EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 921 www.in-academy.uz
IF = 7.921
CLINICAL EFFICACY OF REGENERATIVE THERAPY IN THE ' TREATMENT OF PATIENTS WITH OSTEOARTHRITIS OF
THE KNEE JOINT Khamraev A.Sh.1 Tursunov B.A.2 Khamroev F.Sh.2 Eshmatov M.M.2
(Clinic of Tashkent Medical Academy, medical clinic "Neuroortomed"). https://doi.org/10.5281/zenodo.14196700
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received: 15th November 2024 Accepted: 20th November 2024 Online: 21th November 2024 KEYWORDS
Osteoarthritis, therapy, effect.
rehabilitation
Modern regenerative therapy is used to treat osteoarthritis of the knee joint. 85 patients treated with OA were followed up, who were divided into 2 groups: 45 patients (52.9%) from group A received 2 PRP injections, while 40 (47.1%) patients from group B received 4 injections. During clinical examination and X-ray examination, all patients were diagnosed with knee osteoarthritis of 2-3 degrees. The results were studied on the VASH scale and the WOMAC index. It was found that PRP injections performed 4 times have the best clinical efficacy.
КЛИНИЧЕСКАЯ ЭФФЕКТИВНОСТЬ РЕГЕНЕРАТИВНОМ ТЕРАПИИ ПРИ ЛЕЧЕНИИ ПАЦИЕНТОВ С ОСТЕОАРТРИТОМ КОЛЕННОГО СУСТАВА
Хамраев А.Ш.1 Турсунов Б.А.2 Хамроев Ф.Ш.2 Эшматов М.М.2
(Многопрофильнпя клиника ТМА, медицинская клиника "Нейроортомед") https://doi.org/10.5281/zenodo.14196700
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received: 15th November 2024 Accepted: 20th November 2024 Online: 21th November 2024
KEYWORDS Остеоартрит,
восстановительная терапия, эффективность.
Для лечения остеоартрита коленного сустава применяется современная регенеративная терапия. Было проведено наблюдение за 85 пациентами, получавшими лечение ОА, которые были разделены на 2 группы: 45 пациентам (52,9%) из группы А были выполнены 2 инъекции PRP, в то время как 40 (47,1%) пациентам из группы В были произведены 4 инъекции. При клиническом осмотре и рентгенологическом исследовании всем пациентам был поставлен диагноз "остеоартрит коленного сустава 2-3 степени". Результаты были изучены по шкале ВАШ и индексу WOMAC Было установлено, что инъекции PRP, выполненные 4 раза, имеют лучшую клиническую эффективность.
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 921 www.in-academy.uz
IF = 7.921
ТИЗЗА БУГИМИ ОСТЕОАРТРИТИ БУЛГАН БЕМОРЛАРНИ ДАВОЛАШДА РЕГЕНЕРАТИВ ТЕРАПИЯНИНГ КЛИНИК САМАРАДОРЛИГИ
Хамраев А.Ш1. Турсунов Б.А.2 Хамроев Ф.Ш2. Эшматов М.М2
(ТТА куп тармоцли клиникаси, "Нейророртомед" тиббиёт клиникаси) https://doi.org/10.5281/zenodo.14196700
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received: 15th November 2024 Accepted: 20th November 2024 Online: 21th November 2024
KEYWORDS Остеоартрит, регенератив терапия, самарадорлик.
Тизза бугимлари остеоартритини даволашда замонавийрегенератив терапияусули кулланилган. ОА билан даволанган 85 бемор кузатувга олиниб, 2 гурууга булинган: А гурух 45 беморда (52,9%) ПРП санчишлари 2 марта амалга оширилган, Б гурухда 40 (47,1%) беморга умуолажа 4 марта бажарилган. Барча беморларда клиник курик ва рентгенологик "тизза бугимлари остеоартрити, 2-3 даражаси" ташхиси куйилган. Натижалар ВАШ шкаласи ва WOMAC индекси буйича урганилган. Тахлилларда 4 марта бажарилган ПРП инъекцияси яхширок клиник самарадорликка эгалиги аникланган.
