CC BY
16INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND TECHNICAL CONFERENCE "DIGITAL TECHNOLOGIES: PROBLEMS AND SOLUTIONS OF PRACTICAL IMPLEMENTATION IN THE INDUSTRY" APRIL 27-28, 2023
TA'LIMDA BUYUMLAR INTERNETI Malikova N.T.
(TATU)
https://doi.org/10.5281/zenodo.7853292
Abstract. The article discusses the introduction of the Internet of things in the educational sphere, which will help in the development of future professional activities. In this article, we saw the many applications of IoT in the education sector and discussed the various benefits that students and educators receive from the built-in IoT ecosystem. By integrating sensors and mobile devices into a building, IoT can transform classrooms.
Keywords: Internet of Things, IoT, education, security, e-learning, science and research.
Raqamli jamiyatning rivojlanishi ta'lim jarayoniga eng yangi texnologiyalarni joriy etish daraj asi bilan uzviy bog'liqdir. Ta'lim sohasida innovatsion yechimlar va yangi falsafa sinergiyasi "aqlli" ta'lim (Smart Education) asosini tashkil qiladi. Buyumlar Interneti tushunchasidan foydalanish o'quv jarayonini yanada interfaol qilish imkonini beradi, bu esa so'nggi yillarda IT-texnologiyalaridagi eng ilg'or yo'nalishlardan biri bo'lgan buyumlar Internetining (Internet of Things) rivojlanish jarayonini kuzatib borayotgan IoT endi uning tarkibiy qismi bo'lgan "aqlli qurilmalar"ga yangi rusumdagi o'yinchoqlari sifatida qaramayotganini anglatadi. Tarmoqqa ulangan smartfonlar, datchiklar, veb-kameralar, GPS-navigatorlar va boshqa texnologiyalar armiyasi turli sohalardagi - ishlab chiqarish va qishloq xo'jaligidan tortib, tibbiyot va kundalik turmushdagi muammolarni hal qilishga qodir.
Garchi Smart TV, fitnes-trekerlar yoki "dronlar" (uchuvchisiz boshqaraladigan qurilma) kabi taniqli "aqlli" qurilmalardan foydalanish maktablar yoki universitetlarda qo'llanilmayotgan bo'lsada, boshqa bir qator maxsus IoT qurilmalari mavjud. Ular o'quv jarayonini yanada moslashuvchan va jonli qiladi, o'qituvchi yoki murabbiyga an'anaviy bo'lgan ikki tomonlama aloqa shaklida olib boriladigan ta'lim shaklidan farqli o'laroq, har bir talabadan fidbek (fikr -mulohazalar)ni olish imkonini beradi. Shu bilan birga, "aqlli" qurilmalar ularning rolini umuman kamaytirmaydi, balki o'ziga xos intellektual assistent sifatida xizmat qiladi.
Simsiz aloqa va IoT kontseptsiyasining paydo bo'lishi bilan o'quv jarayonining partalar, doskalar, hatto sinflar yoki auditoriyalar kabi odatiy atributlarini o'qituvchilar va talabalar uchun virtual yordamchiga aylantirish mumkin bo'ldi. Ular o'rnatilgan IoT qurilmalari yordamida ta'lim jarayoniga, turli xil va qiziqarli chalg'itadigan narsalarga chalg'imasdan, ko'proq e'tibor qaratishlari mumkin bo'ladi.
Buyumlar Interneti kontseptsiyasi imkoniyatlari ma'lum vazifalar uchun IoT ta'lim platformasiga kiritilgan turli xil qurilmalar va ilovalarni dasturlash imkonini beradi. Bunda, ular o'qituvchilar va murabbiylarni o'zlari uchun odatiy bo'lmagan ko'plab funktsiyalardan, ayniqsa ma'muriy funktsiyalardan ozod qiladilar, bu ularga bevosita ta'lim jarayoniga ko'proq vaqt ajratish imkonini beradi.
