CC BY
8
ЭОЖ 616.155.32: 578.
Кулешов М.А., 2Аширов Б.О., *Булешова А.М., 2Акимов Ц.О., 2Алмасов Ж.Б.
гК,ожа Ахмет Ясауй атындагыХалыцаралыц цазац-туркуниверситет1 Туркктан цаласы. 2^азацстан медицина университету ЖДСМ, Алматы цаласы
СТАЦИОНАРЛЬЩ ПАЦИЕНТТЕРД1 ФАРМАКОТЕРАПИЯЛЬЩ МЕДИЦИНАЛЬЩ К6МЕКПЕН ЦАМТАМАСЫЗ ЕТУДЩ ЗАМАНАУЙ ЭД1СТЕР1Н БАГАЛАУ
Тушн: Гылыми ецбектщ негiзгi мацсаты стационарлыц пациенттердi дэршк заттармен цамтамасыз етудi жетiлдiру болып табылады. Заман талабына сай бул мэселеш шешуге формулярлыц жуйет, АВС/VEN сараптамасы жэне цадагалау жумысын кушейту эдiстерi цолданды. Осы эд^тердщ арцасында пациенттерге тагайындалган фармакотерапияга бiрнеше бiръщFай эсер ететт дэрiлердi цолдану, полипрагмазия, пациенттердщ ез царжысымен дэрыер сатып алуы, стационарлыц ауруларды емдеуге кететт царжыныц медициналыц-экономикалыц стандарттардан жогары болуы, дэршкзаттардыц зиянды эсерi азайды. Tyümdi свздер: фармакотерапия, формулярлыц жуйе, АВС/VEN сараптамасы, мониторинг.
Зерттеу такырыбыньщ езектыт. Экономикалы; дагдарыс денсаулы; са;тау саласына белшетш кажетп ;орларды барынша темендетш, хальщтын, денсаулыгын одан ары нашарлатты. Сонды;тан тургындардын, денсаулыгын ныгайту ма;сатында ендрлж денсаулы; са;тауды баскаруды жэне дэрiлiк заттармен ;амтамасыз етудi оцтайландыру жолдарын iздеу езектi мэселелердщ бiрi болып табылады. Тургын халыктын, денсаулыгын са;тауга жэне оныц
сыркаттанушылыгынын, алдын алуга багытталган стратегиялы; багдарламаныц желiсiнде карастырылган iс-шаралар езектi мэселелердi шешуге, денсаулы; са;тау ЖYЙесiндегi жэне непзп ;орлардыц курылымды; ауыткуларды дер кезшде TYзетуге арналуы тиiс. Тургындарга керсетiлетiн медициналы; кемектщ сапасы мен тшмдшпн арттыру, олардыц дэрiлiк заттармен ;амтамасыз етiлуiн мемлекеттiк талаптарга сай уйымдастырылуын ба;ылаумен тiкелей уштасып жатыр. Ал оны шешу Yшiн дэршк заттардыц жеткшктшп, олардыц тургындарга ;ол жетiмдiлiгi, отанды; денсаулы; са;тау ЖYЙесiнде емдеудщ жаца жэне озы; технологияларын ;олдану, медициналы; кемектi стандарттау немесе бiр ЖYЙеге келтiру, дэрiлiк заттармен ;амтамасыз етудi уйымдастырудыц формулярлы; ЖYЙесiн ;олдану ;ажет. Тургындарга тегiн медициналы; кемек керсетуге мемлекеттiк кепiл беру жэне оныц ;ол жетiмдiлiгiн ;амтамасыз ету мiндетiн орындау Yшiн осы багдарламалар аса езектi мэселелерге айналды.
Медициналы; уйымдарды бас;ару Yшiн нары;ты; экономиканыц талаптарына сай тактикалы; жэне стратегиялы; сипаттагы шешiмдердi ;абылдау ;ажет. Медициналы; уйымдарды бас;ару ;ызмет тургындардыц заманауй суранысын ;анагаттандыру Yшiн жогары нэтижелi жэне оцтайлы бас;ару технологияларын енгiзудi талап етедь Осылайша, мэселенщ езектiлiгi енеркэсштж ендiрiсi дамыган айма;тыц элеуметтж-экономикалы; ерекшелжтерш жэне халы;тыц денсаулы; жагдайын ескере отырып, ЖYЙелi мониторинг пен кеп децгейлi Yлгiлеу негiзiнде медициналы; кемект бас;арудыц оцтайлы нус;аларын эзiрлеу ;ажеттшп туындады.
