CC BY
87
Т.Келдиёров
УСУ ЛИ ОВАРДАНИ КИССАВУ Х.ИКОЁТ ДАР "ЧАВО^ИР-УЛ-АСРОР"-И Х.УСАЙНИ ХОРАЗМЙ
Вожатой калидй: циссаю х,икоёт, анъанаи ишрунависй, усущои шару;, "Цавох,ир-ул-асрор "-и Хоразмй, "Маснавии маънавй "и Цалолуддини Румй
Омузиши бархе аз шурух. дар мисоли «Мукошифоти разавй»-и Мухаммадризои Лохурй, «Асрор-ул-гиюб»-и Хоча Айюби Порсо, "Шархи кабири Анк,аравй"-и Русухиддин Исмоили Анкаравй ва "Махзан-ул-асрор"-и Валимухаммади Акбарободй нишон медихад. ки шорехон ба хотири ба хонандаи асари хеш бахшидани лаззати маънавии бештар зимни шархи матолиб аз киссаву хикоёти гуногун, ки аксаран реша бар чахоншиносии исломй доранду аз Курьону аходис ва ривоёти дигари исломй маншаъ гирифтаанд, истифода мекарданд. Омузиши масъалаи мазкур нишон медихад. ки корбурди хикоёту кисса ва ривоёт, чихати шарху тафсири абёти алохидаи маснавй хануз аз китоби "Чавохир-ул-асрор ва завохир-ул-анвор"-и Камолуддин Х,усайни Хоразмй ofo3 шудааст. Зеро дар шархи мазкур ва дар мавориди мутааддид вобаста ба маънии бархе абёт кисса ва хикоёти маргубе оварда шудаанд, ки барои тасхили душворихои абёти чудогонаи маснавй кумак замина фарохам овардаанд. Дар аксари маврид Х,усайни Хоразмй ба сарчашмаи хикоёт ишора хам кардаст. Чунончи, дар шархи байти «Гар туро ишкол ояд дар назар, Пас ту так дорй дар «иншащулцамар» ва дар ташрехи таъбири «иншак-ул-камар» шорех бо ишораи «дар тафосир овардаанд» аз кутуби тафсир оварда шудани хикояти зеринро таъйид мекунад:
«Рузе Хдзрати Хоча (а) азимати чойе дошт. Абучахи ба хамрохии чухуде мерафт, пеш омад ва гуфт: Ё Мухаммад, «аринй оятан аъламу иннакарасулаллоуи». Хоча гуфт: Чй мехохй? Абучахи ба хар тарафе нигох мекард, то чизе таъйин кунад. Ч,УХУД гуфт: Аз у бихох то
камарро шакк кунад, ки ссх,р дар замин ва он чи дар уст, асар мекунад, аммо дар осомон ва улвиёт асар надорад. А бучах.: i гуфт: Хохам. ки мохро ба ду ним кунй. Хдзрати Хоча ангушт бардошт ва ишорат кард: Мох, ду нима шуд, як нима хам дар он мавзеъ карор гирифт ва нимаи дигар ба тарафе сайр кард. То ба хадде, ки Ибни Масъуд (р) мегуяд, ки кухи Х,ироро дар миёни ду нимаи камар мушохида кардам. Боз гуфт: Бигуй, то ба хам пайвандад. Боз ишорат фармуд, фарохам омаданд. Чухуд имон овард ва А бучах, i гуфт: Ин хамон сехрест, ки истимрор ёфт ва чандин карат мушохида афтода. Пас Хдзрати иззат чалла кудратуху аз ин хол хабар медихад, ки кавлуху таоло: «Ва ин ярав оятан юъризу ва якулу cwçpy Л1усталшру>>(К^мзф, ояи 