TSDI & TMA | International Conference | 2024 Tashkent State Dental Institute Google Scholar indexed Tashkent Medical Academy _The role of medical humanistics in quality training of a doctor_
ТИББИЁТДА ГУМАНИЗМ: ХОЗИРГИ МУАММОЛАР ВА КЕЛАЖАК
ИСТЩБОЛЛАРИ
Дустмурод Тошпулатович Норкулов
ф.ф.д., профессор Тошкент тиббиёт академияси
Сухроб Дустмуродович Норкулов
ф.ф.д., профессор Тошкент тиббиёт академияси
Фарида Саидикромовна Умарова
Тошкент тиббиёт академияси доценти, PhD
АННОТАЦИЯ
Мазкур маколада тиббиётда гуманистик кадриятларнинг ахамияти, унинг ривожланиш тенденциялари ва муаммолари тахлил килинади. Хрзирги даврда тиббиёт сохасида юзага келаётган жиддий технология ва илмий тараккиёт гуманистик ёндашувга кандай таъсир килаётганлиги ва инсон саломатлигини саклаш ва яхшилашда инсонпарварлик принципларининг роли урганилади.
Калит сузлар: тиббиёт, гуманизм, инсон хукуклари, тиббий ахлок, муолажа маданияти, технологиялар.
Материал ва методлар
Мазкур тадкикотда замонавий тиббиётда гуманизмнинг ахамиятини тахлил килиш учун турли адабиёт манбалари, шунингдек, халкаро илмий маколалар, тиббий ва этика сохасидаги конунчилик хужжатлари хамда мавжуд стандартлардан фойдаланилди. Тадкикот давомида сифатли контент тахлили, киёсий ва тарихий ёндашув, шунингдек, шифокор ва пациент муносабатлари хакидаги кейс тадкикотлар (амалий мисоллар) урганилди.
Махсус равишда шифокор ва пациент муносабатлари жараёнидаги гуманистик омиллар, шифокорнинг эмпатияси ва эмоционал муносабати, этик меъёрлар ва конунчилик асосида аникланган. Маколада шифокорнинг касбий фаолиятида гуманистик ёндашувни куллашнинг ахамиятини курсатиш учун тадкикотларда келтирилган натижаларни ва илмий тахлилларни чукур урганишга ахамият берилган.
TSDI & TMA | International Conference | 2024 Tashkent State Dental Institute
Google Scholar indexed Tashkent Medical Academy
^istic^in^quality^trainingo^a^docto^^^^^^^^^^
Тиббиёт инсон хаётининг энг мухим сохаларидан бири булиб, унинг асосий максади одамларнинг соглигини мухофаза килиш, касалликлардан химоя килиш ва даволашдир. Бирок, шиддатли ривожланаётган замонавий тиббиёт сохасида факат клиник натижаларга эришиш эмас, балки пациентларга муносабатда инсонпарварлик ва ахлокий-этик коидаларга риоя килиш хам мухимдир. Тиббиётда гуманизм факатгина шифокор ва пациент уртасида ишончли муносабатларни шакллантиришни эмас, балки инсон шаъни, кадр-киммати ва хукукларини хурмат килишни талаб килади.
Тиббиётда инсонпарварлик ёндошуви инсон хукуклари ва кадриятларини химоя килишга асосланган. Бунинг асосида хар бир пациентга шахсий эхтиёжлари, маданияти ва кадриятлари асосида муомала килиш принциплари ётади. Мазкур принциплар шифокор ва пациент уртасида ишончли муносабатларни таъминлаб, даволаш жараёнидаги муваффакият эхтимолини оширади. Бундан ташкари, тиббиётда гуманизм ёндошуви касалликларни бартараф этишда нафакат жисмоний жихатларга, балки рухий омилларга хам эътибор каратишни талаб этади.
Тиббиётда гуманизмга таъсир килувчи омиллар:
1. Замонавий тиббиётда юкори технологиялар, сунъий интеллект, роботлашган хирургия ва биотехнологиялар кенг кулланилмокда. Бунинг натижасида шифокорлар ва пациентлар уртасидаги шахсий мулокот камайиши мумкин.