Жумыс "Денсаулы;" айма;тык; ма;сатты багдарламасына жэне медициналы; университеттщ ГЗЖ жоспарына сэйкес орындалды. Зерттеудщ мацсаты - халы;тыц денсаулыгы мен денсаулы; са;тау ЖYЙесi ;ызметш дэрiлiк заттармен ;амтамасыз етудi бас;аруды гылыми тургыда негiздеу. Зерттеу материалдары мен эд^ерь Зерттеу материалдары ретiнде ;адагалау органдарыныц тексеру актлерi, формулярлы; ЖYЙе , тургындардыц ресми денсаулы; кeрсеткiштерi мен демографиялы; кeрсеткiштер ;арастырылды. Зерттеу барысында Медициналы; статистикалы;, социологиялы;, сараптамалы; эдютер ;олданылды. АВС пен VEN ЖYЙесi бойынша тексеру материалдары алынды. Ец мацызды нэрсе - дэрiлiк заттармен тургындарды ;амтамасыз етуге керi немесе оцды эсер ететiн себептер болып табылады. Тургындарды дэрiлiк заттармен ;амтамасыз ету екi элеуметтж-гигеналы; ;атерлi себептер тобына тэуелдi. Олар iшкi жэне сырт;ы ;атерлi топтар. Iшкi ;атерлшк тобына дэрiлiк заттармен ;амтамасыз етудщ децгеш мен багыты, дэрiханалардыц жумысын уйымдастыру зацдылы;тары мен ерекшелiктерi, фармацевтикалы; мамандар мен олардын бiлiктiлiгi, дэр1ханальщ уйымдардын мамандандыру денгейi мен санитарлы;-гигиеналы;, уйымдастырушылы; жагдайы жатады. Тургындарды дэршк заттармен ;амтамасыз етуге зиянды эсер ететш сырт;ы элеуметтiк-гигеналы; ;атерлi себептерге тургын халы;тын денсаулыгы мен демографиясы, денсаулы; са;тау ЖYЙесiнiн ;ызметiк сапасы мен ;ол жетiмдiлiгi, тургындардыц элеуметтж жагдайы, мемлекеттегi экономикалы;-;аржылы; ахуал, тургындардын, а;паратты;-бiлiмдiлiк денгейi жатады. Тургындардыц демографиялы; жэне денсаулы; кeрсеткiштерiн ендеу барысында оларды проценттiк, промиллдiк, продецимиллдiк децгейде жэне динамикалы; тургыда сипаттады;. Медициналы;-статистикалы; деректi материалдардыц
репрезентаптивтiлiгiне жэне салыстырмалы кeрсеткiштердiц айырмашылыгыныц на;тылыгын ;амтамасыз еттiк. Тургындардыц элеуметтiк-экономикалы; жэне турмысты; жагдайын сипаттауга ;ажеттi жэне дереки материалдарды ;олданды;. Оныц шшде жумыссызды;, отбасыныц жан басына балагандагы табысы, отбасы MYшелерiнiц саны
ВЕСТНИК КАЗНМУ #4-2020
KepceTKtaTepi дэршж заттарды сатып алуда улкен эсер тигiзетiн себепт ер ;атарына жат;ызылды. Стационарлы; ауруларды дэршж заттармен олардын ауруларынын нозологиясына сай ;амтамасыз етiлуiн АВС сараптамасы мен VEN жуйесше отырып жузеге асыру керектiгiн дэлелдедiк. Ал дэрiханадаFы препараттардын сапасын ;амтамасыз етуде бул уйымдардагы санитарлы;-гигиеналы; а;уалдын талап ететiн шамаларга сай болуы улкен роль ат;аратындыгы белгiлi болды. ДэрiханалардаFы препараттардын арасында мерзiмi еткен жэне емдiк ;асиетшен айырылган дэрiлер мен алдамшы препараттардын, болмауы Yшiн формулярлы; ЖYЙенi ;атан са;талуын тексерiп отырудын манызы зор екендт аны;талды. Зерттеу нэтижелерi. ТYркiстан облысы тургындарынын eлiм мрсете^^^ 2009-2019 жылдар арасында 5,10%оо-дан 5,30%о -га арт;ан. Тургындардын ;урамындагы егде жэне ;арт жастагы тулгалардын Yлес салмагынын, жогарылауы мен туылу мрсете^^^ 26,2%о- ден 26,4<%о-ге дейiн артуы табиги eсiмнiн кeрсеткiштердiн даму бешншщ 0,2% eсуiне алып келген.