2), яъне, инчунин ояте, ки ду нима шудани мох аст, агар бибинанд, эъроз кунанд ва бар сехр хамл кунанд. Ва баъзе бар онанд, ки «иншаккулкамар» дар киёмат вокеъ хохад шуд ва эроди лафзи мозй ишорат ба тахкики вукуи уст. Чунонки дар «изо ссшоу иншащат» (Иншикок. ояи 1) ва гайра. Аммо сиёки оят, аънй «Ва инярав оятан юъризу...» радди сухани мункирон мекунад ва бар бутлони таъвили эшон далолат менамояд» (11,482). Пушида нест, ки хдкояти мазкур бар мабнои ишораи худи шорех аз тафосири Курьон шрифта шуда ва ин ки дар миёни хикоят зикри кавли яке аз сахобагони Паёмбар (с)
- Абуабдурахмон Абдуллох ибни Масъуд (вафоташ 33 х.к,.), ки муво-фики маълумот шашумин каси исломпазируфта махсуб мешавад (5,1,22) андешаи мазкурро таквият мебахшад. Бо он ки Мавлоно бо асноди мухкамасос, яъне оёти китоби осмонй андешахои хешро таквият мебахшад, накли мазкурро дар поёни хдкоят чунин чамъбаст ва хулоса кардааст: «Лочарам хазрати Мавлавй кудциса сирруху бар ин маъонй ишорат мефармояд ва мегуяд, ки «пеш аз ин моху ахтар дар вучуди Мухаммад асар дошт, акнун ба чойе расид, ки осори тасар-руфи у дар моху ахтар аз офтоб рушантар гашт» (11,482). Азбаски таъбири «иншаккулкамар» таъбири куръонй асту дар кутуби тафосир мавриди шарх карор гарифтааст, сарчашмаи бахрачуии шорех карор гирифтани яке аз тафосири китоби осмонй равшан мешавад.
Низ дар шархи хикояти дафтари аввали маснавй - «Хдкир дидани дидахои хисси кавм Солех ва нокаи Солехро....» шорех бо ишораи «арбоби тафосир овардаанд, ки...» киссаи Солех ва кавми Самудро хеле батафсил накл мекунад (11, 629-634). Аммо нуктаи мухим он аст, ки шорех дар ибтидои накл ба сабаби аз тарафи Мавлоно оварда шудани хдкояти мазкур ишора карда, такрибан
рамзи ин хикоятро чунин баён медорад: «Хдзрати Мавлавй куддиса сирруху дар ин сурхй тафсир мекунад кавли Х,ак субхонаху ва таолоро, ки мефармояд: «Ва ило Самуда ахохум Солихан»(Аъроф, 73) то он до ки «фа ахазатхумуррачфату фа асбаху фи дорихим» (Аъроф, 78). Шорех на танхо вачхи оварда шудани кисса, балки пас аз баёни киссаи мазкур рамзхои онро низ бозкушой мекунад:
«Акнун Хдзрати Мавлавй тани солехонро дар халоки толехон ба нокаи Солех ташбех мекунад ва чони эшонро ба Солех (а) ва хотири эшонро ба курраи нока. Ва мефармояд, ки бар озори чони авлиё ва сулахо хеч касро дастрас нест, чунонки касди Солех карданд ва муяссар нашуд. Валекин озори тани эшон хамон озори чони эшон аст ва сабаби халокат» (11, 632).