Остеоартрит (ОА) даволаш муаммосига цизициш, биринчи навбатда, бу касалликнинг кенг тарцалганлиги, эрта ногиронликка ва х,аёт сифатининг сезиларли пасайишига олиб келишидир [1].
Маълумки, бу касаллик аёлларда, шунингдек, 55 ёшдан ошган одамларда купроц учрайди [3].
ОА ривожланишининг хавф омиллари тизимли (жинс, генетик мойиллик, суяк минерал зичлиги, гормонал х,олат) билан бир цаторда мах,аллий (жарох,атлар, мушакларнинг кучсизлиги, бугим уцининг бузилиши, бугим дисплази) ва ташци омиллар (семириш, касбий омиллар, спорт юкламаси) хисобланади [1].
Амалиётда, консерватив даволашга царамай, касаллик усиб боради ва жиддий функционал етишмовчиликнинг шаклланишига олиб келиши мумкин, бу эса бугимларнинг тулиц алмаштирилишига олиб келади, ушбу жаррохлик амалиёти циммат ва инвазив даволаш усули хисобланади [4].
Тизза бугимларининг дегенератив касалликларини жаррохликсиз даволаш замонавий ортопедиянинг долзарб муаммоларидан биридир. Маълумки, консерватив даволашнинг усулларига физиотерапия, анальгезия, яллигланишга царши стероид булмаган дорилар цуллаш, симптомларни камайтириш ва бугим фаолиятини яхшилаш учун гиалурон кислотаси, кортикостероидлар ёки озон каби бугим ичи инъекциялар киради. Бугимдаги зарарланган туцималарга ижобий таъсир цилиш орцали касалликнинг ривожланишини тухтатиш, асоратларнинг хавфи паст даражада булиши эвазига беморларни вацтли актив реабилитацияси цилиш, умуман олганда, консерватив даво усулларининг самарали натижаларига эришиш мацсадида замонавий даволаш
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
усулларини жорий этиш бугунги кун ортопедиясининг долзарб йуналишларидан хисобланади. Ушбу мацсадга эришиш ва илмий исботини келтириш, амалиётга регенератив тиббиётни тадбиц этиш йули билан амалга оширилди [4,5].
Регенератив терапия - бу эндоген узак хужайраларини фаоллаштириш ёки хужайра трансплантацияси (хужайра терапияси) орцали касал ёки шикастланган (жарохатланган) туцималарни тиклашдир [2]. Бугунги кунда регенератив даволашнинг бир неча усули мавжуд булиб, бизнинг мамлакатда цуйидагилари цулланиб келинмоцда:
1. Плазмотерапия ( плазмолифтинг, PRP)
2. SVF (Stromal Vascular Fraction - стромально-васкуляр фракцияси)
3. BMAC (Bone Marrow Aspirate Stem Cell Concentrate - суяк кумигидаги узак хужайралар концентрати)
4. Экзосомалар (микроскопик хужайрадан ташцари везикулалар).
Ортопедлар туцималарни даволаш жараёнида регенератив терапиянинг таъсири ва яллигланишга царши салохияти мушак-скелет тизимининг турли касалликлари, шу жумладан, бугимларнинг шикастланиши (остеоартрит, бугим тогай юзаси шикастланиши), суяк синиги битишини тезлаштириш, мушак туцимаси ва спорт жарохатларидан кейинги тикланиш, тендинопатиялар ва лигаментларнинг яллигланиш жараёнлари каби касалликларни потенциал даволаш усули сифатида PRP буйича кенг цамровли тадцицотлар олиб боришган ва самарали даволаш учун регенератив терапияни асосий курсатма сифатида белгилаб утишган [2,6].
