Научная статья на тему 'ТАШАККУЛ ВА РУШДИ КЛАСТЕРИ САЙЁҲӢ РЕКРЕАТСИОНӢ ОМИЛИ ТАЪМИНИ РАҚОБАТПАЗИРИИ ИҚТИСОДИЁТИ ҲУДУДӢ'

ТАШАККУЛ ВА РУШДИ КЛАСТЕРИ САЙЁҲӢ РЕКРЕАТСИОНӢ ОМИЛИ ТАЪМИНИ РАҚОБАТПАЗИРИИ ИҚТИСОДИЁТИ ҲУДУДӢ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
5
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
сайёҳӣ / кластер / рушди маҳаллӣ / рақобатпазирӣ / устуворӣ / туризм / кластер / местное развитие / конкурентоспособность / стабильность.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Давлатзода М. Т.

Тамоюли даҳсолаҳои охир ба яке аз соҳаҳои сердаромад ва босуръат рушдёбандаи иқтисодиёти ҷаҳонӣ, ба яке аз сарчашмаҳои шукуфоии ҳам дар кишварҳои пешрафта ва ҳам дар ҳоли рушд табдил ёфтани истироҳат ва сайёҳӣ мебошад. Дар шароити имрӯзаи доим тағйирёбандаи Тоҷикистон соҳаи сайёҳӣ ва рекреатсионӣ на танҳо боқӣ мондааст, балки ҳудуди худро ҳам амиқ ва ҳам васеътар кардааст.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CREATION AND DEVELOPMENT OF TOURIST AND RECREATIONAL CLUSTER AS A FACTOR OF ENSURING COMPETITIVENESS OF THE LOCAL ECONOMY

Тенденция последних десятилетий заключается в превращении отдыха и туризма в одну из наиболее прибыльных и быстро развивающихся отраслей мировой экономики, один из источников процветания как развитых, так и развивающихся стран. В современных постоянно меняющихся условиях Таджикистана индустрия туризма и отдыха не только сохранилась, но и углубилась и расширила свои масштабы.

Текст научной работы на тему «ТАШАККУЛ ВА РУШДИ КЛАСТЕРИ САЙЁҲӢ РЕКРЕАТСИОНӢ ОМИЛИ ТАЪМИНИ РАҚОБАТПАЗИРИИ ИҚТИСОДИЁТИ ҲУДУДӢ»

УДК: 338.46

ТАШАККУЛ ВА РУШДИ КЛАСТЕРИ САЙЁ^Й - РЕКРЕАТСИОНЙ ОМИЛИ ТАЪМИНИ РАЦОБАТПАЗИРИИ ЩТИСОДИЁТИ ^УДУДЙ

Давлатзода М.Т.

Аннотатсия. Тамоюли да%сола%ои охир ба яке аз со%а%ои сердаромад ва босуръат рушдёбандаи щтисодиёти ца%они, ба яке аз сарчашма%ои шукуфоии %ам дар кишвар%ои пешрафта ва %ам дар %оли рушд табдил ёфтани истиро%ат ва сайёщ мебошад. Дар шароити имрузаи доим тагйирёбандаи Тоцикистон со%аи сайёщ ва рекреатсиони на тан%о боцй мондааст, балки %удуди худро %ам амиц ва %ам васеътар кардааст.

Калидвожахр: сайёщ; кластер; рушди ма%алли; рацобатпазири; устувори Барои ицтибос: Давлатзода, М. Т. Ташаккул ва рушди кластери сайёщ-рекреатсионй омили таъмини рацобатпазирии ицтисодиёти %удуди: цанбаи назарияви / М. Т. Давлатзода //Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - No. 4(43) - С. 325-333.

СОЗДАНИЕ И РАЗВИТИЕ ТУРИСТИЧЕСКО-РЕКРЕАЦИОННОГО КЛАСТЕРА КАК ФАКТОР ОБЕСПЕЧЕНИЯ КОНКУРЕНТОСПОСОБНОСТИ МЕСТНОЙ ЭКОНОМИКИ

Давлатзода М.Т.