2. Тиббиётнинг тижоратлашуви, баъзи даволаш жараёнларининг юкори нархи хам инсонпарварликка салбий таъсир курсатиши мумкин. Бу холатда айрим пациентлар зарур тиббий хизматдан фойдалана олмаслиги эхтимоли юзага келади.
3. Замонавий тиббиётда биоэтика ва тиббий конунчилик оркали инсон хукуклари химоя килиниши зарур. Тиббиётдаги гуманизмга каратилган конунчилик ва этик коидалар инсоннинг уз танаси ва саломатлигига булган хукукларини химоя килади.
МУ^ОКАМА
Тиббиётда гуманистик ёндашувнинг ахамияти ва унинг беморларни даволаш жараёнига таъсири мухим масала булиб колмокда. Шифокорлар орасида гуманизм тамойилларини кабул килиш нафакат профессионал муносабатларни кучайтиради, балки беморлар билан самарали алока урнатишда хам ёрдам беради.
www.tsdi.uz
November 23, 2024 www.tma.uz
162
TSDI & TMA | International Conference | 2024 Google Scholar indexed
Tashkent State Dental Institute Tashkent Medical Academy
The role of medical humanistics in quality training of a doctor
Шифокорлар беморларни индивидуал даражада тушунишга ва уларга хамдардлик билдиришга кодир булишлари керак. Бунга мисол сифатида, беморларнинг хиссий холатини тушуниш ва уларга мос ёндашувни ишлаб чикиш курсатиши мумкин.
Гуманистик ёндашувлар согликни саклаш тизимида мухим ижтимоий узгаришларга олиб келади. Улар шифокорлар ва беморлар орасинида кучли узаро ишончни мустахкамлашга, ижтимоий жихатдан масъул муносабатларни ривожлантиришга хизмат килади. Гуманизм тамойилларининг татбики согликни саклаш соасидаги нокулайликларни бартараф этишда, масалан, психологик ва эмоционал муаммоларни хал килишда катта ахамиятга эга.
Бундан ташкари, согликни саклаш тизимида гуманистик ёндашувнинг жорий этилиши халк соглигини яхшилашга, касалликларнинг олдини олиш ва профилактика чора-тадбирларини кучайтиришга хизмат килади. Шифокорлар гуманистик тамойилларни кабул килиш оркали беморларнинг хаёт сифатида яхшилаш, уларнинг эхтиёжларини кондириш ва согликни саклаш жараёнини янада такомиллаштириш имконига эга буладилар.
НАТИЖАЛАР
Тадкикот давомида аникландики, тиббиётда гуманистик ёндашувнинг амалда кулланилиши шифокор ва пациент уртасидаги ишончли алокаларни мустахкамлашга ёрдам беради. Шифокорларнинг гуманистик тамойилларга асосланган этик ва эмпатик муносабати пациентларнинг даволаш жараёнидаги коникиш даражасини ошириши, даволанишга булган ишончини мустахкамлаши аник булди.
Тиббий гумманизмнинг мустахкам булиши юкори даражада сифатли тиббий хизмат курсатишга, этик принципларнинг амалга ошишига ва шунингдек, пациентларнинг куллаб-кувватланиш хиссини яхшилашга ёрдам беради. Ушбу натижалар шифокорларнинг касбий фаолиятига юкори эмоционал интеллект ва социал масъулиятни кушиш оркали умумий тиббий хизмат сифатини ошириш имконини курсатди.
Натижада, тиббиётда гуманистик тамойилларни куллаш факат шифокорларнинг этик ва касбий мажбуриятларини амалга оширишни эмас, балки умумий согликни саклаш тизимининг ривожланиши ва самарадорлигига ижобий таъсир курсатишини хам курсатади.
Муаммолар ва хал килиш йуллари:
www.tsdi.uz
November 23, 2024
www.tma.uz
TSDI & TMA | International Conference | 2024 Tashkent State Dental Institute
Google Scholar indexed Tashkent Medical Academy
- Пациентларнинг индивидуал эхтиёжларини хисобга олмаслик: Х,ар бир пациент уз эхтиёжлари ва саломатликка булган ёндашуви билан уникалдир. Тиббиёт ходимлари, айникса, шифокорлар пациентларнинг шахсий ва маданий кадриятларини инобатга олишга ахамият беришлари лозим.