Хозирги вацтда тизза бугими дегенератив касалликларида огриц синдромини даволаш учун турли хил даволаш усуллари цулланилади: интраартикуляр блокадалар ва физиотерапия усулларидан фойдаланган холдаги консерватив терапия, минимал инвазив аралашувларни (артроскопия) цуллаган холатдаги жаррохлик муолажалари. Юцоридаги барча усуллар патологик жараён ривожланишини тухтатиш, огриц синдромини бартараф этишга царатилган булиб, даволаниш дастурига регенератив терапия тадбиц этилиши эвазига самарадорлик ошиб бораётгани кузатилмоцда.
Бугунги кунга келиб, тизза бугимидаги дегенератив патофизиологик жараёнларни даволашда регенератив терапия усулларидан фойдаланиш натижалари циёсий шаклда таъкидланмаган булиб, ушбу масала илмий тадцицотимиз асосий мацсади сифатида олинди.
Тадкикотнинг мацсади регенератив терапия усуллари ёрдамида тизза бугимида остеоартрити булган беморларни даволашнинг клиник натижаларини тахлил цилиш.
Тадкикот материали ва методлари. Тадцицотни амалга ошириш мацсадида Нейроортомед клиникасида тизза бугими ОА билан даволанган 85 бемор кузатувга олинди. Барча беморларда клиник курик ва рентгенологик Kellgren-Lawrense таснифи асосида "тизза бугимлари остеоартрити, 2-3 даражаси" ташхиси цуйилган. Даволаш усулига цараб беморлар 2 гурухга булинди: А гурухидаги 45 бемор (52,9%) мажмуавий даволаш дастури асосида ПРП санчишлари 2 марта амалга оширилган булса, Б гурухидаги 40 (47,1%) беморга ушбу муолажа 4 марта бажарилган. Иккала гурухга ВАШ шкаласи буйича 45 баллдан паст булмаган ва WOMAC индекси буйича 50 баллдан паст булмаган холатдаги беморлар киритилди. ВАШ буйича курсаткичлар 46-67 балл
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
opa^uFuga, ypTana 56,8 öa^Hu TamKH^ этган öy^ca, WOMAC uHgeKcu öyHuna KypcaTKuH^ap 51-74 öa^, ypTana 62,6 öa^ra TeHr öy^gu.
MKKa^a rypyxgaru öeMop^apga nPn caHHum^apu 7 KyH opa^H^garu Ba^Tga ^y^^aHH^raH.
HaTH^a^ap.
^aBo^amHHHr caMapagop^uru caHHum^ap 6om^aHumugaH 1 Ba 4 oh yTraH MyggaTga aHH^^aHgu. BeMopHuHr k^hhhk ^o^aTHHHHr acocuH KypcaTKHH^apu BH3ya^-aHa^or BAm mKa^acu öyHuna oFpun; cHHgpoMHHUHr oFup^uru Ba WOMAC uHgeKcura MyBo^un; öyFHMHHHr $yH^HOHa.A xp-flaTu acocuga TeKmupu^gu.
1 oHgaH KeHuHru Ky3aTyBga öupuHHu rypyxga BAm mKa^acu KypcaTKuH^apu ce3u^ap^u gapa^aga KaMaHgu.
BAU mKa^acH 6yfiHHa OFpurçnap gHHaMHKacH
6 5 4 3 2 1 0
öom^aHFuH KypcaTKuH 2 xa^TagaH KeHuHru 1 oHgaH KeHuHru
1-pacM. 1-rypyx öeMop^apuga BAm mKa^acu öyHuna KypcaTKuH^ap.
my rypyxgaru öeMop^ap 4 oHgaH KeHuHru MyggaTga rçafiTa TeKmupu^raHga, BAm mKa^acu öyHuna oFpuK^ap uHTeHcuB^uruga rçucMaH KjaHTa^aHum Ky3aTu^gu. ByHga 45 (100%) öeMopHuHr 38 (84,4%) Tacuga oFpuK^ap uHTeHcuB^uru nacT gapa^aga caK^aHuö Typu^raH öy^caga, 7 (15,6%) öeMop oFpuK^ap öup^aMHu Mypo^aaT rçu^uHraH xo^aTgaru uHTeHcuB^uKga экaн^нгннн rçaHg этнmgн. BeMop^ap oFpun; Kynpon; öyFuMga öocuM öy^raHuga KynaHumuHu öe^ru^amgu.