Зерттелген 2009-2019 жылдар шшде жалпы жэне бiрiншiлiк аурушанды; кeрсеткiштерiнiн даму бейiндерi тиiсiнше жылына 0,29 жэне 0,34%00 артса, MYгедектiк мрсете^^^ бейiнi 0,42 % 00, ал eлiм мрсете^^^ даму бешш 0,38%00 eскен. Аты аталган денсаулы; кeрсеткiштер Республика хал;ынын орташа eмiр CYPУ уза;тыгын ;алыптастыратын индикаторлардын ;атарына жатады. Ал орташа eмiр CYPУ уза;тыгы Бiрiккен ¥лттар ¥йымы аны;тайтын, эрбiр елдщ даму дэрежесiн гарсететш мрсете™^ бiрi болып табылады. Бул гарсетюш бойынша бiздiн Республика жер бетшдеп мемлекеттер арасында 110 орынды иеленедi жэне ер юсшердщ КО6С¥ 70,2 жыл болса , ал эйелдерде-74,7 жыл. ТYркiстан облысында ер юсшердщ КО6С¥ 70,7 жыл болса, ал эйелдерде-74,7 жылды ;урады. Евроода; елдерiндегi ер юсшердщ КО6С¥ 78,7 жыл болса, эйелдерде 83,8 жылды ;урайды. Кдльщтардын, денсаулы; кeрсеткiштерiнiн айырмашылыгы жер мен гактей деуге болады. Денсаулы; са;тау ЖYЙесi республика хал;ынын денсаулыгын жа;сартуга жэне денсаулы;;а ;атер тугызатын себептерге ;арсы багытталган шараларды белсендi ЖYзеге асыруда. Денсаулы; са;тау ЖYЙесi республика хал;ынын денсаулыгын жа;сартуга жэне денсаулыкда ;атер тугызатын себептерге ;арсы багытталган шараларды белсендi ЖYзеге асыруда Тургындар денсаулыгынын нашарлауына алып келетш ;атерлi себептердщ ;атарына медицина уйымдары мен нау;астарды дэрiлiк препараттармен ;амтамасыз етудi дурыс уйымдастырмау да жатады. Ба;ылау органдарынын дэрiлiк заттармен ;амтамасыз ету туралы а;паратты; тексеру ;ужаттарын сараптау, дэрiханалар орналас;ан Yйлердiн 21% завды ;олданылатындыгы туралы ;ужаттын жо;тыгы аны;талды. Дэрiханалык; уйымнын ;ызметкерлершщ 29%-ында жумыс ат;аруга рухсатынын жо; екендт белгiлi болды. Лицензиясынын ;олдану кезен ая;талганнан кейiн дэрiханалык; уйымдардын 54% жумысын одан ары жалгастырган. Дэршж заттарды са;таудын гигиеналы; ережелерi са;талмайтындыгы жэне дэрiлiк заттардын пайдалану кезенд есепке алынбайтындыгы тексерiлген дэрiханалардын 43%-нда
орын алган. Дэрiханалык; уйымнын 11%-ында санитарлы;-эпидемиологиялы; тексеру
;ортындысынын ескiргендiгi бай;алады. Дэрiханалык; уйымдардын 16%-ында дэрiлiк заттардын сапасына жауапты тулганы тагайындау туралы буйры; жо;. Емдеу-профилактикалы; уйымдар мен дэрiханаларда фармакотерапиялы; жэне медициналы; гамек туралы кенес алудын MYмкiн емеспп туралы шагымдарынын Yлес салмагы 41,57%-га жетедi. Процедураларды ;абылдау, маман дэр^ердщ диагностикасы мен кенесiн алу барысында кезек KYту уза;тыгы туралы шагымдардын Yлес салмагы 57,81%-га жетедi, ал медициналы; ;ызметкерлердщ пациенттерге селсо; ;арау о;игалары 87,14% -ды ;ураган. Социологиялы; зерттеу нэтижесiнде тургындарды дэрiлiк