Аннотация. Тенденция последних десятилетий заключается в превращении отдыха и туризма в одну из наиболее прибыльных и быстро развивающихся отраслей мировой экономики, один из источников процветания как развитых, так и развивающихся стран. В современных постоянно меняющихся условиях Таджикистана индустрия туризма и отдыха не только сохранилась, но и углубилась и расширила свои масштабы.

Ключевые слова: туризм; кластер; местное развитие; конкурентоспособность; стабильность.

CREATION AND DEVELOPMENT OF TOURIST AND RECREATIONAL CLUSTER AS A FACTOR OF ENSURING COMPETITIVENESS OF THE LOCAL ECONOMY

Davlatzoda M.T.

Annotation. The trend of recent decades has been to transform recreation and tourism into one of the most profitable and rapidly growing sectors of the world economy, one of the sources of prosperity for both developed and developing countries. In the modern constantly changing conditions of Tajikistan, the tourism and recreation industry has not only survived, but also deepened and expanded its scope.

Key words: tourism; cluster; local development; competitiveness; sustainability.

Гузориши ivia^a.ia. Сайёхй ва истирохат дар кишвари мо дар холати дур аз мусоид карор дорад, ки ин бо як катор сабабхои берyнй ва дохилй шарх дода мешавад. Пеш аз хама, ин ба кам шyдани фазои фарогатии Точикистон, кам ва катъи маблаFгyзории давлатй барои сохаи сайёхй ва рекреатсионй ва конеъ гардонидани талаботи фароFатии ахолй аз хисоби иктидори сайёхй ва рекреатсионии минтакахои туристии хоричй вобаста аст.

Тлхлили тлх.кикотх.ои охир Ba нaшриёт. Ташаккули иктисодиёти ракобатпазир дар айни замон на танхо дар сатхи чахонй, балки дар сатхи минтакавй вазифаи муайянкунанда мебошад. Дар баробари ин, мувофики мукаррароти назарияи муосири иктисодй, ракобатпазирии иктисодиётро афзалиятхои рушди сохаи муайян ё гурухи сохахо, субъектхои хочагидори алохида ё мачмуи онхо муайян мекунад. Ин холат чустучуи фаъоли нуктахои рушди минтакахои Чумхурии Точикистон, роххо ва механизмхои таъмини ракобатпазирии иктисоди минтакавй, аз чумла омилхои рушди кластери сайёхй-рекреатсионии онхоро муайян мекунад.

Млкслди млколл. Тамоюлхои нави рушди ичтимоию иктисодии кишвар муносибати мутафовит ва масъулиятнокро ба ташаккули махсулоти сайёхии минтакавй ва рекреатсионй муайян мекунанд, ки дар навбати худ баходихии пешакии иктидори сайёхй ва рекреатсионии хар як минтакаро такозо мекунад, муайян мегардад.

MyxraBOH aсосии мтеод. Тафовутхои бузург дар шароити иктисодй, табий-чyFрофй, ичтимой-демографй, сиёсй ва Fайра дар минтакахои Точикистон муносибати ягонаро ба ислохот дар тичорати сайёхй истисно мекунанд ва сиёсати таFЙирпазири минтакавиро бо назардошти хусусиятхои хар як минтака талаб мекунанд.

Яке аз афзалиятхои нави рушди сохавй барои иктисодиёти Точикистон дар мачмуъ

ва минтакахои он сохаи сайёхй мебошад. Дар айни замон дар Чумхурии Точикистон як катор минтакахои махсуси сайёхй, яъне минтакахои махсусгардонидашудаи ташкили сайёхйи дохилй ва хоричй пайдо шудаанд.