Xyggu my KypcaTKun^ap öup xu^ MyggaTga 2- rypyx öeMop^apuga xaM guHaMuKaga Ky3aTu^gu. 2-rypyx öeMop^apu 1 oHgaH KeHuHru MyggaTga oFpuK^ap uHTeHcuB^uru aHHa KaMaHraHuHu ce3umraHuHu KypcaTuö yTumraH öy^ca, 4 oHgaH KeHuHru Ky3aTyBga 40 (100%) öeMopHuHr ^arçaTruHa 1 Tacu (2,5%) oFpuK^ap öup^aMHu oFpu^ap gapa^acuga öe3oBTa ^u^umuHu aHTumgu. my öeMopHuHr 4 oh unugaru xaëT Tap3u ypraHu^raHga, öyFuMra opTu^na öocuM öepu^raHu, opToneguK pe^MMra puon Ku^MaraHu, 3ax mapouTga um^amra Ma^öyp öy^raHu aHuK^aHgu. BeMopra öapna gaBo^am Myo^a^a^apu gacTypu yTKa3RflraH, oFpuK^ap öapTapa^ этн^raнн aHuK^aHgu.
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center IF = 7.921 www.in-academy.uz
ВАШ шкаласи буйича курсаткичлар динамикаси
7 6 5 4 3 2 1 0
бошлангич курсаткич
2 хафтадан кейинги 1 ойдан кейинги 4 ойдан кейинги
2-расм. 2-гурух беморларидаги ВАШ шкаласи динамикаси.
WOMAC индекси буйича курсаткичлар динамикаси урганилганда А гурухида: бошлангич уртача 68,3 балл, 1 ойдан кейинги холат 27,4 балл, 4 ойдан кейинги курсаткич 26,1 балл; Б гурухида мос равишда 66,9 балл, 25,8 балл ва 24,1 балл.
WOMAC индекси курсаткичлари
80 70 60 50 40 30 20 10 0
Бошлангич курсаткич
2 хафтадан кейинги 1-гурух 2-гурух
4 хафтадан кейинги
3- расм. WOMAC индекси буйича курсаткичлар динамикаси
Ушбу индекс буйича 4 ойдан кейинги кузатувда 1 гурух беморларида курсаткичлар узгармади, 2 гурух беморларида енгил ижобий узгариш белгиланди.
Мухокама.
Бугунги кунда ОАни самарали даволаш учун бугим ичи ПРП инъекциялари орцали даволашнинг аниц частотаси тугрисида маълумотлар мавжуд эмас. Клиник тадцицотда ОАни даволаш учун ПРП дан фойдаланган холда, инъекция усуллари, дозаларида сезиларли фарц булмаган, инъекциялаш мицдори билан (2 марта ва 4 марта) ажратилган 2 гурухдаги беморларнинг даволаниш самарадорлиги урганилди. Хар бир инъекция бир хафталик оралиц билан хар бир бугимга 4 мл ПРП дан иборат булди. Интраартикуляр ПРП инъекциялари ултратовуш текширувидан фойдаланган холда амалга оширилди.
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
Самарадорликни ва яцин муддатли кузатув даврларини бах,олаш учун бир хиллик бах,олаш усулларидан фойдаланилди.
ПРП терапияси, одатда, ОА ни даволаш учун хавфсиз х,исобланади, чунки бунда беморнинг уз цон таркибий цисмларидан фойдаланилади. Даволаш ва кузатув пайтида мах,аллий огриц ёки шишнинг вацтинча купайиши кузатилган булсада, сезиларли асоратлар аницланмади. Огриц белгилари нисбатан енгил булиб, беморлар 1-2 кун ичида компресс ишлатган холда огрицни бартараф этилганлиги х,ацида айтишди. Инъекция жойида инфекция ёки аллергик реакциялар каби ножуя таъсирлар кузатилмади.
