Information about the author:
Saidzoda Dilmurod Saimakhmad - candidate for the Department of Finance at the Tajik State University of Finance and Economics. Tel: (+992)918-66-66-44, E-mail: [email protected]
УДК 336 (5753)
ТЕХНОЛОГИЯМИ ИТТИЛООТИИ ЧУГРОФЙ ХДМЧУН РУШДИ ИННОВАТСИОНИИ ЗАХИРАХ.ОИ ИТТИЛООТЙ ДАР ИДОРАКУНИИ МИНТАКАВЙ
Радматуллоев Ашрафчон Умедчонович
Аннототсия. Ин макола технологиями нави иттилоотии чугрофиро дамчун рушди инноватсионии захирадои иттилоотй дар идоракунии минтакавй баррасй мекунад. Накши низомдои иттилоотии чугрофй дар идоракунии давлатй, инчунин дар рушди иктисоди минтака баррасй мешавад. Таъсис ва имконияти истифодаи низоми иттилоотии чугрофй дар сатди минтакавй барои идоракунии минтакавй баррасй карда мешавад. Дар нидояти кор, натичадои тадкикоти илмй боиси афзоиши чолибияти сармоягузории минтака ва самаранокии фаъолияти бахшдои вокеии иктисодиёт мегардад.
Вожахои калидй: технологияи иттилоотии чугрофй, низомдои иттилоотии чугрофй, рушди минтакавй, менечмент, низоми иттилоотии чугрофии минтакавй, хадамоти дастгирии иттилоотии чугрофй. Барои иктибос: Радматуллоев А.У. Технологиядои иттилоотии чугрофй дамчун рушди инноватсионии захирадои иттилоотй дар идоракунии минтакавй / А. У. Радматуллоев // Паёми молия ва иктисод. - 2024. - № 1 (40). - С. 135-140.
ГЕОИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ КАК ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ НФОРМАЦИОННЫХ РЕСУРСОВ В РЕГИОНАЛЬНОМ УПРАВЛЕНИИ
Рахматуллоев Ашрфджон Умеджонович
Аннотация. В данной статье исследуются новые геоинформационные технологии как инновационное развитие информационных ресурсов в региональном управлении. Рассмотрено роль геоинформационные системы в государственном управлении, а также в развитии экономики региона. Рассмотрено создание и возможность применения геоинформационной системы на региональном уровне для регионального управления. В конечном итоге полученные результаты научного исследования, приводят к повышению инвестиционной привлекательности региона, эффективности функционирования реальных секторов экономики.
Ключевые слова: геоинформационные технология, геоинформационные системы, развития региона, управления, региональная геоинформационная система, региональной службы геоинформационного обеспечения.
GEOINFORMATION TECHNOLOGIES AS INNOVATIVE DEVELOPMENT OF INFORMATION RESOURCES IN REGIONAL MANAGEMENT
Rahmatulloev Ashrafjon Umedjonovich
Annotation. This article examines new geographic information technologies as the innovative development of information resources in regional management. The role of geographic information systems in public administration, as well as in the development of the regional economy, is considered. The creation and possibility of using a geographic information system at the regional level for regional management is considered. Ultimately, the results of scientific research led to an increase in the investment attractiveness of the region and the efficiency of functioning of the real sectors of the economy.
Key words: geographic information technology, geographic information systems, regional development, management, regional geographic information system, regional geographic information support service.
Гузориши масъала. Ташкилоти дудудии чамъиятй мачмуи низомдои дудудии амалкунанда мебошад, ки бо низоми идоракунии
такрористедсолкуни мувофики максаддои рушди минтака ва бо назардошти конундои мавчудаи иктисоди муттадид карда шудааст. Ноил шудан ба
дадафми рушд кабули карорми идоракуниро дар асоси маълумоти саривактй, кофй ва боэътимод дар бар мегирад. Тавре, ки тачрибаи вилояти Сугд нишон медидад, воситами анъанавии коркард ва пешнимди иттилоот барои кабули карорми идоракунй ба кадри кофй самаранок нестанд. Самараноктарин роди далли ин мушкилот истифодаи равиши иттилооти чугрофй мебошад.