Albatta, ta'lim sohasida IoT-qurilmalarini ommaviy qo'llash uchun hali ancha vaqt bor, hatto rivojlangan mamlakatlar ham ta'lim muassasalarining to'liq raqamlashtirilgani borasida maqtana olmaydilar. Biroq, Internetga ulangan qurilmalar sonining ortishi, ularning xilma-xilligi, shuningdek, simsiz aloqaning takomillashuvi, shubhasiz, h am oliy, ham boshlang'ich ta'lim
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND TECHNICAL CONFERENCE "DIGITAL TECHNOLOGIES: PROBLEMS AND SOLUTIONS OF PRACTICAL IMPLEMENTATION IN THE INDUSTRY" APRIL 27-28, 2023
kontseptsiyasining bosqichma-bosqich o'zgarishiga yordam beradi. Va bu jarayon bugungi kunda faol amalga oshirilmoqda.
OTMning ko'pgina o'qituvchilari, xuddi maktab o'qituvchilari kabi, turli xil, masalan, darsga kelmaganlarni qayd qilish, uy vazifalarini tekshirish, yangilarini tarqatish va hokazolar kabi tashkiliy masalalarga sezilarli vaqt yo'qotilishlaridan shikoyat qiladilar. Alohida protseduralarni avtomatlashtirish qayd etilgan yo'qotishlarni kamaytirish imkonini beradi. Ta'lim sohasida allaqachon ildiz otgan "aqlli yordamchilar" orasida quyidagilarni ta'kidlab o'tamiz:
• davomatni nazorat qilish va talabalarning individual topshiriqlarini uzatish imkonini beruvchi elektron bilaguzuk;
• tachskrin bilan jihozlangan "aqlli" partalar, elektron doskalar;
• ma'ruzalarni onlayn-translyatsiya qilish uchun veb-kameralar va virtual sinflar.
Bundan tashqari, turli tavsiya xizmatlari va qarorlar qabul qilishni qo'llab-quvvatlash
tizimlari (DSS) o'zini yaxshi namoyon qildilar. Masalan, talabalar yoki o'quvchilarni ro'yxatga olish "aqlli" qurilma, masalan, autentifikatsiya qilish uchun ECG shablonlaridan foydalanadigan bilaguzuk yordamida amalga oshirilishi mumkin. Miya faoliyatini EEG texnologiyasiga ko'ra ishlaydigan va talabaning kognitiv energiyasining sarflanishini aniqlaydigan maxsus gadjet yordamida tahlil qilish mumkin. Ma'lumotlar o'qituvchi qurilmasiga uzatiladi, u esa talaba haqiqatdan ham topshiriq ustida ishlayaptimi yoki o'zini shunday ko'rsatyaptimi, aniqlab beradi.
Maxsus ilovalar yordamida xulq-atvor bilan bog'liq muammolarni ham hal qilish mumkin. Biz hammamiz qachonlardir biron bir joyda o'qiganmiz va hatto adolatli bo'lsa ham, "o'qituvchi"dan hammaning oldida "dakki eshitish" qanchalik yoqmasligini yaxshi eslaymiz. Bunga atrofdagilar e'tibor beradilar va obro'ingizni yo'qotishdan tashqari, ma'lum bir mavzuni o'rganish uchun o'quv jarayonida ko'zda tutilgan akademik vaqtdan ham yo'qotish ro'y beradi. Bu holatdan chiqib ketish yo'li "tovushsiz xabarlar|" rejimining qo'llanishi bo'lishi mumkin, ya'ni. shaxsiy bilaguzukga vibrosignal yoki planshetga talabaning xulq-atvori bo'yicha xabarlar yuborish imkoniyati, shu tarzda jamoatchilik noroziligini kamaytirish va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan to'g'ridan-to'g'ri adovatni bartaraf qilish mumkin.
Maxsus dasturiy ta'minot ma'lum bir talaba yoki o'quvchining o'qish davridagi xulq -atvori dinamikasini tahlil qilish va uning shaxsiy obrazini yaratish imkonini beradi, bu esa yangi ish boshlagan o'qituvchilar uchun ham, ma'lum bir auditoriya bilan tanish bo'lmaganlar uchun ham juda foydali bo'ladi. Albatta, bugungi ta'lim kontseptsiyasida "talaba-o'qituvchi" munosabatlaridagi bunday usullar unchalik foydali bo'lmagandek tuyulishi mumkin, ammo hayotimiz "raqamli"ga aylanganda, ular tamomila o'rinli va qo'llanilishi mumkin bo'ladi.
