Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №3 (март)
УДК: 615.322
САЧРАТКИ УСИМЛИГИ КУРУК ЭКСТРАКТИНИ ГИПОГЛИКЕМИК ТАЪСИРИНИ УРГАНИШ
АЛЛАЕВА МУНИРА ЖУРАКУЛОВНА
Тошкент Тиббиёт Академияси «Фармакология»
кафедраси мудири АСКАРОВ ОСИМЖОН ОЛИМЖОНОВИЧ Тошкент Тиббиёт Академияси «(Фармакология»
мутахассислиги магистранти. КДЫРНИЯЗОВА САРБИНАЗ АЙБОСЫНОВНА Тошкент Тиббиёт Академияси «(Фармакология»
мутахассислиги магистранти.
ИЗУЧЕНИЕ ГИПОГЛИКЕМИЧЕСКОГО ДЕЙСТВИЯ СУХОГО ЭКСТРАКТА ЦИКОРИЯ
АЛЛАЕВА МУНИРА ЖУРАКУЛОВНА
Заведующий кафедрой «(Фармакология» Ташкенсткой
Медицинской Академии АСКАРОВ ОСИМЖОН ОЛИМЖОНОВИЧ Магистр по специальности Фармакология Ташкентской
Медицинской Академии КДЫРНИЯЗОВА САРБИНАЗ АЙБОСЫНОВНА Магистр по специальности Фармакология Ташкентской
Медицинской Академии
АННОТАЦИЯ
Было изучено гипогликемическое действие сухого экстракта лекарственного растения Chicorium Intybus L. У экспериментальных животных вызывали острую и хроническую гипергликемическую модель. Экпериментальном животным при внутрижелудочном
Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №3 (март)
введении сухого экстракта корня цикория в дозах 50 мг/кг на 60, 90 и 120 минутах опыта снизилось количество глюкозы в крови по сравнению с контрольной группой на 47,7%, 40,8% и 19,1%. На 3-28 дни эксперимента количество глюкозы в крови снизилось от 21,9 ммоль/л до 6,1 ммоль/л.
Ключевые слова: сахарный диабет, цикория, аллоксан
THE STUDY OF HYPOGLYCEMIC EFFECT OF DRY EXTRACT OF
CHICORY
ALLAEVA MUNIRA JURAKULOVNA
Head of the department of"Pharmacology" Tashkent Medical Academy
ASQAROV OSIMJON OLIMJONOVICH Undergraduate in the specialty "Pharmacology"
Tashkent Medical Academy KDIRNIYAZOVA SARBINAZ AYBOSINOVNA Undergraduate in the specialty "Pharmacology"
Tashkent Medical Academy
ABSTRACT
It has been studied the hypoglycemic effect of dry extract of the medicinal plant Chicorium Intybus L. In experimental animals induced acute and chronic hyperglycemic models. An experimental animal with intragastric administration of dry extract of chicory root in doses of 50 mg / kg 60, 90 and 120 minutes experience decrease amount blood glucose compared to the control group 47.7%, 40.8% and 19.1%. On days 3-28 of the experiment the amount of glucose in the blood from decrease 21.9 mmol /1 to 6.1 mmol /1.
Keywords: diabetes mellitus, chicory, alloxan
Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №3 (март)
Маълумки, Республикамизда ^андли диабет касаллиги билан OfpMraH беморларнинг сони тобора ортиб бормовда. Хрзирги ва^тда Республикамизда 117 мингдан орти^ одам ^андли диабет билан руйхатга олинган. ^андли диабет 1 тип 16,6%ни ташкил ^илади, шулардан 1014 нафари ёш болалар, 523 нафари успирин ёшда. Мамлакатимизда дунёнинг бош^а давлатларидаги сингари кассаллик кундан кунга ривожланиб бормовда - [1, 2].
Х,озирги ва^тга келиб ^андли диабетни даволовчи дори восита-лари куп аммо, диабетни даволовчи махаллий дори воситаларимиз деярли йу^. Адабиётлардан олинган маълумотларга кура, Сачрат^и илдизида цикорин гликозиди, аччи^ модда пентозан ^анди ва куп мивдорда инулин мавжуд. Шунинг учун доривор сачрат^и усимлиги илдизининг ^уру^ экстрактини ^андли диабет хасталигини даволовчи таъсирини урганиш мухим ахамият касб этади. Урта Осиё ва 1фзо™зтон хал^ табобатида Сачрат^и усимлиги жуда куп касаллик-ларда ишлатилади. Чунончи кам^онлик, инфекцион касалликлар, турли хил яралар, аллергик касаликлар, гастрит, гепатит, уй^исизлик, цистит, нефрит, подагра, уттошхасталиклар, туберкулёз, турли хил шишлар, безгак касаллиги, ош^озон яраси ва энтеритлар, ^андли диабет, бавосил, тиш оfри^лари, атеросклероз, турли этиологияли зах,арланишлар ва бош^а касалликларда ^уллаб келинган ва х,озир ва^тда хам кенг ^улланилмовда - [3,4,5].
Ишнинг максади. Сачрат^и илдизининг ^уру^ экстрактини экспериментал гипергликемияга таъсирини урганиш.
Тадкикот материали ва усули. Экспериментал уткир гипергликемия х,олати 36 та массаси 153-185 г.ли турли жинсга мансуб каламушларда уларнинг ^орин бушлилига 4,5 г/кг дозада глюкозани гипертоник эритмасини юбориш йули билан чи^арилди. Тажриба тани^ли Глукейр препарати билан таэдослаб олиб борилди. Сачрат^и
Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №3 (март)
илдизини ^уру^ экстракти о™з ор^али 50 мг/кг дозада х,айвонларга глюкоза юборилишидан 30 да^а олдин юборилди. Глукейр эса 100 мг/кг дозада юборилди. Назорат гурух,идаги х,айвонларга мос равишда дистилланган сув юборилди - [7].