Дар накли зер низ, ки дар шархи ду байти найнома «Бо лаби дамсози худ гар чуфтаме, най ман гуфтаних;о гуфтаме»
ва «Хир кй у аз х,амзабоне шуд чудо, Бенаво шуд, гарчи дорад сад наво» омадааст, манбаи ривоят мушаххасан таъкид мегардад:
«Шайхи кабир куддиса сирруху дар «Фавоех-ул-чамол ва фавотех-ул-чалол» овардааст, ки Самнун, ки дар тарики мухаббат зуфунун буд, дар масчиди Шунизия бо чамъе нишаста ваъз мефармуд. Назар дар ахли мачлис кард. Хдмаро наззорагй дид ва хеч мустамеъ наёфт. Тафрика аз гафлати чамъ дар хотири у расид. Руй ба кандилхои масчид кард ва гуфт: «Бо шумо мегуям!». Оташи нафаси у дар ниходи кандилхо афтод ва даргирифт. Х,ама бар хам заданд ва аз сари дурустии кавли он бузург хурд бишкастанд. Шеър: Онон, ки на бо вами ту шоданд, Дар олами маърифат цамоданд. 3-он мурдадиланд х,амчу х,айвон, К-аз модари табъи худ бизоданд. Xcip кас, ки ба сурат одами шуд, Хосияти одамаш надоданд. Ин сирр на зи х,ар касе тавон ёфт, То нури яцин куцо них;оданд. Рузе хам аз Самнуни зуфунун сухани мухаббат ва тахрики силсилаи чунун талаб карданд. Гуфт: Касе намедонам, ки махрами ин роз бошад ва мустамеъе намешиносам, ки дар ин маънй дамсоз гардад. Аз ин инъом оми «кал анъом»-ро чи хабар? Бар асрори аброр ашрорро чй назар? Сухани арбоби сир мизочи аносир дорад: Бар фарки муддай хок без.аз чашми маънавй об рез; дар гуши ом бодест
самумомез, дар дили хос оташест бодангез. Ох, чи кунам? Х,ар диле мурги ин анчир нест ва хар булбулеро оханги ин сафир не. Байт: Тур о ба К,оф чу уаргиз набудааст гузар, Зи мо .уикояти анцо куцо кунй бовар?
Ногох мурге бехудона худро дар максура пеши Самнун андохт. Самнун гуфт: Х,айвонсурати одамсират бех аз одаммсурати хайвонсират. Ин мургро дар самоъи асрори мухаббат кобилтар аз ахли мачлис мебинам. Ва бо у сухан аз мухаббат мегуфт ва мург минкор ба замин мезад, то аз минкори у хун омад ва филхол чон дод. Мисраъ: Чонфишонй инчунин кун гаркунй...» (11, 382-384).
Мазмуни умумии хикоёти мазкурро андешаи «хастии хамдаму хамроз ва махрами асрор» ташкил додааст. Ин нуктаро шорех дар хикояти аввал ба ибораи «хеч мустамеъ наёфт» ва дар хикояти дуюм бо ишораи «касе намедонам, ки махрами ин роз бошад ва мустамеъе намешиносам, ки дар ин маънй дамсоз гардад...» аз номи кахрамонони хикоят, ки бешубха аз ахли асрор хастанд, равшан баён кардааст. Ин ду хикоят, ки Хоразмй дар тафсири абёти боло овардааст, баёнгари он аст, ки шархи «Ч,авохир-ул-асрор» аз киболи шурухест, ки дар бозкушои румузи ирфонии афкори Мавлоно Чдлолуддин таълиф гардидааст. Бинобар ин хам, яке аз махсусиятхои хоси шархи Камолиддини Хоразмиро баёни румузу асрори маснавй ташкил додаст.
Гузашта аз ин, Хусайни Хоразмй аз нахустин шорехонест, ки дар баробари шархи румузи хикоёти маснавй ба сарчашмахои бахрагирии Мавлоно Румй низ таваччух карда, бо истифодаи ин усул арзиши илмии шархи хешро хеле боло бурдааст. Чунончи, зимни шархи «Х,икояти подшохи чухуди дигар, ки дар халоки дини Исо саъй намуд» (11,455) пеш аз ofo3 кардани шарх ба маъхазхои хикоят чунин ишорат мекунад: «Х,икояте, ки хазрати Мавлавй эрод кардааст, киссаи асхоби ухдуд аст ва дар ин кисса ихтилофи ривоёт аст...» (11, 455). Зикри ибороти «Х,озо хувал мазкур фи Кашшоф» (11,446) ва инчунин «дар баъзе тафосир овардаанд, ки...» нишон медиханд, ки Хоразмй маъхази ин хикоятро аз тафосир дарёфтааст. Хоразмй дар тавзехи хикояти фавк ду ривоятро накл карда бошад хам, чой доштани ихтилофро дар он низ зикр кардааст. Устоди i аронкадр Бадеуззамони Фурузонфар низ киссаи асхоби ухдудро, ки дар Кур ьони карим (сураи Буруч, оятхои 4,5,6,7 ва 8) зикр гардида, дар тафосир бо ихтилоф ривоят шудааст, маъхази достони мазкур хисобидааст (8, 1, 291).