заттармен ;амтамасыз етуде тургындарды а;параттармен ;амтуда кeптеген кемшiлiктер аны;талды. Олардын арасында аса маныздыларына жататындары дэрiханалы; уйымнын орналас;ан аумагы (36,53%), жумыс ютеу ережесiнiн жо;тыгы (42,54%), кeрсетiлетiн медициналы; кeмектiн тYрi мен онын багасы (28,32%), оны алудын жолдары, сонымен ;атар дэрiлердi арты;шылы;пен жеке тулгаларга берiлуi туралы деректер келтiрiлмеген. Дэр^ер мамандардын бiлiктiлiгi мен сертификаттары (68,91%), жа;ын жерде орналас;ан тэулiк бойы жумыс iстейтiн дэрiханалардын орналас;ан жерi (24%), дэрiгердiн рецептiсiз берiлетiн дэршж заттардын тiзiмi (34,61%), фармацевтикалы; ;ызмет ат;аруга лицензия (12,53%) ,фармацевтикалы; жэне медициналы; уйымдарды бас;ау орталы;тарынын мекен жайы мен телефондары туралы (21,45%) а;параттар, арты;шылы;тармен жэне кезексiз тегш дэрiлiк заттармен ;амтамасыз етiлетiн азаматтар тобынын тiзiмi (38,21%), сатылымдагы дэршж заттардын багасы (13%) туралы а;паратта кeрсетiлмеген. Кадагалау бас;армасы мен денсаулы; са;тауды бас;ару органдарында енбек ететш ;ызметкерлердiн сура;намаларга берген жауабына Караганда, дэрiханаларда фальсификацияланган жэне сапасыз дэршж заттардын бар екендт аны;талды, дэрiханалык уйымды лицензиялау туралы к;ажеттi ;ужаттардын тiзiмi жасалмаган, то;татылган жэне жойылган лицензиялардын реестрi толтырылмаган, тулгалардын мемлекеттж кукыктык тiркелiмдерi жэне оларды тeмен жэне орта бизнеске жат;ызылуын ^ркеу ;ужаттары жасалмаган.
Формулярлы; ЖYЙенi ;олданыс;а енгiзудi дурыс деп есептейтiн дэртерлердщ Yлес салмагы 2017 жылы 37,48% -ды ;ураса, 2019 жылы 93,74%. Стационарлы; пациенттердi дэрiменен ;амтамасыз ету жа;сарды деп дэрiгерлердiн 89,81% атап erri (р<0,05). Тагайындалган дэрiлiк заттарды медикелердщ ба;ылауынсыз ;абылдайтын пациенттердiн Yлес салмагы 2017 жылы 71,1% - дан 2019 жылы 21,5% -га дешн тeмендедi. Аталмыш жылдары пациентердщ eз ;аржысына дэрiлiк заттарды сатып алу о;игалары 2,26% - дан 0,67% - га дешн тeмендедi. 2018 жылы дэртерлер пациенттерге тагайындалган емдiк дэрiлiк заттардын организмге типзетш эсерi туралы деректермен пациенттердiн 62,42% таныстырса, 2019 жылы осы гарсе™™^ денгейi 100%-га жеттi. Осыдан дэр^ерлер тагайындаган дэрiлiк заттардын денсаулы;а зиянды эсер ету о;игалары 37,48%-дан 2,62%-га дейiн азайды. Пациенттердiн формулярлы; ЖYЙенi енгiзгеннен кейiн