Чумхурии Точикистон ва минтакахои он худро хамчун каламрави дорои иктидори баланди рекреатсионй муаррифй мекунад, ки зарурати махсусгардонии сайёхй хамчун асоси рушди иктисоди минтакаро муайян мекунад. Дар баробари ин, махсусгардонии сайёхй дар минтака мавчудияти комплекси хеле пешрафтаи сайёхй ва рекреатсониро такозо мекунад. Барои баланд бардоштани сатхи ракобатпазирии минтака раванди ташаккули мачмааи сайёхию рекреатсионии рушдёфтаро дар худуди он тезондан лозим аст. Дар баробари ин, масъалахои ташаккули ракобатпазирии минтакаи дорои ихтисоси сайёхй заминаи нокифояи илмию методй доранд. Дар натича, минтакахои Точикистон, ки ба пешниходи хидматрасонии сайёхй тахассус доранд, бо мушкилоти муайян кардани бартарихои ракобатпазирй, ки ба ташаккули иктисоди минтакавй равона карда шудаанд, дучор меоянд ва ташкили системаи самарабахши зиёд кардани он, ки мавкеи бозории хар як ташкилоти минтакавии индустрияи сайёхйро алохида мустахкам намуда, бо хамин ба инкишофи минбаъдаи худуди сайёхй дар мачмуъ мусоидат мекунад.

Дар вактхои охир дар адабиёти илмии иктисодй таваччух ба чихатхои минтакавии тараккиёти ичтимоию иктисодй зиёд шуда истодааст, ки ин боиси густариши тадкикоти назариявии ин сохаи туристй мегардад.

Тахлили тачрибаи хоричй ва ватанй нишон медихад, ки назария ва методологияи рушди минтакахои дорои тахассуси сайёхй ба таври кофй тахия нагардидааст, ки ин аз чумла бо нисбатан ба наздикй пайдо шудани ин тахассуси сохавии минтакахо дар кишвар вобаста аст. Х,амин тарик, дар иктисодиёти минтака омилхо ва сарчашмахои ташаккул ва рушди ракобатпазирии минтакаи сайёхй, робитаи ракобатпазирии минтакавй бо сатхи рушди комплекси сайёхй ва рекреативй ва механизми баланд бардоштани

ракобатпазирии минтака бо таъмини кластери сайёхй-рекреатсионй суст омухта шудаанд.

Расми 1.Вазифахои асосии идоракунии стратегии рушди сайёхй Сарчашма: тахияи муаллиф дар асоси маълумотхо [7]

Ракобатпазирии минтакаи сайёхиро на омилхои сохавй, балки вазъи комплекси сайёхию рекреатсионй, хамчун манбаи ракобатпазирй, инчунин омилхои рушди он, талабот ба хизматрасонй, мавчудияти он, сохахои алокаманд ва ёрирасон дар минтака ва шароити мусоид барои рушди ракобат аст, муайян мекунанд.

Таснифи омилхои ракобатпазирии минтакаи дорои ихтисоси сайёхй пешниход шудааст, ки аз руи усулхои таъсиррасонй сайёхй дорои вазифахои ичтимой, иктисодй, башардустона, сиёсй ва экологй мебошад (расми 1).

Дар робита ба минтакахои дорои объектхои сайёхй бори аввал матритса барои муайян кардани сатхи ракобатпазирии минтака пешниход шудааст, ки мархилахои рушди комплекси сайёхй-рекреатсионй ва

сатхи ракобатпазирии минтакаи туриста бо муайянкунии имкониятх,о ва самтхои танзими сайёхй хамчун асоси тахассуси минтакавй аз нуктаи назари рушди иктисоди минтака ва баланд бардоштани

ракобатпазирии он алокаманд аст. Дар барои муайян кардани сатхи ракобатпазирй баробари ин, истифодаи усули матритса як усули нави методологй мебошад (расми 2).

Расми 2. Матритсаи ташаккул ва рушд додани кластери сайёх,й-рекреатсионй дар таъмини ракобатпазирии иктисодиёти худудй

МАТРИТСАИ ТАШАККУЛ ВА РУШД ДОДАНИ КЛАСТЕРИ С АЙЕ^И-Р ЕКРЕАТС МО H11 ДАР ТАЪМИНИ РАКОБАТПАЗИРИИ ИКТИСОДИЁТИ ХУДУДИ

V

V

1. Стратегия ва

ЕДШШ [ЩШОИЮ щтисод™

V

2. Стратегия и сщшшощи ШНШЖЙ

3. Стратегия и рдщщ ¿ЙЗЙН мшгта^а

(ншшшшм

шщш генералй)