Воситаи ба таври умум эътирофшуда дар амалияи чамнй, ки самаранокй ва самаранокии идоракунии иктисодй, ичтимой, экологй ва тамоми чанбами дигари фаъолияти субъектро таъмин менамояд, низомдои автоматии иттилоотии чугрофй мебошад, ки дар онм маълумоти оморй оид ба адолй, объектдои фаъолияти инсон ва окибатдои ин фаъолият ба хусусиятдои географии территория вобаста аст [7. С. 231-239]. Ин алока бо ёрии воситами хозиразамони дисоббарор таъмин карда мешавад. Зарурати истифодаи амалии технологиями муосир низ аз зарурати баланд бардоштани самаранокии тадбирми оид ба дифзи адолй ва инфрасохтор аз таъсири манфии омилми техногенй, табий ва террористй ба миён омадааст.
Тахлили тахкикотхои охир ва нашриёт. Худи гояи истифодаи низомдои иттилоотии чугрофй дамчун воситаи идоракунии дудудй нав нест. Солми 60-уми асри гузашта А.Томлинсон аввалин низоми иттилоотии чугрофй "Низоми иттилоотии чугрофии Канадаро" таъсис дод. Рушди босуръати низомдои иттилоотии чугрофй дамчун технологияи оммавй такрибан пас аз 30 сол огоз ёфт [9. С.115-117]. Низомдои иттилоотии чугрофй, ки дар компютерми фардй кор карда метавонанд, дастраси оммавй пайдо шуданд. Рушди низомм ва технологиями иттилоотии чугрофй дар фадмиши муосири онм, бешубда, бо рушди босуръати технологиями иттилоотй дар мачмуъ ва пеш аз дама, бо рушди базаи техники алокаманд аст.
Максади макола - ин тадлили технологиями иттилоотии чугрофй дамчун рушди инноватсионии захирадои иттилоотй дар идоракунии минтака мебошад.
Ч,олибияти технологиями иттилоотии чугрофй ба инм асос меёбад:
• возед будани тасвири фазоии натичами тадлили базаи маълумот;
• имкониятдои пуриктидори дамгироии додам, аз чумла имкони тадкикоти муштараки омилми иттилоотии атрибутй, ки чорродаи фазой доранд;
• имконияти тагйир додани иттилооти фазой дар асоси натичами тадлили муштараки базами атрибутй ва фазоии маълумот [10. С. 39-47].
Технологиями иттилоотии чугрофй дар бисёр кишварм дар тичорат, наклиёт ва анбор васеъ истифода мешаванд; кишоварзй; экология ва
идоракунии мудити зист; нигоддории тандурустй; туризм; сохтмон; сармоягузории оптималй ва гайра. Низомдои иттилоотии чугрофй дар идоракунии давлатй накши махсус мебозанд. Мувофики мафдуми «дукумати электронй» мадз низомдои иттилоотии чугрофй аксар вакт ба асосии низомдои идоракунии дамгирошудаи кишварм ва минтакам табдил меёбанд [3].
Технологиями иттилоотии чугрофй имкон медидад, ки фазои ягонаи иттилоотии муташаккили муташаккили минтака, мубодилаи самараноки иттилоот байни содибони он ва ба зудй муттадид намудани иттилоот барои максаддои илмй ва амалии рушди ичтимоию иктисодй дар доираи низоми водиддои маъмурии территория.
Мухтавои асосии мавод. Аз нуктаи назари ташкили рушди устувори минтака арзёбии захирадои стратегии рушди ичтимоию иктисодй: сохтори неруи захирадои табий, захирадои демографй ва меднатй, вазъи мудити зист, иктисодиёт ва муносибатдои иктисодии низоми дудудй мудим аст. Дорандагони категориями номбаршудаи иттилоот дар минтакам шуъбадои саноатй, сохтордои маъмурй ва ширкатдои дусусй мебошанд. Мутобики талаботи муосир аксарияти ондо низомдои махсуси иттилоотиро тадия мекунанд ё ба даст меоранд. Низомдои махсусгардонидашуда барои далли мушкилоти мушаххас мутобик карда шудаанд ва имкони тадлили дамачонибаи минтакавиро таъмин намекунанд. Дар долатдое, ки барои далли мачмуи васеи масъаладои иктисодй, ташкилй, банакшагирии минтакавй, демографй, экологй ва гайра, бо назардошти гуногунии раваиддои минтакавии ба дам алокаманд, принсипи мураккабй бебадост, ки накши он дар шароити бозор идоракунии иктисодиёт ва идоракунй баланд мешавад.
