УДК 616-089.878 DOI 10.24412/2790-1289-2024-3-33-38
МРНТИ 76.29.54
ТАЦДАЙ БАДАМША БЕЗ1НЩ ТАСЫ (ТОНЗИЛЛОЛИТ)
Р. Н. Есеналиева*1, Н. О. Курабаева2, Р. А. Юсуров3
1 «Халыкаралык жогары оку орнынан кейiнгi бшм беру институты»,
^азакстан, Алматы, 2«А.Н.Сызганов атындагы ¥FXO» АК, ^азакстан, Алматы 3«Medical Park» ЖШС, ^азакстан, Алматы *Кореспондент автор
Ацдатпа
Тацдай бадамша бездерi лимфоидты улпадан туратын бездi к¥Рылымдар болып табылады жэне фарингальды лимфоидты сакинаныц мацызды бeлiгiн к¥Райды, оныц негiзгi мiндетi корганыс иммундык функциясы болып табылады. Лакуналардыц болуына байланысты лимфоидты тiн мен инфекциялык агенттер арасындагы Yлкен байланыс аймагы камтамасыз етiледi, бул тезiрек жэне толык иммундык жауап беруге мYмкiндiк бередi. Дегенмен, дэл осы анатомиялык ерекшелiк лакуналардыц терецдшнде тамак калдыктарыныц, лейкоциттердщ, десквамацияланган эпителийдщ, шырыштыц, бактериялардыц жэне олардыц ыдырау eнiмдерiнщ жинакталуына жэне киын шыгарылуына экелуi мYмкiн. Уакыт ете жумсак массалар тыгыздалады жэне кальцинациялануы мYмкiн. Кеп жагдайда тастар курамында кальций карбонаты, сирек сульфаттар, магний, калий, натрий нитраттары болады, бул тамактану, шылым шегу жэне ауыз куысындагы коршаган ортаныц ерекшелiктерiне байланысты. Кiшкентай бадамша тастар ешкандай белгiлердi тудырмауы мYмкiн. Yлкенiректерi жагымсыз иiстен бастап бетен дененщ сезiмiне жэне жутыну киындыктарына дешнп белгiлердi тудыруы мYмкiн. Ауыздан жагымсыз шс микроорганизмдер шыгаратын жэне тонзиллитте болатын ушпа кYкiрт косылыстарынан туындайды. Тастыц болуы тамак ауруы мен жeтелдi де тудыруы мYмкiн. tyi тастар жутынудыц киындауы жэне кулактыц радиациялык ауырсынуын тудыруы мYмкiн.
Бул макалада iрi асимптоматикалык тонзиллолиттi аныктау жэне алып тастаудыц клиникалык жагдайы келтiрiлген. Сипатталган жагдайдыц бiрегейлiгi алынган тастыц мeлшерiнде - 2,5 х 1,5 см. Мундай мeлшердегi тонзиллолиттер кeбiнесе жутыну кезiнде ауырсыну мен ыцгайсыздыкты тудырады, бiрак сипатталган тас симптомсыз болды. Сондай-ак симптомсыз агымда - сипатталган жагдайда тас жоспарлы тексеру кезiнде кездейсок табылма болды.
TYÜiH свздер: тацдай бадамшалар, бадамшадагы тас, тонзиллолит.
Kipicne
Тацдай бадамша бездер-бул лимфоидты улпадан туратын жэне жуткыншак лимфоидты сакинасыныц мацызды бeлiгiн курайтын бездi курылымдар, олардыц непзп мiндетi-аFзаFа ауыз аркылы енетiн патогендш микроорганизмдердi жергiлiктi инактивациялау. Лакундардыц (ойыктардыц, крипталардыц) болуына байланысты лимфоидты тшдердщ инфекциялык агент-термен жанасуыныц Yлкен аймаFы камтамасыз етiледi, бул иммундык реакцияны тезiрек жэне толык ^рсетуге мYмкiндiк бередi. Алайда, бул анатомиялык ерекшелш иммундык бакылау
ешмдершщ (ак кан жасушалары, эпителий, шырыш, бактериялар жэне олардыц ыдырау ешмдер^ лакуна терецдiгiнен жиналуына жэне шыгарылуына экелуi мYмкiн. Алдымен бул массалар жумсак, кейiнiрек тыгыздалады, кальцийленуi мYмкiн. Шегiндiлердiц тYсi ашык сарыдан сур жэне коцырга дейiн езгеруi мYмкiн, тастардыц курамымен аньщталады. Кептеген жагдайларда тастарда кальций карбонаты, сирек сульфаттар, магний, калий, натрий нитрат-тары бар, бул тамактану, темею шегу, ауыз куысындагы ортага байланысты [1; 2].