- Тиббиёт ходимларининг рухий чарчоклари: Согликни саклаш ходимларининг рухий чарчоклари, стресс ва депрессиялар уларнинг пациентларга муносабатига салбий таъсир курсатиши мумкин. Шунинг учун тиббиёт ходимларини куллаб-кувватлаш дастурлари ва психотерапевтик ёрдамни кучайтириш мухимдир.
- Тиббий этика ва гуманизмнинг укув дастурларида акс этмаслиги: Тиббиёт университетлари ва укув муассасаларида гуманистик кадриятларни укитишга етарлича эътибор каратилмаслиги келгусида шифокорларнинг инсонпарварлик ёндашувини камайтиради.
Тиббиётда гуманистик ёндашувларнинг кулланилиши беморларнинг коникиш даражасини ошириши, шифокорлар билан беморлар орасинида яхширок алока урнатишига ва касалликларнинг олдини олишда самарадорликни кучайтиришига ёрдам беради. Гуманистик ёндашувлар шифокорларнинг профессионал ривожланиши ва ижтимоий масъулиятларини оширишда мухим роль уйнайди.
Шунингдек, гуманистик тамойилларни татбик этиш оркали согликни саклаш тизимидаги ижтимоий ва маданий тусикларни бартараф этиш, шифокор ва бемор орасида узаро ишончни мустахкамлашга эришилади. Натийжада, гуманистик ёндашувлар беморлар учун нафакат физик, балки рухий ва эмоционал кулайликларни таъминлашга хизмат килади, бу эса умумий согликни саклаш даражасини яхшилашга олиб келади.
ХУЛОСА
Тиббиётда гуманизм ёндошувини мустахкамлаш ва ривожлантириш шифокорларнинг факат профессионал даражасини ошириш билан чегараланмасдан, балки уларнинг ахлокий ва этик кадриятларини шакллантиришни хам назарда тутади. Зеро, тиббиётда инсонпарварлик ёндошуви хар бир пациентга эхтиёжларини хисобга олган холда ёрдам курсатиш, унинг шаъни ва кадр-кимматини химоя килиш билан богликдир. Тиббиёт ходимларини инсонпарварлик ва этик кадриятлар асосида тайёрлаш ва ривожлантириш, согликни саклаш тизимидаги умумий самарадорликни оширишга ёрдам
www.tsdi.uz
November 23, 2024 www.tma.uz
164
TSDI & TMA | International Conference | 2024 Tashkent State Dental Institute
Google Scholar indexed Tashkent Medical Academy
^^^^^^^^^^^^he^ole^fmedicalhumanisticsjn^^alityjr
6epag,h. 3amohabhh th66netga rymahh3m ehgomybh ha$ak;ar th66hh hara^anaphh, 6ankh nayuehtnaphhhr x,aet cu^ara ba kphhkum gapa^acuhh x,am axmunamra xh3mat kunagu.
REFERENCES:
1. Заховаева А.Г. Гуманизм медицины и гуманизирующее образование. Успехи современного естествознания. - 2013. - № 5 - С. 49-51.
2. Решетников В.А., Решетникова Е.В. Гуманизм как философская и практическая универсалия человеческой истории // Гуманитарный вектор. 2019. №2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/gumanizm-kak-filosofskaya-i-prakticheskaya-universaliya-chelovecheskoy-istorii
3. Мухамедова З. М. Интеграция гуманитарных наук в медицинское образование: проблемы и перспективы // Journal of Health Development. 2019. №1 (30). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/integratsiya-gumanitarnyh-nauk-v-meditsinskoe-obrazovanie-problemy-i-perspektivy
4. Исаев А. В. Медицина и философия: этико-социальные аспекты взаимодействия. Вестник ВГУ. Серия: Философия. - С. 36-46.
5. Mukhamedova, Z. M., & Umirzakova, N. A. (2019). The phenomenon of medical humanities and the international experience of integrating the humanities in medical education. Philosophical problems of biology and medicine: the phenomenon of biorationality, 13.