Имкониятдои тадлили максадноки бисёрчанбаи раванддои дудудй салодияти макомоти мадаллии докимиятро васеъ намуда, ондоро даъват мекунанд, ки дар доираи дукукдои ба ондо додашуда тамоми масъаладои рушди ичтимоию иктисодй, демографй, экологй ва сиёсии минтакаро дал кунанд.
Низоми ягонаи иттилоотии чугрофии минтака имкон медидад, ки сифати карордои идоракунй оид ба дифзи мудити зист, иншооти инфрасохтори мудим ва эдтимолан хатарнок ва молдои хатарнок, хочагии чангал, идоракунии об, газ, мониторинги долати низомдои наклиёт, шароити ичтимой ва гигиенй, заминсозй ва истифодаи замин, шадрсозй ва бадисобгирии объектдои амволи гайриманкул.
Низоми иттилоотии чугрофй одатан мачмуи тачдизот ва нармафзорро мефадмад, ки чамъоварй, коркард, намоиш ва паднкунии маълумотдои аз чидати фазой дамодангшуда, дамгирой (пайваст кардани) маълумот ва донишдоро дар бораи дудуд барои
истифодаи самараноки ондо дар далли масъаладои илмию амалии инвентаризатсия, тадлил, модулсозй, пешгуй ва идоракунии мудити зист ва ташкили дудудии чомеа.
Низоми иттилоотии чугрофии минтакавй аз кисмати пушида ва кушода иборат аст.
Кисми пушида барои кори макомоти хокимияти ичроия ва худидоракунии мадалли пешбини шуда, дар шабакаи мадалли кор мекунад.
Кисми кушода барои адолй пешбинй шудааст ва дар Интернет тавассути интерфейси веб ё замимаи мобилй истифода мешавад.
Дар байни вазифадои асосии идоракунии минтакавй, ки ба таври анъанавй бо ёрии низоми иттилоотии чугрофй дал карда мешаванд, метавон кайд кард: идоракунии амвол, мониторинги вазъият, банакшагирии рушди дудуд, дастгирй барои кабули карордо дар долатдои фавкулодда.
Технологияи низоми иттилоотии чугрофй чамъ овардани маълумоти дамодангшуда, тадлил ва тафсири онро дар шакли тасвирдои картографй бо истифода аз графикаи компютерй таъмин мекунад. Маълумот дар низомдои иттилоотии чугрофй одатан дар харита нишон дода мешаванд. Технология ба корбарон имкон медидад, ки намуддои гуногуни маълумотро дар як минтакаи мушаххаси чугрофй чустучу кунанд. Масалан, харитаи иттилооти чугрофии як шадр ё минтака метавонад дорои маълумот ба монанди даромади миёна, сатди фуруш ё натичадои овоздидй бошад. Дар як кабати маълумотро
метавон илова ё хорич кард, ки навсозии чунин харитадоро хеле осон мекунад.
Тачрибаи чадонй дар эчоди низомдои иттилоотии чугрофии панч сатд тачриба дорад: - глобалй - сатди чадонй; -миллй - сатди давлатй бо минтакаи наздик; -минтакавй - сатди субъектдои давлатй; -мадаллй - сатди шадрдо, нодиядо; -локалй - минтакаи долатдои фавкулодда. Барои максаддои тадкикоти мазкур мо масъалаи таъсис ва имконияти истифодаи низоми иттилоотии чугрофиро дар сатди минтакавй барои идоракунии минтакавй дида мебароем.
Низоми минтакавии иттилооти чугрофй (НМИЧ) маънои воситаи идоракунии дамгирошудаи дудудй мебошад, ки дастгирии иттилоотиро ба содадои гуногуни идоракунии минтакавй таъмин менамояд.
Тачрибаи чандинсолаи тадкикотчиёни хоричй исбот мекунад, ки чунин сохтори низоми ахбороти минтакавии идоракуниро тартиб додан зарур аст, то ки он ба сохтори ташкилии муосири идоракуни харчи бештар мувофик бошад.