Накли ин ривоят аз «Ал-Кашшоф»-и Замахшарй, ки баъдан дар «Мукошофоти разавй» низ омадааст, нишон медихад, ки он айнан аз «Чавохир-ул-асрор» ва бе тагйирот гирифта шудаааст (7,60-61). Бешубха. сарчашмаи маълумоти Хода Айюби Порсо хам тавзехд хамин гуфтаи Хусайни Хоразмй аст: «Киссаи ин хуруч дар сураи «Буруч» мазкур аст, ки «Кутила ас.уоб-ул-ухдуди ан-нори зотил вацуд». «ухдуд»- биззам, шикофхои замин. Ва чун ин гурух заминро шикофта дар он оташ меафрухтанд ва муъминонро месухтанд, Худойи таоло эшонро «асхоби ухдуд» хонд. Ва тафсили ин кисса дар тафосир бо ихтилофи ривоёт мастур аст» (12,81). Низ Валимухаммади Акбарободй ( 1,91 ) ин ривоятро бо тагаироти андак накл карда ва аз хамон равиши сухани Хоразмй берун нарафтааст. Чунин хамохангии гуфтор ва баёни андеша дар шурухи фавк нишон медихад, ки сарчашмаи бевоситаи истиноди шуррохд мазкур махз «Чавохир-ул-асрор»-и Хоразмй будааст.
Хоразмй зимни накли ривояти зер дар охи пи хикоят аз таФсири "Кошиф-ул-асрор" бардошт карданашро чунинтаъкид менамояд:
"Дигар. манкул аст. ки Хусайн ибн ал-Фазлро Абдуллох ибни Тохир талабид ва гуфт: Се оят бар ман мушкил аст: Туро талабидам. то ба халли ишкол ва кашфи шубхаи ман киём намой: Яке он ки дар киссаи Кобил Фармуд. ки "Фа асбаха мин-ан-нодимин " ва Кобил махкум ба тавба нест. бо вучуди он ки "надам" тавба аст. Дигар. кавли у Субхона таоло. ки мегуяд: "Куллу явмин xvea фй шаънин яъне Худованди таоло хар руз коре мекунад. бо вучуди он ки дар хабари сахех омадааст. ки "Он чи то киёмат шуданй аст. калам навишт ва хушк шуд". Дигар. кавли у азза исмуху. ки "Ва ин лайса инсонин илло мо саъо". яъне "Несг одамиро магар чазои амали у". Пас изъоф дар чазо чист? Хусайн гуфт: Худованди таоло уммати Мухаммадро(с) ба хасоиси Фазл махсус сохта аст. лочарам "надам" дар ин уммат "тавба" аст ва дар ахди Кобил тавба набуд. Ва баъзе гуфтаанд: Надомати Кобил бар хамли кушта буд. на бар куштан. Ва аммо он чи Фармуд "Ва ан лайса лил инсони илло мо саъо". Маънй он аст. ки "Одами бар тарики адл мустахик нест беш аз чазои хешро. аммо маро мерасад. ки чазои у музоаф гардонам аз руи Фазл. Аммо он чи мефармояд. ки "Куллу явмин xvea фй шаънин " баёни шуюне мекунад. ки Худованд ба ибдоъ ва изхори он киём менамояд. Ва он чи калам навишта. хукми машъуне(?) аст. ки изхори у мукаллар гаштааст. Абдуллох ибни Тохир бархост ва бар пешонии Хусайн
буса дод ва Фазлу ифзоли бенихоят дар бораи у мабзул дошт. Ин аст он чи дар "Кошиф" мазкур аст" (10. 2. 564-565).