Ушбу тадцицотнинг иккала гурухида ПРП инъекциялари ОАни даволашда самарали булиб, бунда огриц сезиларли даражада камайишига ва бугим фаолиятининг яхшиланишига олиб келди. Текширишлар шуни курсатдики, 4 марта цилинган ПРП инъекцияси 2 марта бажарилган инъекцияга цараганда самаралироц хисобланади.
Тадцицот натижалари шуни курсатдики, бошлангич курсаткич билан таццослаганда, ВАШ шкаласи ва ШОМАС индексидаги баллар иккала гурухда инъекциядан кейинги 1 ойда хамда 4 ойда яхшиланди. Бунда интраартикуляр ПРП инъекциялари ОА билан огриган беморларда бугим фаолиятини сезиларли даражада ошиши ва огрицлар бартараф этилгани ёки камайгани билан белгиланди. Шунга царамай, 1 гурух беморларида курсаткичлар 2 гурухга цараганда статистик жих,атдан юцори эди (р<0,05). Тахлиллар шуни курсатадики, 4 марта цилинган ПРП инъекцияси иккита инъекцияга цараганда яхшироц клиник самарадорликка эгадир.
Тадцицотда 4 марта бажарилган инъекцияларнинг яхшироц таъсир механизми ПРП даги усиш омиллари билан боглиц булиб, бир неча хафта давомида бугимнинг туцималари метаболизмига кумулятив таъсир давом этиши билан тушунтирилади.
Хулоса цилиб айтганда, ОАни самарали даволашда бугим ичи ПРП инъекциялари огрицни анча енгиллаштиради, тизза бугимлари фаолиятини яхшилайди ва беморларнинг хаётий фаолллигини оширади. ПРП инъекцияси 4 мартадан кам булмаган холда бажарилганда самаралироц хисобланади.
References:
1. Насонова В.А. Остеоартроз. Проблема полиморбидности // Consil. Medicum. 2009. №
2. С. 34-45.
2. Кавадар Г., Демирчиоглу Д.Т., Челик М.Ю. и др. Эффективность обогащенной тромбоцитами плазмы в лечении остеоартроза коленного сустава средней степени тяжести: рандомизированное проспективное исследование. J PHYS THER SCI. 2015; 27(12):3863-7. https://doi.org/10.1589/jpts.27.3863.
3. Кашеварова Н.Г., Алексеева Л.И. Факторы риска прогрессирования остеоартроза коленных суставов // Научно-практическая ревматология. 2014. № 52(5). С. 553-561.
4. Bichsel D, Liechti FD, Schlapbach JM, et al. Перекрестный анализ рекомендаций по лечению остеоартроза тазобедренного и коленного суставов в клинических руководствах. ARCH PHYS MED REHAB. 2021; 103(3):559-e5695. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2021.07.801.
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
5. Dahaghin S., Bierma-Zeinstra S., Reijman M. et al. Prevalence and determinants of one month hand pain and hand related disability in the eldery (Rotterdam study) // Ann Rheum Dis. 2005. Vol. 64. P. 99-104.
6. Lessi G.C., Silva P.R., Gimenez A. et al. Male subjects with early stage knee osteoarthritis do not present biomechanical alterations in the saggital plane during stair descent // Knee. 2012. Vol. 19. P. 387-391.
7. XaMpaeB A^Hrnep fflaxo6oBHH, T.^.g., TTA KflHHHKacH opTonegu, 91 1923277
8. TypcyHOB Eo6Hp A6gyfla3H30BHH, o.T.m., HefipoopToMeg K^HHHKacH opTonegu, 99 9788233
9. XaMpoeB Oapxog fflapa^oBHH, T.^.g, HefipoopToMeg K^HHHKacH pax6apu, 97 4018530
10. Эmмaтoв Mup^a3H3 mhp^o3h^obhh o.T.m., HefipoopToMeg K^HHHKacH opTonegu, 99 9008049