Дар асоси тадлили низомдои мавчуда зарур аст, ки равишдоро оид ба таъсиси НМИЧ -и вилояти Сугд пешнидод намуда, инчунин бо истифода аз усулдои тадлили низом, базадои маълумотдо ва сохтани низомдои иттилоотй, муайян намудани талабот ба вазифадо ва принсипдои низом. [11].
Чамъоварй ва
коркарди ибтидоии Пойгоди
иттилоот маълумоти
-материалдои Чугрофй
картографй;
- суратдои кайдонй ва
аэрофотос;
-маълумоти кадастри
замин;
-маълумоти оморй; Вуруди
-накдгаи истифодаи маълумот Пойгоди
замини мавчуда; иттилоотии
-диаграммаи атрибутй
Чоигиршавии (чадвалдои
объектдои мероси маълумоти оморй,
фардангй; кадастрй ва гайра)
-маълумоти дигар.
Истифода (НИБМ)
Харитадои рак;амии содиротй, чадвалдо, диаграммадо,
графикдои маълумотдои коркардшуда
Расми 1. Накшаи технологии тадияи тарди Низоми минтакавии иттилоотии чугрофй (НМИЧ)-и вилояти Сугд
Максади асосии таъсиси НМИЧ, дар вилояти Сугд таъмини шароити оптималии конеъ гардонидани талаботи иттилоотии макомоти ичроияи докимияти давлатй, ташкилоту корхонадо, иттидодиядои чамъиятй ва татбики дукукдои конститутсионии шадрвандон дар асоси ташаккул ва истифодаи
захирадои иттилоотй, инчунин технологиядои муосири геоинформатсионй.
Мардилаи мудими эчоди НМИЧ ин омода кардани маълумоти фазой мебошад. Фаъолияти бомуваффакияти низом дар мачмуъ ба дурустй, мувофикат ва пайвастагии ондо вобаста аст.
Манбаъдои маълумотдои фазой индо мебошанд: маводдои картографи, маълумотдои аз фосилаи иктишофи (фазодои кайдонй ва аэросуратгирй), маводдои идоравй.
Ба андешаи муаллиф, дангоми тадияи Низоми минтакавии иттилоотии чугрофии вилояти Сугд бояд ба принсипдои зерин такя кард:
-таъмини заминаи меъёрии дукукй;
- ягонагии принсипдои ташкилй, техникй ва технологии сохтани зернизомдои иттилоотии НМИН;
-ташкили низом дамчун мачмуи зернизомдое, ки аз чониби шуъбадои сохтордои гуногун амалй ва идора карда мешаванд;
- дамчун воситадо - технологиядои иттилоотии чугрофй ва WEB истифода баред;
-таъмини нигоддории доимии иттилоот, эътимоднокй ва дифзи он аз дахолати беичозат;
- соддагй ва дадди акали харочот дангоми истифодаи низомдои барномавй;
- таъмини дастгирии техникии низом;
- тозагии ичозатнома.
Зарурати идоракунии иттилооти ичтимоию иктисодии аз чидати фазо мадалликунонидашуда ташкили хадамоти минтакавии дастгирии иттилоотии чугрофйро талаб мекунад. Ин хадамот метавонад дамчун водиди сохтории Маркази иттилоотию машваратии пешнидодшудаи вилояти Сугд ё водиди
мустакили сохтории Макомоти ичроияи докимияти давлатии вилоят таъсис дода шавад. Сарфи назар аз шакли ташкили хадамоти таъминоти иттилоотии чугрофй, хадамот бояд водиддои низоми идоракунии минтакавиро ба як мачмааи ягонаи иттилоотй муттадид намуда, такмили усулдои кор бо иттилооти аз чидати фазои мадаллйгардонидашуда ва баланд бардоштани самаранокии идоракунии минтакавии раванддои иктисодию ичтимоиро таъмин намояд.
Вазифаи асосии Хадамоти минтакавии дастгирии иттилоотии чугрофй (ХНМИЧ,) идоракунии методологй, методй, ташкилй ва технологии раванддои иттилоотй ва захирадои иттилоотии минтака мебошад.
Хизматрасонии минтакавии дастгирии иттилооти чугрофй ба маркази ташкил ва паднкунии низомдои иттилоотии чугрофй дар вилояти Сугд табдил меёбад. Чунин низомдоро дар сатди шадру нодиядо ташкил кардан мумкин аст. Дамин тарик, технологиядои иттилоотии чугрофй ба родбарони дукуматдои мадаллй имкон медиданд, ки оид ба рушди дудуддои тадти назорати худ карордои муассиртар кабул кунанд.