Тастар кебшесе Бадамша бездерге терец
енетшджтен, оларды эрдайым визуалды тексе-ру аркылы аныктау мYмкiн емес, кейде оларды аныктау Yшiн рентген немесе компьютерлж томография аркылы сканерлеуге жYгiнедi [1]. Бадамша бездердегi ^сак тастар ешкандай белгiлердi тудырмауы мYмкiн. Yлкендерi ауыздыц иiсiнен бетен дененщ сезiмiне дешн жэне ж^тылу киындыктарына дейiн эртYрлi белгiлердi тудыруы мYмкiн. Ауыздан жагымсыз иiс микроорганизмдер шыгаратын, сондай-ак тонзиллиттерде кездесетiн ^шпа ^мрттщ косылыстарынан туындайды [3]. Тастыц болуы тамак ауруы мен жетелдi де тудыруы мYмкiн. Iрi тастармен ж^тылу киын болуы мYмкiн жэне к¥лактыц сэулелену ауруы пайда болуы мYмкiн [4].
Эр тYрлi дереккездерге сэйкес, тацдай тастарын аныктау жиiлiгi эр тYрлi. Накты эпидемиологиялык керiнiс жок, сондыктан кiшкентай тонзиллолиттер ^зак уакыт бойы асимптоматикалык болып, аныкталмауы мYмкiн. Бiрлескен авторлармен бiрге Аghdasi М. М. зерттеуiнде тонзиллит жиiлiгi ересек по-пуляцияда орта есеппен 5% к¥райды. Деректер 2007-2008 жылдар аралыгында сэулелiк терапия белiмiнде жYргiзiлген панорамалык рентгено-графияны зерттеу кезiнде алынды. барлыгы 966 пациент, олардыц 47-сшде сэулелiк табылган суреттерде кальцийленген тацдай тастары та-былды. Ерлер мен эйелдердщ аракатынасы 1,6:1, тонзиллит аныкталган адамдар арасында 40 жастан аскан адамдар басым болды [5].
Максаты: тонзиллиттщ клиникалык жагдайын зерттеу жэне сипаттау.
Клиникалык жаFдайдыц сипаттамасы
Наукас а., 1985 ж. т. бYЙрек трансплан-тациясына реципиент ретiнде алдагы жоспарлы хирургиялык емдеуге байланысты корытынды алу Yшiн оториноларингологтан кецес страды. Тексеру кезiнде мен шагымданган жок, б^рын оториноларинголог тексерiлмеген, емделмеген.
Колында реципиент ретiнде ауруханага жаткызу Yшiн жYргiзiлген тексеру бар. Толык кан анализi, биохимиялык кан анализi, коагулограм-ма, иммунограмма-патологиясыз. АИТВ, гепатит, мерез, iсiк маркерлерi, коронавирус ПТР, токсо-плазмоз - терiс ИФА. Зэрдi есiру-патологиясыз. Жугкыншакты себу-Staphyloccus sciuri+++. Герпес симплет вирусына, Эпштен-Барр вирусы-на, цитомегаловируска G иммуноглобулиндерi оц, терiс иммуноглобулиндерде М.
Бiз ЛОР мYшелерiн эндоскопиялык тек-серуден етюздж. Риноскопия, ларингоскопия, отоскопия кезiнде патологиялык езгерiстер аныкталган жок. Фарингоскопия: жугкыншактыц шырышты кабаты таза, ылгалды; колдардагы тацдай бадамша бездерi; оц жак тацдай бадамша безi ерекшелiктерсiз; сол жак тацдай бадамша безшде саргыш-с^р тYCтi тыгыз формация кершед^ ол бадамша безiнiц калыцдыгында орналаскан, козгалмайтын, ауыртпалыксыз.