Аллоксанли диабет каламушлар ^орин пардаси остига 150 мг/кг мивдорда аллоксан юбориш йули билан хосил ^илинди. Сунгра хайвонлар 14 кун давомида сачрат^и ^уру^ экстракти ва Глукейр препаратларини 100 мг/кг дозада юбориш йули билан даволанди. Динамикада биокимёвий курсаткичлар кузатиб борилди - [6].
Натижалар. Сачрат^и препарати 50 мг/кг дозаларда ^ондаги глюкоза мивдорини тажрибани 60; 90 ва 120 да^и^асида назорат гуру^ига нисбатан 47,7%, 40,8% ва 19,1% камайтирди. Худди шу шароитда Глукейр препарати ^ондаги глюкоза мивдорини мос равишда 36,2%, 42,1% ва 14,7% га камайтирди. Натижаларга кура сачрат^и усимлиги илдизининг ^уру^ экстрактини ю^ори гипогликемик таъсири тажрибани 60 да^и^асида, Глукейрники эса тажрибани 90 да^и^асида юзага чи^ар экан. 3-кунга келиб, назорат хайвонларида фндаги глюкоза мивдори интактга Караганда 4 баробар ортди (27,3 ±1,14 ммоль/л ) жигарда гликоген мивдори 2,5 марта камайди (1,9+0,15 г.%) 14-кунга келиб, улар ^ондаги глюкоза мивдорини назоратга нисбатан 67 ва 48 % га камайтирган булса, жигардаги гликоген мивдорини эса 2,3 хамда 2,6 мартанга оширди. 28-кунида ^ондаги глюкоза ва гликоген мивдори сачрат^и ^уру^ экстракти ва Глукейр препаратлари таъсирида интакт курсаткичлардан (нормадан) деярли фар^ ^илмади. Маълумотни чу^урро^ х,ис ^илиш учун натижаларни диаграммаларда келтирдик.
Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №3 (март)
Диаграмма №1. Препаратнинг экспериментал гипергликемияда ^ондаги глюкоза миедорига таъсири (60 да^и^адан кейин таъсири %)
Диаграмма №2. Препаратнинг экспериментал гипергликемияда ^ондаги глюкоза миедорига таъсири (90 да^и^адан кейин таъсири %)
Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №3 (март)
Диаграмма №3. Препаратнинг экспериментал гипергликемияда ^ондаги глюкоза миедорига таъсири (120 да^и^адан кейин таъсири %)
Диаграмма №4. Сачрат^и ^уру^ экстрактини аллоксанли диабет кечимида ^ондаги глюкоза миедорига таъсири (ммоль/л)
Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №3 (март)
Диаграмма №5. Сачрат^и ^уру^ экстрактини аллоксанли диабет кечимида ^ондаги гликоген миедорига таъсири (ммоль/л)
Интакт —Назорат Сачратци Глукейр — 5,3
- - 4,6 ___5 -----
Л/"7 р г
J ь
3 кун 7 кун 14 кун 28 кун
Хулосалар
1. Сачрат^и усимлиги илдизининг ^уру^ экстракти 50 мг/кг дозада ^ондаги ^анд миедорини сезиларли даражада камайтиради. Демак, препарат ю^ори гипогликемик таъсирга эга.
2. Сачрат^и ^уру^ экстракти аллоксанли диабет моделидаги гипергликемия патологиясида сезиларли даражада гипогликемик таъсирга эга.
3. Урганилаётган препарат гипогликемик таъсири буйича та-ни^ли Глукейр дори воситасидан ^олишмайди.
4. Олинган натижалар асосида сачрат^и ^уру^ экстрактини II тип ^андли диабет касаллигининг олдини олиш ва даволаш учун тавсия этиш мумкин.
Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №3 (март)
Адабиётлар руйхати:
1. Люди с Диабетом в Узбекистане// Диабет в Узбекистане-2011-№ 2-с 30.
2. Исмоилов.С.А., Мухамедов. Т.М., Бердикулова Д.М., // Распространенность сахарного диабета по обращаемости среди населения Республики Узбекистан за последние 20 лет, «Журнал теоретической и клинической медицины», 2014, №6, с.95-98.
3. Аллаева М.Ж.,Ас^аров О.О., Кдырниязова С.А. // Сачрат^и ва унинг тиббиётда ^улланилиши, Узбекистонда табиий бирикмалар кимёсининг ривожи ва келажаги илмий амалий конфренцияси -Тошкент 2016. с.252.
4. Азизов У.М.,Хаджиева Д.У., Маджитова Д.У., Рахимов Д.А., Межлумян Л.Г., Салихов С.А. // Химический состав и свойства сухого экстракта из корней Chicorium Intybus L. Фармацевтический журнал 2011. №3 с.24-26.
5. Митасов.Ю.В. // Биологическая активность и фармакологические свойства цикория Biological activity and pharmacological properties of chicory. highest category therapist. Journal of Health Sciences. 2014;4(11):187-192.
6. Mybiblioteka.ru
7. Файзиева З.Т., Хакимов З.З. // «Методические рекомендации по экспериментальному изучению новых фармакологических веществ с гипогликемической активностью», Тошкент-2011 с.4-9.