Мисли дама гуна низомдои дигар, низоми иттилоотии чугрофй аз мардиладои муайяни давраи даёти худ мегузарад. Давраи даёти низоми иттилоотии чугрофй дар расми 2 нишон дода шудааст.
Мар^илаи та^к,ик,оти пеш . аз тархрезй ..
Истифода бурдани --НИН
Тадбици НИН ; КоркардиНИЧ
Сан^иши НИН
Тар^резии низоми НИН, аз чумла "лои^аи интикрлй" (пилотный ---проект)
Расми 2. Давраи даёти низоми иттилоотии чугрофии минтакавй
Давраи даёти низоми иттилоотии чугрофй аз тадкикоти пеш аз тархрезй огоз меёбад. Дар ин
мардила Хадамоти минтакавии дастгирии иттилооти чугрофй ба кори таъминоти методологй, меъёрй, техникй, иттилоотй ва тадлилии низомии иттилоотии чугрофии минтакавй шуруъ мекунад. Дангоми ичрои кор вазифадои зерин дал карда мешаванд:
Дар мардилаи дуюм тардрезии низоми низоми иттилоотии чугрофй, аз чумла мардилаи "лоидаи интиколй" (пилотный проект) амалй карда мешавад[11].
Дадафи лоида эчоди тарди низоми иттилоотии чугрофй (НИН) барои идоракунии самараноки захирадои замин дар минтака мебошад. Аз тарафи
дигар, чунин лоидаи озмоишй имкон дод, ки мушкилот ва дурнамои рушди низомии дамачонибаи иттилоотии чугрофии минтакавй муайян карда шавад. Илова бар ин, натичадои лоидаи тачрибавй на тандо дар заминсозй, мониторинги замин, кадастри амволи гайриманкул, балки дар раванди таълими ихтисосдои дахлдор низ истифода мешаванд.
Дар мардилаи навбатй низоми иттилоотии чугрофии минтака пурра коркунанда тадия карда шуда, низоми иттилоотии чугрофии минтака дар минтакаи озмоишй (порчаи хурди дудудй) санчида мешавад.
Бояд гуфт, ки раванди татбики низоми иттилооти чугрофй мураккаб ва пайваста аст. Тагйироти босуръати иттилоот мониторинги доимй ва тагиротро дар низом талаб мекунад. Илова бар ин, аз чониби кормандон бо сабабдо муковимат ба миён омада метавонад: тарси бе кор мондан, одат, натавонистани технологиями нави иттилоотй. Аз ин ру, раванди татбики низоми иттилооти чугрофй дар баробари раванди таълими кормандон барои кор бо низомдои иттилоотии чугрофй амалй карда мешавад. Барои ин, шумо метавонед технологиядои абриро барои пешнидоди хидматдои НИЧ истифода баред. Бояд гуфт, ки сухан на тандо дар бораи далли меъмории нигод доштани маълумотдои фазой ва дигар, балки дар бораи тагйир додани худи модули истифодаи низоми иттилооти чугрофй меравад. Дар айни замон, мушкилоти зиёдеро тавассути хидматдои абрии НИЧ дал кардан мумкин аст, ки барои дастрасй ба ондо барои мудлати зарурй обуна шудан ва дар дама чо дам дар компютери мизи корй дар браузер ва дам дар дама гуна дастгоди мобилй тавассути дастрасй ба Интернет кифоя аст.
Фаъолияти низоми минтакавии иттилоотии чугрофии вилояти Сугд имкон медидад, ки на тандо масъаладои идоракунии комплекси ичтимоию иктисодй дал карда шаванд, балки инчунин:
- банакшагирй ва рушди инфрасохтори дудуди (роддо, коммуникатсия);
- банакшагирии даромади бучет аз пардохти замин, тартиб додани руйхати супорандагони андози замин ва дисоб кардани арзиши кадастрии китъадои замин;
- ичрои вазифадои навигатсионй, назорати чойгиршавии объектдо, сохтани хатсайрдои оптималй;
- гузаронидани мониторинги экологи, санитарию гигиенй;
- банакшагирй ва идоракунии чорадои пешгирии долатдои фавкулода.