Стратегия ва бщшщшцш рлыди

Efegma ва дхШШШИ рдщщ ЕЙШЯШиЗШЙ: лтт&ЭгШ. сомона ва харитЕЩ сащюягхзорй

Схемаи СО^ещии

>бъект50и çafiejyJ ва нщФййёШтоЕН он

Блоки лоща дар стратегия

Биз нес -ншм

Х^^ща^ои лхж&авй

Сарчашма: тахияи муаллиф дар асоси маълумотхои [9]

Истифодаи матритса барои муайян кардани сатхи ракобатпазирии минтакаи дорои объектхои сайёхй дар асоси тахлили рушди сайёхй дар Чумхурии Точикистон ва минтакахои он, мархилаи рушди комплекси сайёхй ва рекреатсионй ва сатхи ракобатпазирии иктисоди минтака. бори аввал муайян карда шуданд. Ин далелро тамоюли мунтазам афзудани

нишондихандахои асосии рушди сайёхй дар минтакаро тасдик мекунад.

Мутаносибан, сатхи ракобатпазирии Чумхурии Точикистон ва минтакахои он хамчун минтакаи дорои объектхои сайёхй хамчун миёна тавсиф карда мешавад ва таъсири фаъоли макомоти минтакавй ба параметрхои мачмааи сайёхй ва реакреатсионй хамчун манбаи

ракобатпазирии минтакаи туристй мебошад. Мачмуи мушкилоти Чумхурии Точикисон ва

минтакахои он хамчун минтакаи сайёхй нишон дода шудааст, ки халли онхо шарти таъмини ракобатпазирии минтака ва афзоиши сатхи он мебошад.

Тадбирхо оид ба такмили механизми баланд бардоштани сатхи ракобатпазирии минтака хамчун минтакаи дорои объектхои сайёхй пешниход карда шуданд, ки ба усулхои методологие асос ёфтаанд, ки параметрхои мачмааи савдо ва реакреатсиониро хамчун манбаи

ракобатпазирй ба хам мепайвандад. омилхои ракобатпазирй, ки ба онхо таъсир мерасонанд ва бартарии ракобатпазирии минтакае, ки дорои ихтисоси сайёхй мебошанд. Самтхои истифодаи омилхои ракобатпазирй асоснок карда шуда, номгуи тадбирхои иктисодй, ташкилй ва иттилоотй муайян карда шудааст, ки ба табдили манбаъхои ракобатпазирй ба афзалиятхои ракобатпазирй ва дар ин замина

баланд бардоштани ракобатпазирии иктисодиёти минтака мусоидат мекунанд.

Турист хамчун субъект ё омили асосии ташакул ва рушди кластери сайёхй-рекреатсионй дар таъмини ракобатпазирии иктисодиёти худудй накши мухим дорад. Алалхусус, рушди саноати чахонии сайёхй ва чомеа, диверсификатсияи талаботи туристй ба хизматрасонй пайваста тавсия ёфта, намудхои нави сайёхй ва консептуалиро бо як катор шартхои туристй ба вучуд меорад.

Дар Чумхурии Точикистон танзими хукукии сохаи сайёхй бо Конститутсияи Чумхурии Точикистон ва санадхои меъёрии хукукй, аз чумла конунхои Чумхурии Точикистон «Дар бораи сайёхй», «Дар бораи сайёхии дохилй», Барномаи рушди сайёхй дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2018-2020, Консепсияи рушди сайёхй дар Чумхурии Точикистон барои солхои 20092019 ва дигар барномахои сохавии рушд ба рох монда шудааст.

Хукумати Чумхурии Точикистон ба рушди сайёхй таваччухи хоса зохир намуда, имкониятхои сайёхии таърихию фархангй, куллахои баланди кухй, обхои мусаффову шифобахш ва табиати нотакрори худро барои чалби бештари сайёхон истифода бурда истодааст.