дэршк заттармен цамтамасыз етшу децгей артты деп есептейтшдердщ улес салмагы 2017 жылгы 71,39%-дан 2019 жылы 96,79% дешн жогарылады. 2017 жылы пациенттердщ сатып алган дэршершщ 76,32% -ы формулярлыц жуйеде кeрсетiлген препараттар болса, 2019 жылы оныц улес салмагы 2,59% болып шыцты. АВС/VEN сараптамасын eткiзу барысында ауруханалыц пациенттердi емдеуде, препаратарды тагайындау еш жоспарсыз жэне емге цажеттшктерi есепке алынбай тагайындалгандыгы аныцталды. Стационарлыц пациенттердi емдеуде мшдетл турде препараттардыц VEN сараптамасында алатын орны аныцталуы жэне ДДС¥-ныц усыныстарына сэйкес дэрiлiк заттардыц пропорциясын цатац сацтаумен (VEN - 80:10:5) ЖYргiзiлуi тиiс. ЖYЙелi склеродермияга байланысты пациенттердi стационарда емдеу барысында полипрагмазия, бiр фармакологиялыц топтагы препараттарды цатар тагайындау орын алган. Науцастарды емдеуге жумсалган дэрiлердiц iшiнде V санатына жататын дэрiлердiц Yлес салмагы 70,43 пайыз, Е санатындагы дэрiлердiц Yлес салмагы 17,28 пайызды, ал N санатындагы препараттардыц Yлес салмагы 12,29 пайыз екендт аныцталды. АВС/VEN сараптамасынан кешн стационарлыц пациенттерге дэрiлер МЭС стандартына сай жэне олардыц тиiмдiлiгiн дурыс багалай отырып тагайындайылуда. Аныцталган нэтижелер дэрiханалыц уйымдар Денсаулыц сацтау министрлтнщ жэне фармацевтика саласын цадагалау комитетшщ басцару цужаттарын цамтыган жаца ацпараттыц цуралдар мен эдiстемелермен толыгынан жабдыцталуы тиiс екендiгiн кeрсеттi. АВС ЖYЙесi мен VEN сараптамасы бойынша стационарлыц пациенттердi дэрiлiк заттармен цамтамасыз ету жэне фармакотерапияныц тиiмдiлiгiн аныцтауга багытталган мониторлыц цадагалау жумысы 2 жылда бiр рет ЖYзеге асырылуы керек. Стационарлыц уйымдарда пациенттердi емдеу барысында полипрагмазия мен бiр фармакологиялыц топтагы препараттарды цатар тагайындау оцигаларын болдырмау Yшiн емдiк препараттарды тагайындау VEN сараптамасыныц талабына сэйкес 80:10:5 пропорциясында цатац сацталуы тиiс деп есептеймiз.
Тужырым
1.ТYркiстан облысы тургындарыныц eлiм кeрсеткiшiнiц 2009-2019 жылдар арасында баяу да болса 0,2% -га артцан. Оныц басты себебi, зерттелген жылдары тургындардыц цурамындагы егде жэне царт жастагы тулгалардыц Yлес салмагыныц 9,72% -дан 12,94% жогарылауы мен туылу кeрсеткiшiнiц 0,2% артуы екендiгi аныцталды. Зерттелген 2009-2019 жылдар шшде жалпы жэне бiрiншiлiк аурушацдыц кeрсеткiштерiнiц даму бейiндерi жыл сайын тиiсiнше 0,29%о жэне 0,340%о артса, MYгедектiк мрсете^^^ бейiнi 0,42%0 , ал eлiм кeрсеткiшiнiц даму бейiнi 0,38% eскен. 6лiм кeрсеткiшiнiц динамикасы елдiц даму дэрежесш цeрсететiн KYтiлген орташа eмiр CYPУ узацтыгына (КО6С¥) эсерiн типзедь Евроодац елдерiндегi ер кiсiлердiц 78,7 жыл болса, эйелдерде 83,8 жылга тец. Республика халцыныц KYтiлген орташа eмiр CYPУ узацтыгы (2019 жыл) жер бетшдеп мемлекеттер iшiнде 110 орынды иеленедi жэне ер юсшердщ КО6С¥ 70,2 жыл болса, ал эйелдерде-74,7 жыл. ТYркiстан
облысында ер юсшердщ КО6С¥ 70,7 жыл болса, ал эйелдерде-74,7 жылды цурады.
