CC BY
0
Eshmonov O. U.
Iqtisodiyot va Pedagogika Universiteti dotsenti
TA LIMNING MAZMUNI, SIFATI: MUAMMO VA YECHIMLAR
Annotatsiya: Maqola sirtqi va kunduzgi va masofaviy talim shakllarning samaradorligini solishtirishga bag^ishlangan bolib, o^qitishning turli shaklilarining xususiyatlari ko^rib chiqilgan va uzluksiz talim tizimidagi sirtqi talimda o^z-o^zini tarbiyalash ko^nikmalari hamda qobiliyatlarni rivojlantirish zarurati sirtqi talimni samarali amalga oshirish uchun asos sifatida keltirilgan.
Kalit so zlar: sirtqi, kunduzgi, masofaviy talim, uzluksiz talim, samaradorlik, bilimlarni nazorat qilish
Eshmonov O.U.
Associate Professor of the University of Economics and Pedagogy
CONTENT AND QUALITY OF EDUCATION: PROBLEMS AND
SOLUTIONS
Abstract: The article is devoted to the comparison of the effectiveness of distance and full-time and distance forms of education, discusses the characteristics of different forms of teaching and self-education in distance learning in the system of continuing education. The need to develop skills and abilities is cited as the basis for the effective implementation of distance learning.
Keywords: part-time, full-time, distance learning, continuing education, efficiency, knowledge control
Har bir ota-ona, farzandining kelajaggi haqida o'ylab, qaysi ta'lim shaklida o'qitishni xususida turli o'y-fikrlarga duch keladi. Ya'ni, kunduzgimi yoki sirtqi talim afzalroq?
Ta'limning kunduzgi, sirtqi (kechki), sirtqi va masofaviy o'qitish kabi talim shakllari mavjud bo'lib, kunduzgi talim talabaning talim jarayoniga to liq sodiqligini nazarda tutadi. Darslar odatda haftaning besh-olti kunida o'tkaziladi. Ular nazariy va amaliy turlarga bo'linadi. Ma'ruza deb nomlangan nazariy mashg'ulotlarda talabalar mavzuni tinglaydilar. Keyin material amaliy muammolarni hal qilish, seminarlarda laboratoriya ishlarini bajarish orqali mustahkamlanadi. Kunduzgi mashg'ulotlar etarli miqdordagi amaliy mashg'ulotlarni nazarda tutadi, bu talabaga mavzudagi bilimdagi bo' shliqlarni o'z vaqtida aniqlashga va imtihonlar boshlanishidan oldin ularni yo'q qilishga imkon beradi. Bundan tashqari, talabalar o' qituvchilar bilan doimiy muloqotda bo'lishlariga imkon beradi.
Sirtqi talim shakli talabaga ish va o'qishni birlashtirish imkoniyatini beradi. Ko'pgina universitetlarda darslar ish kunining kechqurunlari va dam olish kunlari otkaziladi. Bu darslarga astoydil qatnashish bilan sifatli bilim olishga erishish mumkin. Talabalar yiliga ikki marta bir- birlari bilan uchrashadilar. Bir necha hafta davomida katta miqdordagi materiallarni o'zlashtiradilar, so'ng imtihonlar topshirildi.
Masofaviy shakl internet orqali o'qitishni nazarda tutadi. Barcha topshiriqlar elektron pochta orqali yuboriladi.
Talimning turli shakllarining kamchiliklari:
Kunduzgi talim - bu klassik o'quv turi bo'lib, unda talaba butun semestr davomida maruza va seminarlarga metodik ravishda qatnashadi, so'ngra sessiyada imtihonlarini topshiradi.
Kunduzgi o'qishdagi yakuniy baho joriy ballar va imtihon ballari yig'indisidan tuzilishi mumkin yoki faqat imtihonda olingan bahodan iborat bo'lishi mumkin.
Masofaviy talim - davriy. Talaba unga berilgan materiallardan foydalanib o'zini tayyorlaydi, so'ngra bir oy davomida o'qiladigan maruzalar kursiga qatnashadi. Masofaviy o'qitishda eng muhimi, semestr davomida asosan mustaqil ravishda tayyorgarlik ko'rgan, vaqti- vaqti bilan dars mashg'ulotlari olib borgan o'qituvchilar bilan maslahatlashgan.
Sirtqi talimda tahsil oladigan talaba uchun semestrning eng yuqori nuqtasi imtihon hisoblanadi.
Sirtqi talim odatda kunduzgi vaqtdan kam davom etadi, chunki u uchun qisqartirilgan dasturlar taqdim etiladi, chunki ko'p sonli sirtqi talabalar shu tarzda ikkinchi ma lumot olishadi. O qish muddati kunduzgi bo limga qaraganda uzoqroq. Bu ham bakalavriat, ham mutaxassislik darajalariga taalluqlidir.