Емдеу тактикасы (операция хат-тамасы): жергшкт инфильтрациялык анестезия кезiнде бегде зат табан мен москит кыскыштарымен жойылады. Тексеру кезiнде - катты, тыгыз макропрепарат, елшемдерi 2, 5х1, 5 см (1-сурет). Кан кету белгiлерi жок амигдаланыц тауашасы (тонзиллит тесеп).
1-сурет. Жойылган тонзиллит. Дереккквз: пацциенттщ медициналык картасынан
Тагайындалган: Трахисан ^нше 5 рет 1 таблеткадан 5 ^н сору, Вернисаж Спрей ^нше 3 рет орофаринстiц шырышты кабыгын 5 кYн, динамикалык тексеру.
Талкылау
Алып тонзиллолиттер эдеттегi Бадамша тастарга караганда элдекайда сирек кездеседi [6]. Олар кебшесе ауыз куысыныц баска аурулары, соныц iшiнде паратонзиллярлык абсцесс жэне бадамша безшщ iсiктерi деп кателеседь
Кептеген жагдайларда, егер тастар жагымсыз белгiлердi тудырмаса, арнайы емдеу кажет емес [4]. Эдетте жуткыншакты тузды ерiтiндiмен шаю усынылады. Емдеу консервативт эдiстерден басталады (тацдай бадамша бездершщ лакундарын, соныц iшiнде Тонзиллор сиякты эртYрлi аппараттармен жуу, шаю). Ауыз суаргыштар да тиiмдi. Yлкен тастарда электрлш ауыз суаргыштардыц кепшiлiгi тиiмдi емес, сонымен катар тастардыц Yлкен мелшерiне байланысты суаргышты колдану бадамша бездердщ ыцгайсыздыгы мен жыртылуын тудыруы мYмкiн, бул инфекция сиякты одан эрi аскынуларга экелуi мYмкiн, сонымен катар ирригатордыц кысымымен тастыц асфиксиясы. Мундай жагдайларда, сондай-ак консервативт емдеу кемектеспейтiн шагын жэне орташа тастарда хирургиялык араласу колданылады [7].
Yлкенiрек бадамша бездердегi тастарды кюретаж аркылы немесе баска жолмен хирургиялык жолмен алып тастау кажет болуы мYмкiн, содан кейiн оларды тиiмдiрек тазарту Yшiн мукият жуу керек. усак кесектер [8]. Тазартылган лакундарда тацдай тастарыныц кейiннен жиналуын болдырмау Yшiн лазерлiк криолиз аркылы Бадамша бездердщ бетю кабатын азайтуга болады. Операция кебiнесе жергiлiктi анестезиямен жасалады_[9].
Мэселенi шешудiц негурлым тYбегейлi эдiсi-жалпы тонзиллэктомия [10]. Мацыздысы, егер бурын Бадамша бездердi алып тастау жеткшкп тYPде колданылган болса, онда жакында бул Бадамша бездердiц тiндерi айтарлыктай езгерген жэне Бадамша бездердiц корганыш иммундык кызметi толыгымен немесе айтарлыктай жогалган жагдайларда колданылатын соцгы шара болып саналады, ал бадамша бездер инфекцияныц созылмалы кезi болып табылады. онда Yнемi жиналатын жэне
узак уакыт сакталатын тыгындар. Бадамша бездер тшшщ 6ip бeлiгi табиги функцияларды сактаган жагдайларда, иммундык жуткыншак сакинасын сактау Yшiн Бадамша бездщ 6ip бeлiгiн ец eзгертiлген тiндермен шшара алып тастау немесе закымдалган тшдерге баска эсер ету колданылуы мYмкiн, онда зардап шеккен аймактар кiшiрейiп, тыгындарды жинауды токтатады [11].
^орытындылар
¥сынылган клиникалык жагдайдыц бiрегейлiгi мынада: тонзиллиттщ Yлкен мeлшерiне карамастан, ол пациентке ешкандай ыцгайсыздьщ тудырмады жэне ЛОР тексеру кезшде клиникалык олжа ретшде табылды. Тiптi Yлкен елшемдерде де кейбiр тыгындар тек рентген немесе томография аркылы аныкталады. Бул жагдайда наукаста тас тацдай бадамша безшщ калыцдыгына терец енiп, оныц тiндерiмен жабылган, бул дэрiгердiц эдеттеп тексеруiнде "кезге тYCпедiм жэне тонзиллит байкалмай калды.