2. Тургындар денсаулыгыныц нашарлауына алып келетiн цатерлi себептердiц цатарына медициналыц уйымдар мен науцастарды дэршк препараттармен цамтамасыз етудi дурыс уйымдастырмау да жатады. Бацылау органдарыныц Республика тургындарын дэрiлiк заттармен цамтамасыз етуге байланысты тексеру цужаттарын сараптау, дэрiханалар орналасцан Yйлердiц 21% зацды цолданылатындыгы туралы цужаттыц жоцтыгы аныцталды. Дэрiханалыц уйымныц цызметкерлерiнiц 29%-ында жумыс атцаруга рухсатыныц жоц екендiгi белгiлi болды. Лицензиясыныц цолдану кезецi аяцталганнан кешн дэрiханалыц уйымдардыц 54% жумысын одан ары жалгастырган. Дэрiлiк заттарды сацтаудыц гигиеналыц ережелерi сацталмайтындыгы жэне дэршк заттардыц пайдалану кезец есепке алынбайтындыгы тексерiлген дэрiханалардыц 43%-нда орын алган. Дэрiханалыц уйымныц 11%-ында санитарлыц-эпидемиологиялыц тексеру цортындысыныц ескiргендiгi байцалады. Дэрiханалыц уйымдардыц 16%-ында дэрiлiк заттардыц сапасына жауапты тулганы тагайындау туралы буйрыц жоц.
3. Емдеу-профилактикалыц уйымдар мен дэрiханаларда фармакотерапиялыц жэне медициналыц кeмек туралы кецес алудыц MYMкiн еместiгi туралы шагымдарыныц Yлес салмагы 41,57%-га жетедi. Процедураларды цабылдау, маман дэрiгердiц диагностикасы мен кецесш алу барысында кезек ^ту узацтыгы туралы шагымдардыц Yлес салмагы 57,81%-га жетедi, ал медициналыц цызхметкерлердщ пациенттерге селсоц царау оцигалары 87,14% -ды цураган.
4. Тургындарды дэршк заттармен цамтамасыз ету туралы ацпараттарда гаптеген кемшшктер аныцталды. Олардыц арасында дэрiханалыц уйымныц орналасцан аумагы (36,53%), жумыс ютеу ережесiнiц жоцтыгы (42,54%), гарсетшетш медициналыц кeмектiц TYрi мен оныц багасы (28,32%), оны алудыц жолдары, сонымен цатар дэрiлердi артыцшылыцпен жеке тулгаларга берiлуi туралы деректер келтршмеген. Дэрiгер мамандардыц бiлiктiлiгi мен сертификаттары (68,91%), жацын жерде орналасцан тэулж бойы жумыс iстейтiн дэрiханалардыц орналасцан жерi (24%), дэрiгердiц рецептгаз берiлетiн дэрiлiк заттардыц тiзiмi (34,61%), фармацевтикалыц цызмет атцаруга лицензия (12,53%), фармацевтикалыц жэне медициналыц уйымдарды басцау орталыцтарыныц мекен жайы мен телефондары туралы (21,45%) ацпараттар, артыцшылыцтармен жэне кезеказ тегiн дэрiлiк заттармен цамтамасыз етшетш азаматтар тобыныц тiзiмi (38,21%), сатылымдагы дэрiлiк заттардыц багасы (13%) туралы деректер ацпаратта гарсетшмеген. Кдцагалау нэтижесiнде дэрiханаларда фальсификацияланган жэне сапасыз дэрiлiк заттардыц бар екендiгi аныцталды, дэрiханалыц уйымдарда лицензиялауга цажеттi цужаттардыц тiзiмi жасалмаган, тоцтатылган жэне жойылган лицензиялардыц реестрi толтырылмаган, тулгалардыц мемлекеттж цуцыцтыц тiркелiмдерi жэне оларды тeмен жэне орта бизнеске жатцызылуын тркеу цужаттары жасалмаган.