Lekin, xorijiy tillarni o'rganish doimiy amaliyot va malakalarni takomillashtirishni talab qiladiganligi sababli, bazi bir mutaxassisliklar, masalan, xorijiy tillar va tarjima nazariyasi yo'nalishlari sirtqi o'qish orqali o'zlashtirilishi mumkin emas deb hisoblanadi, shuning uchun ko'pgina universitetlarda til mutaxassisliklari uchun sirtqi talim mavjud emas.
Kunduzgi va masofaviy o'qitish o'rtasidagi aniq farqlar:
• Kunduzgi talim - bu uzluksiz oqishni nazarda tutadigan standart talim shakli, sirtqitalim esa davriydir;
• Kunduzgi va sirtqi ta lim semestr davomida o' quv jarayonini tashkil
etishda farq qiladi;
• Masofaviy talim talabalarga parallel ravishda bir nechta faoliyat
turlari bilan shug' ullanishga imkon beradi, bu kunduzgi ta limda
juda qiyin;
• Bazi mutaxassisliklar, masalan, tibbiyot yoki xorijiy til, deyarli sirtqi shaklida taqdimetilmaydi.
Sirtqi va masofaviy talimning ijobiy va salbiy tomonlari:
Agar biror kishi malakali mutaxassis bo'lishga intilsa, kelajakdagi kasbini mukammal tushunishni istasa, u holda masofaviy talim unlarga mos kelmaydi. Darsliklardan deyarli mustaqilo'rganish samarali emas. Bu ayniqsa umumiy orta talimni tugatganlar uchun albatta.
Sirtqi talim kimlarga mos keladi?
Ko'pincha ishlaydiganlar sirtqi bolimlarga xujjat topshiradilar. Odatda, ular 25 yoshdan oshgan. Har kimning maqsadi har xil. Keling, bir misol keltiraylik. Siz fabrikada oddiy ishchi sifatida ishlaysiz, faqat o'rta maxsus malumotingiz bor. Professional darajada o'sishni istagi bor edi. Demak, sizga sirtqi talimda o'qish ayni muddao. Yoki, yosh onalar, ko'p bolali otalar uchun? Bu sizga bir vaqtning ozida o'qish, ishlash yoki oilaviy biznesni yuritishda yordam beradigan talim shaklidir. Bazilar allaqachon ixtisoslikka ega bo'lib, qo'shimcha ikkinchi oliy malumot mutaxassislik uchun olish uchun sirtqi talimni tanlaydilar. Shuning uchun, ular uchun ish va o'qishni birlashtirish foydali bo'ladi.
Shunday ekan, kunduzgi talim shaklida o'qiyotgan talabalar turli vaziyatlar tufayli kunduzgi talimda o'qish imkoniyat bolmasa, unda sirtqi talim haqida o'ylashlari kerak.
Sirtqi talimning asosiy ustunligi shundaki, talaba mehnat va o'qishni birlashtira oladi. Ishlayotganlar uchun sirtqi bo'lim ish beruvchiga muhr bilan tasdiqlangan guvohnoma-chaqiriq berishi kerak. Shunda sirtqi talim talabasi sessiya kunlarida ish joyiga kelishga majbur bolmaydi.Talaba olingan konikma va bilimlarni amalda qollash imkoniyatiga ega bo'ladi.
Masofaviy talimning ijobiy tomoni oilaviy sharoiti yoki sog'lig'i bilan bog'liq muammolar tufayli juda ko'p bo'sh vaqtlari bolmaganlar uchun qulaydir hamda ishlash uchun imkoniyat bor, shaxsiy vaqtga ham ega boladilar.
Ijobiy va salbiy tomonlariga qaramay, har bir inson o'zi uchun istalgan talim shaklida o'qishni o'zi hal qilishi kerak.
Shunday ekan, sizni qaysi talimni shaklni tanlashingiz unchalik muhim bolmasada, asosiysi talim olish , o'rganish istagi hech qachon tark etmasin.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. -Oliy
talim muassasasidasirtqi (maxsus sirtqi) talimni tashkil
etish tartibi to^risidallgi 2017-yil 21-noyabrdagi 930-son qaror.
2. -Ta'lim to'g'risidagi qonunll23.09.2020 yil
3. Ю. В. Дементьева. Основы работы с электронными образовательнымиресурсами [Электронный ресурс]: учебное пособие Саратов:Вузовское образование,2017. - 80 c.
4. А.С.Карпов.Дистанционные образовательные технологии. Планирование и организация учебного процесса [Электронный ресурс]: учебно-методическое пособие Саратов : [б. и.], 2015. - 67 с.
5. Р.И. Айзман, В.А. Королев Дистанционное обучение - возможность для
непрерывного образования // ОБЖ. Основы безопасности жизни. - 2013. № 6. С. 22-24.
6. А.А.Андреев.Дистанционное обучениеи дистанционные образовательные технологии. E-learning and distance learning technologies // Открытое образование. 2013. № 5. С. 40-46.