Айни замон, хиссаи Точикистон дар сохаи сайёхии чахонй кофй нест. Соли 2020 ба Чумхурии Точикистон 350 хазор сайёх ташриф овард, ки нисбат ба соли пешин 72,2 дарсад кам мебошад.

Баъди ба даст овардани истиклолият Точикистон низоми сустинкишофёфтаи сохаи сайёхиро ба мерос гирифт, ки он ба талаботи иктисоди бозорй чавобгу набуд. Дар баробари вучуд доштани омилхои ба рушди сайёхй мусоидаткунанда, дар минтакахои чумхурй боз як катор мушкилоте чой доранд, ки барои инкишофи ин соха халал мерасонанд. Аз байн бурдани ин мушкилот ва бехтар шудани фазои сармоягузорй, чалби сармоя ба инфрасохтори сайёхй, баланд

бардоштани сатхи хизматрасонй, пайдо намудани бозорхои нави чахонй ва чалби бештари сайёхон ба болоравии иктисодй ва сатхи некуахволии мардум такони чиддй мебахшад.

Чихати пайдо намудани роххои халли мушкилоти мавчудаи сохаи сайёхй, аз тачрибаи чахонй маълум мегардад, ки барои чалб намудани сармоя ба сохаи сайёхй давлат аввалан самтхои афзалиятноки онро муайян карда, ба он имтиёзхо чудо менамояд. Инчунин зарур аст, ки дар мархилаи аввал давлат бахши хусусиро барои сармоягузорй хавасманд гардонида, барои обод намудани мавзеъхои сайёхй заминахои зарурии иктисодй ва хукукиро таъмин намояд. Пас аз гузаштани фосилаи муайяни вакт (аз 3 -5 сол) онхо ба манбаи мухими воридоти асъори хоричй табдил хоханд ёфт.

Хукумати Чумхурии Точикистон имтиёзхои мухими андозию гумрукиро ба рушди сохаи сайёхй фарохам овардааст. Аз чумла, ширкатхои сайёхй дар тули панч соли аввали фаъолияти худ аз андоз аз фоида озод карда шуда, воридоти тачхизоту техника ва масолехи сохтмонй барои бунёди иншооти сайёхй аз андоз аз арзиши иловашуда ва бочи гумрукй озод карда шуданд. Инчунин бочи гумрукй барои воридоти автомашинахои нав 50 фоиз кохиш дода шуд.

Тибки карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 12 апрели соли 2018, №189 руйхати иншооти сайёхие, ки барои бунёди онхо воридоти тачхизоту техника ва маводи сохтмонй аз андоз аз арзиши иловашуда ва бочи гумрукй озод карда мешаванд, тасдик гардид.

Мутобики карори мазкур ва руйхати тасдикгардида, номгуй ва микдори тачхизоту техника ва маводи сохтмонии воридшаванда тибки тартиби мукарраргардида дар мувофика бо макоми ваколатдори давлатй дар сохаи сайёхй пешниход гардида, аз чониби Хукумати Чумхурии Точикистон тасдик карда мешавад. Бо кабули карори

мазкур механизми пурра ва мушаххаси татбики имтиёзхои андозию гумрукй барои бунёди инфрасохтори сайёхй муайян карда шуд.

Дар баробари ин, дар Чумхурии Точикистон низ дар интихоби «корти муаррифкунанда»-и сайёхй аз тачрибахои Анталияи Туркия ва Иссиккули ^иргизистон бо дар назар доштани бозоргир кардани чунин махсулоти сайёхй бояд васеъ истифода бурда шавад. Дар робита бо ин, шахрхои Норак ва Панчакент, Вилояти Мухтори Кухистони Бадахшон метавонанд ба сифати «корти муаррификунанда»-и Точикистон интихоб карда шаванд. Инчунин чихати рушди сайёхии экологй ва шикор мамнуъгохи навташкили «Хуталон» дар нохияи Дангара ва рушди сайёхии саноатй дар заминаи минтакаи озоди иктисодии «Дангара» пешниход карда мешавад.