5. Формулярлыц ЖYЙенi цолданысца ецгiзудi дурыс деп есептейтш дэрiгерлердiц Yлес салмагы 2017 жылы 37,48% -ды цураса, 2019 жылы 93,74% . Стационарлыц
ВЕСТНИК КАЗНМУ #4-2020
пациенттердi дэрiменен ;амтамасыз ету жа;сарды деп дэртерлердщ 89,81% атап етт (р<0,05). Тагайындалган дэрiлiк заттарды медикелердщ ба;ылауынсыз ;абылдайтын пациенттердщ улес салмагы 2017 жылы 71,1% - дан 2019 жылы 21,5% -га дешн темендедь Аталмыш жылдары пациентердщ ез ;аржысына дэрiлiк заттарды сатып алу о^игалары 2,26% -дан 0,67% -га дешн темендедг 2018 жылы дэртерлер пациенттерге тагайындалган емдiк дэрiлiк заттардын, организмге типзетш эсерi туралы деректермен пациенттердщ 62,42% таныстырса, 2019 жылы осы керсетюштщ денгеш 100%-га жетл. Осыдан дэрiгерлер тагайындаган дэрiлiк заттардын денсаулы;а зиянды эсер ету о^игалары 37,48%-дан 2,62%-га дейiн азайды. Пациенттердщ формулярлы; ЖYЙенi енпзгеннен кейiн дэршк заттармен ;амтамасыз етiлу денгеш артты деп есептейтшдердщ Yлес салмагы 2017 жылгы 71,39%-дан 2019 жылы 96,79% дешн жогарылады. 2017 жылы пациенттердщ сатып алган дэршершщ 76,32% -ы формулярлы; ЖYЙеде кeрсетiлген препараттар болса, 2019 жылы онын, Yлес салмагы 2,59% болып шы;ты. 6. АВС/VEN сараптамасын eткiзу барысында ауруханалы; пациенттердi емдеуде, препаратарды тагайындау еш жоспарсыз жэне емге ;ажеттiлiктерi есепке алынбай тагайындалгандыгы аны;талды. Стационарлы; пациенттердi емдеуде мшдетт TYPДе препараттардын VEN сараптамасында алатын орны
аны;талуы жэне ДДС¥-нын, усыныстарына сэйкес дэрiлiк заттардын пропорциясын ;атан са;таумен (VEN -80:10:5) ЖYргiзiлуi тиiс. ЖYЙелi склеродермияга байланысты пациенттердi стационарда емдеу барысында полипрагмазия, бiр фармакологиялы; топтагы препараттарды ;атар тагайындау орын алган. Нау;астарды емдеуге жумсалган дэрiлердiн iшiнде V санатына жататын дэрiлердiн Yлес салмагы 70,43 пайыз, Е санатындагы дэрiлердiн Yлес салмагы 17,28 пайызды, ал N санатындагы препараттардын Yлес салмагы 12,29 пайыз екендт аны;талды. АВС/VEN сараптамасынан кейiн стационарлы; пациенттерге дэрiлер МЭС стандартына сай жэне олардын тшмдшпн дурыс багалай отырып тагайындайылуда. Тэжiрибелiк усыныстар
1. АВС ЖYЙесi мен VEN сараптамасы бойынша стационарлы; пациенттердi дэрiлiк заттармен ;амтамасыз ету жэне фармакотерапиянын тиiмдiлiгiн аньщтауга багытталган мониторлы; ;адагалау жумысы 2 жылда бiр рет ЖYзеге асырылуы керек.
2. Стационарлы; уйымдарда пациенттердi емдеу барысында полипрагмазия мен бiр фармакологиялы; топтагы препараттарды ;атар тагайындау о;игаларын болдырмау Yшiн емдiк препараттарды тагайындау VEN сараптамасынын талабына сэйкес 80:10:5 пропорциясында ;атан са;талуы тиiс.
1 Abel-Smith, B. Cost Containment and New Priorities in Health Care: a Study of the European Community / B. AbelSmith // Aldershot: Avebury Ashgate, 1992. № 7. - Vol. 13. -P. 2954.