Азбаски НМИЧ дамчун низоми иттилоотии давлатй тадия ва татбик карда мешавад, он дастгирии конунан танзимшавандаро талаб мекунад. Аммо, дар айни замон ягон заминаи меъёрие, ки содаи низомдои иттилоотии чугрофиро танзим мекунад, вучуд надорад. Ба ин муносибат НМИЧ дар асоси тачрибаи хоричй бо назардошти шароити мадаллй тартиб дода мешавад. Дар баробари ин, принсипдои сохтмони ондо, амики тадияи сохтор, таркиби маълумоти ибтидой, номгуи ташкилотдое, ки ба рушди НИЧ-и минтакавй манфиатдоранд ва дар мубодилаи иттилоот бо макомоти ичроияи докимияти давлатй иштирок мекунанд, иктидори вилояти Сугд мустакилона муайян карда мешаванд.
НИЧ - дои мавчудаи мадаллй аксар вакт бо дигар низомдои иттилоотй номувофиканд, ки ин дам мушкилотест, ки муносибати чиддиро талаб мекунад,
зеро дар аксари долатдо маълумоти сарчашма барои низомдои гуногуни иттилоотй якхела аст.
Мушкилоти дигари мудим ин харочоти молиявии таъсиси СМИЧ, аз чумла тадияи захирадои иттилоотии идоравй, дарёфти нармафзори махсус, инчунин нигоддории минбаъдаи ин низоми иттилоотии чугрофй мебошад. Бучети мадаллии вилоят аз уддаи ин гуна харочот баромада наметавонад ва барои далли касри бучети мадаллй кумаки молии давлат зарур аст.
Далли мушкилоти дар боло зикршуда, пеш аз дама, дар тадияи конунгузории танзимкунандаи ташкил ва нигоддории низомдои иттилоотии чугрофии минтакавй мебошад. Принсипдои таъсис ва нигоддории НМИЧ, сохтори низоми иттилоотй, таркиби иттилооте, ки ба НМИЧ дохил карда шудаанд ва руйхати ташкилотдое, ки ба нигоддории НМИЧ манфиатдоранд, бояд возед баён карда шаванд. Инчунин зарур аст, ки мудлатдои навсозии иттилоот муайян карда шуда, дамкории НМИЧ бо дигар низомдои иттилоотй таъмин карда шавад. Муносибати салодиятнок ба далли ин мушкилот ихтилофдоро дар ин сода бартараф намуда, инчунин ба рушди минбаъдаи низомдои иттилоотии чугрофии минтакавй мусоидат мекунад, ки дам ба рушди минтакадои алодида ва дам ба рушди тамоми кишвар таъсир мерасонад. Дастгирии меъёрию дукукии низомдои иттилоотии чугрофй ибтидои татбики Консепсияи иктисоди ракамии Чумдурии Точикистон ходад буд.
Хулоса. Дамин тарик, дар шароити муосири иктисодй яке аз роддои асосии баланд бардоштани самаранокии идоракунии рушди ичтимоию иктисодии минтакадо таъсис ва татбики низомдои инноватсионии иттилоотии чугрофй дар асоси технологиядои иттилоотии чугрофй мебошад. НИЧ-и минтакавй дамчун воситаи идоракунии мачмуй дар минтака, дастгирии иттилоотии идоракунии минтакавй дар микёсдо ба монанди меъморй ва шадрсозй, сиёсати замин, идоракунии моликият, кабудизоркунй, ташкили накшадои наклиёт, содаи ичтимой-иктисодй ва гайра мебошад.
Варианти татбики НИЧ, ки дар доираи тадкикот пешнидод шудааст, ба дастоварддои навтарин дар содаи ташкили низомдои иттилоотй асос ёфта, равиши нав дар татбики дастгирии иттилоотии идоракунй дар сатди минтакавй мебошад. Чунин усулдо дар дигар нодиядои мамлакат хануз васеъ истифода намешаванд.