Агар самти афзалиятноки сохаи сайёхй нодуруст интихоб карда шавад, рушди сайёхй метавонад натичаи дилхох надихад. Самтхои афзалиятноки сохаи сайёхй барои Точикистон сайёхии экологй, табобатию солимгардонй, саёхати сайругаштй, таърихию фархангй, кухнавардй ва шикор ба шумор мераванд. Барои рушди навъхои кайдгардидаи сайёхй, захирахои бузурги он дар чумхурй имконият медихад. ^уллахои баланд, аз чумла куллаи Исмоили Сомонй бо баландии 7495 м аз сатхи бахр ва манзарахои кухистоне, ки дар он чо чахор фасли солро мушохида кардан мумкин аст, обхои шифобахшу шаффоф, иншооти санаторию курортй, мавзеъхои таърихию фархангй дар минтакаи Осиёи Марказй танхо дар Чумхурии Точикистон мавчуданд. Яъне, аз нуктаи назари иктисодй, бо пешниход кардани чунин мачмуи хизматрасонй бозори сайёхии Точикистон метавонад ба сайёхон махсулоти сайёхиеро пешниход намояд, ки дар он ракобат вучуд надорад. Танхо зарур аст, ки ин хизматрасонй бо сифати баланд ва нархи дастрас ба сайёхон пешниход карда

шавад. Бо амалисозии сиёсати хирадмандона ва пайгиронаи «дархои кушод»-и рохбарияти давлат ва Хукумат, Точикистон узви комилхукуки Созмони Умумичахонии Сайёхй гашта, ба хамгироии сохаи сайёхии кишвар ба бозори чахонии сайёхй заминаи вокей фарохам оварда шуд.

Чумхурии Точикистон хамчун узви комилхукуки Созмони Умумичахонии Сайёхй бо як катор кишвархои олам созишномахои хамкорй дар сохаи сайёхй ба имзо расонидааст. Дар Точикистон низоми соддакардашудаи раводид барои шахрвандони 112 кишвари чахон ва низоми электронии раводид чорй гардида, шабакаи ягонаи электронй ба кор андохта шудааст.

Дар ин радиф, таваччухи чомеаи чахонй ба захирахои сайёхии мамлакат зиёд гардида, симои кишвар хамчун мамлакати осоишта ва дорои захирахои бойи сайёхй боз хам устувор гардид. Хамзамон, рохандозии тартиби электронии дастрас намудани раводид ва речаи бераводид бо 12 кишвари чахон, фаъолияти зиёда аз 100 ширкати сайёхй, сохтмон ва тачдиду азнавсозии як катор инфрасохтори сайёхй, барои воридшавии чумхурй ба бозорхои чахонии сайёхй ва чалби бештари сайёхон заминаи мусоид гузошта истодаанд. Фаъолияти 4 фурудгохи байналмилалй, 2 ширкати миллии хавопаймой, 3 мехмонхонаи бренди байналмилалии панчситорадор, зиёда аз 70 иншооти санаториву курортй ва зиёда аз 160 мехмонхона, як катор марказхои иттилоотии сайёхй боиси тахким ёфтани заминахои инфрасохтории соха гардиданд.

Дар катори 10 кишвари чолибтарин барои боздиди сайёхон эълон шудани чумхурй, ба 10 рохи зеботарини дунё шомил намудани шохрохи Помир, чун дахгонаи мавзеъхои бехатар аз руи таъмини амнияти шабона эътироф шудани пойтахти Ватанамон - шахри Душанбе, ба дахгонаи кишвархои бехтарин аз руи сайёхии пиёдагардй ва саргузаштй шомил шудани Точикистон ва ба

панчгонаи бехтарин аз руи низоми соддаи пешниходи раводид ворид шудани чумхурй, шаходати дар сатхи байналмилалй эътироф шудани сохаи сайёхии Точикистон мебошад.

Добили кайд аст, ки сохаи сайёхй чойхои кории навро ба вучуд меорад, зеро таъмини мехмондорй кори мехнатталаб ба хисоб меравад. Ин, пеш аз хама, чойхои кории нав барои ахолии махаллй мебошад. Чунин чойхои корй дар хама сатхи фаъолияти мехнатй, аз директори ичроияи шабакаи мехмонхонахо сар карда то пешхизмат, сарнишини ширкати хавопаймой ва рохбалади кухй ташкил карда мешаванд.