Дереккездер т1з1м1
1. Yellamma Bai K, Vinod Kumar B. Tonsillolith: A polymicrobial biofilm // Med J Armed Forces India. -2015. - Vol. 71(1). - P. 95-98. - DOI: 10.1016/j. mjafi.2011.12.009.
2. И. Б. Солдатова. Руководство по оториноларингологии. 2-е изд., перераб и доп. - Москва: Медицина. - 1997. - 608 с. / Э. А. Цветков. Аденотонзиллиты и их осложнения. Лимфоэпителиальное глоточное кольцо в норме и патологии. - Санкт-Петербург: ЭЛБИ. - 2003.
3. Rio A. C., Franchi-Teixeira A. R., Nicola E. M. Relationship between the presence of tonsilloliths and halitosis in patients with chronic caseous tonsillitis // Br Dent J. - 2008. - Vol. 204(2). - 4. -DOI: https://doi.org/10.1038/bdj.2007.1106.
4. Hilary Parker. Tonsil Stones (Tonsilloliths) [Electronic resource] // WebMD [website]. - 2021. -URL: https://www.webmd.com/oral-health/tonsil-stones-tonsilloliths-treatment-and-prevention ^пнген ^ш: 20.07.2024)
5. Aghdasi M. M., Valizadeh S., Amin-Tavakoli N., Bakhshandeh H. Tonsilolith in Routine Panoramic Radiographies; Is It a Common Incidental Finding? // Iran J Radiol. - 2012. - Vol. 9(2). - P. 109-110. -DOI: 10.5812/iranjradiol.7563.
6. Фергюсон М., Айдын М., Микель
Дж. «Неприятный запах изо рта и миндалины: обзор лечения» // Оториноларингология -хирургия головы и шеи. - 2014. - Vol. 15 (4). - P. 567-574.
7. Priyanka Singh, Pavan Manohar Patil, Hemant Sawhney, Seema Pavan Patil, Mithilesh Mishra. Giant tonsillolith: A rare oropharyngeal entity // Oral and Maxillofacial Surgery Cases. - 2019. -Vol. 5(4). - Article No. 100133.
8. Мальцева Г.С. Современные этиологические, патогенетические и клинические основы диагностики и лечения хронического тонзиллита: автореферат дисс. ... докт. мед. наук. - Санкт-Петербург. - 2008. - 46 с.
9. Krespi Y. P., Kizhner V. Laser tonsil cryptolysis: in-office 500 cases review // Am J Otolaryngol. -
2013. - Vol. 34(5). - P. 420-424. - DOI: 10.1016/j. amjoto.2013.03.006.
10. Гофман В. В., Бакулина Л. С. Современный взгляд на местное лечение хронического компенсированного тонзиллита // Вестник Российской военно-медицинской академии. -
2014. - №3. - С. 16-17.
11. Гофман В. В. Обоснование хирургического лечения хронического тонзиллита // Вестник экспериментальной и клинической хирургии. -2014. - Т.7. - № 3. - С. 258-264.
References
1. Yellamma Bai, K, Vinod Kumar, B. (2015). Tonsillolith: A polymicrobial biofilm. Med J Armed Forces India, 71(1), 95-98, DOI: 10.1016/j. mjafi.2011.12.009.
2. Soldatova, I. B. (1997). Rukovodstvo po otorinolaringologii. 2-e izd., pererab i dop. Moscow: Medicine. 608 p. / Cvetkov Je. A. (2003). Adenotonzillity i ih oslozhnenija. Limfojepitelial'noe glotochnoe kol'co v norme i patologii. Saint-Petersburg: ELBI. (In Russian).
3. Rio, A. C., Franchi-Teixeira, A. R., Nicola,
E. M. (2008). Relationship between the presence of tonsilloliths and halitosis in patients with chronic caseous tonsillitis. Br Dent J., 204(2), 4, DOI: https://doi.org/10.1038/bdj.2007.1106.
4. Hilary Parker (2021). Tonsil Stones (Tonsilloliths). WebMD. Retrieved July, 2024, from https://www.webmd.com/oral-health/tonsil-stones-tonsilloliths-treatment-and-prevention.
5. Aghdasi, M. M., Valizadeh, S., Amin-Tavakoli, N., Bakhshandeh, H. (2012). Tonsilolith in Routine Panoramic Radiographies; Is It a Common Incidental Finding? Iran J Radiol, 9(2), 109-110, DOI: 10.5812/iranjradiol.7563.