2 Abel-Smith, В. Cost containment and health care reform: a study of the European Union / B. Abel-Smith, E. Mossialos // Health Policy. 1994. - Vol. 28. - N. 2. - P. 89-132
3 Мешковский, А.П. Перспективы реформирования контрольно-разрешительной системы / А.П. Мешковский // Новая аптека. - 2002. - № 12.- С. 13-20.
4 Mossialos E. Cost Containment in the Pharmaceutical Sector in the EU Member States /. E. Mossialos, B. Abel-Smith // London School of Economics, 1996. Vol. 27.- № 4. - P. 335371.
5 Азаров, А.А. Особенности правового регулирования муниципальной службы / А.А. Азаров // Здравоохранение. 2001. - № 3. - С. 37-40.
Т1З1М1
6 Abel-Smith, B. Cost Containment and New Priorities in Health Care: a Study of the European Community / B. AbelSmith // Aldershot: Avebury Ashgate, 1992. № 7. - Vol. 13. -P. 2954.
7 Акопян, А.С. Экономические проблемы здравоохранения / А.С. Акопян, Б.А. Райзберг, Ю.В. Шиенко. - М.: Инфра-М, 2000. - 191 с.
8 Максимкина, Е.А. Из опыта льготного и бесплатного лекарственного обеспечения в Германии / Е.А. Максимкина // Российские аптеки. - 1999. - № 4. - С.26-29.
9 Альтман, Н.Н. Финансирование здравоохранения в свете государственных гарантий обеспечения населения бесплатной медицинской помощью, дополнительные источники финансирования / Н.Н. Альтман // Здравоохранение. 2001. - № 2. - С. 34-42.
Кулешов М.А., 2Аширов Б.О., Кулешова А.М., 2Акимов Ц.О., 2Алмасов Ж.Б.
Международный казахско-турецкииуниверситет имени Ходжи Ахмета Ясави, город Туркестан. 2казахстанский медицинский университет (ВШОЗ), Алматы.
ОЦЕНКА СОВРЕМЕННЫХ МЕТОДОВ ОБЕСПЕЧЕНИЯ ФАРМАКОТЕРАПЕВТИЧЕСКОЙ МЕДИЦИНСКОЙ
ПОМОЩЬЮ СТАЦИОНАРНЫХ ПАЦИЕНТОВ
Резюме. В целях совершенствования организации фармакотерапевтической помощи. В практику здравоохранения внедряется современные методы лекарственной помощи. Среди них найболее эффективными оказались формулярная система лекарственного обеспечения, АВС/VEN оценка, мониторирование деятельности фармацевтической службы и лечебно-профилактических организации
системы здравоохранения. В результате комплексного использования современных инновационных методов в лечении больных перестали применяться полипрагмазия, использования препаратов
однонаправленного действия, покупка лекарственных препаратов собственными средствами пациентов и снизились вредные для организма действия применненных препаратов.
Ключевые слова: Фармакотерапия, формулярная система, АВС/VEN экспертиза, мониторинг.
1Buleshov M.A., 2Ashirov B.O., 1Buleshova A.M., 2Akimov K.O., 2Almasov J.B.
1 Khoja Ahmet Yasawi International Kazakh-Turkish University, Turkestan city 2Kazakhstan Medical University (KSU), Almaty
ASSESSMENT OF MODERN METHODS OF PROVIDING PHARMACOTHERAPEUTIC MEDICAL HELP FOR INPATIENTS
Resume: In order to improve the organization of pharmacotherapeutic care. Modern methods of drug care are being introduced into the practice of healthcare. Among them, the most effective were the formulary system of drug supply, ABC/VEN assessment, monitoring of the activities of the pharmaceutical service and medical and preventive organizations of the health system. As a result of the integrated
use of modern innovative methods in the treatment of patients, polypragmasia, the use ofunidirectional drugs, the purchase of medicines by patients ' own funds have ceased to be used, and the harmful effects of the applied drugs have decreased. Key words: Pharmacotherapy, formulary system, ABC/VEN examination, monitoring.