Инчунин хусусиятхои сайёхй ин сохаро ба яке аз сохахои бехтарин барои огози фаъолияти нави сохибкорй табдил медиханд. Талабот ба сармоя дар сохаи сайёхй метавонад на он кадар зиёд бошад, аммо имкониятхои соха бенихоят васеъ мебошанд. Х,ар нафари ташаббускор метавонад фаъолияти сохибкории худро дар сохаи сайёхй огоз намояд. Чрйхои кориро дар махалхо таъсис дихад, ки аксаран воситаи ягонаи бартараф намудани тарки чои мукимии зист аз тарафи чавонон бо максади чустучуи кор дар хоричи кишвар ба хисоб меравад.

Рушди сайёхй аз шароити табий ва мухити атроф вобаста буда, фарханги миллй, урфу одат, хурокхо ва нушокихои миллй, таърих ва осори фархангиро дар бар гирифта, заминаи асосии рушди сайёхй ба шумор меравад. Бинобар ин, рушди сайёхй бояд аз як насл ба наслхои дигар якчо бо фаъолияти хифзи табиат ва мухити зист, осори ниёгон, дастгирии фарханг ва тамаддуни махаллй, расму ойин, касбу хунархои мардумй ба рох монда шавад.

Асоси тичоратии сохаи сайёхй ба афзалиятхои иктисодй, ичтимой ва экологй мувофи; мебошад ва бинобар ин бахши мазкур яке аз бехтарин сохахо барои таъмини мувозинати аслии устувории экологй, ичтимой ва иктисодй ба хисоб меравад.

Сайёхй симои мамлакат аст. Одамон дар хоричи кишвар давлатро пеш аз хама аз руи имичи он хамчун мавзеи сайёхй дар асоси гуфтугу бо сайёхони вокеан ба мамлакат ташрифоварда мешиносанд. Чумхурии Точикистон имконияти фарох дорад, ки худро ба чахониён тавассути гузоштани таассуроти нек ба сайёхон муаррифй намояд.

Айни замон маълумот дар бораи Точикистон хамчун кишвари сайёхй дар олами гарб кофй нест ва он маълумоте, ки одамон дар бораи кишвар медонанд, на хама вакт сахех аст. Сайёхон аз сафари худ амният, мехмоннавозй ва каноатмандии баландро интизор мешаванд. Расидан ба каноатмандии чунин талабот маънои онро дорад, ки давлат шухрати баландро барои худ дар чахон ба даст овардааст. Ин занчири самаранокеро ба вучуд меорад, ки на танхо ба рушди бахши сайёхй, балки ба густариши муносибатхои байналмилалии иктисодй, аз чумла воридоти сармояи хоричй низ мусоидат мекунад.

Сохаи сайёхй хамчун равзана ба чахон, ба сифати оинаи мамлакат баромад мекунад. Сайёхй маълумотро дар бораи кишвар -табиат, фарханг, таърих ва мероси фархангй, таому нушокии миллй ва урфу одати мардуми он фаро мегирад.

Пешрафти сайёхй ва мароку рагбати хоричихо ба баланд гардидани таваччухи ахолии махаллй ба чанбахои хубу дилкаши манзарахои гуногуни кишвар мусоидат менамояд. Дар навбати худ, эхсоси нави ифтихор бо мамлакат ва ё минтакаро тавассути эътироф намудани арзишхои бузурги он ба вучуд оварда, ба рушди сайёхии дохилй ва афзоиши шумораи сайёхони махаллй кумак менамояд.

Мардуми Точикистон дар худуди ватани худ саёхат карда, онро бештар меомузанд ва кадр менамоянд. Дар аксарияти мамлакатхо шумораи сайёхони дохилй аз сайёхони хоричй зиёд аст. Ин барои пешбурди фаъолияти сохибкорй дар сохаи сайёхй шароити муосид фарохам оварда,

хамчун воситаи баланд бардоштани сатхи маълумотнокии ахолй оид ба мамлакати худ, эътирофи он ва баланд бардоштани хисси ифтихори миллй баромад менамояд.