Natijada, IoT-texnologiyalari yordamida ikkinchi darajali masalalarni orqa planga qo'yib, o'qituvchi administratorning funktsiyalarini bajarishni ham to'xtatadi va talabalar bilan bevosita ishlashga ko'proq vaqt ajrata oladi.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND TECHNICAL CONFERENCE "DIGITAL TECHNOLOGIES: PROBLEMS AND SOLUTIONS OF PRACTICAL IMPLEMENTATION IN THE INDUSTRY" APRIL 27-28, 2023
Albatta, zamonaviy simsiz infratuzilmaga va tegishli mablag'ga ega mamlakatlardagi ta'lim muassasalari bugungi kunda IoT imkoniyatlaridan to'liq foydalanishi mumkin. Ammo asta-sekin bu tendentsiya ustunlik qila boshlaydi va ta'limning yangi falsafasiga bo'lgan talabni belgilaydi.
Rivojlangan sanoat mamlakatlaridagi iqtisodiy jarayonlar shuni ko'rsatadiki, har doim yangi bilimlarga va ularni egallash shakllariga talab yuqori. Bugungi kunda biznesni ijodiy qobiliyatlari yuqori darajada bo'lgan, tez qaror qabul qila oladigan, jamoada ishlashga qodir va, albatta, texnik tayyorgarlikka ega insonlar yaratishi mumkin. Shu bilan birga, ular o'zgaruvchan vazifalar doirasiga muvofiq doimiy ravishda o'qishlari kerak. Shunday qilib, zamonaviy ta'limga investitsiya, aktiv sifatida qaraladi, uning shakllanishi va kapitallashuvi boshqarilishi kerak.
IoT an'anaviy ta'lim tizimini o'zgartirishda muhim rol o'ynaydi. Ta'limda IoT ilovalarining keng doirasi mavjud. Keling, ta'lim sohasida IoT qo'llanilishi mumkin bo'lgan bir nechta sohalarni ko'rib chiqaylik.
Energiya iste'moli boshqaruvi
Xavfsizlik va
sinfga masofadan kirish
Ta 'lim .sohasida salomatlik holati monitoringi
Ta'lim dasturlari va interfaol oqitish
1. Energiya iste'moli boshqaruvi
Buyumlar Internetidan chiroqlar va suv jo'mraklariga IoT datchiklarini o'rnatish orqali energiya iste'molini boshqarish uchun foydalanish mumkin. IoT ekotizimi yordamida energiya va suvdan foydalanish nazorat qilinadi, bu esa sog'lom ta'lim muhitini yaratadi.
2. Xavfsizlik va sinfga masofadan kirish
Ta'lim tizimining asosiy muammolaridan biri bo'lgan talabalar uchun xavfsiz va ishonchli muhitni yaratishga IoT ekotizimini tanlash orqali erishish mumkin. NFC (Near Field Communication - yaqin atrof maydonini kommunikatsiyalash) kabi o'rnatilgan texnologiyalar talabalarni boshqarish va talabalar kampuslarining turli qismlariga, masalan, laboratoriyalar va ta'lim institutidagi boshqa joylarga kirish uchun ishlatilishi mumkin. Bundan tashqari,
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND TECHNICAL CONFERENCE "DIGITAL TECHNOLOGIES: PROBLEMS AND SOLUTIONS OF PRACTICAL IMPLEMENTATION IN THE INDUSTRY" APRIL 27-28, 2023
talabalarning davomati har bir talabaning shaxsni tasdiqlovchi ruxsatnomasiga o'rnatilgan RFID teglari yordamida qayd etilishi mumkin.