6. Fergjuson, M., Ajdyn, M., Mikel', Dzh. (2014). «Neprijatnyj zapah izo rta i mindaliny: obzor lechenija». Otorhinolaryngology - head and neck surgery, 15 (4), 567-574. (In Russian).
7. Priyanka Singh, Pavan Manohar Patil, Hemant Sawhney, Seema Pavan Patil, Mithilesh Mishra (2019). Giant tonsillolith: A rare oropharyngeal entity. Oral and Maxillofacial Surgery Cases, 5(4), 100133.
8. Mal'ceva, G. S. (2008). Sovremennye jetiologicheskie, patogeneticheskie i klinicheskie osnovy diagnostiki i lechenija hronicheskogo tonzillita: avtoreferat diss. ... dokt. med. nauk. St. Petersburg, 46 p. (In Russian).
9. Krespi, Y. P., Kizhner, V. (2013). Laser tonsil cryptolysis: in-office 500 cases review. Am J Otolaryngol, 34(5), 420-424, DOI: 10.1016/j. amjoto.2013.03.006.
10. Gofman, V. V., Bakulina L. S. (2014). Sovremennyj vzgljad na mestnoe lechenie hronicheskogo kompensirovannogo tonzillita. Bulletin of the Russian Military Medical Academy, 3, 16-17 (In Russian).
11. Gofman, V. V. (2014). Obosnovanie hirurgicheskogo lechenija hronicheskogo tonzillita. Bulletin of Experimental and Clinical Surgery, 7(3), 258-264 (In Russian).
КАМЕНЬ НЕБНОЙ МИНДАЛИНЫ (ТОНЗИЛЛОЛИТ)
Р. Н. Есеналиева*1, Н. О. Курабаева2, Р. А. Юсуров3
ЧсМИПО» Международный институт постдипломного образования,
Казахстан, Алматы 2АО «ННЦХ имени А. Н. Сызганова», Казахстан, Алматы 3ТОО «Medical Park», Казахстан, Алматы *Корреспондирующий автор
Аннотация
Небные миндалины представляют собой железистые структуры, состоящие из лимфоидной ткани и составляющие важную часть глоточного лимфоидного кольца, основной задачей которого является защитная иммунная функция. Благодаря наличию лакун обеспечивается большая площадь соприкосновения лимфоидной ткани с инфекционными агентами, что позволяет быстрее и полноценнее оказывать иммунный ответ. Однако, эта же анатомическая особенность может приводить к скоплению и затрудненному выведению из глубины лакун остатков пищи, лейкоцитов, слущенного эпителия, слизи, бактерий и продуктов их разложения. Со временем мягкие массы уплотняются, могут кальцинироваться. В подавляющем большинстве случаев камни содержат карбонат кальция, реже сульфаты, нитраты магния, калия, натрия, что зависит от особенностей питания, курения, среды в ротовой полости. Мелкие камни миндалин могут не вызывать никаких симптомов. Более крупные могут вызывать различные симптомы от запаха изо рта до ощущения инородного тела и затруднения глотания. Неприятный запах изо рта вызывается летучими соединениями серы, выделяемыми микроорганизмами, а также содержащимися в тонзиллолитах. Наличие камня может также вызывать боль в горле и кашель. При крупных камнях возможно затруднение при глотании и появление иррадиирующей боли в ухе.
В данной статье представлен клинический случай выявления и удаления крупного асимптомного тонзиллолита. Уникальность описанного случая заключается в размере удаленного камня - 2,5 х 1,5 см. Подобного размера тонзиллолиты вызывают чаще всего боли и дискомфорт при глотании, однако описанный камень протекал бессимптомно. В описанном случае камень обнаружен как случайная находка во время профилактического осмотра.
Ключевые слова: небные миндалины, камень небной миндалины, тонзиллолит.