Хулоса. Рушди сайёхй дар мачмуъ метавонад ба пешрафти ичтимоию иктисодии

кишвар, ташкили чойхои кории нав таъсири назаррас расонида, ба баланд бардоштани обрую эътибори давлат дар арсаи байналмилалй, хисси худшиносй, ифтихори миллй, инчунин суботи иктисодй ва чалби сармоягузорй мусоидат кунад.

Адабиёт

1.Авдашева С., Ястребова О. Государственная поддержка в регионах: состояние и проблемы реорганизации // Вопросы экономики. 2001. - №5.с- ПЗ-126. тд

2.Ю М.: Ин-т междунар. сайёхйа , 1998. - 239 с.

3.Айвазян С.А., Мхитарян B.C. Прикладная статистика. Основы эконометрики: Учебник для вузов: в 2 т. 2-е изд., испр. Т.1: Теория вероятностей и прикладная статистика. -М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2001. - 656 с.

4.Александрова А.Ю. Территориальная организация социально-экономической системы международного сайёхйа. Электронный ресурс.: Дис. док. геогр. наук: 25.00.24. М.: РГБ, Москва , 2002. - 366 с.

5.Ансофф И. Стратегическое управление. М.: Экономика, 1989-.325

6.Анчукова Н.В. Активизация рекреационно-туристской деятельности в регионе. Электронный ресурс.: Дис.канд. экон. наук: 08.00.05. М.: РГБ 2005 (Из фондов Российской Государственной Библиотеки).

7.Асадулина A.B. Институциональные условия конкурентоспособности регионов. Электронный ресурс.: Дис. канд. экон. наук: 08.00.05 . -М.: РГБ Уфа 2007 (Из фондов Российской Государственной Библиотеки).

8.Арженовский И. В. Социально-экономические проблемы регионального воспроизводства в условиях рыночной экономики. Электронный ресурс.: Дис. . канд. экон. наук: 08.00.01. М.: РГБ, Нижний Новгород , 1995 (Из фондов Российской Государственной Библиотеки)

9.Ахтариева Л.Г. Организационно-институциональное развитие системы стратегического управления экономикой региона в условиях модернизации: монография. М.: МАКС Пресс, 2009. - 393 с.

10.Ахунов Р Р. Конкурентоспособность региона: обоснование категорий и подход к оценке // Сборник научных трудов молодых ученных «Региональная наука». Книга 2. М.: СОПС, 2004. - с. 20-31

11.Ашимов Ф.М. Экономико-теоретические основы обеспечения конкурентоспособности региона Электронный ресурс.: Дис. . канд. экон. наук: 08 00.01 М.: РГБ, Астрахань 2004 (Из фондов Российской Государственной Библиотеки).

12.Баранский H.H. Экономическая география СССР. Москва, 1949. - 250

Маълумот дар бораи муаллиф:

Давлатзода Мух,айё Туймурод - унвончуи кафедраи иктисоди корхонахо ва сохибкории факултети иктисод ва бизнеси Донишгохи давлатии молия ва иктисоди Точикистон. Сурога: Чумхурии Точикистон, 734025, ш.Душанбе, н. Фирдавсй, к. Обчакорон 226а. Тел. (+992)888808488; E-mail: [email protected]

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Сведение об авторе:

Давлатзода Мухайё Туймурод - Государственный финансово-экономического университет Таджикистана, соискатель кафедры экономики предприятий и предпринимательства факультета экономики и бизнеса. Адрес: 734025, г. Душанбе, Республика Таджикистан, р. Фирдавси, ул. Обчакорон 226а. Телефон: (+992) 888808488. E-mail: [email protected]

Information about the author:

Davlatzoda Mukhaiyo Tuimurod - The Tajik state university of finance and economics, applicant at the Department of Enterprise Economics and Entrepreneurship, Faculty of Economics and Business. Address: 734025, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Firdavsi district, st. Obchakoron 226а, Tel: (+992) 888808488; [email protected]

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.