Усули бо хикоятхои рангину диловези ирфонй шарх додани луготу нстилохоти нрфоннро зимни шархи мафохими "ситру тачаллй" низ метавон ба мушохида гирифт. Шорех дар ибтидо ин мафохимро аз чихати назарй шарх дода, сипас бо зикр кардани сарчашмаи хикоят онро баён доштааст. Чунончи;
«Ва дигар сатру тачаллй аст. Тачаллй нури мукошифа аст, ки аз Борй таоло бар дили ориф зохир мегардад ва дилро месузад ва мадхуш мегардонад. Ва сатр изолаи ин тачаллй аст аз дил то нас^зад ва аз нури тачаллй музмахил нашавад. Пас сатр аз Борй таоло рахмат аст мар орифро, чунонки тачаллй аз у фазлу курбат аст, ки агар сатр набудй дар овони зухури султони хаки кат вучуди солик муталошй шудй. Хдкоят: Асмаъй гуяд: Вак,те аз авкрт дар аснои сафаре аз асфор ба кабилаи бани Узрах нузул кардам. Ва ахли он кабиларо аксар ба ишку ошикй моил ва ба риккати дилу латофати табъ мавсуф ёфтам. Ва дар високс. ки мебудам, духтареро дидам дар гояти хусну чамол ва нихояти лутфу камол. Рузе бар сабили тафарруч аз он чо берун омадам ва тавфе мекардам. Чдвонеро дидам заъифтар аз хаволе ва нахифтар аз хилоле. Деге бар сари оташ нихода буд ва гарм-гарм оташе меафрухт ва нарм-нарм замзамае мекард ва дар оташи ишк, месухт. Истирокд самъ кардам, ин абёт мехонд ва кагаро ги ъабарот аз дида меборид:
Фало анки ли сабру ва ло файка выплату, Ва ло анки ли будду ва ло минки маурабу.
Фа лав кона лицалбони ъишту биво.уидин, Ва афрадту цалбан фи ?<;авоки муаддабу. Ва ло алфу бобин ин арфату тарицат, Ва локин било цулбин ило ина азуабу.
Аз он чамоат суол кардам, ки: «Ин чавон кист ва холи у чист?». Гуфтанд: У бар он духтар, ки ту дар хонаи у нузул кардай, ошик, аст ва бо он ки наздики уст, муддати дах сол аст, ки якдигарро нади-даанд. Асмаъй мегуяд: Бозгаштам ва холи он чавон бо ин духтар гакрир кардам. Духтар гуфт: Он дилреш хеши ман аст ва он гамзада амзодаи ман. Ман гуфтам, ки: Шакке нест, ки мехмони гарибро дар араб хурмате хар чи тамомтар хает. Илтимос аз хидмати ту он аст, ки имр^з чамоли худ бА(-"у намой ва занги фуркдт аз оинаи холи у бизудой. Духтар гуфт: «Салохи у дар ин нест». Асмаъй гуфт:
пиндоштам, ки зиннат мекунад ва дафъ медихад. Гуфтам: «Аз барои дили мехмон кадаме ранча соз ва ба холи он бечора бипардоз, то аз мушохидаи чамоли бокамоли ту рухе ва рохате дарёбад». Гуфт: «Маро рагбат ва шафакдт дар хаки амзодаи худ беш аз он аст. Аммо медонам, ки маслахати у дар дидани ман нест. Аммо чун боварат намеояд, ту бирав, ки аз паят биёям ман». Асмаъй мегуяд: Рафтам ва пеши он чавон биншастам ва гуфтам: «Мушохидаи дилдор ва мулохизаи дидорро хозир бош, ки он нозанин ба илтимоси ман мояд то маскану маъвои туро ба хузури худ пурнур гардонад». Дар ин сухан будем, ки духтар аз дур пайдо шуд ва доман дар замин мекашид ва гарди он бар хаво мерафт. Ч,авон чун он гард бидид, наърае зад ва бар дегдон афтод. Ва то уро аз он мавзеъ бардоштанд, аъзои у чанд чо сухта буд ва оташ даргирифта. Чун ба хона мурочиат кардам, духтар бо ман аз руи итоб гуфт: Он чи имруз ёфт у, аз ту ёфт. В-он чи дид у зи рсщгузори ту дид.