TONSIL STONE (TONSILLOLITH)
R. N. Yessenaliyeva*1, N. O. Kurabayeva2, R. A. Yussurov3
1 International Institute of Postgraduate Education, Kazakhstan, Almaty
JSC "National Surgical Scientific Center named after A. N. Syzganov", Kazakhstan, Almaty
3LLP "Medical Park", Kazakhstan, Almaty Corresponding Author
Abstract
The palatine tonsils are glandular structures consisting of lymphoid tissue and forming an important part of the pharyngeal lymphoid ring, the main task of which is the protective immune function. The presence of lacunae provides a large area of contact between the lymphoid tissue and infectious agents, which allows for a faster and more complete immune response. However, this same anatomical feature can lead to the accumulation and difficult removal of food debris, leukocytes, desquamated epithelium, mucus, bacteria and their decomposition products from the depths of the lacunae. Over time, the soft masses become denser and can calcify. In the vast majority of cases, the stones contain calcium carbonate, less often sulfates, nitrates of magnesium, potassium, sodium, which depends on the characteristics of nutrition, smoking,
and the environment in the oral cavity. Small tonsil stones may not cause any symptoms. Larger ones can cause various symptoms from bad breath to a foreign body sensation and difficulty swallowing. Bad breath is caused by volatile sulfur compounds released by microorganisms and also contained in tonsilloliths. The presence of a stone may also cause a sore throat and cough. Large stones may cause difficulty swallowing and radiating pain in the ear.
This article presents a clinical case of detection and removal of a large asymptomatic tonsillolitis. The uniqueness of the described case is the size of the removed stone - 2.5 x 1.5 cm, as well as the asymptomatic course. Tonsilloliths of this size most often cause pain and discomfort when swallowing, but the described stone was asymptomatic. In the described case, the stone was discovered as an accidental finding during a routine examination.
Keywords: palatine tonsils, palatine tonsil stone, tonsilloliths.
АВТОРЛАР ТУРАЛЫ
Есеналиева Райза Нисекешевна - медицина гылыми кандидаты, профессор, «Халыкаралы; жогары оку орнынан кешнп бшм беру институты», клиникалы; кецесш^ Казакстан, Алматы. Эл.адрес^ [email protected] . ORCID: 0009-0004-9617-4845.
Курабаева Наталья Олеговна - дэр^ер, «Э. Н. Сызганов атындагы ¥ГХО» АК, Казакстан, Алматы. Эл.адреа: [email protected]. ORCID: 0009-0001-4132-5544.
Юсуров Руслан Арзиевич - дэр^ер, «Medical Park» ЖШС, Казакстан, Алматы. Эл.адреа: ulor86@ mail.ru. ORCID: 0009-0003-2616-9656.
ОБ АВТОРАХ
Есеналиева Райза Нисекешевна - кандидат медицинских наук, профессор, «МИПО» Международный институт постдипломного образования, клинический консультант, Казахстан, Алматы. Эл.адрес: [email protected] . ORCID: 0009-0004-9617-4845.
Курабаева Наталья Олеговна - врач, АО «ННЦХ имени А.Н.Сызганова», Казахстан, Алматы. Эл.адрес: [email protected]. ORCID: 0009-00001-4132-5544
Юсуров Руслан Арзиевич - врач, ТОО «Medical Park», Казахстан, Алматы. Эл.адрес: ulor86@mail. ru. ORCID: 0009-0003-2616-9656.
ABOUTAUTHORS
Yessenaliyeva Raiza Nisekeshevna- Candidate of Medical Sciences, Professor, International Institute of Postgraduate Education, clinical consultant, Kazakhstan, Almaty. email: [email protected] . ORCID: 0009-0004-9617-4845.
Kurabayeva Natalya Olegovna - doctor, JSC «National Surgical Scientific Center named after A.N. Syzganov», Kazakhstan, Almaty. email: [email protected]. ORCID: 0009-0001-4132-5544. Yussurov Ruslan Arzievich - doctor, LLP «Medical Park», Kazakhstan, Almaty. email: [email protected]. ORCID: 0009-0003-2616-9656.
MYddmep цацтыгысы. Авторлар осы мацалада ашуды талап ететт мYдделер цацтыгысыныц жоцтыгын Kepcemedi.
Авторлардъщ цосцан Yлесi Барлыц авторлар тужырымдаманы эзipлeугe, нэmижeлepдi орындауга, ецдеуге жэне мацала жазуга тец Yлec цосты.
Авторлар бул материал бурын жарияланбаган жэне басца баспаларда царалмаганын мэлiмдeдi. Царжыландыру. Жоц
Мацала mYcmi:3.09.2024 Жариялауга цабылданды:13.09.204