мулжалланган цурилма дейилган.

1996 йил 20 декабрдаги "Транспорт воситаларини олиб ;очиш ишлари буйича суд амалиёти х,а;ида" Узбекистон Республикаси Олий суди пленуми ;арорида транспорт воситаларга енгил ва юк автомашиналарнинг барча тури, автобуслар, махсус машиналар, тракторлар, троллейбуслар, трамвайлар, двигателининг иш ^ажми 50 см3. дан кам булмаган мотоцикл ва мотороллерлар, йул курилиши, кишлок хужалиги учун мулжалланган узиюрар машиналар (экскаватор, бульдозер, автопогрузчик, грейдер, автокран ва бошкалар) кириши келтириб утилган.

1 Otaboev B., Kumar R. THE CONCEPT AND ESSENCE OF CRIMINAL PUNISHMENT AND SIGNS OF CRIMINAL PUNISHMENT IN THE LEGISLATION OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN //World Bulletin of Management and Law. - 2022. - T. 6. - C. 29-33.//https://scholarexpress.net/index.php/wbml/article/view/453/428

EURASIAN JOURNAL OF ACADEMIC RESEARCH

Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz

2015 йил 26 июндаги "Транспорт харакати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига царши жиноятлар билан боглиц ишлар юзасидан суд амалиётининг айрим масалалари тугрисида" Узбекистон Республикаси Олий суди пленуми царорида эса транспорт воситаларга, жумладан, темир йул, сув ва ;аво транспорти, автомобиль транспорти, шунингдек, мотоцикл, мопед, велосипед, от-улов ва шу кабиларни киритиш мумкин.

Куриб турганимиздек, норматив-хуцуций хужжатларда транспорт воситалари турлари турли хил вариантда берилган.

Кизиги транпорт воситалари турига пленум царорларида хам икки хил ёндашув кетган булиб, от-улов ва мопедлар хам транспорт воситалари сирасига киритилган.

2015 йил 26 июндаги "Транспорт харакати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига царши жиноятлар билан боглиц ишлар юзасидан суд амалиётининг айрим масалалари тугрисида" Узбекистон Республикаси Олий суди пленуми царорида 260-269 моддалар субъекти сифатида цуйидагилар келтириб утилган:

Яъни Жиноят кодекси 263, 267-моддаларида назарда тутилган жиноятларнинг субъекти ун турт ёшга тулган, ЖК 260 — 262, 2631, 264 — 266, 268, 269- моддаларида назарда тутилган жиноятларнинг субъекти эса, ун олти ёшга тулган шахс хисобланади.

ЖК 266-моддасида назарда тутилган жиноят субъекти сифатида эса транспорт воситасини бошцарган, яъни:

хайдовчилик гувохномасига эга;

йул харакати цоидаларини бузганлиги учун хайдовчилик гувохномаси олиб цуйилган;

тегишли турдаги транспорт воситасини бошцариш хуцуцидан махрум цилинган;

умуман транспорт воситасини бошцариш хуцуцига эга булмаган;

цуш бошцарувли уцув (машц) транспорт воситасида транспортни бошцаришни ургатаётган шахс топилиши мумкин.

ВМК 370-сонли Йул харакати цоидаларининг I булимига кура, иш хажми 50 куб сантиметргача булган ва юргизгич (двигатель) билан харакатга келтириладиган хамда энг юцори харакатланиш тезлиги соатига 50 километрдан ошмайдиган транспорт воситасини, мопед (осма юргизгичли (двигателли) велосипед) ва ухшаш тавсифга эга булган бошца транспорт воситасини бошцариб бораётган шахс ЖК 266-моддасида назарда тутилган жиноят субъекти булиши мумкин эмас. Мазкур транспорт воситаларини ёки от-улов транспортини бошцариб бораётган, шунингдек, велосипедчилар, аравача, чана, болалар хамда ногиронлар аравачаларини тортиб (юргизиб) бораётган ва йул харакати ёки транспорт воситаларидан фойдаланиш цоидаларини бузишга йул цуйган шахс, агар бунда эхтиётсизлик орцасида баданга уртача огир ёки огир шикаст етказилган ёхуд одам улган булса, бунинг учун асослар мавжуд булган тацдирда, ЖК 268-моддаси буйича жавобгар булади.

Жиноят кодекси 266-моддасини тахлил цилар эканмиз, ушбу модда диспозициясидаги охирлаштирувчи холатларга эътибор царатишимиз мацсадга мувофиц.

Яъни ушбу модда учинчи цисм "б" бандида келтириб утилган халокатга таъриф берадиган булсак, пленум царорда цуйидагича дейилган:

é

Ws,

References:

1. 2008 йил 21 апрелдаги "Транспорт воситалари эгаларининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисида" К^онуни.

2 2015 йил 26 июндаги "Транспорт хэракати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига карши жиноятлар билан боглик; ишлар юзасидан суд амалиётининг айрим масалалари тугрисида" Узбекистан Республикаси Олий суди пленуми карори

3 https://www.lex.uz/docs/2710284

4 Очилов Х.Р., Хайдаров Ш.Д., Шамсидинов З.З. "Жиноят хукуки" (Умумий ;исм). Укув кулланма - Т.: ТДЮУ нашриёти, 2021.

5K.Rozimova. U.Aloev. Heybatollah Najandiamnesh. Anti-Corruption Examination of Normative legal acts: Comparative Analysis. GALAXY INTERNATIONAL INTERDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL (GIIRJ)ISSN €: 2347-6915Vol. 9, Issue 10, Qct.r2021)//https://internationaljournals.co.in/index.php/giiri/article/view/421/399

6 2015 йил 26 июндаги "Транспорт хэракати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига карши жиноятлар билан богли; ишлар юзасидан суд амалиётининг айрим масалалари тугрисида" Узбекистон Республикаси Олий суди пленуми карори

é

Ws,

2. 2015 йил 26 июндаги "Транспорт х,аракати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига ;арши жиноятлар билан боглик; ишлар юзасидан суд амалиётининг айрим масалалари тугрисида" Узбекистон Республикаси Олий суди пленуми карори.

3. 1https://scholar.google.com/citations?view op=view citation&hl=ru&user=47YvzroAA AAI&alert preview top rm=2&citation for view=47YvzroAAAAI:2osOgNQ5qMEC

4. https://scholarexpress.net/index.php/wbml/article/view/453/428

5. https://www.lex.uz/docs/2710284

6. 1 https://scholarexpress.net/index.php/wbml/article/view/453/428

7. https://cyberleninka.ru/article/n/osobennosti-naznacheniya-nakazaniya-nesovershennoletnim-v-period-pandemii

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.