«Инна.уу ло яппщу мушоуидата губори ниъолино фа кайфа юппщу мутолаата цамолино» (11, 113-114).
Хоразмй ин матлабро бо пораи шеър ва маънии зерин чамъбаст мекунад:
«Дар паси нарда шикеб аз рухи дилдор кирост, Парда чун барфиканад, тоцати дидор кирост?».
На бо сатр тавон сохт ва на бо тачаллй тавон пардохт. Ope, филчумла орифро бо сатр бахра аз айш аст, аммо чун тачаллй омад, тайш дар тайш аст. Лимуаллифй:
Офоц пур аз цилваи ёр аст, валекин
Эй вой, ки мо тоцати дидор надорем» (11, 113-114).
Чунонки мушохида мешавад, Хоразмй барои мафхум гарди-дани истилохи «тачаллй» хикояти зебоеро аз рузгори як чавони ошик, накл мекунад, ки хулосаи онро дар токдти тачаллй надоштани ошик, аз чамоли маъшук, ифода намудааст. Ин тарзи содабаёнй, бешубха, хоси каломи Хоразмй буда, аз шархи баъзе мусталахоте, ки шорех онро аз осори дигари илмии ирфонй баргирифтааст, ба куллй фарк, мекунад. Азбаски ин хикоят аз забони донишманд ва лугатдони машхури араб Абусаид Абдулмалик ибни Кариб (мутаваллиди 212213 хичрии кдмарй) баён мегардад, Хоразмй дар зимн абёти арабиро низ накл кардааст, вале дар услуби баёни у, ки дар тайи он ба кор гирифтани аносири санъати сачъ ва равонии баёнро мушохида меку-
нем, моро бар он натича мерасонад, ки Хоразмй вокеан хам аз дидго-хд як нафар шорех сухан мекунад, на олим. Танхо шорехд осори адабй метавонад, чунин истилохоти мармузи ирфониро бо овардани хикоят ва дар нихояти содабаёнй ба маърифатгари хеш пешниход намояд. Илова бар ин, абёти зебое, ки дар поёни ин хикоят оварда шудаанд, низ таъйиди хамин андеша мекунад ва мерасонад, ки Хоразмй дар тарики ирфону тасаввуф ашъори мумтозе ба чой гузошта будааст.
Пас, хамин баррасии кутох моро ба натичае меоварад, ки масъалаи муайян кардани сарчашма в а маъхази хикоёти маснавй хамчун яке аз усулхои маърифати «Маснавии маънавй» аз шурух огоз гардида, дар ин замина Х,усайни Хоразмй кадами аввалинро гузоштааст.