Дар нидояти кор, таъсиси низоми минтакавии иттилоотии чугрофй дастрасии васеи чонибдои манфиатдорро ба захирадои иттилоотй оид ба вазъи нодияву шадрдо, фаъолияти макомоти давлатй фародам меорад. Ин барои баланд бардоштани чолибияти сармоягузории минтака, самаранокии фаъолияти бахшдои вокеии иктисод, рушди худшиносии сиёсии шадрвандон ва дадди аксар
татбики иктидори шахсии ондо шароит фародам ичроияи давлатро такмил дода, дар фаъолияти он ба оварда, фаъолияти низоми идоракунии макомоти самаранокии бештар ноил гардад.
АДАБИЁТ
1. Конуни Чумдурии Точикистон "Дар бораи иттилоот"/ Манбаи электронй / Усули дастрасй: http://ncz.tj/
2. Конуни Чумдурии Точикистон «Дар бораи дифзи иттилоот/Манбаи электронй/ Усули дастрасй: http://ncz.tj/
3. Консепсияи дукумати электронй / Манбаи электронй/ Усули дастрасй: http://ncz.tj/
4. Барномаи давлатии рушд ва татбики технологиядои иттилоотию коммуникатсионй / Манбаи электронй/ Усули дастрасй: http://ncz.tj/
5. Стратегияи миллии рушди Чумдурии Точикистон барои давраи то соли 2030./ Манбаи электронй/ Усули дастрасй: https://medt.tj/ - 85с.
6. Аврамчикова Н.Т., Иванов Д.С. Ресурсный потенциал региона: структура и эффективность использования//Е-Management. 2022. Т. 5, - № 4. - С. 54-63.
7. Артемьев А.А., Лазарева О.С. Применение геоинформационных систем в современных условиях: основные достоинства и перспективы развития. / Вестник ТвГУ. -2016. -№ 2.С. 231-239
8. Бердзенишвили,С.Г., Попова О.С.. Географические информационные системы и подсистемы // Наука. Техника. Технологии (политехнический вестник). - 2013. - № 3. - С. 17-18.
9. Дупленко А. Г. Этапы и тенденции развития геоинформационных систем // Молодой ученый. — 2015. — №9. — С. 115-117
10. Карпенко, С. А. Геоинформационное обеспечение функции учета объектов территориального управления / С. А. Карпенко // Ученые записки Таврического национального университета им. В. И. Вернадского. Серия: География. - 2014 - Т. 22 (61). - № 1. - С. 39-47.
11. ИТ Услуги. Разработка программного обеспечения в Согдийской области и Аутсорсинг центров хранения и обработки данных [Электронный ресурс]. - Режим доступа: http ://tj.bizorg. su/pendzhikent
12. Самые цифровые страны мира: рейтинг 2020 год [Электронный ресурс] - Режим доступа: https://hbr-russia.ru.Дата доступа- 15.12.2022.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Радматуллоев Ашрафчон Умедчонович - ассистетни кафедраи молшиносй ва фаъолияти гумрукии Донишкадаи иктисод ва савдои Донишгоди давлатии тичорати Точикистон. Чумдурии Точикистон, вилояти Сугд, ш. Хучанд, хиёбони И.Сомонй, 169. E-mail: ashraf [email protected]
Сведения об авторе:
Рахматуллоев Ашрфджон Умеджонович - ассистент кафедры Товароведение и таможенное дело Института экономики и торговля Таджикского государственного университета коммерции. Республика Таджикистан, Согдийская область, г. Худжанд, проспект И.Сомони, 169.E-mail: ashraf [email protected]
Information about the author:
Rahmatulloev Ashrafjon Umedjonovich - assistant of the Department of Commodities and customs activity of the Institute economics and trade University state business of Tajikistan. Republic of Tajikistan, Sughd region, s. Khujand, I. Somoni Avenue, 169.E-mail: ashraf [email protected]
УДК: 336.71
РАВАНДИ ТАТБИКИ РАКАМИКУНОНЙ ДАР ФАЪОЛИЯТИ БОНКДОИ ТИ^ОРАТИИ ЧУМДУРИИ ТОЧДКИСТОН
Абдулхайров Фахриддин Мадмадшоевич
Аннотатсия. Дар маколаи мазкур муаллиф яке аз масъаладои бадсталаб ва муосир - тадбики ракамикунонй дар бонкдои тичоратй баррасй ва зери тадкику тадлил карор додаааст. Ракамикунони дар бонкдои тичоратй ин истилоди нав воридшуда дар низоми бонкдории кишвари мо ба дисоб меравад.