3. Ta'lim sohasida salomatlik holati monitoringi
Taqib yuriladigan qurilmalar muntazam ravishda o'quvchining sog'lig'ini kuzatib borishi va vaqt o'tishi bilan fiziologik signallarni aniqlashi mumkin. Buyumlar Interneti yordamida talabalarda ruhiy tushkunlik va o'z joniga qasd qilish alomatlarini aniqlay oladi, bu ning natijasida esa har qanday fojianing oldini olish uchun yetarlicha vaqtga ega bo'lish mumkin. Bundan tashqari, tizim ma'lum talabaning sog'lig'i zaiflashuvining har qanday alomatlarini aniqlash uchun uning tibbiy tarixi, qon bosimi va retsepti kabi individual sog'lig'i haqidagi ma'lumotlarni hisobga oladi hamda xavf mavjudligi haqida xabar bergan holda talabalar va ularning ota-onalariga mobil ilova to'g'risida ma'lum qiladi.
4. Ta'lim dasturlari va interfaol oqitish
Ta'lim dasturlari moslashuvni osonlashtiradi va o'quvchilarga fan bo'yicha bilimlar qanday taqdim etilishiga ko'ra o'z harakatlari yo'nalishini belgilashga imkon beradi. Uy kompyuterlaridan televizorgacha, talabalar kasallik tufayli ta'tilda bo'lganlarida bir nechta kanallar orqali jonli efirda ta'lim mazmuniga kirishlari mumkin. Video mazmuni va eslatmalarni o'z ichiga olgan uch o'lchovli (3D) grafik darsligini yaratish uchun ma'lum ilovalardan foydalanish mumkin. Endi eslatmalarni qog'ozga yozib qo'yishning hojati yo'q, IoT sohasidagi erishilgan yutuqlar tufayli talabalar ovoz chiqarib o'qiy oladilar, ovozli ilova esa nutqni matnga aylantiradi va ularni raqamli bloknotda saqlaydi. Xulosa
■ Ushbu maqolada biz ta'lim sohasida IoT ning ko'plab qo'llanilish turlarini ko'rib chiqdik va o'rnatilgan IoT ekotizimining talabalar va o'qituvchilar uchun taqdim etilgan turli afzalliklarini muhokama qildik. Datchiklar va mobil qurilmalarni binoga integratsiyalash orqali IoT sinf xonalarini o'zgartirish imkoniga ega.
■ Buyumlar Interneti talabalarning yanada faolligini oshirish, ta'lim berish va ta'lim olish uchun noyob imkoniyat yaratdi. Yaqin kelajakda buyumlar Interneti ta'lim tizimining aksariyat qismiga kirib boradi.
REFERENCES
1. Доминго М.Г. Расширение учебной среды: сочетание физического и виртуального мира: Интернет вещей для электронного обучения. 10-я Международная конференция IEEE попередовым технологиям обучения, 2010
2. Инициатива глобальных стандартов в Интернете МСЭ, 2015. [Электронный ресурс].Режим доступа: https://www.itu.int/en/ITU-T/gsi/iot/Pages/default.aspx/ (дата обращения:10.09.2018).
3. Ката М. Умный университет: новая концепция в Интернете вещей. 14-я Международная конференция RoEduNet - Networking in Education and Research (RoEduNet NER). Стр.195-197, 2015.
4. Кларин М.В. Инновационные модели обучения. Исследование мирового опыта. Монография. М.: Луч, 2016.
5. Корнел К. Роль Интернета Вещей для непрерывного совершенствования в образовании. Hyperion. Стр. 25-31, 2015.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND TECHNICAL CONFERENCE "DIGITAL TECHNOLOGIES: PROBLEMS AND SOLUTIONS OF PRACTICAL IMPLEMENTATION IN THE INDUSTRY" APRIL 27-28, 2023
6. Маркес Дж., Соларте З. и Гарсия А. IoT в области образования: интеграция объектов с виртуальными академическими сообществами, Новые достижения в области информационных систем и технологий. № 115. Springer International Publishing. Стр. 201-212, 2016.
7. Маркус Ж., Гарсия Н. и Помбо Н. Достижения в области мобильных облачных вычислений и большие данные в эпоху 5G, Том. 22, Стр. 115-130, 2017 г.
8. Пак А.В., Калыбекова Д.Б. Пути внедрения интернета вещей в систему образования и его влияние на бизнес-модель образовательных учреждений в условиях цифровизации, Сборник статей Международной научно-практической конференции «Закономерности и тенденции инновационного развития общества» Пермь, РФ, 2018 г. Уфа: OMEGA SCIENCE, 2018. Стр. 53-62.