ПАЙНАВИШТ:
1. Акбарободй, Валимухаммад. Шархи маснавии Мавлавй мавсум ба «Махзануласрор». Ба эхтимоми Начиб Моили Хиравй.-Техрон: Нашри «К,атра», 1383
2. Анкаравй, Русухиддин Исмоил. Шархи кабири Анкаравй. Тарчумаи Исмат Сатторзода .-Техрон, 1349
3. Балхй, Мавлоно Далолудцини Мухаммад. Маснавии маънавй. Бар асоси нусхаи мактуб ба соли 677 камарй ва мукобала бо тасхеху табъи Николсон. Тасхех мукобала ва кашфулабёт аз К,ивомуддини Хуррамшохй.-Техрон, 1384
4. Балхй-Румй, Мавлоно Далолуддини Мухаммад. Маснавии маънавй. Бар асоси матни Р. Николсон ва мукобала бо нусхахои дигар.-Техрон: Нашри "Замон", 2001
5. Донишномаи адаби форсй (адабиёти форсй дар Осиёи Миёна), чилди аввал, вирости дуюм, ба сарпарастии Хусайни Ануша., - Техрон, 1380
6. Куръонимачид. Тарчумаи Абдулмухаммади Оятй.-Техрон, 1997
7. Лохурй, Мухаммадризо. "Мукошифоти разавй"- дар шархи "Маснавии маънавй". - Техрон: Суруш, 1381
8. Фурузонфар, Бадеуззамон. Шархи Маснавии шариф. Чопи 12,-Техрон, 1386
9. Хуррамшохй Б., Мухторй С. Курьон ва Маснавй,- Техрон: Катра. 1383
10. Хоразмй, Камолиддин Хусайн ибни Хасан. Давохир-ул-асрор ва завохир-ул-анвор. (дар ду мучаллад). Ба тасхехи доктор Мухаммад Даводи Шариат,- Исфахон: Машъал, 1360
11. Хоразмй, Камолуддин Хусайн ибни Хасан. Давохир-ул-асрор ва завохир-ул-анвор. Мукаддима ва тасхеху тахшияи доктор Мухаммад
Ч,аводи Шариат.-Техрон: Асотир, 1384 (дар чор мучалла#)
12. Хоча Айюб. Асрор-ул-гаюб - шархи «Маснавии маънавй»,
Тасхех ва тахшияи Мухаммадчаводи Шариат. - Техрон, 1377
Принцип презентации сказаний и рассказов в "Джавохир-ул-асрор " Хусайна Хоразмй
Т.Келдиёров
Ключевые слова: сказания и рассказы, комментарий, методы комментирования, "Поэма о скрытом смысле"Джалолуд-дина Руми, "Джавохир-ул-асрор " Хоразмй
"Джавохир-ул-асрор ва джавохир-ул-анвор "Камолуддина Хоразмй является одним из первых комментариев "Поэмы о скрытом смысле" Джалолуддина Руми, составленном в XV-ом столетии в Хорезме. Впервые комментарий Камолуддина Хусайна Хоразмй был издан в 1360 г.х. известным иранским ученым Мухаммадджаводом Шариатом в Исфахане. Второе издание ученый осуществил в 1384 году в Тегеране, снабдив труд Хоразмй пространственным предисловием, примечаниями и указаниями. Статья посвящена анализу принципов цитирования сказаний и рассказов при коммментировании поэмы Джалолуддина Руми.
Т. Keldiyorov
The Principle of Presentation of Tales and Stories in Khusayn Khorazmi 'v "Djavokhir-ul-A sror "
Keywords: tales and stories, commentary, method of commenting, "The Poem of Concealed Sense" by Djaloliddin Rami, Djavokhir-ul-Asror" by Khorazmi
"Djavokhir-id-Asror va Djavokhir-ul-Anvor"by Kamolicklin Khorazmi is one of the first commentaries to Djaloluddin Rumi's "The Poem of Concealed Sense" composed in Khoreim in the XV-th century. For the first time Kamoliddin Khusayn Khorazmi's commentary was edited in 1360 of khidjra by the well-known Iranian scientist Mukhammaddjavod Shariat in Isfahan. The scientist carried out the second edition in 1384 in Tehran having provided Khorazmi's production with an extensive introduction, notes and indications.
The article is devoted to the analysis of the principles of citing tales and stories in the commentary to Djaloluddin Rumi 's poem.
